Pagina 0. Afwegingskader parkeergarages. Opsteller: werkgroep parkeergarages Versie: concept 1.0 tbv Vakgroep Bouwen

Transcriptie

1 Pagina 0 Afwegingskader parkeergarages Opsteller: werkgroep parkeergarages Versie: concept 1.0 tbv Vakgroep Bouwen

2 Afwegingskader parkeergarages Pagina 1 Colofon Revisiegegevens revisie: datum: omschrijving: concept concept 1.0 tbv Vakgroep Bouwen Opdrachtgever Programmaraad Risicobeheersing Opdrachtnemer Vakgroep Veilig Bouwen Voorzitter werkgroep Ruud Beeren, Brandweer Nederland Vakgroep Veilig Bouwen Auteurs Ruud Beeren Veiligheidsregio Limburg-Noord Erik Bijma Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland Joost Ebus Veiligheidsregio Gelderland-Midden Johan Keeman Veiligheidsregio Noord-Holland-Noord Petra Olthof Veiligheidsregio Noord- en Oost- Gelderland Eddy Willemsen Veiligheidsregio Twente

3 Voorwoord Pagina 2 <Nader op te stellen. Concrete invulling Visie Risicogerichtheid: van brandveiligheidseisen naar maatschappelijke afweging. Doorontwikkeling kwadrantenmodel: ontwerpkwadranten. >

4 Afwegingskader parkeergarages Inhoudsopgave 1. Aanleiding Doel van dit document Achtergrond Operationele (on)mogelijkheden; Doelbepaling Algemeen Scenario-uitwerking Bepalen acceptabel restrisico Beslisschema ontwerpkwadrant Afweging maatregelen Algemeen Afwegingen ten behoeve van bouwkundige maatregelen Afwegingen ten behoeve van installatietechnische maatregelen Afwegingen ten behoeve van de bestrijdbaarheid...15 Pagina 3 Bijlage 1 Afwegingskader Rookmelder december Bijlage 2 Voorbeeld scenariobeschrijving...19 Bijlage 3 Voorbeeld bewegwijzering...20

5 1. Aanleiding Door de intrekking van de LNB-richtlijn is door Brandweer Nederland een afwegingskader 1 voor parkeergarages opgesteld. Het doel van dit afwegingskader is het helpen van bouwplantoetsers bij het beoordelen van gelijkwaardige voorzieningen bij parkeergarages. De acceptatie van de gelijkwaardigheid en het daarbij horende pakket aan maatregelen en voorwaarden is afhankelijk van meerdere factoren. Hierbij valt te denken aan de vijf kenmerken zoals verwoord in het kenmerkenschema dat in 2013 door het IFV geïntroduceerd is. Een helder doel nastreven op basis van een risicoafweging op brandveiligheids- maatschappelijk- en economisch gebied is daarbij leidend. Pagina Doel van dit document In dit document is inzichtelijk gemaakt welke punten essentieel zijn om te komen tot een degelijke afweging. Daarvoor is het van belang dat men zichzelf eerst afvraagt wat het te behalen doel is. Dit doel kan eigenlijk alleen in onderling overleg tussen een afvaardiging van het college van B&W die de belangen van de omgeving behartigt, brandweer en eigenaar tot stand komen. Wat is acceptabel in de gegeven context? Kan het bouwwerk in deze omgeving afbranden en wat is de eventuele impact op gebruiker dan wel omgeving? Om vervolgens het afwegingskader met dit doel in het achterhoofd te doorlopen. Het is niet een lijst van te eisen prestaties maar een document dat handvatten geeft om de aanvraag risicogericht te beoordelen. 1.2 Achtergrond Parkeergarages bevinden zich vaak in dichtbebouwde (winkel)centra, gezien woon-, werk- en winkelfunctie steeds vaker worden geïntegreerd. Veel garages zijn groter dan 1000m² en vaak is de hoogte beperkt. Branden in parkeergarages komen regelmatig voor en veelal wordt er slechts gedacht aan verlies van voertuigen, terwijl de uiteindelijke schade vaak velen malen groter is. De directe kosten van de brandschade is vaak groot, zeker wanneer de gebouwconstructie door de hitte is beschadigd. Ingrijpende maatregelen zijn dan nodig om het gebouw inclusief bovenliggende bebouwing weer toegankelijk te maken. De indirecte kosten en overlast worden vaak onderschat en nauwelijks meegenomen bij besluitvorming en het nemen van voorzorgsmaatregelen. Het gaat hier dan om ontwrichting van economische activiteiten, de impact voor de omgeving en de zelfredzaamheid. Denk hierbij aan scenario s waarbij belendende percelen (kwetsbare objecten) worden ontruimd, inkomstenderving voor de garage-exploitant en de winkeliers, onbewoonbare woongebouwen en het slecht bereikbaar zijn van het gehele stadscentrum. Het voldoen aan de brandveiligheid is in eerste instantie de verantwoordelijkheid van de gebouweigenaar en gebouwbeheerder (externe partijen). Ten aanzien van de omgeving (fysieke veiligheid) ligt deze verantwoordelijkheid ook bij het college van burgemeesters en wethouders. De gebouweigenaren, gebouwbeheerders en het bestuur moeten ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid vaststellen welk restrisico acceptabel is, om vervolgens te komen tot een gezamenlijk beeld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan wat er gebeurt als de brandweer niet bij de brand kan komen, wat zijn de gevolgen voor de parkeergarage, de omgeving en de zelfredzaamheid. Welke economische en maatschappelijke gevolgen kunnen er ontstaan als de gebouwen op de garage en de omgeving een tijd niet kunnen worden gebruikt. Om een goed beeld te krijgen van de mogelijke scenario s en eventuele bijpassende maatregelen wordt het kenmerkenschema toegepast. Het kenmerkenschema heeft vijf hoofdthema s. Menskenmerken Gebouwkenmerken Brandkenmerken Omgevingskenmerken Interventie (Bestrijdbaarheid) 1 Afwegingkader brandveiligheid parkeergarages, zie bijlage 1.

