2011 Kyoto in t Pajottenland Covergisting van bermmaaisel op een bestaande landbouwvergister
|
|
- Joachim Bakker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 2011 Kyoto in t Pajottenland Covergisting van bermmaaisel op een bestaande landbouwvergister Dit onderzoek valt binnen het grotere leader-project van Pajottenland+: Kyoto in het Pajottenland. Pro Natura sociale economie agro aanneming agro bedrijfshulp GroeneStroomLievens Valvan baling systems
2 1 Inleiding Als we in Vlaanderen de doelstellingen willen halen (20% van onze energie uit hernieuwbare bronnen tegen 2020), is vergisting van biomassa een veelbelovende piste. In Vlaanderen wordt jaarlijks zo n ton bermmaaisel afgevoerd; een afvalstroom die veel geld kost om op reglementaire wijze te verwerken (tussen 30 en 60 /ton, exclusief transport). Op dit ogenblik kan in Vlaanderen maar een fractie van het aanwezige bermmaaisel duurzaam verwerkt worden. Als dit bermmaaisel zou benut worden als grondstof voor elektriciteitsproductie, dan zou dit voldoende stroom opleveren om in totaal gezinnen een heel jaar lang van elektriciteit te voorzien. Een bijkomend gegeven is dat het bermmaaisel vaak heel het land doorkruist om op een correcte manier verwerkt te worden. Als het maaisel lokaal afgevoerd zou worden, vallen de transportkosten deels weg, kunnen de gemeentes hiermee uitpakken, en wordt het een duurzame oplossing met toekomst. De mogelijkheid om gras te gaan vergisten is reeds meerdere malen aangetoond (Duitsland, Nederland, ). Bij bermgras is er echter een bijkomend probleem: zwerfvuil. Met dit alles in het achterhoofd wordt in dit onderzoek een mogelijke oplossing getest waarbij bermmaaisel, na het te zuiveren van zwerfvuil, lokaal vergist wordt in een landbouwvergister op de grens van Halle en Pepingen. 2 Doel - Onderzoeken of het mogelijk is om in de praktijk bermmaaisel lokaal te gaan covergisten. Ook de bijhorende logistieke organisatie is van groot belang. Het is niet de bedoeling om de vergisting zelf in detail te gaan opvolgen. - Inzetten van een reinigingsstraat die het bermmaaisel zuivert van zwerfvuil en zand. - Prijsberekening: Tegen welke prijs kan bermmaaisel verwerkt worden. - Creëren van kansen voor sociale economie en draagvlakverbreding binnen de landbouw. Pagina 2 van 15
3 3 Proefopstelling Afstemming van leveringen bermmaaisel Omdat deze proef uitgevoerd wordt in de projectomgeving van het leadergebied Pajottenland+; dient het bermmaaisel voornamelijk uit de Pajotse gemeentes te komen. Omdat er nog ruimte is in de planning en in de hoeveelheid beschikbare maaisel, worden ook enkele naburige gemeentes aangesproken. Bij een eerste contact komen al verschillende zaken naar boven: sommige gemeentes maaien zelf, anderen werken met een aannemer; sommige gemeentes maaien heel de tijd door, anderen hebben een piekmoment van 1 à 2 weken, Het blijkt dus zeker nodig om de planning continu bij te sturen om enerzijds zoveel mogelijk maaisel binnen te krijgen en om anderzijds een eerlijke verdeling tussen de gemeentes te bekomen. Registratie van de gewichten Wanneer het maaisel op de site toekomt, rijdt de maai-zuigwagen over de weegbrug. Het gewicht wordt automatisch geregistreerd in de computer. Ook bij het buiten rijden moet de wagen over de weegbrug. Het verschil van de 2 registraties is dan de hoeveelheid geleverd bermmaaisel. Om verlies van gewichten door computerproblemen te voorkomen, wordt de chauffeurs ook gevraagd om de gewichten te noteren op een papiertje. Reinigingsstraat De opslag van het maaisel en de voorbehandelingen gebeuren in een leegstaande maïssilo. Om zwerfvuil, stenen en zand uit het maaisel te halen, gebeurt een voorbehandeling met een prototype reinigingsstraat, ontworpen door de firma Valvan baling systems. Het maaisel wordt door een bedrijfsverzorger van agro diensten (agro aanneming, agro bedrijfshulp) met een verreiker in de vergaarbak van de reinigingsstraat gebracht, vervolgens wordt het met een nagelband naar