tendensen STATISTIEKEN POLITIËLE CRIMINALITEITS-

Transcriptie

1 tendensen STATISTIEKEN POLITIËLE CRIMINALITEITS- 1

2 Inhoud OPVALLENDE TENDENSEN 2015 TEN AANZIEN VAN HET TOTALE GEREGISTREERDE CRIMINALITEITSCIJFERS...3 PRIORITEITEN NATIONAAL VEILIGHEIDSPLAN INBRAKEN IN GEBOUWEN..4 - INTRAFAMILIAAL GEWELD..8 - MENSENSMOKKEL EN MENSENHANDEL 9 - DIEFSTAL GEWAPENDERHAND HANDEL EN PRODUCTIE VAN VUURWAPENS.11 - FRAUDE INZAKE AFVALBEHEER 11 - DRUGS 12 - INFORMATICACRIMINALITEIT WITWASSEN.17 - GEWELD IN DE PUBLIEKE RUIMTE.17 ANDERE OPVALLENDE TENDENSEN.18 - STIJGINGEN DALINGEN.22 CONCLUSIE..32 2

3 OPVALLENDE TENDENSEN 2015 TEN AANZIEN VAN 2014 Aandachtspunt bij het vergelijken van jaren Alle vergelijkingen (absoluut of procentueel) tussen 2015 en 2014 hebben steeds betrekking op de volledige jaren, dit op nationaal niveau, tenzij het anders wordt vermeld. Hierbij dient steeds voor ogen gehouden te worden dat de feiten die gepleegd werden in 2015 minder tijd gehad hebben om geregistreerd te worden in de Algemene Nationale Gegevensbank dan de feiten die gepleegd werden in Of anders gezegd: het is niet uitgesloten dat een momenteel vastgestelde daling van het aantal geregistreerde feiten voor 2015 ten opzichte van 2014 (betreffende een bepaalde misdrijfcategorie en/of een bepaald geografisch gebied) uiteindelijk nog kan resulteren in een status quo of zelfs een lichte stijging. Hoe groter echter de huidige daling, hoe kleiner die kans. Vanzelfsprekend bestaat er een samenhang met de mate van volledigheid, zoals hierboven reeds werd aangehaald. Een huidige stijging daarentegen, zal logischerwijze steeds een stijging blijven. Het totale geregistreerde criminaliteitscijfer Totale geregistreerde criminaliteit is laag Voor 2015 (pleegdatum) bedroeg het aantal door de politiediensten (lokale en federale politie) in een procesverbaal geregistreerde misdrijven (= inbreuken op het Strafwetboek en inbreuken op bijzondere wetgeving, zoals de Drugswet, Wapenwet, Vreemdelingenwet, ) in totaal feiten. Dit is een daling met 7,7% ( feiten) in vergelijking met 2014 ( feiten). Rekening houdend met mogelijks laattijdige vattingen 1 (die dus momenteel nog niet in de cijfers verwerkt zijn), kan redelijkerwijze verwacht worden dat de eindbalans iets boven de zal stranden, waardoor dit het laagst opgetekende cijfer is sinds het begin van de tellingen in De daling t.o.v manifesteert zich het sterkst in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waar er een daling van 10,2% ( feiten) wordt opgetekend. In de overige twee gewesten verloopt de evolutie in min of meer gelijke mate. Vlaanderen kent een daling van 7,5% ( feiten), in het Waals Gewest valt het aantal feiten terug met 6,7% ( feiten). Nieuw in 2015: Vluchtingencrisis en terreurdreiging Onderstaand worden een aantal misdrijftypes nader bekeken, 2 dit ofwel omdat ze als prioriteit vernoemd worden in het nationaal veiligheidsplan (NVP ) of omdat ze een opvallende tendens vertonen. Waar mogelijk worden ook verklaringen aangereikt voor de vastgestelde tendensen hoewel dit vaak een bijzonder complex gegeven is en vaak moeilijk exact te becijferen. Een nieuw maatschappelijk gegeven dat anders is dan andere jaren is de terreurdreiging. Deze heeft effectief gezorgd voor meer militairen in het straatbeeld, een verhoging van de grenscontroles en dientengevolge een vergroting van de pakkans. Op grote evenementen werd ook meer politie ingezet hoewel de focus hierbij vooral was gericht op openbare rust en veiligheid. Naast 1 Op basis van ervaringen uit het verleden schatten we deze laattijdige vattingen op ongeveer à feiten. 2 Een uitgebreider aanbod van statistieken (voor alle misdrijfcategorieën) zijn terug te vinden op de website van de Federale Politie ( zowel in statische vorm (PDF) als interactief. 3

4 de terreurdreiging vormt de vluchtelingencrisis een tweede specifiek gegeven uit 2015 dat als een mogelijke verklaring kan worden aangehaald voor bepaalde evoluties maar de diverse onderzoeksvragen die hieruit voortvloeien dienen nog verder onderzocht te worden. Prioriteiten Nationaal Veiligheidsplan Inbraken in gebouwen Een soortgelijke daling voor elk type van gebouw De inbraken in gebouwen zijn in zeer vele zonale veiligheidsplannen (ZVP) en strategische veiligheids- en preventieplannen (SVPP) opgenomen als prioriteit. Hiervoor stellen we registraties vast in Dit is een daling van 9,1% ( feiten) ten opzichte van Deze daling manifesteert zich voor elk type van gebouw (woningen, bedrijven, openbare instellingen) in min of meer dezelfde mate. Grafiek 1: Aantal geregistreerde inbraken in gebouwen opgesplitst in functie van het type gebouw op nationaal niveau voor de periode Zo daalt het aantal geregistreerde inbraken in bedrijven/handelszaken met 9,9% ( feiten), en haalt hiermee een absoluut laagterecord sinds het begin van de tellingen in Deze daling is het sterkst in het Vlaams Gewest, waar tussen 2014 en 2015 bijna 13% minder inbraken in bedrijven werden geregistreerd. Ook het Waals Gewest (-9,1%) laat een behoorlijke afname optekenen. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-2,8%) is de daling echter beduidend kleiner. Het grootste risico op slachtofferschap van dergelijk misdrijf is gelegen tussen 1u en 5u s nachts en dit zowel tijdens de weekdagen als in het weekend. Geld, computers en voeding vormen de meest begeerde objecten bij inbraken in bedrijven of handelszaken. 4

5 Technopreventie, private bewaking en sensibiliseringscampagnes Specifiek naar het type handelszaak toe wordt onder meer een daling vastgesteld voor inbraken in juwelierszaken, benzinestations, financiële instellingen, garages, kledingzaken, sportinfrastructuur (sporthallen, zwembaden), apotheken en de horeca (drankhallen, frietkramen). Een aantal van deze ondernemingen vormden in het verleden het voorwerp van uitgebreide preventiecampagnes. Daarnaast spelen ongetwijfeld technopreventie (camera s 3, betere sloten) en private bewaking hierbij een rol. Een stijging noteren we voor onder meer meubelhandels, schroothandels, krantenwinkels en fabrieken. De ramkraken kennen een sterke daling in 2015 Voor het specifieke deelfenomeen van de ramkraken werden 160 feiten geregistreerd in Dit is een daling van 13,5% (-25 feiten) ten aanzien van Hier wordt een daling vastgesteld bij onder meer de warenhuizen alsook bij electro- en kledingzaken, voor de benzinestations daarentegen wordt een toename opgetekend. De inbraken in woningen vertonen met registraties in 2015 eveneens een dalende evolutie (-8,7% of feiten) ten opzichte van Kaart 1: Woninginbraak Aantal geregistreerde feiten per gemeente voor het pleegjaar Eind 2014 waren er in België bewakingscamera s geregistreerd volgens de Privacy-commissie. Het gaat hierbij zowel over camera s in gesloten plaatsen (winkels, gebouwen) als in openbare ruimten (straten, pleinen), zowel vast of mobiel. Meer recente gegevens zijn vooralsnog niet beschikbaar. 5