6 Afwegingskader parkeergarages De verschillende kenmerken zijn van invloed op elkaar. Pagina Operationele (on)mogelijkheden; Het bestrijden van branden in parkeergarages is zeer complex, vanwege de minimale eisen die worden gesteld aan operationele voorzieningen. Het behouden van het bouwwerk en het voorkomen van schade aan milieu, monumenten of maatschappelijke voorzieningen of belangen zijn immers geen doelstelling van de bouwregelgeving. Het is moeilijk om de brandhaard te lokaliseren, te verkennen en te benaderen door de sterke rookontwikkeling en hoge temperaturen. Het feit dat er wordt voldaan aan de wettelijke bepalingen uit het Bouwbesluit is geen garantie voor een veilig, effectief en efficiënt brandweeroptreden en/of beperking van de schade. Bij ondergrondse en besloten parkeergarages geldt dat de gevaren nog groter zijn dan wanneer er sprake is van een bovengrondse en open parkeergarage. De volgende factoren zijn voorbeelden die de bestrijdbaarheid beïnvloeden: Geen installaties ter ondersteuning voor veilige en effectieve brandweerinzet; Ontbreken operationele informatie over preventieve- en preparatieve voorzieningen; Geen geografisch brandweerpaneel met plaatsbepaling, visualisatie brandweeringangen en brandweertoetreding. Hierdoor is er geen plaatsbepaling mogelijk: waar is de brand begonnen en via welke ingang is de brand het snelst en veiligst te benaderen? Het brandvermogen en rookpotentieel van auto's is de afgelopen jaren fors toegenomen door veranderde samenstelling met onder meer plastics, rubber, textiel, accu's, brandbare vloeistoffen inclusief de alternatieve brandstoffen; Alarmeringstijd (hoe lang heeft de brand zich ontwikkeld voordat brandweer is gealarmeerd); Grote inzetdiepte; Opraken ademlucht; Geen communicatie C2000; Wandgerichte oriëntatie is lastig; Verlies van oriëntatie; Verlies van waterdruk;

7 Insluiting (dichtvallen brandscheidingen); Instortingsgevaar; Brandbestrijding van buiten is moeilijk en vaak niet effectief; Niet bekend of binnen de waarschuwingstijd (de tijd dat het gebouw mag instorten bij brand) de gebouwen op de garage en omgeving veilig kunnen worden gesteld. Pagina 6

8 Afwegingskader parkeergarages 2. Doelbepaling 2.0 Algemeen Zoals bij de inleiding in hoofdstuk 1 al is aangegeven, is het essentieel dat er eerst gezamenlijk wordt bepaald wat het doel is. Hierbij moet altijd voldaan worden aan de algemene doelstellingen van het Bouwbesluit: voorkomen van slachtoffers en voorkomen van uitbreiding van brand naar naburige percelen. Deze doelstellingen zijn verwoord in brandscenario algemeen. Pagina 7 Buiten deze doelen om kan het brandscenario variëren per situatie. We kunnen er bewust voor kiezen dat alles in het werk wordt gesteld om de brand beheersbaar te houden maar aan de andere kant kunnen we het ook accepteren als het gebouw afbrandt, zolang er maar niet aan de algemene doelstellingen getornd wordt. Ondanks dat er geen sprake is van een duidelijke knip tussen de verschillende varianten, wordt er in de praktijk wel vaak gesproken van grofweg drie varianten: beheersscenario, uitbrandscenario en afbrandscenario. Van belang is dat het voor iedereen duidelijk is wat het gewenste brandscenario is, met daarbij het geaccepteerde restrisico is en hoe daar mee om is gegaan. 2.1 Scenario-uitwerking Om het risico van brand in ondergrondse parkeergarages inzichtelijk en bespreekbaar te maken kan een reëel incidentscenario worden opgesteld. Dit scenario staat centraal voor de bepaling van de te nemen maatregelen. Het scenario beschrijft het mogelijke verloop van het incident, vanaf de basisoorzaken tot en met de einduitkomst. Bij het opstellen van de scenario-uitwerkingen wordt gekozen om geen worst case scenario te beschrijven. Worst case scenario s kenmerken zich door veel doden, gewonden en grote schade. Daarom wordt gekozen om realistische scenario-uitwerkingen op te stellen. De scenario-uitwerking is gebaseerd op daadwerkelijke incidenten en bijna-incidenten uit het recente verleden. Het scenario is de basis om het gesprek aan te gaan over reëele risico s, effectieve maatregelen en te accepteren restrisico. In bijlage 2 is een voorbeeld van een scenario beschrijving opgenomen. 2.2 Bepalen acceptabel restrisico Werken vanuit een risicobenadering vraagt om het expliciet accepteren van bepaalde scenario s en het daarbij behorende restrisico. De vraag welk restrisico daarbij acceptabel is, is een vraag waar meerdere antwoorden op mogelijk zijn. De verschillend partijen zoals de ontwikkelaar, exploitant, gebruiker, gemeente en veiligheidsregio, kunnen hier andere belangen bij hebben. Termen als economische schade, impact op de omgeving, veiligheid repressief personeel, imagoschade en maatschappelijke aanvaardbaarheid spelen hierbij een rol en zijn afhankelijk van het belang van een partij. In een gezamenlijk vooroverleg moet een project vanuit de verschillende belangen bekeken worden. Het uiteindelijk bepalen van het maatschappelijk aanvaardbaar restrisico is een taak van het bevoegd gezag. De veiligheidsregio kan hierbij vanuit haar specifieke kennis dienen als adviseur. Het onderstaande beslisschema biedt hulp om vanuit het aanvaarde restrisico te komen tot het uitgangspunt waar de voorzieningen op ingericht worden.