boven gebracht op een sorteerband waar 1 à 2 arbeiders van de sociale werkplaats Pro Natura manueel het zwerfvuil uitrapen. Nadien valt het maaisel in een soort bezinkbak waar stenen en zand naar de bodem zinken. Vervolgens wordt het gezuiverde maaisel door een opvoerband uitgeperst. Na het maaisel op een hoop te laten uitlekken, wordt het versneden en opgemengd met haverkaf om een structuur te bekomen die tenslotte in de vergaarbak van de vergister kan gaan. Het gras is maar een klein gedeelte van de voeding van de vergister die voornamelijk draait op energiemaïs, mest en industriële afvalproducten. Pagina 3 van 15
4 Bijkomende metingen Uiteraard wordt de vergister zelf continu gemonitord; maar deze resultaten worden niet verder in dit onderzoek opgenomen. Ook de kiemkracht van de onkruidzaden die onvermijdelijk vanuit het maaisel in de dikke fractie terecht komen, wordt onderzocht. Tenslotte wordt ook een kleine test gedaan op het inkuilen van gezuiverd maaisel. Hiervoor worden ook enkele monsters genomen om het vergistingspotentieel na te gaan. Pagina 4 van 15
5 4 Resultaten 4.1 Voorjaar Verwerkte maaisel voorjaar Pagina 5 van 15
6 4.1.2 Overzicht van de kosten voorjaar Pagina 6 van 15
7 4.1.3 Overzicht Voorjaar Pagina 7 van 15
8 4.2 Najaar Verwerkte maaisel najaar Pagina 8 van 15
9 4.2.2 Overzicht van de kosten najaar Pagina 9 van 15
10 4.2.3 Overzicht Najaar Pagina 10 van 15
11 4.3 Totaal Overzicht van de totale kosten Pagina 11 van 15
12 4.3.2 Overzicht Totaal Pagina 12 van 15
13 5 Bespreking resultaten Maaisel De gemeentes die hun maaisel (of een gedeelte ervan) bij ons verwerkt hebben zijn: Gooik, Galmaarden, Pepingen, Herne, Lennik, Roosdaal, Beersel, Sint-Pieters-Leeuw en Londerzeel (via een aannemer uit Oudenaken, Sint-Pieters- Leeuw). Ervaring toonde aan dat het maaisel enkel vlot kon verwerkt worden wanneer het rechtstreeks met de afzuigwagen op de site gelost werd. Leveringen uit containers toonden meer vervuiling met snoeiafval, stenen, In totaal werd er 461,35 ton bermmaaisel ontdaan van zwerfvuil en vergist waarvan 329,14 ton in het voorjaar en 132,20 ton in het najaar. In het 2 e maaiseizoen is er beduidend minder bermgras verwerkt; dit komt omdat de vergistingsinstallatie vanaf oktober klaar moest zijn om energiemaïs op te slaan. Er moet ook bij vermeld worden dat 2011 geen representatief jaar is wat betreft de grasproductie; het voorjaar was enorm droog waardoor het gras niet het normale volume had. De regen in de zomer heeft het gras wel een tweede kans gegeven om goed uit te groeien, maar op jaarbasis kwam er vermoedelijk minder maaisel van de bermen af. In de vergistingsinstallatie werd er per dag gemiddeld gezien 74 ton verwerkt; hiervan is 35 ton vloeibaar en 39 ton vast materiaal. Van het vaste materiaal werd er gemiddeld gezien 8,5 ton gras vergist. Het aandeel gras/vaste materialen was dan 22 % en het aandeel gras t.o.v. de volledige input bedroeg 11 %. Kosten De kosten zijn op te delen in: - de arbeid geleverd door de mensen van Pro Natura sociale economie: uitrapen zwerfvuil - de arbeid van de bedrijfsverzorger van agro bedrijfshulp: bediening reinigingsstraat & verreiker - de arbeid van vennoten van agro aanneming: bediening reinigingsstraat & verreiker, uitrapen zwerfvuil - het afvoeren van het uitgeraapte zwerfvuil - de machinekost voor het versnijden en opmengen van het gras (trekker, brandstof, voedermengwagen) - de machinekost (incl. brandstof) van de verreiker Omdat het om een prototype reiniginsstraat gaat die nog continu bijgestuurd werd, was het ongekend wat hiervoor door te rekenen is. Deze kost, evenals extra slijtagekosten werden in de berekeningen niet meegeteld. Verder moet men er ook rekening mee houden dat het om een prototype gaat; doordat dergelijke machine los staat van de uiteindelijke vergister, zijn er enkele bijkomende handelingen nodig (met de verreiker het maaisel verleggen en invoeren in de vergaarbak van de vergister). De resultaten rond kostprijsberekening dienen dus zeker genuanceerd te worden als men dit vergelijkt met andere commerciële afzetmogelijkheden. Pagina 13 van 15