6 Als we op het niveau van de gewesten kijken, blijken de onderlinge verschillen relatief klein te zijn. Zo bedraagt de daling in het Waals Gewest 10,3%, in Brussels Hoofdstedelijk Gewest 8,1% en in het Vlaams Gewest 7,2%. Wat het morfologisch karakter van de pleegplaats betreft worden de grootste afnames waargenomen in de sterk morfologisch verstedelijkte gemeenten (-12,4%) 4 en goed uitgeruste kleine steden 5 (-12,3%). De kleinste dalingen worden genoteerd voor de matig uitgeruste kleine steden 6 (-3,5%) en agglomeratiegemeenten 7 (-5,4%). Bij woninginbraken wordt weinig gebruik gemaakt van geweld Wanneer we het type woning aanschouwen kan worden vastgesteld dat driekwart van de woninginbraken plaatsvindt in huizen (75,3%), de overige worden opgetekend in appartementen. 8 Bij de onderlinge verhouding tussen beide woningtypes is een toename van 1,1% zichtbaar van het aandeel appartement bij de vergelijking tussen 2014 en Bij iets meer dan 98% van de woninginbraken wordt geen gebruik gemaakt van geweld. De home-invasions, die verderop in dit document zullen worden toegelicht, vormen hierop echter een uitzondering. Juwelen vormen het meest begeerde object bij een woninginbraak, op de tweede en derde plaats gevolgd door respectievelijk geld en computers / toebehoren. Grafiek 2: Woninginbraak Proportionele tijdsverdeling9 van het aantal geregistreerde feiten op nationaal niveau voor het pleegjaar 2015 Vooral op vrijdag- en zaterdag- avond een hoog Wat het temporele aspect betreft kan men uit het beschikbare cijfermateriaal afleiden dat de grootste kans op slachtofferschap van een woninginbraak gelegen is op vrijdag en zaterdag tussen 18u en 23u. Het blok tussen 5u en 9u in de ochtend wordt gekarakteriseerd door het laagste risico op slachtofferschap en dit op alle weekdagen, waarschijnlijk omdat de meeste bewoners dan gewoon thuis zijn. Tenslotte kan bij de vergelijking over de maanden heen in 2015 vastgesteld worden dat de zomermaanden doorgaans gekenmerkt worden door een lager aantal registraties 4 Voorbeelden van dergelijke gemeenten zijn onder meer Rixensart, Wevelgem, Beringen en La Hulpe. 5 Voorbeelden van dergelijke gemeenten zijn onder meer Ath, Diest, Ieper en Huy. 6 Voorbeelden van dergelijke gemeenten zijn onder meer Bastogne, Maaseik, Malmedy, Zottegem. 7 Voorbeelden van dergelijke gemeenten zijn onder meer Dour, Beersel, Pepinster, Tervuren. 8 In 2015 waren er woongelegenheden beschikbaar in buildings en flatgebouwen met appartementen, daarnaast waren er woongelegenheden beschikbaar in huizen (gesloten, half open en open). (Bron: 9 De proportionele tijdsverdeling laat toe om in een oogopslag te zien op welke momenten van de dag zich de meeste feiten voordoen. Elk feit heeft een datum/tijdstip laag/hoog. Bijvoorbeeld: een woninginbraak werd gepleegd tussen maandagavond 22u00 (het moment waarop de bewoners zijn gaan slapen) en dinsdagochtend 06u00 (het moment waarop de bewoners zijn ontwaakt en de inbraak hebben vastgesteld). De traditionele manier van tellen houdt enkel rekening met de datum/tijdstip hoog (dinsdagochtend 06u00). De proportionele tijdsbepaling houdt rekening met de volledige tijdsvork waarbinnen het feit gepleegd werd (maandagavond 22u00 tot en met dinsdagochtend 06u00). Het voordeel hiervan is dat men een meer realistische spreiding krijgt van de feiten over de tijd heen. Het feit in ons voorbeeld zal bijgevolg voor 25% worden toegewezen aan maandag en voor 75% aan dinsdag. De risicoschaal kan als volgt gelezen worden: lichtgroen: minder dan 0,25 % feiten, dus: zeer laag risico - donkergroen: tussen 0,25 % en 0,49 % feiten, dus: laag risico - oranje: tussen 0,5 % en 0,74 % feiten, dus: medium risico - rood: tussen 0,75 % en 0,99 % feiten, dus: hoog risico - donkerrood: vanaf 1 % feiten, dus: zeer hoog risico. Feiten waarvoor het interval groter is dan 12 uur worden buiten beschouwing gelaten. 6

7 terwijl er tijdens de donkere maanden, en vooral in aanloop naar de jaarwisseling gemiddeld meer woninginbraken worden gepleegd. Grafiek 3: Woninginbraak Verdeling van het aantal geregistreerde feiten per maand op nationaal niveau voor het pleegjaar 2015 Mogelijke verklaringen voor de huidige daling Technopreventieve acties, zoals acties om burgers te sensibiliseren voor sociale waakzaamheid en woningbeveiliging kunnen bijdragen aan een daling van het aantal feiten. Zo hebben FOD Binnenlandse Zaken, de Federale Politie, de provincies, politiezones, gemeenten en burgers zich verenigd tijdens een nationale dag tegen woninginbraken: 1 dag niet. 10 Deze actiedag heeft als doel de algemene waakzaamheid aan te wakkeren en te laten zien dat een woning met eenvoudige en goedkope maatregelen reeds heel wat veiliger kan gemaakt worden. Ook tal van politiezones bieden hun inwoners gratis anti-inbraak advies aan waarbij een diefstalpreventieadviseur ter plekke komt en een veiligheidsrapport opmaakt van de woning. Vaak blijkt immers nog dat achterdeuren niet gesloten zijn en dat sleutels liggen verstopt op voorspelbare plaatsen. Een laatste element dat aangehaald kan worden als een mogelijke verklaring voor de vastgestelde tendens is de sterke daling van de goudprijs (juwelen) tussen 2012 en Terwijl een kilo goud in 2012 nog euro waard was bedraagt dit in 2015 nog slechts euro. 11 De inbraken in openbare of overheidsinstellingen vormen de kleinste groep binnen de inbraken in gebouwen en vertonen eveneens een uitgesproken dalende evolutie (-10,9% of -692 feiten). De daders zijn hierbij met name uit op geld, computers en multimedia. Wat het type gebouw betreft manifesteert de afname zich vooral in onderwijsinstellingen, welzijns- en gezondheidsinstellingen en gebouwen voor recreatie en cultuur. Pogingen versus voltooide feiten Een laatste markante vaststelling in het cijfermateriaal aangaande inbraken in gebouwen betreft de verhouding tussen het aantal voltooide feiten en de pogingen daartoe. Terwijl, bij de vergelijking tussen 2014 en 2015, zowel voor de inbraken in bedrijven en handelszaken als inbraken in openbare of overheidsinstelling een toename zichtbaar is van het aandeel pogingen binnen het geheel van de feiten, wat nogmaals kan wijzen op het effect van technopreventie, blijft voor woninginbraken deze proportie status quo. 10 Dit initiatief komt overgewaaid uit Nederland en werd in België voor het eerst georganiseerd op 11 december Op 13 november 2015 vond er een tweede editie plaats. 11 Bron: 7

8 Intrafamiliaal geweld Na de kleine stijging in 2014 is er momenteel een aanzienlijke daling (-6,3% of feiten) waarneembaar. Deze afname situeert zich met name bij het psychisc h (-12,2%), seksueel (- 11,6%) en economisch (-9,5%) geweld. Voor het grootste deelfenomeen, met name het fysiek geweld (-1%), zal men, met de mogelijke vertraging bij de vatting in het achterhoofd, eerder evolueren naar een status quo. Grafiek 4: Aantal geregistreerde feiten inzake intrafamiliaal geweld, opgesplitst in functie van de aard van het geweld, op nationaal niveau voor de periode Geografisch gezien kunnen grote verschillen worden waargenomen. Terwijl er voor het Vlaams Gewest een daling van nagenoeg 9% wordt opgetekend, blijkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-0,7%) de evolutie te stagneren. Voor het Waals Gewest wordt tenslotte een vermindering van 4,6% in de cijfers vastgesteld. Intrafamiliaal geweld kent een hoog dark number Gegeven het grote dark number en laattijdige aangiften is vanzelfsprekend de nodige voorzichtigheid geboden bij de interpretatie van desbetreffend cijfermateriaal. 8

9 Mensensmokkel en mensenhandel Mensensmokkel heeft enkel betrekking op niet-eu onderdanen Mensensmokkel heeft betrekking op het verwerven van een vermogensvoordeel door hulp te bieden bij de illegale binnenkomst van de Europese Unie door een vreemdeling (een niet-eu onderdaan). Voor desbetreffend fenomeen manifesteert zich momenteel een stijging van 7,1% (+46 feiten) die met name aan het Vlaams Gewest (+37%) kan worden toegeschreven. In het Waals Gewest (-14,4%) en vooral het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-22,8%) manifesteert zich daarentegen een sterke daling. De mogelijke impact van de migrantenstroom die tijdens de zomer van 2015 op gang kwam, is vanzelfsprekend moeilijk te becijferen. Er worden 3 types van smokkelen onderscheiden 12 : Het dienstverlenende smokkelmodel waarbij de migrant de smokkelaar benaderd en er overeenstemming wordt gezocht wat betreft de prijs en de bestemming. Het dirigerende smokkelmodel waarbij de smokkelaar bepaalt waarheen de migrant wordt gesmokkeld Het onderhandelende smokkelmodel waarbij de migrant zelf een deel van het traject aflegt tot aan een hub, zijnde een strategische plaats (stad, haven, vluchtelingenkamp ) op de migratieroute waar mensmokkelaars hun diensten aanbieden. Economische en seksuele uitbuiting als prioritaire vormen Bij mensenhandel kunnen de slachtoffers zowel vreemdelingen als Belgen zijn (dit in tegenstelling tot mensensmokkel). Dit specifieke fenomeen kan meerdere verschijningsvormen aannemen, maar het NVP focust zich op de economische 13 en seksuele 14 uitbuiting. Eerstgenoemde fenomeen 15, en tevens het kleinste in absolute cijfers 16, kent een daling van 12,2% (-22 feiten). Economische uitbuiting komt voor in tal van sectoren maar in hoofzaak bij deze die beantwoorden aan de 3D s van type werk, zijnde: degrading (minderwaardig), dangerous (gevaarlijk) en dirty (vuil). Voor seksuele uitbuiting werden er 399 registraties opgetekend in 2015 waarmee een afname van 5,2% (-22 feiten) wordt bewerkstelligd ten aanzien van Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de uitbuiting van prostitutie steeds meer verschuift naar minder zichtbare plaatsen en dat de dadergroeperingen evenals hun slachtoffers meer mobiel worden. Ook zouden slachtoffers van seksuele uitbuiting zich minder uiten wat de politiecontroles en onderzoeken bemoeilijkt. Tendensen sterk bepaald door politie-activiteit Voor bovenvermelde fenomenen werd in het verleden vaak vastgesteld dat de waargenomen evoluties eerder te verklaren zijn door de politieactiviteiten dienaangaande dan door het werkelijk stijgen of dalen van de prevalentie. Tenslotte zal het mogelijke effect van de vluchtelingencrisis, die in 2015 haar aanvang kende, op zowel mensenhandel als mensensmokkel, ongetwijfeld een aantal interessante onderzoekshypotheses opwerpen bij volgende publicaties. 12 NPVB Het betreft hier het laten verrichten van werk of verlenen van diensten in omstandigheden die in strijd zijn met de menselijke waardigheid. 14 Hier beoogt men in hoofdzaak de uitbuiting via prostitutie. 15 Er dient op gewezen te worden dat inzake MH-economische uitbuiting er nog andere overheidsdiensten zijn met verbaliserende bevoegdheid (vb. sociale inspectie). Slechts een klein deel wordt geregistreerd door de politiediensten. 16 Wat economische uitbuiting betreft werden er 159 feiten geregistreerd in