9 2.3 Beslisschema ontwerpkwadrant De gezamenlijke doelstelling en het te accepteren restrisico zijn de basis voor het brandbeveilingsconcept. Dit kan vertaald worden naar een ontwerpkwadrant, analoog aan het repressieve kwadrantenmodel van Brandweer Nederland. Het onderstaande beslisschema helpt bij het bepalen van het ontwerpkwadrant. JA Mag het brandcompartiment uitbranden? Nee Pagina 8 Is er kans op uitbreiding naar andere brandcompartiment? Is het acceptabel dat het voorkomen van een compartimentbrand afhankelijk is van de brandweerinzet? JA Nee JA Nee Uitbrandscenario (zie 2.3.4) Afbrandscenario (zie 2.3.3) Ventilatie ter ondersteuning repressieve inzet (zie 2.3.2) Sprinklerinstallatie (zie 2.3.1) Te overwegen maatregelen (zie hoofdstuk 3) Brandscenario algemeen (doelstelling bouwbesluit) Menskenmerken: Aanwezigen kunnen het pand te allen tijde veilig verlaten. Omgevingskenmerken: Er mag geen sprake zijn van een scenario waarbij een brand zich uitbreidt naar de omgeving. Er moet voldoende tijd zijn om het pand veilig te ontruimen Beheersbaarheid van brand middels een sprinklerinstallatie Brandkenmerken: Een sprinkler- of watermistsysteem heeft als doel een brand beheersbaar te houden, zodat de omstandigheden relatief gunstig zijn voor een succesvolle inzet van de brandweer. Een automatische brandbeheersinstallatie gaat op het moment van detectie van de brand gelijk tot actie over. Wanneer de brandweer de brandmelding krijgt, is het sprinkler- of watermistsysteem de brand aan het beheersen. Het beperkt de brand tot één voertuig. Door de onderdrukking van de brand loopt de temperatuur niet op, ontstaat er minder rook, wordt de constructie beschermd en kunnen aanwezige personen in de garage en in de omgeving veilig vluchten. Omgevingskenmerken: Een gevolg hiervan is dat de omgeving naar alle waarschijnlijkheid beperkte overlast heeft van rookontwikkeling en een brand zich niet zal uitbreiden naar andere brandcompartimenten en belendende percelen. Brandweerinzet richt zich in basis op het afblussen van de door de sprinklerinstallatie beheerste brand (offensieve binnenaanval), onder voorwaarde dat de omstandigheden dit toelaten.

10 Afwegingskader parkeergarages Beheersbaarheid van brand middels een stuwdrukventilatie Brandkenmerken: Een stuwdrukventilatie heeft als doel om zicht op brand te realiseren, waarmee een succesvolle binnenaanval (door het snel kunnen vinden van de brand binnen de aangegeven detectiezone) aannemelijker wordt. Een succesvolle binnenaanval kan in feite nooit gegarandeerd worden. Het is aan de bevelvoerder ter plaatse ter beoordeling, afhankelijk van de situatie of de brandweer naar binnen gaat. Verder worden de uitgangspunten/randvoorwaarden voor het opstellen van de ventilatieberekening gehaald uit de ontwerpbrand van TNO uit Zijn deze voorwaarden nog realistisch? De vuurlast van auto s is groot en in de laatste jaren fors toegenomen. Dit betekent dat de beheersbaarheid van brand zeker niet gegarandeerd is en er nagedacht moet worden in hoeverre het acceptabel is dat de garage alsnog uitbrandt. Wat zijn daarvan de verdere consequenties? Omgevingskenmerken: Rookverspreiding wordt met de inzet van stuwdrukventilatie niet voorkomen, maar eerder verslechterd door inmenging van nog meer koude lucht. Het is dan ook van belang dat de afvoer van rook dusdanig wordt uitgewerkt, dat deze zo min mogelijk negatieve consequenties met zich mee brengt voor de omgeving en eventuele bovenliggende/aangrenzende bebouwing daarin wordt meegenomen. Denk hierbij aan toevoer van de ventilatie van bovengelegen bouwdelen. Brandweerinzet richt zich in basis op het behouden van de omliggende brandcompartimenten (defensieve binnenaanval) en richt zich op het blussen van de brand in de brandruimte (offensieve binnenaanval) indien de omstandigheden dit toelaten. Pagina Afbrandscenario Brandkenmerken: Omgevingskenmerken: Uitbrandscenario Brandkenmerken: Omgevingskenmerken: Beheersbaarheid van brand in de parkeergarage is geen doel van het afbrandscenario, omdat ervan uitgegaan wordt dat de brand zich niet kan uitbreiden naar aangrenzende bebouwing. Het gehele gebouw moet als verloren worden beschouwd. De rookverspreiding kan in de omgeving echter wel voor overlast zorgen. Het is dan ook van belang dat dit in de besluitvorming bewust wordt meegenomen. (welke consequenties kunnen de dichte rookwolken hebben op de omgeving?) Daarnaast moet er in de besluitvorming rekening mee worden gehouden dat het gebouw kan instorten bij brand. Is dit een aanvaardbaar gevolg? Brandweerinzet is in basis gericht op het behouden van de omliggende bebouwing (defensieve buitenaanval/offensieve buitenaanval). Beheersbaarheid van brand is ook bij het uitbrandscenario geen doel (ervan uitgaande dat de brand zich ook hier niet kan uitbreiden naar aangrenzende bebouwing en de aanwezigen het pand veilig kunnen verlaten). Er wordt wel vanuit gegaan dat de brand zonder inzet van de brandweer niet heftig genoeg is om de bouwconstructie te doen falen, zodat de brand gecontroleerd opbrandt. Het betreffende brandcompartiment moet als verloren worden beschouwd. De rookverspreiding kan ook hier in de omgeving voor veel overlast zorgen. Het is van belang dat dit in de besluitvorming bewust wordt meegenomen. (welke consequenties kunnen de dichte rookwolken hebben op de omgeving?) Brandweerinzet is in basis gericht op het behouden van de omliggende brandcompartimenten (offensieve buitenaanval/ defensieve binnenaanval).

