Systeembeheer van logische partities

Transcriptie

1 System i Systeembeheer van logische partities Versie 6 Release 1

2

3 System i Systeembeheer van logische partities Versie 6 Release 1

4 Opmerking Lees, voordat u deze informatie en het ondersteunde product gebruikt, de informatie in Kennisgevingen, op pagina 143. Deze uitgave is van toepassing op versie 6, release 1, modificatie 0 van IBM i5/os (productnummer 5761 SS1) en op alle volgende releases en modificaties totdat in nieuwe uitgaven anders wordt aangegeven. Deze versie kan niet op alle RISC-computers (Reduced Instruction Set Computer) en niet op CISC-modellen worden uitgevoerd. Copyright IBM Corp. 1999, 2008.

5 Inhoudsopgave Logische partities PDF-bestand voor logische partities Partitioneren met een System i Begrippen voor logische partities Het principe van logische partities Wat logische partities voor u kunnen betekenen 3 Hardware voor logische partities Bus I/O-partities op busniveau en I/Oprocessorniveau I/O-processors dynamisch verwisselen van partitie IOP SPD en PCI Processor Geheugen Schijfstations Apparaten voor verwisselbare media en alternatieve herstarts (IPL) Console Uitbreidingseenheid Laadbron Softwarelicenties voor logische partities...23 Gemeenschappelijke processorpools voor i5/os-licentieovereenkomsten Ondersteunde releases voor logische partities i5/os-functies voor logische partities...25 Communicatieopties voor logische partities..26 Virtueel Ethernet HSL OptiConnect (High-Speed Link)...27 Virtual OptiConnect Scenario s voor logische partities en gastpartities 28 Scenario: Serverconsolidatie Een servicetools-gebruikers-id maken..29 De server voor servicetools configureren..29 De partities maken Scenario: Verplaatsing van verwerkingscapaciteit plannen Oplossing Scenario: Linux-toepassingen op een System i 32 Scenario: Linux-firewall Planning voor logische partities Hardwarevereisten voor logische partities..37 Het mogelijke aantal logische partities vaststellen Partitionering op busniveau of op I/Oprocessorniveau selecteren Vast toegewezen of verwisselbare I/Oprocessors en apparaten voor logische partities kiezen Vast toegewezen of gemeenschappelijk gebruikte processors selecteren Dynamische verplaatsing van resources..40 Hardwarebeperkingen van de System i-producten evalueren Netwerken voor logische partities Softwarevereisten voor logische partities...46 Planning voor Linux in een gastpartitie...46 Een nieuwe server met logische partities bestellen of een bestaande server daarmee upgraden Gegevens over hardwareposities verstrekken aan serviceproviders Logische partities ontwerpen Taakbepaling voor de primaire en secundaire partitie Capaciteitsplanning voor logische partities 48 System Planning Tool gebruiken Voorbeelden: Logische partities Logische partities maken Logische partitie beheren Logische partities beheren met System i Navigator, DST en SST System i Navigator starten SST en DST starten voor logische partities 55 Machtigingen voor logische partities...58 Beveiligingsbeheer voor logische partities..62 De systeemconfiguratie voor logische partities afdrukken Resources van logische partities dynamisch verplaatsen Dynamische verplaatsing van interactieve performance Dynamische verplaatsing van I/O-processors Dynamische verplaatsing van geheugen..67 Dynamische verplaatsing van verwerkingscapaciteit De verplaatsing van resources van logische partities plannen De verplaatsing van een vast toegewezen processor plannen De verplaatsing van interactieve performance plannen De verplaatsing van een I/O-processor plannen De verplaatsing van geheugen plannen..77 De verplaatsing van een gemeenschappelijke processor plannen Nieuwe hardware installeren voor logische partities Een nieuwe I/O-adapter installeren op een gepartitioneerde server Voorbereidingen voor de installatie van een nieuwe I/O-adapter Resources beheren Nieuwe softwarerelease installeren in de primaire partitie Conversie van uitbreidingseenheden in een gepartitioneerde omgeving Copyright IBM Corp. 1999, 2008 iii

6 Een systeem met logische partities opnieuw starten en uitschakelen Het aan/uit-rooster van een logische partitie wijzigen De tijd op een primaire partitie wijzigen..86 Een systeem met logische partities uitschakelen Een systeem met logische partities opnieuw starten De werkstand voor een logische partitie wijzigen De IPL-bron voor een logische partitie wijzigen Een secundaire logische partitie opnieuw starten bij een systeemstart Voorkomen dat een secundaire logische partitie tijdens het opnieuw opstarten van het systeem opnieuw wordt gestart...90 Problemen met logische partities oplossen...91 Systeemverwijzingscodes voor logische partities Bepalen of de server logische partities bevat 109 SRC s voor logische partities Het productactiviteitenlogboek (PAL) voor logische partities bekijken Systeemverwijzingscodes voor logische partities zoeken Informatie over systeemverwijzingscodes voor logische partities Foutberichten en overzichten voor logische partities Werken met configuratiegegevens voor logische partities Configuratiegegevens van logische partities herstellen Alle configuratiegegevens opslaan Alle configuratiegegevens herstellen Partitieconfiguratiegegevens voor logische partities verwijderen Partitieconfiguratiegegevens op alle logische partities bijwerken Partitieconfiguratiegegevens verwijderen van niet-geconfigureerde schijfstations Niet-rapporterende resources van logische partities verwijderen Een schijfstation accepteren als laadbron voor een logische partitie Partitieconfiguratiegegevens kopiëren naar een andere IPL-bron Alle logische partities wissen Situaties waarin u contact moet opnemen met een servicemedewerker Hoofdgeheugendumps uitvoeren op servers met logische partities Hoofdgeheugendumps forceren op servers met logische partities Services op afstand gebruiken voor logische partities Een domein met logische partities in- en uitschakelen Een I/O-processor voor een schijfstation opnieuw instellen met logische partities. 141 Partitionering op systemen met POWER5- of POWER6-processors Overige informatie over logische partities Bijlage. Kennisgevingen Informatie over programmeerinterfaces Handelsmerken Bepalingen en voorwaarden iv System i: Systeembeheer van logische partities