10 Diefstal gewapenderhand Met structurele maatregelen de kwetsbaarheid verminderen Dit betreft diefstallen met zowel vuurwapens, als andere wapens (zoals messen) en kan zowel tegen particulieren als tegen ondernemingen/professionelen gericht zijn op eender welke plaats. De dalende trend die reeds waarneembaar is sinds 2012 lijkt momenteel wat in snelheid af te nemen (-1,7% of -68 feiten). De afgelopen jaren werden structurele beveiligingsmaatregelen genomen door een aantal beroepsgroepen teneinde hun kwetsbaarheid te verminderen. Zo zijn er onder andere: Een efficiënte samenwerking met FOD Binnenlandse Zaken; De invoering van systemen voor het neutraliseren van geld (intelligente geldkoffers); Investeringen in technopreventie (alarmsystemen, videobewaking, koffers met een vertragingssysteem of tijdslot); Het opzetten van partnerschappen tussen de politie en de private sector op het gebied van vorming en het uitwerken van specifieke procedures; Het promoten van elektronische financiële transacties. Het sterke gevoel van onveiligheid dat wordt opgewekt bij een diefstal gewapenderhand alsook de impact vanuit commercieel oogpunt (buit) rechtvaardigen zonder twijfel deze talloze investeringen. 17 Wat de temporele component betreft kan vastgesteld worden dat, voor het geheel van de diefstallen gewapenderhand, vooral de periode tussen 17u en 21u een hoog risico wat betreft slachtofferschap in zich meedraagt. Op vrijdag begint de tijdsvork van verhoogd risico zelfs al om 15u. Specifiek wat de commerciële doelwitten betreft zien we vooral een verhoogd risico tegen sluitingstijd, wanneer er dus met andere woorden het meeste geld in de kassa zit. Grafiek 5: Diefstal gewapenderhand Proportionele tijdsverdeling van het aantal geregistreerde feiten op nationaal niveau voor het pleegjaar 2015 Qua geografisch karakter dient vooral gewezen te worden op de sterke stijging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (+10,5%). Voor zowel Vlaanderen (-8,1%) als Wallonië (-3,2%) wordt daarentegen een daling vastgesteld. 17 Omzendbrief nr. 08/2015 van het college van procureurs-generaal bij de hoven van beroep betreffende het begrip Diefstal gewapenderhand en de politionele en gerechtelijke reactie op het vlak van diefstallen gewapenderhand in het kader van zware en/of georganiseerde criminaliteit. 10

11 Evolutie sterk afhankelijk van het specifieke doelwit Niettegenstaande zij slechts kleinere fracties representeren binnen het geheel van de registraties inzake diefstal gewapenderhand, dienen de stijgingen voor apotheken, (+18,9%), nachtwinkels (+19%), warenhuizen (+19,7%), boekhandels (+42%) en eetgelegenheden (+48,8%) toch met de nodige aandacht te worden opgevolgd. Wat de diefstallen gewapenderhand in drankgelegenheden (-8,6%), parken (-9%), kledingzaken (-10%) alsook huizen (-21,5%) betreft, worden momenteel bevredigende resultaten genoteerd. 18 Voor de openbare weg, waarvoor meer dan 36% van de feiten dienaangaande wordt gepleegd, bedraagt de daling 3,1%. Noot: wat de diefstallen met geweld zonder wapen betreft is er in 2015 een kleine toename zichtbaar (+1,5% of +264 feiten). Handel en productie van vuurwapens De vastgestelde daling in 2014 wordt momenteel volledig teniet gedaan (+53,1% of +95 feiten). Niettegenstaande het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de kleinste proportie uitmaakt binnen de gewestelijke verdeling van het aantal registraties, wordt hier de grootste toename genoteerd (+140% of +21 feiten), waardoor ook duidelijk het effect van kleine getallen op de vastgestelde tendensen wordt geïllustreerd. In het Vlaams Gewest (+33,8% of +27 feiten) en het Waals Gewest (+56% of +47 feiten) is de toename beduidend kleiner. België als een draaischijf in de internationale illegale wapenhandel Door haar gunstige geografische ligging, het brede spectrum aan transportmogelijkheden en de aanwezige expertise, wordt België beschouwd als een draaischijf voor de internationale illegale wapenhandel en zal het vermoedelijk in de toekomst ook kwetsbaar blijven voor dit specifiek fenomeen. 19 Voor de handel en productie van niet-vuurwapens noteren we een status quo (-0,9%). Fraude inzake afvalbeheer Fraude inzake afvalbeheer 20 betreft de illegale aantasting van het leefmilieu door het nietecologisch verwerken, verwijderen (dumpen, lozen) of vermengen van afval. Hier doet zich een behoorlijke daling voor van 5,8% (-573 feiten) die relatief gesproken het duidelijkst waarneembaar is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-21,2% of -64 feiten), maar in absolute aantallen vooral kan worden toegeschreven aan het Vlaams Gewest (-447 feiten of -7%). Wat het Waals Gewest (- 1,9% of -62 feiten) betreft kan men vaststellen dat met name de stad Charleroi (-53% of -142 feiten) goede resultaten kan voorleggen. 18 Wat de commerciële doelwitten betreft is reeds enkele jaren een verschuiving zichtbaar van grote naar kleine doelwitten gezien deze laatste nog vaak minder beveiligd zijn en dientengevolge een grotere kwetsbaarheid vertonen. 19 NPVB Er dient op gewezen te worden dat er terzake nog andere overheidsdiensten zijn met verbaliserende bevoegdheid (vb. gewestelijke milieudiensten). 11

12 Zeer lucratief door hoge winsten, kleine pakkans en lage bestraffing bovendien een lage (of zelfs afwezige) bestraffing. 21 Experts uit verschillende landen zijn ervan overtuigd dat deze vorm van criminaliteit zal toenemen gezien deze zeer attractief is: hoge winsten versus kleine pakkans en Drugs Niet enkel het aantal feiten, maar ook de hoeveelheid drugs is belangrijk Drugsregistraties zijn een typevoorbeeld van haalcriminaliteit : hoe meer men ernaar zoekt en hoe meer acties men doet, hoe meer processenverbaal men kan opstellen. De schommelingen in registraties zijn dus vooral een weergave van schommelingen in de politieactiviteit en prioriteit (bijvoorbeeld de terreurdreiging) dienaangaande. Ook is het aantal feiten op zich niet altijd de meest relevante maatstaf, maar zeker ook de betrokken hoeveelheid van drugs. Na een forse stijging in 2014 is er momenteel een duidelijke daling (-15,1% of -64 feiten) waarneembaar wat betreft de productie en import/export van synthetische drugs. 22 Deze trend kan worden toegeschreven aan de evolutie in zowel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (- 63,8% of -30 feiten) als het Vlaams Gewest (-10,9% of -35 feiten). In Wallonië werd 1 feit meer geregistreerd dan in Niettegenstaande de huidige daling blijft het aantal feiten toch hoger dan tijdens de periode De forse stijging vanaf 2014 is voornamelijk te wijten aan de massale invoer van GBL 23 vanuit Polen en de daaraan verbonden onderzoeken. Op het vlak van grootschalige synthetische drugproductie stijgt het aantal ontdekte synthetische laboratoria. 24 Europol wijst er tenslotte op dat de verankering van Europese criminele organisaties in België, die betrokken zijn in de grootschalige aanmaak van synthetische drugs, de komende jaren een groot probleem zal blijven. 21 Europol, EnviCrimeNet, Preliminary Report on Environmental Crime in Europe, Intelligence Project on Environmental Crime, 30/11/2014, Den Haag, pg Inbreuken dienaangaande hebben in hoofdzaak betrekking op amfetamineachtigen en XTC. 23 GBL wordt gebruikt als precursor voor de aanmaak van GHB. GHB is een kleur- en geurloze vloeistof met een verdovende werking. Bij een lage dosis raak je in een roes die vergelijkbaar is met dronkenschap. Gebruikers voelen zich vrolijk, kalm en ontspannen. Bij hogere dosis bestaat het risico op ademhalingsproblemen, hartritmestoornissen, misselijkheid, coma en zelfs overlijden (Bron: labo s voor productie van amfetamine, MDMA (ecstasy) en conversie van preprecursor APAAN in BMK (precursor voor amfetamine) in 2015 ten opzichte van 12 in