11 3. Afweging maatregelen 3.0 Algemeen Nadat duidelijk is geworden wat de doelstellingen zijn, wat het bijbehorende (gewenste) brandscenario is en wat bijbehorende restrisico s zijn, kunnen de benodigde maatregelen behorende bij dat ontwerpkwadrant hierop afgestemd worden met behulp van onderstaande afwegingen. Pagina Afwegingen ten behoeve van bouwkundige maatregelen Tijdsduur bezwijken Menskenmerken: Brandkenmerken: Gebouwkenmerken: Omgevingskenmerken: Is het in of buiten het compartiment/parkeergarage mogelijk dat mensen door voortijdig bezwijken niet veilig kunnen vluchten, of is bij het ontwerp van de dan wel de constructie de doelstelling beschermen constructie expliciet meegenomen? Bijvoorbeeld bij vluchtroutes over het dak van de garage. Wordt er bij het bepalen van de tijdsduur met betrekking tot bezwijken uitgegaan van het werkelijke tijds-temperatuurverloop uitgaande van het niet slagen van een repressieve inzet? Is het gebouw bestand tegen de brand die kan plaatsvinden in een parkeergarage. Als (een deel van) het gebouw bezwijkt, op welke manier heeft dit dan invloed op de omgeving? Is dit een acceptabel risico voor burgemeester & wethouders en/of eigenaar? Is dit meegenomen in de risico acceptatie? Is het mogelijk dat (een deel van) de bouwconstructie dan wel andere constructieonderdelen bezwijken bij brand, en op welke manier kan dit dan van negatieve invloed zijn op de hulpdiensten? (denk hierbij bijvoorbeeld aan het falen van kanaalplaatvloeren) Scheiding parkeergarage en overig gebruik Brandkenmerken: Bij een parkeergarage wordt uitgegaan van het stallen van motorvoertuigen als enig gebruik. Is het mogelijk dat er ander gebruik zoals opslag in de parkeergarage plaats vindt? Is dit meegenomen in het brandscenario? Gebouwkenmerken: Zijn de scheidingen dusdanig uitgevoerd dat (koude) rook zich niet ongewenst kan verspreiden vanuit de parkeergarage naar de rest van het gebouw en is dit gerelateerd aan het verwachte tijds-temperatuurverloop? Scheiden trappenhuizen/aanvalsroutes Menskenmerken: Is het mogelijk dat de ontvluchting in het geding komt doordat deze trappenhuizen ook gebruikt moeten worden als aanvalsroute of doordat deze in open verbinding staat met de parkeergarage? Gebouwkenmerken: Is het mogelijk dat de brand/rook in de parkeergarage zich door het gebouw heen kan verspreiden doordat het trappenhuis en de parkeergarage niet onderling zijn gescheiden? Brandkenmerken: Bezitten de scheidingen bij de trappenhuizen de juiste brandwerendheid en/of rookwerendheid om in voldoende mate te voorkomen dat rook en brand, indien in die situatie gewenst, zich via het trappenhuis kan uitbreiden naar de rest van het gebouw? Is het nog mogelijk om veilig een inzet te doen die aansluit op het gekozen brandscenario of kan de aanvalsroute/vluchtweg door brand of rook geblokkeerd raken? Is hierbij rekening gehouden dat deuren worden geopend voor het doorvoeren van de brandweerslangen?

12 Afwegingskader parkeergarages Afzonderlijk beschermde ruimte Menskenmerken: Is het mogelijk dat de ontvluchting in het geding komt doordat deze dusdanig lang is (bijv. ondergronds meer dan 1 bouwlaag of een lange bergingsgangen) dat desoriëntatie aannemelijker wordt of is hierop geanticipeerd met bijvoorbeeld een afzonderlijk beschermde ruimte tussen vluchtroute en parkeergarage? Brandkenmerken: Is de afzonderlijk beschermde ruimte dusdanig uitgevoerd dat deze daadwerkelijk brand en rook in voldoende mate tegenhoudt om desoriëntatie in de vluchtroute/aanvalsroute te voorkomen? Houd rekening met de tijdsduur die de ontvluchting en inzet van brandweer kost. Denk hierbij aan de tijdsduur van RSET, opkomsttijd, inzettijd, verkenningstijd en de tijd die nodig is voor het redden van personen in aangrenzende bebouwing. Is het mogelijk dat de inzet van de brandweer in het geding komt doordat deze dusdanig lang is (bijv. ondergronds meer dan 1 bouwlaag of een lange bergingsgangen) dat desoriëntatie en kostbare tijdsverspilling aannemelijker wordt of is hierop geanticipeerd met bijvoorbeeld een afzonderlijk beschermde ruimte tussen vluchtroute en parkeergarage. Is hierbij rekening gehouden met het aanbrengen van voorzieningen zodat deuren niet hoeven te worden geopend door brandweerslangen? Pagina 11 Nutsvoorzieningen aangrenzende bebouwing Gebouwkenmerken: Is er rekening gehouden met schade aan bijvoorbeeld riolering, waterleidingen, gasleiding en overige doorvoeren voor aangrenzende bebouwing, voor zover deze door de parkeergarage lopen? Dit kan beperkt worden door deze voorzieningen brand- en rookwerend uit te voeren of is een sprinkler/watermistsysteem aangebracht. Interventiekenmerken Is het duidelijk welke negatieve impact en onveiligheid dit kan hebben op de inzet van de brandweer (voor zover dit relevant is)? Denk aan het bezwijken van een gasleiding, elektriciteitsleiding of stadsverwarming. Toegepaste bouwmaterialen Brandkenmerken: Is er rekening mee gehouden dat de brand zich kan voortplanten middels bijvoorbeeld brandende kabels, mantelbuizen en/of toegepaste isolatiematerialen (zoals bijvoorbeeld het geval is bij koudebrugonderbreking)? Is het duidelijk welke negatieve impact dit kan hebben op het brandscenario en sluit dit brandscenario aan op de genomen maatregelen. Zoals bijvoorbeeld ventilatiecapaciteit, sprinkler.