7 Logische partities Met logische partities kunt u resources binnen één systeem zodanig opdelen dat het systeem werkt als twee of meer onafhankelijke systemen. Overweeg om bij de volgende upgrade ook gebruik te gaan maken van logische partities. Selecteer het onderwerp dat de informatie over logische partities bevat die past bij de hardware waarover u beschikt. PDF-bestand voor logische partities U kunt een PDF-bestand van deze informatie bekijken en afdrukken. Als u de PDF-versie van dit document wilt bekijken of downloaden, selecteert u Logische partities (circa 180 kb). PDF-bestanden opslaan U kunt een PDF-bestand als volgt op uw werkstation opslaan om het te lezen of af te drukken: 1. Klik met de rechtermuisknop op de PDF-link in de browser. 2. Klik op de optie waarmee u het PDF-bestand lokaal opslaat. 3. Ga naar de directory waarin u het PDF-bestand wilt opslaan. 4. Klik op Opslaan. Adobe Reader downloaden Adobe Reader moet op uw systeem zijn geïnstalleerd om deze PDF-bestanden te kunnen bekijken en afdrukken. U kunt dit programma gratis downloaden vanaf de website van Adobe ( Verwante verwijzing Overige informatie over logische partities op pagina 141 IBM Redbooks, websites en andere onderwerpenverzamelingen in informatiecentrums bevatten overige informatie met betrekking tot de onderwerpenverzameling Logische partities. U kunt deze PDFbestanden bekijken of afdrukken. Partitioneren met een System i U kunt System i Navigator gebruiken voor het beheer van i5/os logische partities. Deze informatie leidt u stapsgewijs door het proces van logische partitionering, van het maken tot het beheren. Begrippen voor logische partities De System i-omgeving biedt u de mogelijkheid een systeem te partitioneren in verschillende onafhankelijke systemen. Voordat u dergelijke partities gaat maken, is het van belang dat u op de hoogte bent van de begrippen achter dit type systeemconfiguratie. Dit onderwerp is bedoeld om u vertrouwd te maken met de vereiste hardware en software voor logische partities en bevat aanwijzingen voor het plannen en maken van logische partities op uw systeem. Verwante onderwerpen Copyright IBM Corp. 1999,

8 Planning voor logische partities op pagina 36 Bekijk de hardware- en softwarevereisten voor een succesvolle implementatie van logische partities. Een van de taken die voorafgaan aan de bestelling is het invullen van het werkblad voor de planning. Logische partitie beheren op pagina 51 Als u logische partities op uw systeem wilt implementeren, moet u rekening houden met een aantal factoren voor het beheer van de logische partities, zoals het uitschakelen en opnieuw opstarten van afzonderlijke logische partities, het wijzigen van de configuratie van partities, het beheren van de beveiliging en het wijzigen van verwerkingsresources. Het principe van logische partities Hierin wordt uitgelegd wat het betekent als een systeem logisch gepartitioneerd is en op welke manier de primaire en secundaire partities werken als onafhankelijke servers. Logische partities bieden de mogelijkheid om een systeem te laten werken als twee of meer onafhankelijke systemen. Elke logische partitie werkt als een onafhankelijke logische server. De logische partities delen echter een aantal fysieke systeemkenmerken, zoals het serienummer van het systeem, het systeemmodel en de featurecode van de processor. Alle overige systeemkenmerken kunnen per partitie verschillen. Logisch partities kunnen worden onderverdeeld twee categorieën, primaire partities en secundaire partities. Elke logisch gepartitioneerd systeem heeft een primaire partitie en een of meer secundaire partities. Als er nog geen configuratiewijzigingen op een systeem zijn aangebracht, is er alleen een primaire partitie. Voordat er secundaire partities zijn gemaakt, zijn alle systeemresources toegewezen aan de primaire partitie. Secundaire partities zijn onafhankelijk van elkaar. Elke secundaire partitie is afhankelijk van de primaire partitie, maar functioneert verder als een zelfstandige server. Alle beheerfuncties voor partities zijn geïntegreerd in de LIC (Licensed Internal Code) van de primaire partitie. Wanneer u op een server met meerdere partities de primaire partitie opnieuw start, wordt begonnen met de start van de primaire partitie. Deze is de eigenaar van een aantal systeemresources (het systeembedieningspaneel, de serviceprocessor en de systeemsleutel). Nadat het systeem deze resources heeft 2 System i: Systeembeheer van logische partities

9 gecontroleerd, kan de primaire partitie IPL-opstartprocedures uitvoeren voor secundaire partities. Als een fout optreedt in een processor, geheugenkaart of systeembus, vindt u de logboekgegevens voor de systeemfouten in het Productactiviteitenlogboek van de primaire partitie. De primaire partitie, in wezen de partitiebeheerder voor uw server, moet actief blijven zolang er een secundaire partitie actief is. Het is belangrijk om goed na te denken over hoe u de primaire partitie gebruikt en welk type taken u op de primaire partitie uitvoert. De i5/os-opdrachten zoals PWRDWNSYS (Systeem uitschakelen), de bedieningspaneelfuncties 3, 8 en 22, en het aanbrengen van fixes (PTF s) waarvoor een herstart nodig is, zijn bijvoorbeeld allemaal van invloed op alle secundaire partities. Mogelijk wilt u de primaire partitie reserveren voor taken als eenvoudig partitiebeheer. Omdat alle verplaatsingen van resources van logische partities worden uitgevoerd via de primaire partitie, vormt u door afscherming van de primaire partitie een veilige omgeving waarin de gebruikers in een secundaire partitie niet in staat zijn om resources zoals een processor of geheugen te verplaatsen buiten een beheerder van de primaire partitie om. Wanneer afscherming van de primaire partitie niet mogelijk is, kunt u overwegen daarop alleen toepassingen te implementeren waarvoor weinig of geen onderhoud nodig is en deze partitie niet te gebruiken als testpartitie. Elke logische partitie stelt een groep resources in uw systeem voor. Elke partitie is logisch omdat de verdeling van resources virtueel is, niet vanwege fysieke redenen. De primaire resources in uw systeem zijn de processors, het geheugen, de bussen en de I/O-processors. In de volgende afbeelding ziet u de verdeling van de systeemresources op een systeem met twee partities: Verwante taken Het productactiviteitenlogboek (PAL) voor logische partities bekijken op pagina 110 Met behulp van DST (Dedicated Service Tools) of SST (System Service Tools kunt u systeemverwijzingscodes voor logische partities opsporen. Wat logische partities voor u kunnen betekenen Dit onderwerp beschrijft de voordelen van partitionering van de server en praktische scenario s die uw bedrijf bij deze geavanceerde technologie kan gebruiken. Logische partities op een systeem zijn nuttig in de volgende scenario s: Logische partities 3