13 Grafiek 6: Aantal geregistreerde feiten voor de prioritaire drugsfenomenen uit het Nationaal Veiligheidsplan op nationaal niveau voor de periode Ondanks de daling is er een toename van grote inbeslagnames Ook de import/export van cocaïne vertoont een dalende tendens (-8,1% of -41 feiten). In tegenstelling tot de synthetische drugs kan hier vooral het Waals Gewest (- 19,4%) als bepalende regio worden aangewezen en meer in het bijzonder de provincie Luik waar momenteel een afname van meer dan 51% wordt opgetekend. In Vlaanderen bedraagt de daling 8%, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt daarentegen een stijging van meer dan 11% (+8 feiten) opgetekend. Niettegenstaande de algemene daling wordt een toename vastgesteld van grote inbeslagnames van cocaïne op vliegvelden en in havens. 25 Contextuele elementen die in het kader van deze daling kunnen worden aangehaald zijn 26 : De inbeslagname van cocaïne werd reeds uitgevoerd in het buitenland, dus alvorens de drugs België konden bereiken; Wijzigingen van modus operandi en routes waardoor er een soort venster ontstaat tussen het moment van deze wijziging en het moment dat de politiediensten zich hier bewust van zijn; Gebrek aan middelen voor controle (defecte scanners, onvoldoende capaciteit ). Wat de import/export van cannabis in grote hoeveelheid betreft is er na enkele stabiele jaren voor het eerst een grote daling (-31,7% of -26 feiten) zichtbaar in het beschikbare cijfermateriaal. Mogelijk kan deze vaststelling in verband worden gebracht met de vermindering van grenscontroles ten gevolge van de wietpas 27 in Nederland. 25 In 2015 werd in totaal 17 ton cocaïne in beslaggenomen ten aanzien van 9 ton in NPVB Op 1 mei 2012 werd in Nederland de wietpas ingevoerd waardoor personen die buiten Nederland zijn gedomicilieerd niet langer drugs kunnen kopen in de coffeeshops. 13

14 Verschuiving van het grensgebied met Nederland meer landinwaarts Ook inzake de productie van cannabis in grote hoeveelheid (plantages) 28 manifesteert zich momenteel een dalende tendens 29 (-6,7% of -18 feiten). Hiermee wordt de sterke stijging in 2013 en 2014, die onder andere werd verklaard door de invoering van de wietpas in Nederland, voor een klein deel teniet gedaan. Het Vlaams Gewest is de grote katalysator achter deze evolutie met een daling van 17,8% (-34 feiten) die vooral in de provincie Antwerpen (-29% of -18 feiten) zichtbaar is. In zowel Wallonië (+16,7% of +10 feiten) als het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (+33,3% of +6 feiten) manifesteert zich daarentegen een toename. Deze gegevens bevestigen de stelling dat er, wat cannabisplantages betreft, een verschuiving plaatsvindt van de grensgebieden (Antwerpen en Limburg) naar Franstalig België. De strenge aanpak (nultolerantie) van de drugsproblematiek, zoals die bijvoorbeeld in Antwerpen wordt gevoerd, zou ook een aantal drugsgerelateerde criminaliteitsfenomenen doen dalen. 28 Hierbij dient te worden opgemerkt dat de registratie van cannabisplantages (met name de hoeveelheid aangetroffen planten) in de Algemene Nationale Gegevens niet steeds correct gebeurd waardoor er mogelijk een onderschatting is ten aanzien van het werkelijke aantal plantages. Een vattingsfiche die in 2014 in omloop werd gebracht bevat de richtlijnen voor een correcte registratie waardoor in de toekomst een betere beeldvorming dienaangaande mogelijk wordt. 29 De kwaliteit van de registratie in de ANG dienaangaande is momenteel echter onvoldoende om de vastgestelde evolutie, met uitzondering van de geografische component, bijkomend te duiden. Door middel van registratierichtlijnen die zijn uitgevaardigd zou in de toekomst een meer kwalitatieve benadering mogelijk moeten worden. 14

15 Informaticacriminaliteit Snelle evolutie van gehanteerde technieken vereist blijvende politie-aandacht Informaticacriminaliteit 30 (hacking, sabotage, informaticabedrog, valsheid in informatica) kende reeds jaren een stijgende trend met een absolute piek in 2012 door de opkomst van de zogenaamde police ransomware 31 (blokkering van computers zogezegd in naam van de politie persoon diende een boete te betalen, waarna zijn PC zogezegd zou gedeblokkeerd worden). Deze problematiek vereist de blijvende aandacht van de politie gezien de gehanteerde tactieken evolueren naar nog schadelijkere varianten waarbij data worden versleuteld en een betaling, veelal in bitcoin 32, wordt geëist om de data terug vrij te geven ( crypto ransomware ). Grafiek 7: Aantal geregistreerde feiten inzake informaticacriminaliteit op nationaal niveau voor de periode In vergelijking met 2014 blijft het aantal geregistreerde feiten inzake informaticacriminaliteit vrij stabiel (+1,9% of +319 feiten). Naargelang het soort misdrijf zijn er evenwel een aantal verschillen zichtbaar: terwijl er voor sabotage 33 (-3,3%) een kleine daling waarneembaar is, vertoont het aantal registraties voor informaticabedrog 34 (+1,1%), hacking (+3,5%) en vooral valsheid in informatica (+16,6%) een toename. Deze laatste inbreuk betreft onder andere de vervalsing van 30 Dit cijfer van informaticacriminaliteit omvat niet de andere misdrijven die gepleegd werden via ICT (vb. kinderporno). 31 Dat kan volgens een vattingsrichtlijn van Federal Computer Crime Unit (FCCU) geregistreerd worden als afpersing, Informaticasabotage en oplichting via internet. Een exact cijfer is evenwel moeilijk te geven, gezien de verschillende vattingspraktijken die er de facto bestaan voor dit fenomeen. 32 Bitcoin is een vorm van elektronisch geld, en tevens de naam van de opensourcesoftware die is ontworpen om dit te gebruiken. 33 Informaticasabotage betreft het aanbrengen van schade door het invoeren, wijzigen of wissen van gegevens of door de normale aanwending van het informaticasysteem te veranderen terwijl men weet dat men daartoe niet gerechtigd is, bijvoorbeeld door het verspreiden van een virus. 34 Bij informaticabedrog wordt een onrechtmatig economisch voordeel beoogd door het invoeren, wijzigen of wissen van gegevens of door de normale aanwending van het informaticasysteem te veranderen, bijvoorbeeld door het blokkeren van iemands computer via malware. 15

16 kredietkaarten, de aanmaak van valse profielen op bijvoorbeeld Facebook, en ook CEO-fraude, waarbij oplichters zich via een valse voordoen als de CEO van een bedrijf om geld te laten overschrijven door een medewerker. Ook bij betaalkaartfraude (+0,2%) stellen we een status quo vast. Niettegenstaande dit status quo is er een duidelijke afname zichtbaar van het aantal gevallen van phishing 35 hoewel de schade per feit sterk is gestegen. Hierbij wordt steeds vaker gebruik gemaakt van nieuwe vormen van malware 36,waarbij de focus ligt op ondernemingen in plaats van op particulieren. Daarnaast lijkt de sterke afname van skimming, in zowel 2013 als 2014, gestagneerd te zijn. Uit de data blijkt wel dat de criminelen hun focus verleggen van betaalkaarten naar tankkaarten, waarbij ook de magneetstrip wordt gekopieerd en de pincode bemachtigd. 37 Hacking kent meerdere verschijningsvormen op verschillende niveaus Na de sterke stijging in 2014 manifesteert zich wat hacking betreft momenteel opnieuw een kleine toename (+3,5% of +71 feiten). Hacking kent verschillende verschijningsvormen en situeert zich bovendien op verschillende niveaus die hieronder worden opgesomd met hun respectievelijke tendensen: Particulieren: een blijvende stijging van de hacking van accounts ( , sociale netwerken en verkoopsaccounts) en toename van malware op mobiele telefonie; Bedrijven: toename van crypto ransomware, toename van defacements waarbij de hoofdpagina van een website wordt vervangen door een boodschap van de hackers (veelal politiek of ideologisch getint), een toename van DDos-aanvallen waarbij informaticasystemen buiten werking worden gesteld 38 en de opmars van nieuwe vormen van financiële malware zoals bijvoorbeeld DYRE en DRIDEX (die via phishing online banking sessies onderscheppen om frauduleuze transacties uit te voeren). Bedrijven en overheid: een stijging van het aantal APT-aanvallen (Advanced Persistent Threats). Dergelijke complexe, meestal state-sponsered, malware is op maat gemaakt en heeft de intentie om lange tijd onopgemerkt in het systeem van het doelwit actief te zijn om daar te spioneren of uiteindelijk zelfs te saboteren. Ook de overheid wordt in toenemende mate geconfronteerd met DDos-aanvallen. In 2015 was er een piek, hoofdzakelijk toe te schrijven aan het Belgische hackerscollectief DownSec, dat werd ontmanteld tijdens een politieactie in april Informaticacriminaliteit wordt gekenmerkt door een hoog dark number Tot slot dient, wat informaticacriminaliteit betreft, vermeld te worden dat bovenstaande cijfers niets zeggen over de ernst van het feit op zich (vb. ransomware bij 1 particulier versus spionage bij een groot bedrijf) en er daarenboven nog steeds sprake is van een zeer hoog dark number. Ook wordt informaticacriminaliteit beschouwd als een eerder geografisch onafhankelijk fenomeen. 35 Phishing is de verzamelnaam voor digitale activiteiten die tot doel hebben persoonlijke informatie te ontfutselen. Aan de hand van die gegevens doet de crimineel zich voor als het slachtoffer om bijvoorbeeld betalingen in diens naam te doen. Het meest gekende voorbeeld is de phishingmail zogenaamd afkomstig van de bank van het slachtoffer waarin gevraagd wordt op een link te klikken om te navigeren naar een site van de bank om er bepaalde gegevens in te vullen. Deze site is echter een nagemaakte site waarop de ingevulde gegevens worden onderschept door de crimineel om te kunnen worden misbruikt. 36 Malware (malicious software) of kwaadaardige software is een verzamelnaam voor virussen, wormen, Trojaanse paarden, spyware, enzovoort die pc s en andere apparaten kunnen infecteren. 37 De daling van skimming van betaalkaarten is, sinds de invoering van geoblocking waarbij geldafhalingen buiten Europa worden geblokkeerd, al een aantal jaren waarneembaar. 38 Een (D)DoS-aanval is het buiten werking stellen van een bepaald informaticasysteem door het systeem een massa informatie toe te sturen waardoor dit overbelast raakt en niet meer functioneert. 16