13 3.2 Afwegingen ten behoeve van installatietechnische maatregelen Visualisatie brandweeringangen Is de brandweer eenvoudig in staat om tijdens het aanrijden de hoofdbrandweeringang te lokaliseren of is het mogelijk dat hier kostbare tijd verloren gaat? Bij de hoofdingang kunnen voorzieningen worden aangebracht om de plaats van de brand en de dichtstbijzijnde neventoegang af te lezen. Als blijkt dat deze neveningang in een ander gebouw of aan de andere kant is gelegen, is het van belang dat ook deze neveningang eenvoudig te vinden is. De volgende maatregelen kunnen bijdragen aan de herkenbaarheid van de brandweeringangen: o Algemeen flitslicht (rood) bij hoofdbrandweeringang o Bij de hoofdbrandweeringang brandweerpaneel en sleutelbuis/kluis o Selectief flitslicht (rood) gestuurd door detectiezone(s) gekoppeld aan betreffende neveningang, rekening houdend met de ventilatierichting. Waarbij alleen de 1e detectiezone, door een automatische brandmelder of sprinklermelding een selectief flitslicht mag activeren. Pagina 12 Toegangsverschaffing brandweeringangen/aanvalsroutes Zijn de brandweeringangen ontsloten met een systeem dat past bij het gewenste brandweeroptreden? Indien vertraging in het optreden onwenselijk is betekent dit dat de brandweeringang makkelijk moet kunnen worden ontsloten. In de sleutelkluis/buis kan het adres van de contactpersoon(en) worden toegevoegd. Geografisch Brandweerpaneel Brandweerpanelen voor parkeergarages hebben het doel om de kans op een effectieve inzet van de brandweer (indien gewenst) te vergroten, de volgende aspecten zijn hiervoor belangrijk: o De mogelijkheid tot plaatsbepaling wordt verbeterd indien de 1 e detectiezone (sprinkler of automatische melder) die wordt aangesproken knippert op het brandweerpaneel. In de legenda kan dit worden verduidelijkt door achter de indicator van de automatische brandmelder en/of sprinkler aan te geven "1e melding knippert". Sprinkler of automatische melder is afhankelijk van de omvang detectie-/sprinklerzones; o Inzicht geven via welke brandweeringang het veiligst en snelst de brandlocatie kan worden benaderd (het geniet de voorkeur om detectiezones dusdanig in te delen dat er een logische koppeling is met de aanvalsroutes); o Ventilatierichting met pijlen aangeven, waarbij aandacht is gevraagd voor omkeerbare ventilatie, hetgeen niet tot verwarring mag leiden; o Inzicht geven waar de voorzieningen voor de brandweer zijn aangebracht, zoals voedingspunten en aansluitpunten droge blusleidingen, sleutelkluizen, flitslichten etc. Het brandweerpaneel kan hierbij dienen als inzetkaart; o Duidelijke/contrasterende kleuren en lijnen van detectiezones (max.1000m² ook in geval van detectie aan de hand van sprinklerkoppen); o Nummering van de detectiezones (eventueel met blauwe leds dan wel flitslichten bij neveningangen indien het bouwwerk en/of de context hierom vraagt); o Nummers van de zones bij de juiste brandweeringangen aangeven. In legenda aangeven achter pijl brandweeringangen gekoppeld aan zone [..] ; o Aanvalstrappenhuizen en routes (geel arceren); o Straatnamen van alle omliggende straten/pleinen/water; o Droge blusleidingen, voedingspunten en bijhorende aansluitpunten met codering in letters (voorkeur zonenummers gebruiken). Dienen te corresponderen met de aanduidingen die zijn aangebracht op het gebouw; o locatie sleutelkluis/-buis en/of wijze ontgrendeling deuren (symbool);