10 Een gecombineerde productie- en testomgeving maken U kunt op één server een productieomgeving combineren met een testomgeving. U kunt een logische partitie gebruiken als testpartitie en een andere als productiepartitie. Op een productiepartitie voert u de belangrijke bedrijfstoepassingen uit. Een fout in een productiepartitie kan de bedrijfsprocessen danig verstoren en u veel tijd en geld kosten. Op een testpartitie test u software. Dat kan bijvoorbeeld het testen van een nieuwe i5/os-release zijn. Een (onvooerziene) fout in een testpartitie levert geen onderbrekingen op van de normale bedrijfsprocessen. Een omgeving met meerdere productiepartities maken U kunt meerdere secundaire partities als productiepartitie gebruiken. In die situatie reserveert u de primaire partitie voor partitiebeheer. Consolidatie Een server met logische partities verkleint het aantal servers dat binnen een bedrijf nodig is. U kunt meerdere servers consolideren in één systeem met logische partities. Hierdoor kunt u kosten voor de aanschaf van dubbele randapparatuur vermijden. U kunt resources verplaatsen van de ene logische partitie naar de andere als dit nodig is. Directe backup Wanneer u een secundaire partitie repliceert met een andere logische partitie binnen hetzelfde systeem, kunt u bij een partitiestoring met minimaal ongemak overschakelen naar de backuppartitie. Verder is in een dergelijke configuratie de vereiste tijd voor het maken van backups minimaal. U kunt de backuppartitie offline zetten en opslaan terwijl de andere logische partitie beschikbaar blijft voor productiewerk. Voor het maken van dergelijke rechtstreekse backups is speciale software vereist. Geïntegreerde cluster Bij gebruik van toepassingssoftware voor OptiConnect en voor hoge beschikbaarheid kan de gepartitioneerde server werken als een geïntegreerde cluster. U kunt een gepartitioneerde cluster gebruiken om de server te beschermen tegen onvoorziene fouten in een secundaire partitie. Onafhankelijke systemen onderhouden Door een deel van de resources (schijfopslageenheid, processors, geheugen en I/O-apparaten) toe te wijzen aan een partitie, wordt software logisch geïsoleerd. Logische partities hebben, indien correct geconfigureerd, ook een bepaalde tolerantie voor hardwarefouten. Interactieve werkbelasting en werkbelasting in batch, die mogelijk niet goed simultaan op één systeem kunnen worden uitgevoerd, kunnen geïsoleerd worden uitgevoerd in aparte partities. Linux uitvoeren U kunt meerdere Linux-servers consolideren naar een systeem. Met Linux vergroot u de flexibiliteit van System i doordat er kan worden gewerkt in een andere toepassingsomgeving. Linux-toepassingen kunnen voor de toegang tot zowel DB2 for i5/os als i5/os-programma s en -services gebruikmaken van virtueel Ethernet. Verwante onderwerpen Scenario s voor logische partities en gastpartities op pagina 28 Deze scenario s bevatten enkele veelgebruikte implementaties van logische partities en gastpartities, en maken duidelijk hoe u gebruikmaakt van logische partities en gastpartities op System i-systemen. 4 System i: Systeembeheer van logische partities

11 Het mogelijke aantal logische partities vaststellen op pagina 37 Het aantal processors dat u aan een logische partitie zou moeten toevoegen, is afhankelijk van de geplande werkbelasting van de partitie en het gewenste prestatieniveau. Hardware voor logische partities Om logische partities te maken, moet er bepaalde hardware op de server geïnstalleerd zijn. De voorzieningen om partities te maken op een systeem met één processor of een gemeenschappelijke processorpool is beschikbaar in i5/os V5R3 of hoger op System i 800, 810, 820, 825, 830, 840 en sommige 270 s. (Model 270, 820, 830 en 840 ondersteunen alleen i5/os V5R4 of lager.) Andere hardware voor de logische partitie is hetzij optioneel, of u kunt deze voor twee of meer logische partities gebruiken. Aan de hand van de planningsinformatie kunt u bepalen welke hardware u nodig hebt. Voor meer informatie over de hardware die u met logische partities kunt gebruiken, raadpleegt u de onderwerpen over de betreffende hardwareonderdelen in de volgende afbeelding. Om de systeemhardwareresources te bekijken, gaat u als volgt te werk: 1. Vouw in System i Navigator Mijn verbindingen of de actieve omgeving uit. 2. Selecteer de primaire partitie van het systeem. 3. Vouw Configuratie en services uit en kies Logische partities. 4. Klik met de rechtermuisknop op Logische partitie en kies Partities configureren. U werkt nu in het scherm Logische partities configureren. 5. Selecteer Fysiek systeem om de hardwareresources van het hele systeem te bekijken. Logische partities 5