17 Witwassen Met betrekking tot witwassen 39 manifesteert zich een daling van 16,3% (-130 feiten) ten opzichte van Ook in 2014 werd er reeds een behoorlijke afname (-10,5%) vastgesteld. Recente onthulling uit de financiële wereld leiden niet onmiddellijk tot een stijging Voor de huidige daling werpt het effect van de recente reorganisatie van de Centrale Dienst voor de bestrijding van de Georganiseerde Economisch en Financiële Delinquentie (CDGEFID) en de gespecialiseerde diensten van de Federale Gerechtelijke Politie zich op als onderzoeksvraag. Vanuit deze hypothese kan de vastgestelde daling dus ten dele worden verklaard door het interne functioneren van de politie of gerechtelijke overheden. Daarnaast kan worden vastgesteld dat de recente onthullingen betreffende illegale offshore maatschappijen (Luxleaks, Panama Papers, Swissleaks ) niet onmiddellijk tot een toename van het aantal gerechtelijke dossiers heeft geleid. De invloed van dergelijke constructies op de evolutie inzake witwassen zal mogelijk pas in de cijfers voor 2016 naar boven komen, tenzij men zich tot een louter fiscaal-administratieve afhandeling beperkt. Geweld in de publieke ruimte Desbetreffend fenomeen vertoont, na een kleine toename in 2014, opnieuw een dalende tendens (-5,2% of feiten). Ten aanzien van 2011 bedraagt de daling zelfs meer dan 19%. De procentuele afname is het meest uitgesproken bij het seksueel geweld gepleegd in de publieke ruimte (-15,3% of -625 feiten). De diefstallen gewapenderhand (+1% of +33 feiten) en de diefstallen met geweld zonder wapen (+1,3% of +193 feiten) laten daarentegen een minieme stijging optekenen. Met een totaal van registraties vormt het fys iek gew eld (- 5,6%) de grootste groep onder de noemer van het geweld in de publieke ruimte, op de tweede plaats gevolgd door het psychisch geweld (-7,1%) met feiten. Daling mede door de inzet van extra politiepersoneel Wat betreft het geweld op het openbaar vervoer is er een substantiële daling van 6,6% (-335 feiten) waarneembaar, dit vooral in de spoorwegstations, (metro)trein en autobus, waarvoor mogelijk een verband kan worden gelegd met de inzet van supplementaire politiecapaciteit. Voor het geweld op de openbare weg wordt een daling van 6,3% ( feiten) opgetekend. 39 De Cel Financiële Informatieverwerking (CFI) beschikt dan wel niet over een verbaliserende bevoegdheid dienaangaande maar functioneert vooral als doorgeefluik van informatie tussen de meldingsplichtigen (banken ) enerzijds en de politie en gerecht anderzijds. 17

18 Andere opvallende tendensen Stijgingen Home-invasion = bijzonder gewelddadige vorm van woninginbraak Een eerste markant gegeven in het huidige cijfermateriaal is de brutale stijging (+28,4%) inzake home-invasion 40 waarbij de dader, met voorbedachte rade, een gewelddadige confrontatie aangaat met het slachtoffer in diens privéwoning. In 2015 werden er dienaangaande 172 feiten geregistreerd, in 2014 bedroeg dit nog maar 134 feiten. Deze toename is nagenoeg volledig toe te schrijven aan de evolutie binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (+205,6% of +37 feiten), voor Vlaanderen daarentegen is er zelfs een kleine daling waarneembaar (-13,3% of -10 feiten). Voor het Waals Gewest tenslotte wordt een stijging met bijna 27% (+11 feiten) opgetekend. Opmerkelijk hierbij is de verschuiving van de geografische focus van de daders over de tijd heen. Terwijl in 2014 het proportionele aandeel van het Vlaams Gewest nog meer dan 55% bedroeg, is dit in 2015 teruggezakt naar 38%. In het Brussels hoofdstedelijk Gewest manifesteert zich een omgekeerde beweging met de toename van het aandeel van iets meer dan 13% in 2014 naar 32% in Grafiek 8: Aantal geregistreerde feiten inzake home-invasion, carjacking en sacjacking uit auto op nationaal niveau voor de periode Deze criminele figuur werd aan de criminaliteitsrapportage toegevoegd ingevolge de beslissing van de Werkgroep Politiestatistiek van 25 juni Gezien voor home-invasion recent nog een nieuwe registratiecode (een bijzondere modus operandi) werd gecreëerd, kan de vastgestelde stijging ook het effect zijn van een betere registratie naar aanleiding van de codewijziging. 18

19 Daarnaast wordt er een toename vastgesteld voor zowel carjacking (+1,9% of +7 feiten) en sacjacking uit auto (+31,4% of +144 feiten). Bij een carjacking tracht de dader op gewelddadige wijze het voertuig van zijn slachtoffer in bezit te nemen. Sacjacking is een specifieke vorm van diefstal uit of aan een voertuig waarbij de bestuurder of passagier nog in de wagen zit terwijl er bijvoorbeeld een handtas of laptop wordt gestolen. Als preventietips dienaangaande wordt onder meer aangeraden ramen en deuren te sluiten bij het ervaren van dreiging, geen waardevolle voorwerpen zichtbaar in de auto te laten liggen en steeds de gordel te dragen zodat men niet onmiddellijk uit de auto gesleurd kan worden. Niettegenstaande recente toenames, sterke dalingen tussen 2011 en 2015 Beide stijgingen dienen evenwel gerelativeerd te worden gezien er voor zowel carjacking (-40,4%) als sacjacking uit auto (-66,6%) een duidelijke daling waarneembaar is over een periode van 5 jaar, waaruit blijkt dat dat de politie het probleem enigszins heeft kunnen indijken. Ook de technologische innovaties vanuit de autoindustrie spelen hier ongetwijfeld een rol. Opvallend element hierbij is het verschil in de geografische verankering van beide fenomenen. Terwijl carjacking vooral gelokaliseerd is in het Waalse Gewest met een aandeel van meer dan 60% op het geheel van de registraties, is sacjacking uit een auto een haast exclusief fenomeen voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met een aandeel van meer dan 93%. Internetfraude kent een stijging met bijna feiten Verder noteren we een stijging van het aantal geregistreerde feiten van internetfraude (+12,4% of feiten). Het betreft hier alle vormen van oplichting die via het internet 41 zijn gepleegd. Zo kan het onder meer gaan om: fraude bij online kopen en verkopen, valse loterij, emotiefraude (valse liefdadigheid of vriendschapsfraude), identiteitsfraude (diefstal en misbruik),... Dit kan gerelateerd worden aan de groeiende populariteit van de virtuele wereld. Zo hebben steeds meer mensen toegang tot het internet via smartphones en tablets. Ook de groeiende markt van de e-commerce speelt een rol. Bovendien biedt het internet de mogelijkheid om op korte termijn met zeer weinig financiële middelen een groot aantal slachtoffers te bereiken. Het aantal registraties betreffende oplichting zonder internet kent daarentegen een behoorlijke daling (-7,5% of -682 feiten). Het aantal feiten inzake moord en doodslag kent voor het tweede opeenvolgende jaar een kleine stijging (+3,1% of +33 feiten in vergelijking met 2014). In totaal werden feiten geregistreerd waarbij het in nagenoeg 4/5 de van de gevallen een poging betreft. Binnen deze rubriek van buitensporig geweld wordt er eveneens een toename opgetekend voor marteling en mishandeling (+5,5%) waarvoor er 249 feiten werden geregistreerd in Over een periode van 5 jaar bedraagt de stijging dienaangaande bijna 21%. Toename door vertrekkende Syriëstrijders Verder kent het aantal door de politie geregistreerde feiten voor terroristische groeperingen (+71,4%) een forse toename, gaande van 168 vaststellingen in 2014 naar 288 feiten in Deze stijging is te verklaren door het fenomeen van de vertrekkende Syriëstrijders. Voor de meeste onder hen wordt immers een strafdossier voor het misdrijf deelname aan de activiteiten van een terroristische groepering (art. 140 SWB) geopend. Hiermee wordt quasi altijd de deelname 41 Het groeiend belang van het internet wordt onder meer geïllustreerd door volgende gegevens uit de Barometer van de Informatiemaatschappij 2015: tussen 2010 en 2014 steeg het aantal huishoudens met een internetverbinding van 73% naar 83%, ook het aantal individuen dat de afgelopen 12 maanden online een bestelling plaatste steeg tijdens dezelfde periode van 38% naar 54% (Bron : 19