14 Het totaal van deze kosten in het eerste maaiseizoen bedroeg euro. Als de prijs voor de vervanging maïs met eenzelfde biogasproductie in mindering gebracht wordt, komt dit op euro. Per ton berekend is de kost dan 38,42 euro/ton. Voor het tweede maaiseizoen werden enkele besparende acties ondernomen: oa. meer gaan groeperen van het te verwerken maaisel en de inzet van slecht 1 arbeider van Pro Natura i.p.v. 2. Het totaal van de kosten bedroeg in deze kortere tweede periode euro. Als de prijs voor de vervanging maïs met eenzelfde biogasproductie ook hier in mindering gebracht wordt, komt dit op euro. Per ton wordt dit dan 31,17 euro/ton. De totale kost van beide verwerkingsperiodes bedroeg euro. Met de kost van de vervanging van maïs met eenzelfde biogasproductie in mindering gebracht, wordt dit euro; of omgerekend 36,35 euro/ton. Andere De biogasproductie tijdens onze test bleef niet op hetzelfde continue niveau zoals het doorgaans met maïs gebeurd. Volgens de ontwikkelaar van de vergistingsinstallatie is dit slechts deels te verklaren doordat er de kleine hoeveelheid gras (11 %) met fluctuerend biogaspotentieel mee opgemengd werd. De dikke restfractie die uit de vergister komt, wordt doorgaands uitgereden op landbouwpercelen. Er was dan ook een vrees voor opslag van onkruidzaden die onvermijdelijk met het maaisel meekomen. Staalname toonde aan dat er effectief onkruidzaden aanwezig waren, maar dat de kiemkracht hiervan te verwaarlozen is. Zoals reeds aangehaald, werden ook inkuilmogelijkheden onderzocht. Omdat enkel niet gecompacteerd maaisel vlot in de reinigingsstraat ingevoerd kan worden; werd er gekozen voor het inkuilen na zuiveren van zwerfvuil, zand en stenen. De meest interessante, betaalbare piste was om het gereinigde gras in een open silo te brengen en af te dekken met dikke fractie. Uit staalnames bleek dat er uit de gestabiliseerde kuil al teveel gas uit het maaisel verdwenen was. Er werd dan ook snel afgestapt van deze piste. Pagina 14 van 15
15 6 Kort besluit - Uit het project is gebleken dat het mogelijk is om bermmaaisel lokaal te gaan covergisten; er werd 330 ton van de eerste en 132 ton van de kortere tweede maaibeurt verwerkt. In totaal dus werd er dus 460 ton bermmaaisel gezuiverd van zwerfvuil en vergist. De aanpak zoals in dit project getest is, is nog te optimaliseren. Er zijn verschillende moeilijkheden, aandachtspunten en werkpunten naar boven gekomen. Het meest cruciale punt is dat de bezinkbak (die het zand uit het maaisel moet halen) niet werkt zoals voorzien; er is veel zand in de centrifuges van de vergistingsinstallatie terecht gekomen waardoor de onderhoudskosten verhoogden. Dit gedeelte van de reinigingsstraat moet zeker nog verbeterd worden. - Wat planning en logistiek betreft, is het een groot werk, maar de gemeentes toonden over het algemeen een grote interesse en een flexibele medewerking. Een nadeel aan de opzet is dat het gras dagvers moet zijn en dat maar een bepaald tonnage per dag verwerkt kan worden. - De resultaten van de kostprijsberekening moeten genuanceerd worden; moet men er rekening houden dat het hier om een prototype gaat. Er zijn nog verschillende tussenhandelingen met de verreiker nodig die in een meer definitieve reinigingsstraat kunnen wegvallen. Ook werd de kost van de reinigingsstraat en de herstellingskost niet meegenomen in de berekeningen. Wanneer de prijs voor de vervanging van maïs met eenzelfde biogasproductie in mindering gebracht wordt, komt de totale kost in het voorjaar op euro en euro in het najaar; opgeteld geeft dit euro. Er werd een kost berekend van 38,42 euro/ton in het voorjaar en 31,17 euro in het najaar; over het hele jaar wordt dit 36,35 euro/ton. De kostprijs per ton die in deze proefomstandigheden gehaald werd is 31,17 euro/ton. - Na de evaluatie van de 1 e maaiperiode zijn er een aantal aanpassingen doorgevoerd: 1 