12 Bus: Verwante onderwerpen Planning voor logische partities op pagina 36 Bekijk de hardware- en softwarevereisten voor een succesvolle implementatie van logische partities. Een van de taken die voorafgaan aan de bestelling is het invullen van het werkblad voor de planning. Een bus is een geleider die wordt gebruikt voor het doorgeven van signalen of voedingsspanning. Via de systeem-i/o-bus worden instructies uit het geheugen naar de op de I/O-processors (IOP s) aangesloten apparaten geleid. Bovendien worden er via de systeem-i/o-bus instructies teruggeleid van de I/Oprocessors naar het geheugen. De hoofdsysteemeenheid bevat één systeem-i/o-bus. De primaire partitie maakt altijd gebruik van bus 1. Secundaire partities kunnen gedeeld gebruikmaken van deze bus. De meeste uitbreidingseenheden bevatten eveneens minimaal één bus. Elke logische partitie heeft een bus nodig die ofwel vast in eigendom is gegeven, ofwel gemeenschappelijk eigendom van meerdere logische partities. Elke logische partitie kan een systeem-i/o-bus gebruiken zonder deze in eigendom te hebben. U kunt dynamisch wijzigingen aanbrengen in welke logische partitie eigenaar is van de bus en wat het type eigendom is (al dan niet gemeenschappelijk), mits de partitie in kwestie de bus gemeenschappelijk in eigendom heeft. Bij het maken van uw logische partities is het mogelijk om uw resources onder te verdelen per systeem- I/O-bus. Dit wordt I/O-partitionering op busniveau genoemd. In deze situatie wijst u alle resources (I/O-processors, I/O-adapters en station) die op de bus zijn aangesloten, toe aan slechts één logische partitie. Het is ook mogelijk om een bus gemeenschappelijk te gebruiken en de resources op de bus onder te verdelen op I/O-processor. Dit wordt I/O-partitionering op I/O-processorniveau genoemd. In deze situatie wijst u alle resources (I/O-processors, I/O-adapters en station) die op een enkele I/O-processor zijn aangesloten, toe aan slechts één logische partitie tegelijk. Andere I/O-processors die op deze zelfde bus zijn aangesloten, kunt u toewijzen aan elke willekeurige andere (of aan dezelfde) logische partitie Als u een bus aan een logische partitie toevoegt, moet u opgeven of die bus gemeenschappelijk moet worden gebruikt met andere logische partitie. Met betrekking tot het type eigendom van de bus hebt u de volgende opties: v Vast toegewezen eigendom: U wijst alle I/O-processors, resources en lege kaartposities toe aan de partitie (I/O-partitionering op busniveau) v Gemeenschappelijk eigendom: Bepaalde I/P-processors kunnen, samen met hun lege kaartposities, worden toegewezen aan een bepaalde buseigenaar (I/O-partitionering op I/O-processorniveau). v Gemeenschappelijk gebruik: Een andere logische partitie heeft de bus gemeenschappelijk in eigendom, maar deze logische partitie kan de bus eveneens gebruiken. Dit kan enige invloed hebben op de prestaties van de logische partitie die eigenaar is. Geef de bus daarom bij voorkeur in eigendom aan een partitie die gebruikmaakt van resources met een hoge overdrachtsnelheid. U moet het type Gemeenschappelijk eigendom toewijzen aan elke bus die OptiConnect-hardware bevat. In het venster Logische partities configureren ziet u elk van de bussen in het systeem. U kunt gelijktijdig onderhoud uitvoeren vanuit de logische partitie die eigenaar is (alleen vast toegewezen bussen) of vanuit de primaire partitie. Gelijktijdig onderhoud voor gemeenschappelijke bussen moet u echter uitvoeren vanuit de primaire partitie. Verwante onderwerpen 6 System i: Systeembeheer van logische partities

13 Geheugen op pagina 15 Processors gebruiken geheugen voor het tijdelijk vasthouden van gegevens. De geheugenvereisten voor partities zijn afhankelijk van de partitieconfiguratie, de toegewezen I/O-resources en de gebruikte toepassingen. IOP op pagina 9 De I/O-processor wordt aangesloten op de I/O-systeembus en op een of meer I/O-adapters (IOA s). De I/O-processor verwerkt de instructies van de server en werkt samen met de I/O-adapters om de I/O-apparaten te beheren. Uitbreidingseenheid op pagina 20 Aan veel van de System i-modellen kunt u een uitbreidingseenheid toevoegen ter ondersteuning van extra voorzieningen en apparaten. I/O-partities op busniveau en I/O-processorniveau Er zijn twee typen I/O-partities: partities op busniveau en partities op I/O-processniveau. Afhankelijk van uw eisen kan het voordelen bieden om te kiezen voor het ene type I/O-partitie, en niet het andere. I/O-processors dynamisch verwisselen van partitie op pagina 8 Een groot voordeel van het gebruik van logische partities is de mogelijkheid om een I/O-processor dynamisch over te zetten van de ene partitie naar de andere. Wanneer u een I/O-processor dynamisch verwisselt, neemt u de besturing van de I/O-processor weg van de ene partitie en brengt u deze over naar een andere partitie zonder de server opnieuw te hoeven starten. Communicatieopties voor logische partities op pagina 26 Logische partities kunnen via een aantal communicatiemethoden interactief werken met andere partities of servers. I/O-partities op busniveau en I/O-processorniveau: Er zijn twee typen I/O-partities: partities op busniveau en partities op I/O-processniveau. Afhankelijk van uw eisen kan het voordelen bieden om te kiezen voor het ene type I/O-partitie, en niet het andere. Bij I/O-partities op busniveau partitioneert het systeem de I/O-resources per bus. Op een server die helemaal is gepartitioneerd op busniveau heeft elke secundaire partitie haar eigen verwisselbare opslagmedia en werkstation. Logische partities op busniveau bieden de volgende voordelen: v Betere probleemopsporing en daardoor een hogere beschikbaarheid. v Betere prestaties. v Vereenvoudigd beheer van de hardware. Als u een server op het niveau van de I/O-processors partitioneert, worden een of meer bussen gemeenschappelijk gebruikt en door de I/O-processors verdeeld over de I/O-resources. Dergelijke logische partities maken het volgende mogelijk: v Meer flexibiliteit bij het partitioneren van het I/O-subsysteem. v Mogelijke kostenbesparing omdat bepaalde uitbreidingseenheden die de server nodig heeft voor de ondersteuning van extra bussen niet nodig zijn. v Optimaal gebruik van hardwareresources, zodat de limieten van de server minder snel worden bereikt. v De mogelijkheid om de besturing van een I/O-processor dynamisch van de ene partitie naar de andere te verplaatsen zonder dat het systeem opnieuw hoeft te worden opgestart. v Vereenvoudigde planning van de configuratie omdat hardware dynamisch van de ene partitie naar de andere kan worden verplaatst. U kunt ook denken aan een systeemconfiguratie net partitionering op zowel busniveau als I/O-processorniveau. Zo zou u bijvoorbeeld alle I/O-processors waartussen u wilt kunnen wisselen in één gemeenschappelijke bus kunnen plaatsen, en alle andere logische partitie kunnen configureren net partitionering Logische partities 7