14 Afwegingskader parkeergarages o eventueel opstelplaatsen aangeven om te voorkomen dat het brandweervoertuig boven de brand wordt geparkeerd. Attentiepanelen Menskenmerken: Worden mensen in de aangrenzende bebouwing, in geval van utiliteitsgebouwen, tijdig gesignaleerd om veilig te kunnen vluchten met behulp van bijvoorbeeld attentiepanelen of gekoppelde brandmeldcentrales? Is de BHV-organisatie voldoende uitgerust om een eventuele noodzakelijke ontruiming op gang te brengen en te begeleiden? Pagina 13 Automatische doormelding brandweer Afhankelijk van regionaal beleid wordt de parkeergarage al dan niet doorgemeld. Indien men ervoor kiest de parkeergarage niet door te melden is het van belang dat er afgewogen wordt in hoeverre dit impact heeft op het ventilatiebeleid in relatie tot alarmeringstijd en het realiseren van zicht op de brand ten behoeve van de brandweer. Activering LUTO s Menskenmerken: Sturing liften Menskernmerken: Gebouwkenmerken: Brandkenmerken: Worden de LUTO s van de CO/LPG installatie geactiveerd bij een brandmelding? Dit in verband met het verhoogde omgevingsgeluid door de activering van de ventilatie en om de aanwezigen aan te sporen om te vluchten. Is er voldoende voorkomen dat personen in de lift, door een brand in de parkeergarage, niet meer veilig kunnen vluchten? Door bijvoorbeeld alle liften die uitkomen op de bouwlagen van de garage naar de begane grond te sturen en als dit ook onderdeel is van de parkeergarage te zorgen voor een andere oplossing die voorkomt dat er door de parkeergarage moet worden gevlucht, door bijvoorbeeld een directe sluis naar het aansluitende terrein te realiseren. Is het mogelijk dat de brand/rook in de parkeergarage zich door het gebouw heen kan verspreiden doordat de liftschacht en de parkeergarage niet onderling zijn gescheiden? Bezitten de scheidingen bij de lift de juiste brandwerendheid en/of rookwerendheid om in voldoende mate te voorkomen dat rook en brand zich via de liftschacht kan uitbreiden naar de rest van het gebouw? Is het nog mogelijk om veilig een inzet te doen of kan de aanvalsroute door brand of rook via de liftschacht geblokkeerd raken? Elektrische oplaadpunten Is voorkomen dat de oplaadpunten bij een inzet gevaar opleveren voor de brandweer? Uitgangspuntendocument brandbeveiligingsinstallaties Om de kans op een succesvolle inzet, indien gewenst, te vergroten is het van belang om de uitgangspunten helder inzichtelijk in een uitgangspuntendocument op te schrijven. De volgende aspecten zijn hiervoor belangrijk: o Functie en gebruik van het gebouw of object; o Doel en omvang van de beveiliging. o Toepassingsgebied van de ventilatie en/of sprinkler in relatie tot de auto s van de toekomst; o Verwijzing naar het bepalende brandscenario en indien van toepassing de daaruit volgende rookstroming (CFD-simulatie) in samenhang met de genomen BIO-maatregelen. o Bouwaard, hierbij kan worden verwezen naar de plattegrondtekening(en) die bij de aanvraag (waar het UPD als het goed is ook onderdeel van uitmaakt) omgevingsvergunning zijn ingediend;

15 o o o o o o o Gebruik van het gebouw in relatie tot veiligheids- en beveiligingsaspecten (waar kunnen de auto s op welke manier komen te staan? Is er andere vuurlast dan de auto s waar rekening mee moet worden gehouden?) Voorschriften, normen, regelgeving en richtlijnen die van toepassing zijn. Afwijkingen hierop dienen te worden aangegeven en door de commissie van deskundigen (deskundigenpanel VBB) te zijn geaccepteerd; Aanvullende eisen, uitgangspunten en randvoorwaarden van de betrokken (eisende) partijen; De gekozen bouwkundige maatregelen waar de brandbeveiligingsinstallatie deel van uitmaakt; Certificering volgens het CCV- inspectieschema; Bij zeer grote parkeergarages met een moeilijke bereikbaarheid kan het eventueel nodig zijn om meerdere hoofdbrandweeringangen te realiseren. Hiervoor dient ook rekening te worden gehouden met meerdere doormeldcriteria en verschillende uitrukadressen; Sturingen en connecties naar andere installaties, inclusief gewenste effect/functionaliteit. Hierbij rekening houdend met het volgende, zie ook plaatsbepalende sturingen: Nevenindicator boven andere ruimten dan de parkeergarage indien van toepassing. Wordt de speedgate (toegang van de parkeergarage) bij brandmelding dicht gestuurd en de uitgang open? Hiermee wordt namelijk voorkomen dat nieuwe auto s de garage in kunnen en daarmee worden de gevaren voor brandweer (die mogelijk bezig is met een inzet) en bestuurder beperkt. Het gevaar van rijdende auto s in de garage kan hiermee helaas niet voorkomen worden. Daarnaast kan er ook (Indien aanwezig) een verkeersregelsysteem op rood worden gestuurd bij de toegang; Overige speedgates / slagbomen in de garage om bijvoorbeeld openbaar van privé te scheiden dienen bij brandmelding te worden open gestuurd; Sturing en uitvoering elektronisch vergrendelde deuren: ontgrendeling door brandmeldinstallatie; ruststroomprincipe; ontgrendelingsdrukknop (groene handmelder). Pagina 14 Detectie overige ruimten Is het mogelijk dat een brand in ruimtes op dezelfde verdieping als de parkeergarage langere tijd onopgemerkt blijft en zodoende zich kan ontwikkelen en kan zorgen voor rookverspreiding die zich ook door kieren en spleten perst? Dit dient te worden voorkomen door de ruimtes, die ten dienste staan van de parkeergarage, ook te voorzien van automatische brandmelders. Conform de NEN 2535 is dit verplicht. Het betreft hier de ruimtes waarin de besturingselementen zoals, verdeelkasten, schakelkasten, ventilatiekasten etc. zijn aangebracht voor de aansturing van de brandbeveiligingsinstallaties voor de parkeergarage. Gezien er volgens het bouwbesluit sprake is van volledige bewaking dienen de vluchtroutes zoals de trappenhuizen en voorportalen te worden voorzien van automatische brandmelders (rookmelders). Afhankelijk van de situatie kan hiervan worden afgeweken.