arbeider van Pro Natura inzetten ipv. 2, de planning meer gaan groeperen,... Uit het algemene evaluatie bleek dat dit nog onvoldoende was. In een commerciële uitvoering van dergelijke reinigingsstraat dienen zeker enkele zaken geautomatiseerd en achter elkaar geplaatst te worden, zodat het telkens verleggen van het bermmaaisel overbodig wordt. De machine zou eveneens bediend moeten worden door 1 operator die alles in het oog houdt, het gras sorteert en die met de verreiker kan werken. De reinigingsstraat kan aangepast worden met automatisch uitrapen van zwerfvuil, op die manier kan per dag ook meer maaisel verwerkt worden. Algemeen kan besloten worden dat het een zeer interessant project was met een groot potentieel maar dat er nog enkele cruciale veranderingen dienen te gebeuren alvorens het echt commercieel uitgewerkt kan worden. Pagina 15 van 15
Waarheen met grasmaaisel? Brugge, 6/04/2011
Waarheen met grasmaaisel? Brugge, 6/04/2011 Problematiek Natuurtechnisch beheer in natuurgebieden en op wegbermen : afvoer van maaisel noodzakelijk Piekaanvoer bij verwerkingsinstallaties Groencompostering:
Nadere informatieToekomst van bermgrasvergisting in Vlaanderen Studie- en demodag Bermg(r)as
Toekomst van bermgrasvergisting in Vlaanderen Studie- en demodag Bermg(r)as Nico Vanaken OVAM Inhoud Algemeen Bermmaaisel in het bestaande afval- en materialenbeleid Enkele aandachtspunten Bermmaaisel
Nadere informatieENERGIE UIT LANDSCHAPSONDERHOUD. Pieter Verdonckt Mathias D Hooghe
ENERGIE UIT LANDSCHAPSONDERHOUD Pieter Verdonckt Mathias D Hooghe Inhoud workshop Energie uit landschapsonderhoud landschapsonderhoud Energie uit maaisel Energie uit houtige biomassa Korte omloophout Energie
Nadere informatieSubsidiëring via Pajottenland+ 3 Algemene doelstellingen. 6 partners die samenwerken rond duurzame energie
6 partners die samenwerken rond duurzame energie 20-50-100 voor alle Pajotten Samenaankoopacties isolatie (zonne-energie, ramen, groene stroom) Opbouwwerk Pajottenland vzw Pro Natura sociale tewerkstelling
Nadere informatieWilly Verbeke (Inverde) & Lies Bamelis (DLV), 7 november 2014. Met steun van i-cleantech Vlaanderen en de Limburgse cleantech Antenne
Vergisting van natuurmaaisel in Limburg Willy Verbeke (Inverde) & Lies Bamelis (DLV), 7 november 2014 haalbaarheidsstudie voor een cleantech business case van september 2013 tot december 2014 Met steun
Nadere informatieTITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum. 25 maart 2017
TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum 25 maart 2017 Centrale Bergum: zonnepanelen park Realisatie medio 2017 5 MW Ontwikkeling drijvende zonnepanelen
Nadere informatieBijeenkomst Beheerconvenant Blauwzaam Lint. 10 december 2015. Presentatie Wageningen UR
Bijeenkomst Beheerconvenant Blauwzaam Lint 10 december 2015 Presentatie Wageningen UR Meedenksessie kansen voor duurzaam beheer Parallel aan de totstandkoming van het beheerconvenant heeft Blauwzaam via
Nadere informatie4.A.1 Ketenanalyse Groenafval
4.A.1 Ketenanalyse Groenafval Prop Beplantingswerken v.o.f. Autorisatie Nummer/versie Datum Opsteller Goedgekeurd directie 01 22-01-2015 Naam: F. van Doorn Naam: A. Prop Datum: 22 januari 2015 Datum: 22
Nadere informatieCompact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw
Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?
Nadere informatieDennis Froeling 2 februari 2017
Dennis Froeling 2 februari 2017 Inhoudsopgave HVC Huidige verwerking (berm)gras Uitgangpunten (berm)gras verwerking Technologieën Gras naar papier HVC: Samen halen we eruit wat erin zit 52 aandeelhouders:
Nadere informatieVoortgangsrapportage Ketenanalyse Bermgras
2018 Voortgangsrapportage Ketenanalyse Bermgras Den Ouden Groep B.V. Hermalen 7 5481 XX Schijndel Contact persoon: Dhr. Rob Aartssen Tel.: 073 543 1000 Email: info@denoudengroep.com Datum: 05-11-2015 Versie:
Nadere informatieLies Bamelis, Karolien Borghgraef, Filip Raymaekers (DLV) Dec 2014 MANAGEMENT SUMMARY. Uitgewerkt in opdracht van.