14 op busniveau. De gemeenschappelijke bus kan dan bij een testpartitie horen. Op die manier kunt u I/Oprocessors, zoals bandstations en LAN-adapters, snel overhevelen naar partities die behoefte hebben aan deze resources. Verwante onderwerpen Bus op pagina 6 Een bus is een geleider die wordt gebruikt voor het doorgeven van signalen of voedingsspanning. IOP op pagina 9 De I/O-processor wordt aangesloten op de I/O-systeembus en op een of meer I/O-adapters (IOA s). De I/O-processor verwerkt de instructies van de server en werkt samen met de I/O-adapters om de I/O-apparaten te beheren. I/O-processors dynamisch verwisselen van partitie Een groot voordeel van het gebruik van logische partities is de mogelijkheid om een I/O-processor dynamisch over te zetten van de ene partitie naar de andere. Wanneer u een I/O-processor dynamisch verwisselt, neemt u de besturing van de I/O-processor weg van de ene partitie en brengt u deze over naar een andere partitie zonder de server opnieuw te hoeven starten. Verwisseling van I/O-processors en apparaten op pagina 11 Als u kiest voor partities op I/O-processorniveau, kunt u bepaalde I/O-processors plus alle erop aangesloten apparaten verwisselen naar partities die dynamisch van dezelfde bus gebruikmaken. I/O-processors dynamisch verwisselen van partitie: Een groot voordeel van het gebruik van logische partities is de mogelijkheid om een I/O-processor dynamisch over te zetten van de ene partitie naar de andere. Wanneer u een I/O-processor dynamisch verwisselt, neemt u de besturing van de I/O-processor weg van de ene partitie en brengt u deze over naar een andere partitie zonder de server opnieuw te hoeven starten. Op een gemeenschappelijke bus kunnen de I/O-processors plus de bijbehorende resources (alle IOA s en daarop aangesloten apparaten) dynamisch tussen de partities worden verplaatst. U start deze actie door met de rechtermuisknop op de gewenste I/O-processor te klikken en Verplaatsen te kiezen. Wanneer u een I/O-processor dynamisch naar een andere partitie verplaatst, lijkt het alsof de partities apparaten gemeenschappelijk kunnen gebruiken. Als de server bijvoorbeeld een apparaat bevat dat niet veel wordt gebruikt, kan dat door meerdere partities worden gedeeld door I/O-processors te verwisselen. Het apparaat kan door alle partities worden gebruikt, want bij de verwisseling van een I/O-processor worden ook alle daarop aangesloten apparaten verwisseld. Het apparaat kan echter niet door meer dan een partitie tegelijk worden gebruikt. U kunt de I/O-processor immers niet aan meerdere partities tegelijk toewijzen. Voordat u deze taak uitvoert, moet u het betreffende apparaat in i5/os op de bronpartitie vrijgeven. U kunt dit doen via de System i Navigator. De volgende I/O-processors zijn kandidaten voor wisselen of verplaatsen: v I/O-processors die zeer kostbare apparatuur besturen. v I/O-processors die apparatuur besturen die niet veel worden gebruikt. v I/O-processors die uitsluitend het doelapparaat (of de doelapparaten) besturen. Voordat u I/O-processors gaat verwisselen, dient u er wel rekening mee te houden dat de door IBM aanbevolen aanpak voor logische partities is om alle hardware vast aan een partitie toe te wijzen. U zou de server op busniveau moeten partitioneren. Bij partitionering op busniveau kunt u echter geen I/O-processors verwisselen. Bovendien is partitionering op busniveau niet altijd kosten-effectief. Daarom kunt u er de voorkeur aan geven om bepaalde apparaten door meerdere partities gemeenschappelijk te laten gebruiken. En omdat partities geen apparatuur gemeenschappelijk kunnen gebruiken, kan verwisseling van I/O-processors een effectieve oplossing voor een kostenprobleem zijn. 8 System i: Systeembeheer van logische partities

15 Voordat u verwisseling gaat implementeren, moet u dit afwegen tegen de mogelijke alternatieven daarvoor. Om apparaten door meerdere partities gemeenschappelijk te laten gebruiken, kunt u gebruikmaken van dezelfde technieken als voor het gemeenschappelijk gebruik van apparaten door verschillende fysieke systemen: v Gebruik meerdere I/P-processors (één voor elke partitie) voor apparaten die meerdere verbindingen ondersteunen (bepaalde high-end bandstations). v Gebruik meerdere I/O-processors (één in elke partitie) plus een omschakelkastje voor apparaten die niet over meerdere verbindingen beschikken (printers en bepaalde high-end bandstations). v Gebruik meerdere I/P-processors en meerdere apparaten in elke partitie voor zelfstandige ( selfcontained ) oplossingen (interne apparaten voor verwisselbare opslagmedia). v Als geen van deze alternatieven voor u haalbaar is, kunt u overwegen verwisseling van I/O-processors te implementeren. U kunt dynamische verwisseling van I/O-processors implementeren door ervoor te zorgen dat de primaire partitie eigenaar is van alle bussen waarvoor het type eigendom is ingesteld op own bus shared. Alle secundaire partities kunnen de bus die ze nodig hebben dan gewoon gebruiken. Met deze configuratie kunt u elke I/O-processor in de server toewijzen aan de partitie die deze wil gebruiken. Alle partities kunnen dynamisch alle I/O-processors toevoegen en verwijderen die systeemapparaten aansturen die relatief zijn duur in gebruik en weinig worden toegepast. Naast de mogelijkheid om I/O-processors te verwisselen heeft deze configuratie verscheidene andere voordelen: v Conceptueel is de implementatie overzichtelijk en eenvoudig te configureren. v De primaire partitie is eigenaar van alle nieuwe hardware die aan het systeem wordt toegevoegd. v Als de vereisten voor de partities zich na een bepaalde tijd wijzigen, kunt u flexibeler aanpassingen aanbrengen om de hardware optimaal te blijven gebruiken. IOP: Verwante onderwerpen IOP De I/O-processor wordt aangesloten op de I/O-systeembus en op een of meer I/O-adapters (IOA s). De I/O-processor verwerkt de instructies van de server en werkt samen met de I/O-adapters om de I/O-apparaten te beheren. I/O-partities op busniveau en I/O-processorniveau op pagina 7 Er zijn twee typen I/O-partities: partities op busniveau en partities op I/O-processniveau. Afhankelijk van uw eisen kan het voordelen bieden om te kiezen voor het ene type I/O-partitie, en niet het andere. Bus op pagina 6 Een bus is een geleider die wordt gebruikt voor het doorgeven van signalen of voedingsspanning. Partitionering op busniveau of op I/O-processorniveau selecteren op pagina 38 Afhankelijk van uw eisen kan het voordelen bieden om uw I/O-resources op een van beide manieren te partitioneren. De I/O-processor wordt aangesloten op de I/O-systeembus en op een of meer I/O-adapters (IOA s). De I/O-processor verwerkt de instructies van de server en werkt samen met de I/O-adapters om de I/O-apparaten te beheren. Er bestaan veel verschillende soorten I/O-processors. v Sommige I/O-processors kunnen slechts met één type I/O-apparaat worden gebruikt. In dit geval maakt de I/O-adapter deel uit van de I/O-processor, zodat u de I/O-adapter niet kunt verwijderen of wijzigen. v Sommige I/O-processors ondersteunen meerdere typen apparaten, maar niet meer dan één tegelijk. Het type I/O-adapter dat is aangesloten bepaalt welk apparaat u kunt gebruiken. I/O-adapters op Logische partities 9