16 Afwegingskader parkeergarages Uitbreiding waarschuwingssysteem Menskenmerken: In geval van meerdere verdiepingen of complexe parkeergarages is een calamiteit niet direct voor alle aanwezigen zichtbaar. Om te voorkomen dat de ontvluchting te laat op gang komt dienen de personen in en boven de garage in dit soort situaties dan ook tijdig te worden gewaarschuwd. Een luid-alarm type A of B+ is daarbij de meest effectieve methode gebleken. Is er rekening gehouden dat de personen boven de garage voortijdig worden gealarmeerd? Een maatregel kan zijn om het ontruimingsalarm door te zetten naar de gebouwen op de garage. Bijvoorbeeld in de woning of het aan elkaar koppelen van de brandmeld- en ontruimingsalarminstallaties van de bovenbouw (zie onder attentiepanelen). Daarnaast dient er te worden voorkomen dat personen bij een dreigende situatie de garage binnentreden, dit kan worden opgelost door een aangebrachte ontruimingsalarminstallatie uit te breiden naar de toegang van de garage zowel vanuit omgeving alsook vanuit bijvoorbeeld aangrenzende bebouwing. Zorgen dat aanwezigen tijdig kunnen vluchten en ook niet het gebouw in komen, voorkomt dat de brandweer zich bezig moet houden met het redden en veilig houden van personen. Pagina Afwegingen ten behoeve van de bestrijdbaarheid Inrit parkeergarage Inzetdiepte Droge blusleidingen Uit de praktijk blijkt dat mensen veelal hun auto proberen te redden van een brand. Om aanrijdingen te voorkomen met brandweerpersoneel is het van belang dat de inrit van de parkeergarage niet wordt aangewezen als brandweeringang of er dienen voorzieningen aanwezig te zijn om aanrijdingen te voorkomen. Desoriëntatie door rook en hitte kan leiden tot het vroegtijdig opraken van ademlucht. Om dit risico te minimaliseren is het van belang dat de inzetdiepte beperkt is, zodat de omvang van het zoekgebied beperkt blijft. In parkeergarages heeft dit door de beperkte communicatiemogelijkheden extra aandacht. Bij parkeergarages met ventilatie wordt een afstand van meer dan 30 meter, gemeten over de rijbaan, onder omstandigheden met rook en hitte als gevaarlijk beschouwd. Bij parkeergarages met sprinkler-/ watermistsysteem is dit 60 meter. Met behulp van droge blusleidingen kan de af te leggen slanglengte in en buiten het gebouw beperkt blijven. Ook kan hierdoor het aantal benodigde slangen worden bepaald voor de zoekslag in verband met de maximale inzetdiepte, daardoor een snellere en veiligere terugtocht en inzet kan worden uitgevoerd. Met het volgende dient rekening te worden gehouden: Het voedingspunt dient bereikbaar te zijn voor het brandweervoertuig, zodat deze onder druk kan worden gezet met het voertuig. Door de voeding in een kast te plaatsen is deze beschermd tegen vandalisme en goed zichtbaar voor de brandweer. Als alternatief kan men er ook voor kiezen de droge blusleiding 100 mm vrij uit de gevel te laten steken. Advies deze dan te voorzien van een deksel met binnendraad (grote driehoek); De brandweer dient in staat te zijn om rookvrij aan te kunnen koppelen op de droge blusleiding. Er zijn meerdere manieren om dit te doen. De meest voor de hand liggende methodiek is zorgen voor een brandwerend afgeschermde ruimte die geen onderdeel uitmaakt van de parkeergarage. Bij sprinkler/watermist kan in overleg met de brandweer worden gekozen om de aansluitingen in de garage aan te brengen;

17 Het is van belang dat er een logische relatie is tussen de locatie van het voedingspunt en bijbehorende aftappunt(en). Het ligt voor de hand dat als het voedingspunt bij een entree ligt die geen toegang biedt tot bijbehorende tappunt(en) dat dit niet werkt. Een duidelijke nummercodering bij voedingspunt die correspondeert met detectiezone en aftappunt helpt de brandweer bij het uitvoeren van haar taken. Door de nummering uit te voeren met resopal plaatjes zorgt men voor een duurzame oplossing die om weinig onderhoud vraagt (in tegenstelling tot schilderwerk). Men dient er rekening mee te houden dat het doortrekken van een droge blusleiding naar aangrenzende bebouwing kan leiden tot het hebben van onvoldoende water voor de brandbestrijding in de parkeergarage. Daarnaast kunnen deze afsluiters onopgemerkt open staan wat kan zorgen voor waterschade in aangrenzende bebouwing. De brandweer gaat niet alle aansluitpunten controleren. Pagina 16 Verdiepingsaanduidingen Menskernmerken: Vooral bij grotere garages met meerdere verdiepingen kan er verwarring ontstaan over het niveau waarop men zich bevindt. Om te voorkomen dat dit de ontvluchting onnodig frustreert kan het aanduiden van de verdieping helpen bij het in goede banen leiden van de ontvluchting. Alle aanvalstrappenhuizen dienen te worden voorzien van duidelijke verdiepingsaanduidingen, die overeen komen met het brandweerpaneel en brandweertekeningen. Bereikbaarheid en Bluswater Vanaf alle voedingspunten van de droge blusleiding voor de parkeergarage dient binnen 15 meter een opstelplaats aanwezig te zijn; Vanaf alle voedingspunten van de droge blusleiding dient binnen 35 meter een brandhydrant (brandkraan) met een capaciteit van 60 m³/uur te worden aangebracht; Vanaf een brandweeringang dient binnen 40 meter een brandhydrant (brandkraan) met een capaciteit van 60 m³/uur te worden aangebracht; Indien het parkeerdek (dak van de garage) toegankelijk dient te zijn voor brandweervoertuigen dan dient men rekening te houden met een verkeersklasse 45 en een eventuele hellingbaan mag max. 7% bedragen (komt overeen met 12 ). Tevens kan het nodig zijn dat ook hier brandhydranten moeten worden aangebracht. De belastingslimiet dient met aanduidingen te worden aangegeven indien het parkeerdak bereikbaar/toegankelijk is voor voertuigen; Alle brandweeringangen dienen bereikbaar te zijn voor de brandweervoertuigen met een verkeersklasse 30 en met bochtstralen van 7 meter; Indien niet aan het hierboven gestelde kan worden voldaan dient er een overleg plaats te vinden met de brandweer.