Vergisting Natuurmaaisel in Limburg Lies Bamelis, Karolien Borghgraef, Filip Raymaekers (DLV) Dec 2014 MANAGEMENT SUMMARY Uitgewerkt in opdracht van Met de steun van Inhoud 1 Inleiding - situering van
Nadere informatieGeïntegreerde verwerkingsmogelijkheden (inclusief energetische valorisatie) van bermmaaisel Aanbevelingen voor de bermbeheerders
Geïntegreerde verwerkingsmogelijkheden (inclusief energetische valorisatie) van bermmaaisel Aanbevelingen voor de bermbeheerders Geïntegreerde verwerkingsmogelijkheden (inclusief energetische valorisatie)
Nadere informatieIGEAN milieu & veiligheid. Demodag. Bermg(r)as. Peter Magielse technisch directeur
IGEAN milieu & veiligheid Demodag Bermg(r)as Peter Magielse technisch directeur 23.05.2014 1 Organisatie IGEAN milieu & veiligheid Milieu & afval PBW (13) Inzameling (54) Verwerking (34) Milieudienst (7)
Nadere informatieVerwijdering van zand uit bermmaaisel door middel van wassen
11/08/2012 Rapport: Verwijdering van zand uit bermmaaisel door middel van wassen Test uitgevoerd in het kader van het Innovatieproject Sociale Economie Groenafval en bermmaaisel van afval tot grondstof
Nadere informatievan 23 februari 2010
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13
Nadere informatieBermmaaisel: van last tot lust.
Bermmaaisel: van last tot lust. Dr. Alain De Vocht PHL-BIO Research - PHL Centrum voor Milieukunde - UHasselt Inhoud Maaisel en klimaatneutraal Limburg Hoeveelheid en samenstelling Verwerkingsmogelijkheden
Nadere informatieHernieuwbaar gas. Energiedrager van de toekomst. Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie
Hernieuwbaar gas Energiedrager van de toekomst Wat is de rol van (hernieuwbaar) gas in de energietransitie New Energy Coalition Sector Grondstoffen Kracht en licht Vervoer Warmte Eindverbruik 567 PJ 362
Nadere informatieOp zoek naar biomassa voor de bio-economie: recupereren en valoriseren van gewasresten van korrelmaïs en groenten, en de houtige fractie uit compost
Op zoek naar biomassa voor de bio-economie: recupereren en valoriseren van gewasresten van korrelmaïs en groenten, en de houtige fractie uit compost Bart Vandecasteele, Filip Velghe, Christophe Boogaerts,
Nadere informatieInnovatief aanbesteden van gras
Ervaringen Flevoland en Utrecht Peter Aardema Adviseur Infra Provincie Flevoland - Bermbeheer in Flevoland - Beleid verwerking bermmaaisel - Aanbesteding maaibestek Flevoland Oost (met prestatieverklaring
Nadere informatieMogelijkheden van vergisting voor de productie van biogas. Bruno Mattheeuws 09 juni 2007
Mogelijkheden van vergisting voor de productie van biogas Bruno Mattheeuws 09 juni 2007 AGENDA Biogas-E vzw Biomassa Anaerobe vergisting Digestaat Biogas en de toepassingen Anaerobe vergisting en het milieu
Nadere informatieGemeentelijk bermbeheer
Gemeentelijk bermbeheer 2008 2011 Uitdieping i.k.v. Graskracht Anja Delief PHL Bio-Research Situering Werkwijze Resultaten Gemaaide oppervlaktes Maaiselproductie Vegetatietypering Biogasopbrengst Inhoud
Nadere informatieVerkenning biomassaketens Moubeek- Vloethemveld
Pieter Verdonckt T 051/ 27 33 82 pieter.verdonckt@inagro.be Expert houtige biomassa Inagro vzw Maatschappij en Leefomgeving Willem Boeve T 051/27 33 79 willem.boeve@inagro.be Expert valorisatie maaisel
Nadere informatieMestscheiding Annelies Gorissen
Mestscheiding Annelies Gorissen 16/05/2017, Kinrooi Dunne fractie Rijk aan N & K Drijfmest Rijk aan N, P en K Mestscheider Dikke fractie Rijk aan P Waarom scheiden? Beperken mestafvoer: concentreren van
Nadere informatieVerwerken Biomassa: Potentiele leveranciers van maaisel:
Verwerken Biomassa: van oogst naar verwerking 10 oktober 2014, Gertjan Holshof Potentiele leveranciers van maaisel: Wegbeheerders/Rijkswaterstaat (wegbermen, bermen snelwegen, slootkanten) Gemeenten (bermen,
Nadere informatieBermgrasinzamelstructuur Regio Utrecht. Sieta de Vries Provincie Utrecht
Bermgrasinzamelstructuur Regio Utrecht Sieta de Vries Provincie Utrecht Seminar Cumela en BVOR 7 oktober 2013 Accelerating Renewable energies through valorisation of Biogenec Raw materials Doel ARBOR:
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieOpties voor productie van duurzame energie in de regio Helmond d.m.v. van mest en andere biomassa
Opties voor productie van duurzame energie in de regio Helmond d.m.v. van mest en andere biomassa Jennie van der Kolk, Alterra Helmond, 22-02-13 Nico Verdoes, Livestock Research Inhoud presentatie Wetenschapswinkel
Nadere informatieBeersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040?