16 deze I/O-processors kunnen worden vervangen door een andere I/O-adapter, zodat een ander type I/O-apparaat kan worden gebruikt. De I/O-adapter en de I/O-processor besturen het apparaat gezamenlijk. v Sommige I/O-processors ondersteunen het gebruik van meerdere typen I/O-apparaten tegelijk. Dit worden ook wel MFIOP s (Multifunction IOP s) of CFIOP s (Combined Function IOP s) genoemd. MFIOP s kunnen op tal van verschillende I/O-adapters worden aangesloten. Een MFIOP kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor schijfstations, werkstations, een communicatieverbinding en verwisselbare media. v CFIOP s kunnen op tal van verschillende I/O-adapters worden aangesloten. Zo kan een CFIOP ondersteuning bieden voor schijfstations, een console en communicatiehardware. De CFIOP heeft enkele van dezelfde mogelijkheden als een MFIOP, maar bevat daarnaast Ethernet- en Token Ring-controllers. I/Oadapters voor de ondersteunde typen I/O-apparaten kunnen worden aangesloten op de I/O-processor. De server bevat een aantal belangrijke I/O-apparaten. Voorbeelden hiervan zijn het schijfstation dat als laadbron wordt gebruikt, het alternatieve IPL-apparaat, de systeemconsole en de ECS-hardware (Electronic Customer Support). De server moet weten op welke secundaire partities deze speciale apparaten zich bevinden. Wanneer u een logische partitie maakt, moet u aangeven welke I/O-processors deze belangrijke apparaten besturen: v De I/O-processor voor de besturing van het schijfstation dat als de laadbron wordt gebruikt. v De I/O-processor voor de besturing van de console. v De I/O-processor voor de besturing van het alternatieve IPL-apparaat. v De I/O-processor voor de besturing van de ECS-verbinding. Opmerking: Voor een systeem met logische partities moeten de juiste IOP-featurecodes zijn ingesteld voor het schijfstation dat als laadbron wordt gebruikt en voor de alternatieve IPL-apparaten. Zonder de juiste hardware kunnen de secundaire partities niet op de juiste wijze functioneren. Het systeem slaat alle fouten die betrekking hebben op I/O-processors op in het productactiviteitenlogboek (PAL) in de logische partitie die eigenaar is van de I/O-processor. Het systeem kan fouten echter opslaan in het PAL van de primaire partitie voor I/O-processors van de laadbron. Dat kan gebeuren wanneer een secundaire partitie opnieuw wordt gestart. Verwante onderwerpen Bus op pagina 6 Een bus is een geleider die wordt gebruikt voor het doorgeven van signalen of voedingsspanning. I/O-partities op busniveau en I/O-processorniveau op pagina 7 Er zijn twee typen I/O-partities: partities op busniveau en partities op I/O-processniveau. Afhankelijk van uw eisen kan het voordelen bieden om te kiezen voor het ene type I/O-partitie, en niet het andere. I/O-processors dynamisch verwisselen van partitie op pagina 8 Een groot voordeel van het gebruik van logische partities is de mogelijkheid om een I/O-processor dynamisch over te zetten van de ene partitie naar de andere. Wanneer u een I/O-processor dynamisch verwisselt, neemt u de besturing van de I/O-processor weg van de ene partitie en brengt u deze over naar een andere partitie zonder de server opnieuw te hoeven starten. Uitbreidingseenheid op pagina 20 Aan veel van de System i-modellen kunt u een uitbreidingseenheid toevoegen ter ondersteuning van extra voorzieningen en apparaten. Schijfstations op pagina 16 Schijfstations zijn bestemd voor de opslag van gegevens. Deze gegevens kunnen op de server op elk gewenst moment worden gebruikt of hergebruikt. Schijfgeheugen is meer permanent dan systeemgeheugen, maar de informatie kan wel worden gewist. 10 System i: Systeembeheer van logische partities

17 Apparaten voor verwisselbare media en alternatieve herstarts (IPL) op pagina 17 Met behulp van een verwisselbaar mediumapparaat wordt gelezen van en geschreven naar media (band, CD-ROM of DVD). Console op pagina 20 Aan elke logische partitie moet een console zijn verbonden, en wel via een I/O-processor. Dit is het eerste werkstation dat door het systeem wordt geactiveerd. Het systeem gaat ervan uit dat deze console altijd beschikbaar is voor gebruik. U hebt alleen vanaf deze console toegang tot de weergave van de DST (Dedicated Service Tools). Laadbron op pagina 21 Voor elke logische partitie moet één schijfstation als laadbron worden aangewezen. De laadbron bevat de gelicentieerde interne code (LIC) en de configuratiegegevens voor de logische partities. Verwante taken Het productactiviteitenlogboek (PAL) voor logische partities bekijken op pagina 110 Met behulp van DST (Dedicated Service Tools) of SST (System Service Tools kunt u systeemverwijzingscodes voor logische partities opsporen. Verwisseling van I/O-processors en apparaten: Als u kiest voor partities op I/O-processorniveau, kunt u bepaalde I/O-processors plus alle erop aangesloten apparaten verwisselen naar partities die dynamisch van dezelfde bus gebruikmaken. De partitie die op een bepaald moment eigenaar is van de I/O-processor, mag niet in gebruik zijn als u de I/O-processor naar een andere partitie overzet. Bij de omwisseling wordt de I/O-processor verwijderd van de huidige partitie en toegevoegd aan een andere partitie. Met andere woorden, twee partities kunnen niet gelijktijdig gebruikmaken van de I/Oprocessor en de bijbehorende apparaten. Waarschuwing: Bij het verplaatsen van I/O-processors van schijfstations moet u ervoor zorgen dat alle schijfstations die bij de desbetreffende I/O-processor horen, eerst uit de hulpgeheugenpool worden verwijderd en de status Niet-geconfigureerd krijgen. Verwante onderwerpen I/O-partities op busniveau en I/O-processorniveau op pagina 7 Er zijn twee typen I/O-partities: partities op busniveau en partities op I/O-processniveau. Afhankelijk van uw eisen kan het voordelen bieden om te kiezen voor het ene type I/O-partitie, en niet het andere. Gelabelde resource: Een gelabelde resource is een IOP die u selecteert omdat deze een apparaat bestuurt dat een specifieke functie voor een logische partitie uitvoert. De apparaten die de essentiële functies uitvoeren, zijn het alternatieve IPL-apparaat, de partitieconsole, de Electronic Customer Support IOP en de laadbronresource. Alternatief IPL-apparaat Het systeem gebruikt de media in het alternatieve IPL-apparaat als startlocatie wanneer u een D-source IPL uitvoert. Het apparaat kan een tapestation zijn of een optisch apparaat. In plaats van de code op de laadbron wordt de gelicentieerde interne code (LIC) van het verwisselbare medium in het alternatieve herstartapparaat geladen. Partitieconsole Bij gebruik van de Operations Console moeten de console en de ECS-IOP hetzelfde systeem zijn. De console is het eerste werkstation dat door het systeem in de partitie wordt geactiveerd. Het systeem gaat ervan uit dat deze console altijd beschikbaar is voor gebruik. Logische partities 11