18 Afwegingskader parkeergarages Bewegwijzering Brandweertekeningen Het is van belang dat een brandweeringang of neveningang goed zichtbaar is. Door boven elke toegangsdeur van het gebouw, waarin of waarachter zich een brandweeringang bevindt, een indicatorlicht (nevenindicator) aan te brengen kan dit worden verduidelijkt. En er kan ook een duidelijke verwijzing worden aangebracht waarop staat aangegeven welke deuren naar de parkeergarage leidt (resopal plaatje met tekst aanvalsroute brandweer zone [ ] ). In de bijlage 3 is hiervan een voorbeeld toegevoegd. Door naast het brandweerpaneel een kliklijst of A3-kastje te plaatsen met geplastificeerde plattegronden (A3) van de parkeergarage vergroot dit de kans op een effectieve inzet van de brandweer. Deze plattegronden kan de brandweer gebruiken om een beeld te krijgen hoe het gebouw is ingedeeld, waar het gereedschap en de preventieve voorzieningen zijn aangebracht. Voorbeelden van waardevolle aanvullende informatie: o o Een situatieschets overeenkomstig bereikbaarheidskaart Overzicht overeenkomstig brandweerpaneel, alleen dan met de bouwkundige indeling en gebruiksindeling (parkeerplaatsen en rijstroken) o Een plattegrond per bouwlaag of bij grote garages per detectiezone met - bouwkundige indeling, ruimtebepalende inventaris, gebruiksindeling (parkeerplaatsen en rijstroken), brandscheidingen, aanvalstrappenhuizen, ventilatierichting, nummering zones, nummering neveningangen en gereedschap. Als onderligger dienen de kleuren van de zones van het brandweerpaneel te worden gebruikt. Tevens dienen de straatnamen/pleinen/water ook te worden aangeven; o Andere specifieke informatie zoals nuts-afsluiters (gas, water en elektra), gastracé, elektrische oplaadpunten, brandwerende schuifdeuren etc. indien deze in of door de garage worden aangebracht. Pagina 17 Noot: Indien glazenkastje wordt toegepast dient de sleutel in de kluis te worden aangebracht.

19 Bijlage 1 Afwegingskader Rookmelder december 2012 Pagina 18

20 Afwegingskader parkeergarages Bijlage 2 Voorbeeld scenariobeschrijving In een parkeergarage op laag -1 breekt s zaterdagmiddag om uur brand uit in een auto. De parkeergarage bestaat uit twee verdiepingen onder het maaiveldniveau en is verdeeld in meerdere brandcompartimenten. De bebouwing op de garage bestaat onder andere uit winkels, appartementen, woningen, hotels en cafés. De totale oppervlakte van één parkeerlaag bedraagt ongeveer 5.000m². Op het moment van de brand is de garage bijna volledig bezet er bevinden zich hier en daar nog een paar lege plekken. De brandweereenheid die als eerst ter plaatse komt kan niet aflezen waar de brand is begonnen en via welke ingang deze het snelst en veiligst kan worden benaderd. Dit komt door het ontbreken van een geografisch brandweerpaneel met plaatsbepaling. Zowel aan de voor- als aan de achterzijde is er sprake van enorme rookontwikkeling uit de garage. Als de brandweerlieden de parkeergarage proberen te betreden horen zij knallen en hebben geen zicht door de rook. Tevens verspreidt de rook zich in de trappenhuizen van de verschillende bouwblokken die zich bovenop de garage bevinden. Pagina 19 Er is een ventilatiesysteem voor het dagelijks gebruik in verband met uitlaatgassen. Bij het betreden van de parkeergarage door meerdere brandweereenheden is er nog steeds geen zicht en kan men de brandhaard niet lokaliseren. De rook vormt grote rookkolommen in de aanvalsroutes voor de brandweer als de deuren naar de brandruimte worden geopend. De brandweer kan door de hitte en rook niet bij de brand komen. De ruimte is volledig gevuld met dikke zwarte rook. Omwille van de eigen veiligheid trekt de brandweer zich terug en er wordt gekozen voor een defensieve binnenaanval. Uiteindelijk worden straatwaterkanonnen ingezet om een poging te doen de brand te beheersen, echter is de locatie van de brandhaard vanaf buiten nog steeds niet vast te stellen. Bij aankomst van voldoende hulpdiensten wordt ingezet op het veiligstellen van de omgeving. Tijdens het veiligstellen van de omgeving (valschaduw) is niet bekend of de constructie al zodanig is aangetast dat de constructie instabiel wordt en dat gebouwen op de garage hun stabiliteit verliezen en kunnen instorten. Uiteindelijk branden er twee compartiment op de parkeerlaag volledig uit. Getroffenen worden in het gemeentehuis opgevangen. De burgemeester geeft samen met de hulpverleningsdisciplines een persconferentie. Uiteindelijk vallen er geen gewonden. De constructie is behoorlijk aangetast (bewapening ligt bloot en er zitten scheuren in het beton). Bij de bebouwing boven de garage zitten scheuren in de muren. De constructie dient te worden gestut en de vraag is of dit nog veilig kan bij een instabiele constructie. In de garage zijn de waterleiding, gasleiding, riolering en elektra verwoest. Gemeente inspecteert de staat van de gebouwen, deze zijn onbegaanbaar en de woningen onbewoonbaar. Het kan zeer lange tijd duren voordat de situatie weer normaal is en de bewoners en de exploitanten van de gebouwen op de garage weer terug kunnen keren.

21 Bijlage 3 Voorbeeld bewegwijzering Pagina 20