Klimaatneutraal Beersel 2040? 2013-2014: participatief traject 100 acties voor klimaatplan 2014-2015: inspelen op bestaande initiatieven en acties 2017-2018: Beersel wekt op De zon is van iedereen Zonnelaan
Nadere informatieVoortgangsrapportage incl maatregelen
Voortgangsrapportage 2016-1 incl maatregelen 01-01-2016 t/m 31-12-2016 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Basisgegevens 2.1. Beschrijving van de organisatie 2.2. Verantwoordelijkheden 2.3. Basisjaar
Nadere informatieWageningen UR Livestock Research
Wageningen UR Livestock Research Partner in livestock innovations Mestverwerking met Evodossysteem Oktober 2009 Colofon O Opdrachtgever/financier / financier: Evodos BV Uitgever Wageningen UR Livestock
Nadere informatieMilieu Management V1.4
V1.4 Milieu Management Pagina 1 van 6 V1.4 Inhoudsopgave 1. ALGEMEEN 3 2. INLEIDING 3 3. DOELSTELLING 3 4. BEPALEN PRIORITEITEN 3 5. INKOOP 4 6. MANAGEMENT INFORMATIE 4 7. COMMUNICATIE 5 8. EVALUATIE 6
Nadere informatieRapportage: ketenanalyse (versie 8: 01-10-2015) Maaien, schouwen en verwerken bermgras en schouwvuil
Rapportage: ketenanalyse (versie 8: 01-10-2015) Maaien, schouwen en verwerken bermgras en schouwvuil Pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 1.1 Wat is een ketenanalyse 1.2 Doel van een ketenanalyse 1.3 Opbouw van
Nadere informatieBeleid en ondersteuning t.a.v. gft-verwerking Luc Vanacker (OVAM/ere-voorzitter Vlaco) Ann Braekevelt (OVAM) Kristel Vandenbroek (Vlaco)
Beleid en ondersteuning t.a.v. gft-verwerking 19.04.2013 Luc Vanacker (OVAM/ere-voorzitter Vlaco) Ann Braekevelt (OVAM) Kristel Vandenbroek (Vlaco) Evolutie in beleidsdoelstellingen Afvalstoffenplan (1991-1995)
Nadere informatieWerkpakket 5: Beleid & regelgeving
Werkpakket 5: Beleid & regelgeving Oplijsting knelpunten inzake verwerking van grasmaaisel via co-vergisting 1. Maaisel als afvalstof Bij de terreinbeheerders leeft de problematiek om (berm)maaisel, en
Nadere informatieDe varkenshouderij: een energieke sector!
De varkenshouderij: een energieke sector! John Horrevorts Research Development, 1. Onderzoeks- en ontwikkelcentrum 1. Validatie onderzoek 2. Ontwikkeling nieuwe innovaties 2. Kennis- en businesscentrum
Nadere informatieStrategieën voor graslandbemesting
Strategieën voor graslandbemesting Auteurs An Schellekens Joos Latré In samenwerking met Luc Van Dijck 7/04/2014 www.lcvvzw.be 2 / 8 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave... 3 Inleiding... 5 Effecten van soort van
Nadere informatieCirculaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen. Douwe Jan Tilkema directeur. Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen
Circulaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen Douwe Jan Tilkema directeur Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen Definitie van de competentie ondernemerschap Signaleren van kansen in de
Nadere informatieGJ/C10748/2014/0147. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Sociaal Fonds Taxi. Zoetermeer, november 2014
Overzicht kostenontwikkelingen taxi vervoer 2015 GJ//2014/0147 Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Sociaal Fonds Taxi Zoetermeer, november 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij
Nadere informatieBeslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 27 januari 2009
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13
Nadere informatieBeslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 8 april gewijzigd op 23 februari 2010.