18 Electronic Customer Support IOP De Electronic Customer Support IOP is een communicatie-iop die u kunt instellen voor de ondersteuning van Electronic Customer Support op een systeem zonder secundaire partitie. Electronic Customer Support is het onderdeel van het besturingssysteem waarmee u toegang hebt tot het volgende: v Vragen-en-antwoorden (Q en A functie). v Probleemanalyse, melding en management. v Fixes (of Program temporary fixes, PTF s). v IBM-productinformatie. v Uitwisseling technische informatie. Laadbronresource Voor elke logische partitie moet één schijfstation als de laadbron worden aangewezen. De laadbronresource is de IOP met de laadbron. De laadbron bevat de Licensed Internal Code en de configuratiegegevens voor de logische partities. Het systeem gebruikt de laadbron om de logische partitie te starten. Dit schijfstation wordt in het systeem altijd aangegeven met stationsnummer 1. Verwante onderwerpen Apparaten voor verwisselbare media en alternatieve herstarts (IPL) op pagina 17 Met behulp van een verwisselbaar mediumapparaat wordt gelezen van en geschreven naar media (band, CD-ROM of DVD). Laadbron op pagina 21 Voor elke logische partitie moet één schijfstation als laadbron worden aangewezen. De laadbron bevat de gelicentieerde interne code (LIC) en de configuratiegegevens voor de logische partities. Console op pagina 20 Aan elke logische partitie moet een console zijn verbonden, en wel via een I/O-processor. Dit is het eerste werkstation dat door het systeem wordt geactiveerd. Het systeem gaat ervan uit dat deze console altijd beschikbaar is voor gebruik. U hebt alleen vanaf deze console toegang tot de weergave van de DST (Dedicated Service Tools). SPD en PCI: Hardwarepakketten kunnen twee verschillende vormen hebben: System Product Division (SPD) of Peripheral Component Interface (PCI), afhankelijk van het model server. SPD I/O-adapters (IOA s) worden samen met I/O-processors (IOP s) in één pakket geleverd en nemen niet een aparte kaartpositie in. Het apparaat wordt aangesloten op de sleuf met de IOA en de IOP. PCI IOA s worden los van de IOP geleverd en nemen een eigen kaartsleuf in. De IOP in een kaartpositie wordt aangesloten op de IOA in een andere kaartsleuf. Het apparaat wordt aangesloten op de IOA. i5/os V5R3 is de laatste release waarin SPD wordt ondersteund. Processor: Een processor is een apparaat dat informatie van verschillende onderdelen van een systeem (inclusief hardware en software) verzendt en ontvangt, en geprogrammeerde instructies verwerkt. Binnen een logische partitie kunt u gebruikmaken van vast toegewezen processors en gemeenschappelijke processors. Hoe meer processors u hebt, hoe meer bewerkingen gelijktijdig kunnen worden uitgevoerd. Processors kunnen als groep werken om de benodigde rekentijd voor een bewerking terug te dringen. Hoe kleiner het aantal processors in een systeem, hoe groter de benodigde hoeveelheid rekentijd. Als aan een partitie meerdere processors zijn toegewezen, kunnen daarop meerdere bewerkingen gelijktijdig plaatsvinden. 12 System i: Systeembeheer van logische partities

19 De totale systeemperformance wordt uitgedrukt in de CPW (Commercial Processing Workload) die uniek is per model. De relatieve performance van een partitie is gelijk aan de CPW voor het gehele systeem maal het aantal processors in een logische partitie en gedeeld door het totale aantal processors op het systeem. Relatieve performance van logische partitie performance = (CPW) (aantal processors in logische partitie/ totaal aantal processors). Vanuit het venster Logische partities configureren kunt u alle hardwareresources voor de systeemprocessors bekijken. Vanuit de primaire partitie kunt u ook zien van welke processors de logische partities eigenaar zijn. Als een processor defect raakt terwijl de server actief is, treedt er een fout op voor alle logische partities op die server, niet alleen die met de defecte processor. Als een processorfout wordt geconstateerd tijdens de systeemstart (IPL), probeert de configuratiemanager voor de logische partities te voldoen aan de minimuminstellingen voor de processors van alle partities. Als de minimuminstellingen kunnen worden toegewezen, worden alle verdere resources evenredig met de gewenste toewijzing onder de partities verdeeld. Als niet aan de minimumwaarden kan worden voldaan, blijven alle resources toegewezen aan de primaire partitie en worden er geen secundaire partities gestart. In het Productactiviteitenlogboek (PAL) van de primaire partitie wordt een bericht opgenomen met een systeemverwijzingscode (SRC) van B om aan te geven dat niet aan de minimale configuratie kan worden voldaan. De PAL van de primaire partitie bevat daarnaast tevens een of meer berichten over de defecte hardware. U kunt de processorfouten in de PAL op de primaire partitie bekijken. Verwante onderwerpen Geheugen op pagina 15 Processors gebruiken geheugen voor het tijdelijk vasthouden van gegevens. De geheugenvereisten voor partities zijn afhankelijk van de partitieconfiguratie, de toegewezen I/O-resources en de gebruikte toepassingen. Verwante taken Het productactiviteitenlogboek (PAL) voor logische partities bekijken op pagina 110 Met behulp van DST (Dedicated Service Tools) of SST (System Service Tools kunt u systeemverwijzingscodes voor logische partities opsporen. Vast toegewezen processor: Vast toegewezen processors zijn volledige processors die uitsluitend worden gebruikt door de partitie waaraan zij zijn toegewezen. De vast toegewezen processor is belast met de verwerking voor een specifieke logische partitie. Als u ervoor kiest om processors vast toe te wijzen aan een logische partitie, moet u ten minste één processor aan de partitie toewijzen. Omgekeerd is het zo dat als u processorresources wilt verwijderen voor een vast toegewezen partitie, moet u ten minste één processor uit de partitie verwijderen. Om in te kunnen spelen op wisselende werkbelastingen, kunt u binnen de ingestelde minimum- en maximumwaarden vast toegewezen processors verplaatsen zonder de partitie opnieuw te hoeven starten. Met deze waarden kunt u een bepaald bereik instellen waarbinnen u resources dynamisch kunt verplaatsen zonder de logische partitie opnieuw te hoeven starten. Wanneer u de minimum- en maximumwaarden wijzigt, moet u de partitie wel opnieuw starten. De minimumwaarde bepaalt hoeveel geheugen nodig is om de partitie te starten. Als niet voor alle logische partities aan de minimumwaarden wordt voldaan, kan alleen de primaire partitie opnieuw worden gestart. Logische partities 13