20 bedoeld aan een groepering die actief is in Syrië of Irak (en in het verleden ook enkele andere conflictregio's) zoals IS, Jabat al Nusra 42. Ook de terrorismedreiging tijdens de eerste maanden van 2015 en de aanslagen in Parijs in november 2015 kunnen in deze optiek deels als verklarend element worden aangehaald. Stijging ook vastgesteld door de Nationale Bank van België Wat de misdrijven tegen de openbare trouw betreft is vooral de stijging inzake valse munt (+35,9% of +515 feiten) een opvallend gegeven. 43 In Wallonië (+46,5%) is de stijging het grootst maar ook in Vlaanderen 44 (+36,5%) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (+19,7%) is de vastgestelde evolutie onmiskenbaar. Ook de Nationale Bank van België stelde in 2015 een toename vast van het aantal valse biljetten dat uit omloop genomen werd. De twee meest vervalste coupures in België blijven de biljetten van 20 en 50 euro. Deze twee maken samen meer dan 90% uit van alle biljetten die uit omloop werden genomen in Ook andere verbaliserende instanties Het aantal registraties inzake sluikwerk/zwartwerk kent, na een sterke daling in 2014, opnieuw een stijging met meer dan 5% (+19 feiten) die volledig kan worden gelokaliseerd in Wallonië (+12,1%). In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-6,9%) en Vlaanderen (-7,6%) daarentegen, manifesteert zich telkens een kleine daling. Er dient echter wel gewezen te worden op het feit dat dergelijke vaststellingen vaak ook gebeuren door andere overheidsdiensten met verbaliserende bevoegdheid, zoals bijvoorbeeld de Sociale Inspectie van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid. Ook de Sociale Inlichtingen en Opsporingsdienst (SIOD) is werkzaam rond deze materie en stelt tussen 2012 en 2014 een jaarlijkse toename vast van het aantal controles 46, waarbij vooral de bouw en de horeca werden geviseerd. Telkens werd een tal inbreuken vastgesteld wat beduidend groter is dan de 200-tal inbreuken die jaarlijks door de politie in een proces-verbaal worden geregistreerd. De inbreuken betreffende de wet op de jeugdbescherming vertonen al enkele jaren een stijgend verloop en ook in 2015 wordt er dienaangaande een toename vastgesteld (+5,7% of +657 feiten in vergelijking met 2014). Dit betreft enerzijds problematische opvoedingssituaties (POS) waarbij men optreedt ter bescherming van de jongere (bijvoorbeeld in het kader van mishandeling), anderzijds overtredingen door de jongere 47 van bijvoorbeeld de voorwaarden die hij of zij kreeg opgelegd door de jeugdrechter (huisarrest, omgaan met bepaalde jongere(n), verbod zich te begeven op een bepaalde plaats). Na de grote stijging in 2014 (+61,8% ten aanzien van 2013) kent het aantal registraties betreffende de niet-naleving van het elektronisch toezicht (+4,2% of +47 feiten) opnieuw een toename 42 Om welke groepering het precies gaat moet vaak in de loop van het onderzoek nog tot uiting komen. De uitzondering daarop is S4B waarvoor een vervolging voor lidmaatschap of leiderschap kan opgestart worden zonder een aanvankelijke link naar een conflictregio. 43 Volgens het Strafwetboek hebben de inbreuken inzake valse munt uitsluitend betrekking op de productie en uitgifte van valse muntstukken. Valse biljetten vallen in theorie onder de rubriek namaking / vervalsing. Uit de data blijkt echter dat onder de rubriek valse munt ook vaak valse biljetten worden geregistreerd. 44 Met een geregistreerde stijging van 190 feiten in 2014 naar 223 feiten in 2015 lijkt vooral de stad Antwerpen zich in het centrum van de valsmunterij te bevinden. 45 In 2015 werden in totaal valse biljetten uit omloop genomen (bron: 46 In 2012 vonden er controles plaats waarbij inbreuken werden vastgesteld, in 2013 vonden er controles plaats waarbij inbreuken werden vastgesteld en in 2014 vonden er tenslotte controle plaats waarbij inbreuken werden vastgesteld (Bron: Gegevens voor 2015 zijn vooralsnog niet beschikbaar. 47 Misdrijven die door minderjarigen worden gepleegd worden op dezelfde manier geregistreerd als misdrijven die door meerderjarigen worden begaan. 20

21 die mogelijk verklaard kan worden door de stijging van het toekennen van de enkelband aan veroordeelden, waarbij ze thuis hun straf kunnen uitzitten. 48 Zowel echte als valse bommeldingen Tot slot wordt er wat de bommeldingen betreft bijna een verdubbeling (+94,5% of +529 feiten) van het aantal registraties opgetekend. Ook hier is er naar alle waarschijnlijkheid een verband met de terrorismedreiging. Het gaat hierbij zowel over echte als valse bommeldingen zoals recentelijk de 17-jarige grappenmaker die wordt verdacht van drie valse meldingen in onder andere de stations van Mechelen en Leuven. Opmerking: Een aantal stijgingen tussen 2014 en 2015 zijn veroorzaakt door het gegeven dat recentelijk een nieuwe feitcode 49 gecreëerd werd voor de misdrijftypes in kwestie en zijn dus eerder kunstmatig te noemen en hebben geen functionele betekenis 50. Het betreft: Opzettelijke slagen en verwondingen aan scheidsrechter van een sportwedstrijd (SWB art.410ter); Invoer/ uitvoer/ overbrenging /doorvoer van wapens, munitie en materiaal speciaal te gebruiken voor militair doeleinden of voor ordehandhaving en aanverwante technologie (Wet van 5 augustus 1991); Inbreuken op het KB houdende reglement van de politie op de spoorwegen (KB van 20 december 2007); Onopzettelijke beschadiging van kabels van een telecomnetwerk (Wet van 21 maart 1991); Schijn-wettelijke samenwoning (Vreemdelingenwet, art.79ter); Aantrekken/gebruiken van kind of kwetsbaar persoon (SWB art.433); Aanzetten tot het begaan van een terroristisch misdrijf; Werven om het begaan van een terroristisch misdrijf; Zich onderrichtingen doen geven voor het vervaardigen of het gebruiken van wapens of explosieven met het oog op het plegen van een terroristisch misdrijf (SWB art.140bis, art.140ter, art.140quinquies); Grooming (contact via ICT met minderjarige < 16 j) (SWB art.377quater); Cyberlokking (lokken van minderjarige via ICT) (SWB art.433bis/1); Wanorde, schandaal of gevaar in openbare ruimte veroorzaakt onder invloed van drugs (Drugswet, art.9ter); Discriminatie op het grond van het geslacht (seksisme) (Wet van 22 mei 2014 ter bestrijding van seksisme in de openbare ruimte en tot aanpassing van de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie teneinde de daad van discriminatie te bestraffen); Publicatie van de identiteit van het slachtoffer van een zedenmisdrijf (SWB 378bis). 48 Tussen 2013 en 2014 (volledige jaren) steeg het aantal gedetineerden dat onder elektronisch toezicht werd geplaatst van naar (Bron: andere/gevangenen). Gegevens voor 2015 zijn vooralsnog niet beschikbaar. 49 Bij het opstellen van het proces-verbaal dient de verbalisant te kiezen uit een nomenclatuur van een tal feitcodes welke het meest van toepassing zijnde misdrijf (of misdrijven) is. Deze nomenclatuur ondergaat periodiek wijzigingen, bijvoorbeeld ten gevolge van nieuwe strafwetgeving. Vanzelfsprekend dient een feitcode eerst te bestaan, alvorens men ze kan selecteren. Dit leidt bijgevolg in deze opstartfase tot spectaculaire stijgingen in de mate van gebruik (absoluut en/of procentueel bekeken). 50 Met andere woorden, de stijging is geen indicatie dat het fenomeen erger geworden is. Om die reden vermelden we hier de mate van stijging (absoluut of relatief) niet, het is immers niet relevant op zich. 21

22 Dalingen Vaak zijn bejaarden het slachtoffer van nepagenten Na een piek in 2013 kent het fenomeen van de nepagenten voor het tweede opeenvolgende jaar een daling (-12,7% of -51 feiten ten aanzien van 2014). Wat het gewestelijk aandeel betreft worden er in het Waals Gewest in 2015 meer dan 50% van alle inbreuken gepleegd, daarenboven laat dit gewest als enige een daling (-27,5%) optekenen. Met een aandeel van iets meer dan 20% nemen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Vlaams Gewest een gelijkaardig aandeel in de registraties voor hun rekening. De vastgestelde evoluties zijn echter verschillend met stijgingen van respectievelijk 19,4% en 10,1%. In de meerderheid van de gevallen dienaangaande betreft het diefstallen en in mindere mate oplichtingen, waarbij de daders zich dus voordoen als zijnde politieagenten om zo hun slachtoffers te misleiden. Vaak zijn deze laatste bejaarden, die in goed vertrouwen de daders binnenlaten in hun woning. Waakzaamheid is dus geboden en het staat elke burger vrij bij twijfel de politieambtenaar te vragen zijn legitimatiekaart te tonen. Grafiek 9: Aantal geregistreerde feiten inzake metaaldiefstal, autodiefstal, winkeldiefstal, zakkenrollerij en diefstal uit of aan een voertuig op nationaal niveau voor de periode Zakkenrollerij als sinds 2013 in dalende lijn Na dalingen in 2013 (-5,6%) en 2014 (-18,1%) wordt er voor zakkenrollerij in 2015 opnieuw een sterke daling opgetekend (- 20,3% of feiten ten opzichte van 2014). Zowel in absolute aantallen als procentueel laten het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-22,7% of feiten) en het Vlaams Gewest (-22,5% of feiten) een soortgelijke evolutie optekenen. Voor eerstgenoemd gewest worden vooral bij het openbaar vervoer goede resultaten geboekt die mogelijk in verband kunnen gebracht worden met de versterking van politie-effectieven waarvan hierboven reeds sprake was. Zowel de autobus (-44,7%), metrotrein (-31,5%), tram (-29,1%), metrostation (- 22