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13
Nadere informatiePresentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm
Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Kleinschalige mestvergisting met Microferm Staatssecretaris Joop Atsma en gedeputeerde Theo Rietkerk
Nadere informatieMaïsoogst 2015 28/09/2015
Maïsoogst 2015 28/09/2015 De maïsoogst komt eraan. De natte maand augustus heeft het te verwachte oogsttijdstip wat achteruit geschoven. Ondanks de eerdere droogte lijkt de schimmeldruk vaak mee te vallen.
Nadere informatieBeslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B-1000 Brussel Tel. +32 2 553 13 53 Fax +32 2 553 13 50 Email: info@vreg.be Web:
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 68 68 88april 2009 Regeling van de Minister van Economische Zaken van 27 maart 2009, nr. WJZ/9058635, houdende vaststelling
Nadere informatieKringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie
Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Eddie ter Braack Waarom nieuwe generatie vergister-raffinage Ontwikkeling/Stand van zaken op dit moment Nog uit te voeren acties Problemen grootschalige
Nadere informatieLeerpunten en aandachtspunten bij de ontwikkeling van een ECP Luc Pelkmans, VITO
Leerpunten en aandachtspunten bij de ontwikkeling van een ECP Luc Pelkmans, VITO Biobased Business Cases 2013 Breda 14-15 mei 2013 Locatiekeuze» Opportuniteiten:» bestaande faciliteiten uitbreidingsmogelijkheden.»
Nadere informatieRapportage: ketenanalyse Maaien, schouwen en verwerken bermgras en schouwvuil.
Rapportage: ketenanalyse Maaien, schouwen en verwerken bermgras en schouwvuil. Ketenanalyse maaien, schouwen en verwerken bermgras en schouwvuil d.d. 7-12-2015. Pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 1.1 Wat is
Nadere informatieKOP VAN DE PRESENTATIE
GREEN PAPER AND CARDBOARD ANALYSE ALTERNATIEVE PLANTAARDIGE VEZELS VOOR PAPIER EN KARTON Dronten, december 2013 KOP VAN DE PRESENTATIE Door Hogeschool CAH Vilentum Annemarie van Leeuwen Michiel Klaassen
Nadere informatieCO2-reductieplan 2015
CO2-reductieplan 2015 Samen zorgen voor minder CO2 Tussentijdse rapportage januari juni 2015 1 Inleiding Dit CO₂-reductieplan heeft, net zoals het volledige energiemanagementsysteem, zowel betrekking op
Nadere informatieStruunhoeve BV Review CO2 reductiedoelstellingen Over heel 2018 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0
Struunhoeve BV Over heel 2018 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Doelstellingen per jaar 2 3 Voortgang subdoelstellingen 2 3.1. Voortgang subdoelstelling kantoor
Nadere informatieVerwerken van (groene) biomassa en mest:
Verwerken van (groene) biomassa en mest: kan dat samen? Hans Verkerk secretaris meststoffendistributie CUMELA Nederland Sector: 3.000 ondernemers 30.000 medewerkers Jaaromzet 4 miljard Cumelabedrijven:
Nadere informatiePresentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU
Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU 25-11-2010 Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Agenda Introductie HoSt B.V. Waarom Microferm? Het Microferm concept Beschrijving installatie Voordelen Economie Vragen
Nadere informatieActieplan Burgemeestersconvenant
Actieplan Burgemeestersconvenant Wat is het burgemeestersconvenant? Engagement van 6735 steden en gemeenten Om minimum 20 % CO 2 te gaan besparen tegen 2020 20 % CO 2 over het volledige grondgebied Opmaak
Nadere informatievan 13 november 2007
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B - 1000 BRUSSEL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13
Nadere informatieEindrapportage rietmaaiproject 2017
Eindrapportage rietmaaiproject 2017 Staatsbosbeheer, 12 januari 2018 Wouter Maatje, Wim Bles 1 Toelichting project rietmaaien 2017: Binnen Staatsbosbeheer wordt veel werk verzet om de nog overgebleven