20 Een server met 4 fysieke processors kan bijvoorbeeld 3 logische partities hebben, waarbij twee partities elk 1 vast toegewezen processor gebruiken en een partitie 2 vast toegewezen processors heeft. Verwante onderwerpen Het mogelijke aantal logische partities vaststellen op pagina 37 Het aantal processors dat u aan een logische partitie zou moeten toevoegen, is afhankelijk van de geplande werkbelasting van de partitie en het gewenste prestatieniveau. Gemeenschappelijke processorpool: Door middel van de gemeenschappelijke processorpool kunt u processors gedeeltelijk toewijzen aan een logische partitie. De fysieke processors zijn ondergebracht in de gemeenschappelijke processorpool en kunnen door de verschillende logische partities gemeenschappelijk worden gebruikt. Voor elke partitie die gemeenschappelijke processors gebruikt, kunnen minimaal 0,10 verwerkingseenheden worden geconfigureerd. De primaire partitie heeft voor het starten van secundaire partities mogelijk meer dan 0,10 verwerkingseenheden nodig, anders kunnen er timeouts optreden bij resources die rechtstreeks met de primaire partitie communiceren. Elke combinatie van systeemverwerkingscapaciteit en partitieconfiguratie moet goed worden onderzocht om een redelijke verdeling van de verwerkingseenheden over de primaire en secundaire partities te verkrijgen. Het aantal virtuele processors komt overeen met het gehele aantal gelijktijdige bewerkingen dat het besturingssysteem kan verrichten. De verwerkingscapaciteit kan worden opgevat als zijnde gelijkmatig verdeeld over deze virtuele processors. Het optimale aantal virtuele processors hangt af van de werkbelasting in de partitie: sommige toepassingen hebben baat bij meer gelijktijdigheid, andere bij meer verwerkingscapaciteit. Het is raadzaam om het aantal virtuele processors af te stemmen op het aantal verwerkingseenheden. Gebruik 1 virtuele processor als het opgegeven aantal verwerkingseenheden kleiner is dan of gelijk is aan 1,00. En gebruik 2 virtuele processors als het opgegeven aantal verwerkingseenheden niet meer dan 2,00 bedraagt. Als de aantallen verwerkingseenheden en virtuele processors niet met elkaar in overeenstemming zijn, kan dit nadelige gevolgen hebben voor de batchperformance van de partitie. 14 System i: Systeembeheer van logische partities

21 Om in te kunnen spelen op wisselende werkbelastingen, kunt u het aantal gemeenschappelijke verwerkingseenheden binnen de ingestelde minimum- en maximumwaarden wijzigen zonder de partitie opnieuw te hoeven starten. Met deze waarden kunt u een bepaald bereik instellen waarbinnen u resources dynamisch kunt verplaatsen zonder de logische partitie opnieuw te hoeven starten. Wanneer u de minimum- en maximumwaarden wijzigt, moet u de partitie wel opnieuw starten. De minimumwaarde bepaalt hoeveel geheugen nodig is om de partitie te starten. Als niet voor alle logische partities aan de minimumwaarden wordt voldaan, kan alleen de primaire partitie opnieuw worden gestart. Een systeem met 4 processors in de gemeenschappelijke pool bevat 4,00 verwerkingseenheden. In vijf logische partities kan de verwerkingscapaciteit als volgt verdeeld zijn: partitie 0 heeft 2,00 verwerkingseenheden en 2 virtuele processors, partitie 1 heeft 0,50 verwerkingseenheden and 1 virtuele processor, partitie 2 heeft 0,50 verwerkingseenheden en 1 virtuele processor, partitie 3 heeft 0,75 verwerkingseenheden en 1 virtuele processor, en partitie 4 heeft 0,25 verwerkingseenheden en 1 virtuele processor. De som van het aantal verwerkingseenheden van de 5 logische partities is niet groter dan het totale aantal verwerkingseenheden in de gemeenschappelijke pool. Maar het totale aantal virtuele processors is 6. Verwante onderwerpen Het mogelijke aantal logische partities vaststellen op pagina 37 Het aantal processors dat u aan een logische partitie zou moeten toevoegen, is afhankelijk van de geplande werkbelasting van de partitie en het gewenste prestatieniveau. Geheugen: Processors gebruiken geheugen voor het tijdelijk vasthouden van gegevens. De geheugenvereisten voor partities zijn afhankelijk van de partitieconfiguratie, de toegewezen I/O-resources en de gebruikte toepassingen. Wanneer u een partitie maakt, moet u daaraan een geheel aantal megabytes geheugen toewijzen (1 MB = 1024 x 1024 bytes). De primaire partitie heeft minimaal 256 MB geheugen nodig. Afhankelijk van de gebruikte configuratiewaarden kan een primaire partitie meer dan 256 MB nodig hebben. Voor secundaire partities is minimaal 128 MB geheugen vereist. Afhankelijk van de gebruikte configuratiewaarden kan een secundaire partitie meer dan 128 MB nodig hebben. Logische partities 15