23 24,5%) en spoorwegstation (-16,5%) belichamen deze trend. 51 In Vlaanderen zijn grote dalingen zichtbaar in warenhuizen (-30%), kledingzaken (-25,8%) en drankgelegenheden (-19,6%). In het Waals Gewest (-9,5% of -539 feiten) is de daling eveneens onmiskenbaar doch beduidend kleiner als in de andere gewesten. Hier worden goede resultaten opgetekend voor onder meer de eetgelegenheden (-36,2%), spoorwegstations (-17,9%) en autobussen (-11,2). Kaart 3: Zakkenrollerij Aantal geregistreerde feiten per gemeente voor het pleegjaar 2015 Het merendeel van de feiten van zakkenrollerij worden gepleegd op de openbare weg, het openbaar vervoer, in winkels en horecazaken. De kans op slachtofferschap lijkt dit te bevestigen gezien het grootste risico is gelegen tussen 10u in de ochtend en 19u in de avond, de periode met andere woorden waarin het grootste deel van het maatschappelijk leven zich afspeelt. Grafiek 10: Zakkenrollerij Proportionele tijdsverdeling van het aantal geregistreerde feiten op nationaal niveau voor het pleegjaar Specifiek wat de metro betreft kan ook verwezen worden naar de lockdown in november (ten gevolge van de aanslagen in Parijs) als mogelijke verklaring voor de daling. 23

24 Om de burgers te sensibiliseren heeft de FOD Binnenlandse Zaken tijdens de zomer van 2014 samen met de openbare vervoersmaatschappen (NMBS, De Lijn, TEC en MIVB) een campagne gelanceerd. Het doel van deze sensibiliseringsactie was erop gericht om de burger eraan te herinneren om altijd en overal op zijn waardevolle spullen te letten en om zakkenrollers een halt toe te roepen en zo het aantal slachtoffers van zakkenrollerij terug te dringen. Ook de Gaudi-acties die in 2014 in het leven werden geroepen, en plaatsvinden in verschillende grote steden, dienen hier te worden vermeld. Bij deze acties ligt de focus voornamelijk op illegale criminelen die zich schuldig maken aan zakkenrollerij en winkeldiefstal. Naast zakkenrollerij kent ook het aantal registraties inzake handtasroof een bijzonder sterke daling (-45,2%). Terwijl er dienaangaande in 2014 nog feiten werd opgetekend, bedroeg dit aantal in 2015 nog slechts Als mogelijke verklaring voor de daling van beide fenomenen kunnen we eveneens verwijzen naar de terreurdreiging die resulteerde in een grotere zichtbaarheid van politie en militairen in het straatbeeld en druk bevolkte publieke plaatsen die het geliefde werkterrein vormen van zakkenrollers en handtasrovers. Bij de voertuigdiefstallen zien we dat de dalende trend die reeds meerdere jaren zichtbaar is betreffende autodiefstal 53 (-4,8% of -513 feiten) zich gewoon verderzet. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest laat wat dit betreft het beste resultaat noteren met een daling van 9,6%. Voor het Vlaams Gewest, dat in absolute aantallen de grootste daling laat optekenen (-194 feiten), bedraagt de daling 5,7%. Binnen het Waals Gewest tenslotte vindt een daling van 2,5% plaats in de registraties. Grafiek 11: Autodiefstal Procentueel aandeel van het aantal gestolen auto s per merk op nationaal niveau voor het pleegjaar Deze daling kan mogelijk verklaard worden door een wijziging in de codetabellen die plaats vond in Dit omvat ook vrachtwagens en bussen. 24

25 Specifiek wat de automerken betreft, is Volkswagen met voorsprong het meest begeerde object voor autodieven. In 2015 werden er immers auto s van desbetreffend merk gestolen, ongeveer dubbel zoveel als auto s van het merk Citroën (725) en Mercedes (708) 54. Bij de vergelijking met 2014 is een duidelijke daling waarneembaar van het aantal gestolen Volkswagens (-16,8%) 55, terwijl daarentegen voor Mercedes (+0,6%) in mindere mate, maar vooral Renault (+18,6%) telkens een toename werd geregistreerd. Daarnaast kunnen we uit de data afleiden dat 58% van de gestolen auto s werd teruggevonden en dat vooral tijdens de eerste dagen na het feit. Nadien wordt de kans om de auto terug te vinden veel kleiner, mogelijk omdat de wagen reeds uit het land is verdwenen. Tabel 2: Autodiefstal Procentuele verdeling van het aantal dagen waarbinnen een auto werd teruggevonden op nationaal niveau voor het pleegjaar 2015 Mogelijke verklaringen voor de daling van autodiefstal Technopreventieve ontwikkelingen (alarmsystemen, speciale startsleutels, GPS-lokalisatie, ) spelen ongetwijfeld een grote rol in de vastgestelde daling, waardoor het voor amateurs steeds moeilijker wordt om een auto te stelen. Ook de ANPR 56 -camera s, die een hit opleveren bij de herkenning van gestolen, geseinde, verdachte of niet-verzekerde voertuigen, zijn een handig hulpmiddel in de strijd tegen de autodiefstallen (en andere vormen van criminaliteit). Ook voor de andere vormen van voertuigdiefstal wordt er, met uitzondering van carjacking (+1,9%) en garagediefstal 57 (+1,5%), telkens een daling opgetekend waarbij deze inzake motodiefstal (-17,3%) en homejacking (-39,4%) het meest in het oog springen. 54 Contextualiserende gegevens die in het kader van de gestolen wagenmerken en hun onderlinge verhoudingen aangehaald kunnen worden betreffen onder andere het aantal inschrijvingen per automerk en hun marktaandeel. Voor de drie meest gestolen automerken werden in 2015 volgende data geregistreerd: Volkswagen ( inschrijvingen met een marktaandeel van 9,5%), Citroën ( inschrijvingen met een marktaandeel van 5,6%) en Mercedes ( inschrijvingen met een marktaandeel van 5,8%). (Bron: 55 Mogelijk te verklaren door het schandaal rond de zogenaamde sjoemelsoftware dat in september 2015 publiek gemaakt werd. 56 Automatic Number Plate Recognition. 57 Het betreft hier de diefstal van een voertuig (auto of moto) nadat de dader de sleutels uit de woning heeft gestolen zonder dat hij hierbij geweld of bedreigingen heeft gebruik. Voor homejacking wordt een soortgelijke definitie gehanteerd met die uitzondering dat hierbij wél gebruik werd gemaakt van geweld of bedreigingen. 25

26 Diefstal uit of aan voertuig kent reeds meerdere jaren een dalende evolutie waarbij momenteel een afname wordt gerealiseerd van 14,1% ( feiten) ten opzichte van Deze tendens manifesteert zich met name in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waar een daling van 18,8% wordt opgetekend, maar ook het Vlaams Gewest (-16,6%) laat wat dit betreft goede cijfers noteren. Voor het Waals Gewest (-8,6%) is de afname het kleinst, dit niettegenstaande het gros van de registraties (40%) hier is gelokaliseerd. Deze vastgestelde afname wordt ongetwijfeld mee veroorzaakt door allerhande sensibiliseringscampagnes. Daarnaast beschikken steeds meer parkings over camerasystemen. De beste preventie blijft evenwel de wagen op slot doen en niets van waarde (zichtbaar) in de wagen te leggen. Geen buit, geen dief. De politiezone van Charleroi geeft bijvoorbeeld ook aan dat de daling deels verklaard kan worden door de aanwezigheid van militairen in het straatbeeld. Het meest geviseerde voorwerp bij diefstallen uit voertuig is met voorsprong nog steeds het (vaste) GPS-toestel. Focus van metaaldieven ligt vooral op koper De geregistreerde metaaldiefstallen dalen momenteel met 11,5% (-331 feiten). Niettegenstaande het Brussels Hoofdstedelijk Gewest slechts 3,4% van de registraties voor zijn rekening neemt, is de evolutie hier het best zichtbaar (-34,6%). Voor het Vlaams en Waals Gewest, die beide een gelijkaardige proportie van de registraties vertegenwoordigen, worden afnames vastgesteld met respectievelijk 13,6% en 7,3%. Bij nagenoeg 60% van de metaaldiefstallen in 2015 werd er koper gestolen op grote afstand gevolgd door (giet)ijzer, aluminium en zink. Ten aanzien van 2014 worden er momenteel 10,9% minder metaaldiefstallen opgetekend waarbij koper werd gestolen, ten aanzien van 2012 bedraagt deze afname zelfs 62,3%. De jaarlijkse daling van de koperprijs sinds het piekjaar speelt hier ongetwijfeld een belangrijke rol in. Grafiek 12: Metaaldiefstal Verdeling van de geregistreerde feiten naargelang het soort van metaal op nationaal niveau voor het pleegjaar Terwijl het elektrolytisch koper in 2011 nog euro per ton kostte, was de prijs in 2015 gezakt naar euro per ton (Bron: 26

27 Mogelijke verklaringen voor de daling van metaaldiefstal De spoorwegen, als specifieke plaats van delict, kunnen met een daling van 11,5% als belangrijke vertegenwoordiger worden beschouwd van de vastgestelde evolutie. Mogelijke verklaringen voor deze daling zijn de verschillende acties van de NMBS, Infrabel en de politiediensten op het terrein, maar ook initiatieven op het vlak van infrastructuur, zoals een betere verankering van de kabels en, waar mogelijk, de vervanging van de koperen kabels door aluminium. Daarnaast kan dit tevens het gevolg zijn van de nieuwe wetgeving inzake een verbod op cashbetalingen die sinds juli 2013 in België van kracht is en, zoals hierboven reeds opgemerkt, de daling van de koperprijs. Meer nog dan bij de spoorwegen is vooral op (bouw)werven (-23%) de dalende tendens inzake metaaldiefstal zichtbaar. Hierdoor kan logischerwijs ook de afname van het aantal werfdiefstallen (-14,5%) worden verklaard. Winkeldiefstal kent een hoog dark number De registratie van het aantal winkeldiefstallen 59 vertoont ten aanzien van 2014 een dalende evolutie (-4,2% of -925 feiten). Opvallend element hierbij is dat meer dan 1/10 de van de geregistreerde winkeldiefstallen plaatsvond op het grondgebied van de stad Antwerpen, dit niettegenstaande de daling van 15% die er werd opgetekend. Zowel in absolute cijfers als procentueel is de daling het grootst in het Vlaams Gewest (-5% of -639 feiten), maar ook het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-4,6% of -140 feiten) en het Waals Gewest (-2,5% of -146 feiten) laten behoorlijke resultaten optekenen. Qua gestolen producten wordt de top 3 al enkel jaren samengesteld door voeding, kleding en parfum/schoonheidsartikelen. Kaart 3: Winkeldiefstal Aantal geregistreerde feiten per gemeente voor het pleegjaar Volgens de definitie kan een winkeldiefstal enkel begaan worden door een persoon die aanzien wordt als klant. Winkeldiefstallen gepleegd door eigen personeel vallen dus niet onder deze noemer dan wel onder de inbreuk huisdiefstal. 27

28 Volgens het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen zou naar schatting 1,5 à 2 procent van de omzet verloren gaan aan diefstal. Tevens verwijst deze interprofessionele organisatie in hetzelfde artikel naar een Nederlandse studie waaruit blijkt dat maar 3 procent van alle winkeldiefstallen wordt aangegeven, wat wijst op een hoog dark number. 60 Voor de huidige daling, die in 2014 reeds werd ingezet, kunnen een aantal mogelijke verklaringen worden aangereikt. Een eerste element hierbij is de oprichting van provinciale snelrechtbanken in oktober 2013 die een ontradend effect genereren en de efficiënte bestraffing van winkeldiefstal mogelijk moeten maken. In diezelfde optiek kan tevens de invoering van de onmiddellijke schikking voor winkeldiefstal worden aangehaald die in voege is sinds In een aantal gemeenten (o.a. Gent en Kortrijk) worden ook GAS-boetes uitgeschreven voor winkeldiefstal. Investering in een efficiëntere beveiliging Daarnaast neemt ook de druk van de economische crisis langzaam af waardoor de mogelijkheid om op een eerlijke manier goederen te verwerven waarschijnlijk toeneemt. Tenslotte zouden ook steeds meer ondernemingen en handelszaken zich efficiënt beveiligen, onder meer door het nemen van technopreventieve maatregelen die zowel bouwkundig (veiligheidsglas, systemen voor toegangscontrole, veiligheidssloten ) als elektronisch (veiligheidsalarm, camerabewaking ) van aard zijn. Het tanken zonder betalen (flessentrekkerij van brandstof) kent reeds een aantal jaren een dalend verloop en ook ten aanzien van 2014 manifesteert zich momenteel een afname (-26% of feiten). Deze daling manifesteert zich met name in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-39%). In het Waals Gewest (-21,7%) en het Vlaams Gewest (-27,3%) is de afname eveneens duidelijk zichtbaar doch iets minder uitgesproken. Over een periode van vijf jaar bekeken, bedraagt de daling zelfs iets meer dan 82%. 61 Meerdere mogelijke verklaringen voor deze grote daling worden aangehaald: betere beveiliging tankstations (camera s, vooraf betalen, slagbomen, ); dalende brandstofprijzen; soms wordt gevraagd aan de benadeelden zich te melden op het commissariaat om het PV op te maken, wat remmend kan werken op de aangiftebereidheid (tijdverlies); onderlinge regeling tussen uitbater en dader; bereidheid tot vervolging is niet bij alle parketten even groot. Ook voor een aantal vormen van buitensporig fysiek geweld wordt momenteel een daling opgetekend. Het aantal steekpartijen neemt af met 4,9% tot 608 feiten in Met name in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (-18,5%) worden dienaangaande goede resultaten opgetekend. 62 De grootste kans op slachtofferschap van een steekpartij is tussen 18u en 24u. Evolutie sterk afhankelijk van de aangiftebereidheid Voor het aantal verkrachtingen 63 manifesteert zich een daling van 6,7% (-205 feiten) die overwegend in Wallonië (-11,4%) gesitueerd kan worden. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ( Terwijl er in 2011 nog feiten werden geregistreerd inzake tanken zonder te betalen, bedroeg dit in 2015 nog slechts 608 feiten. 62 Ook voor het Waals Gewest (-7,3%) wordt een daling genoteerd, voor Vlaanderen daarentegen wordt een stijging van 4,7% opgetekend. 63 Een specifiek fenomeen binnen deze groep wordt gevormd door de groepsverkrachtingen waarvoor eveneens een afname wordt vastgesteld (-9,2% of -18 feiten). 28

29 6,4%) en Vlaanderen (-2,8%) is de vastgestelde afname beduidend kleiner. Aangezien deze misdrijven sterk afhankelijk zijn van de aangiftebereidheid van het slachtoffer en bijgevolg een heel hoog dark number kennen, kan hieruit niet zomaar worden afgeleid dat het fenomeen afneemt. Voorzichtigheid is dus geboden bij de interpretatie van deze cijfers. Grafiek 13: Aantal geregistreerde feiten inzake steekpartij, moord en doodslag, geweld tegen beroepen van algemeen belang en verkrachting op nationaal niveau voor de periode Politiemensen vormen de grootste slachtoffersgroep Geweld tegen beroepen van algemeen belang betreft in hoofdzaak slagen en verwondingen met de bijkomende voorwaarde dat deze werden gegeven tijdens de uitvoering van de functie van het slachtoffer. Bij de vergelijking met 2014 wordt momenteel een daling vastgesteld van 6,8% (-160 feiten). In ongeveer 1/3 de van de gevallen heeft het slachtofferschap betrekking op een agent of officier van gerechtelijke politie. Ook het personeel van het openbaar vervoer en de onderwijsinstellingen wordt, met beide een aandeel van ongeveer 16%, geregeld slachtoffer van geweld. Zowel het geweld tegen het onderwijspersoneel (+7,9%) als het personeel van het openbaar vervoer (+1,8%) zit in stijgende lijn, terwijl er zich wat het geweld tegen agenten betreft, een behoorlijke daling (-12,4%) manifesteert. Het aantal registraties betreffende de Wet op de leerplicht kent een daling van 23,2% (-319 feiten). Wat de regionale evolutie betreft laten de drie gewesten gelijklopende resultaten optekenen. 64 Steeds meer steden roepen de hulp in van politie en parket om hardnekkige spijbelaars weer in de klas te brengen. In de meeste grootsteden werken scholen, politie en parket al samen en worden 64 Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt een afname genoteerd van 18,3%, voor het Vlaams Gewest bedraagt de daling 22,8%, voor het Waals Gewest tenslotte 26,4%. 29

30 controles uitgevoerd op de straat, waar de spijbelende jongeren worden tegengehouden. Het Leuvense parket heeft echter gekozen voor een andere aanpak, waar bij controleacties de problematisch afwezige leerlingen thuis worden opgezocht door de politie. De hardleerse spijbelaars worden op het matje geroepen en kunnen op verschillende manieren gestraft worden. Ofwel wordt er een antispijbelcontract afgesloten, waarbij ze een laatste verwittiging krijgen, ofwel wordt er een pv opgemaakt en belandt de zaak bij het jeugdparket. Ouders die de spijbelproblematiek van hun kind niet erkennen of willen verhelpen, kunnen strafrechtelijk vervolgd en voor de politierechtbank gedaagd worden. Het aantal registraties met betrekking tot discriminatie kent na een sterke stijging in 2014 een kleine daling van iets meer dan 2% (-33 feiten). Deze daling manifesteert zich zowel wat betreft homofobie (-12,5%) als racisme en xenofobie (-3,2%). Met uitzondering van Wallonië dat voor homofobie een stijging van bijna 23% laat optekenen, wordt de nationale tendens voor beide inbreuken door alle gewesten onderschreven. Binnen de rubriek misdrijven tegen de familie wordt met name voor de weigering van het recht op persoonlijk contact een sterke daling vastgesteld (-16,6% of feiten). Het betreft hier bijvoorbeeld het niet respecteren van de uren die werden afgesproken in het kader van het bezoekrecht. Ook voor de inbreuk niet betaling onderhoudsgeld wordt er in 2015 een daling van nagenoeg 20% (-364 feiten) opgetekend. Inbreuken op de vreemdelingenwet dalen voor het tweede jaar op rij In het kader van de vreemdelingenwet worden aanzienlijke dalingen vastgesteld wat betreft de inbreuken op de inschrijving in het vr eemdelingenr egister (-19,5% of feiten) en de inbreuken inzake het ver blijf (-9,1% of feiten). Grafiek 14: Aantal geregistreerde feiten inzake de vreemdelingenwetgeving (schijn-wettelijk samenwonen, schijnhuwelijken, inschrijving in het vreemdelingenregister en verblijf) op nationaal niveau voor de periode