Nadere informatieBeslissing van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 20 juli 2004. gewijzigd op 24 januari 2007
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de lektriciteits- en Gasmarkt North Plaza B Koning Albert II- laan 7 B - 1210 BRUSSL e-mail : info@vreg.be tel. : +32 2 553 13 53 fax : +32 2 553 13 50 web : www.vreg.be
Nadere informatieVergistingstest BATCHTESTEN. Klant 2401/086/A1. Testsubstraat: Maisrestanten. Mystery Man
Vergistingstest BATCHTESTEN 2401/086/A1 Testsubstraat: Maisrestanten Klant Mystery Man Datum: 05-Juli-2012 1 Voorwoord is een werkmaatschappij welke voornamelijk actief is in de agri-food branche en de
Nadere informatieKwantificering van innovaties op de Energiemix van Twente. 4 maart 2014
Kwantificering van innovaties op de Energiemix van Twente 4 Inleiding Het doel van de TDA is om focus aan te brengen in de kansrijke en verbindende initiatieven in Twente bij het realiseren van een duurzame
Nadere informatieINSCHATTING VAN DE IMPACT VAN DE KILOMETERHEFFING VOOR VRACHTVERVOER OP DE VOEDINGSINDUSTRIE. Studie in opdracht van Fevia
INSCHATTING VAN DE IMPACT VAN DE KILOMETERHEFFING VOOR VRACHTVERVOER OP DE VOEDINGSINDUSTRIE Studie in opdracht van Fevia Inhoudstafel Algemene context transport voeding Enquête voedingsindustrie Directe
Nadere informatieEnergiemanagement Actieplan 2015 CO 2 -Prestatieladder
Bijlage E Energiemanagement Actieplan CO2- Prestatieladder Energiemanagement Actieplan 2015 CO 2 -Prestatieladder Sarens Nederland Pagina 28 van 40 E.1 Inleiding Uit CO2 uitstoot berekeningen over 2013
Nadere informatiePerspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas
Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl
Nadere informatieIEE/12/046/SI2.645700 2013-2016
IEE/12/046/SI2.645700 2013-2016 04/07/2014 Disclaimer The sole responsibility for the content of this publication lies with the authors. It does not necessarily reflect the opinion of the European Union.
Nadere informatieQuickscan energie uit champost
Quickscan energie uit champost Paddenstoelenpact 27 juni 2018 Stijn Schlatmann en Erik Kosse Achtergrond Wekelijks 16.000 ton champost Strengere regelgeving in Duitsland Kosten voor afvoer ca 15 per ton
Nadere informatieENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN
Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 2 BEOORDELING METING EN JUISTHEID VAN INZICHT... 2 2. REFLECTIE DOELSTELLINGEN VOORGAAND JAAR... 2 3. REDUCTIEDOELSTELLINGEN... 3 BETREKKING DOELSTELLINGEN OP PROJECT(EN)
Nadere informatieVoortgangsrapport Co2 prestatieladder 2017
Voortgangsrapport Co2 prestatieladder 2017 Status: definitief Versie: 1.0 Datum: 02-04-2018 Onderneming: Holding Gebr. Van Esch B.V. hierna genoemd VAN ESCH BEDRIJVEN, bestaande uit: J. van Esch b.v. Gebroeders
Nadere informatieAkoestische onderbouwing. Champignonkwekerij Gemert B.V. Beeksedijk 10 te Gemert
Akoestische onderbouwing Beeksedijk 10 te Gemert Projectgegevens Initiatiefnemer Naam : H. van den Boomen Adres : Beeksedijk 10 Postcode, plaats : 5421 XC Gemert Telefoon : 0492-364941 Handelsnaam en locatie
Nadere informatieMestverwaarding Op weg naar een duurzame veehouderij
Mestverwaarding Op weg naar een duurzame veehouderij 19 november 2014 ABO Ooststellingwerf Nijeberkoop LTO Noord Programma Duurzame Energie Auke Jan Veenstra (aveenstra@ltonoord.nl) Inhoud Activiteiten
Nadere informatieSchroefpers test Den Helder
Schroefpers test Den Helder AFDELING WATERKETEN KENNIS EN ONTWIKKELING 1. Inleiding Binnen de waterschappen zijn in de afgelopen 15 jaar weinig tot geen ontwikkelingen geweest met betrekking tot nieuwe
Nadere informatieSamenvatting. Inkomensverlies per ha grasland
Samenvatting 1 De veenweidegebieden ondervinden verschillende problemen, zoals bodemdaling, een verminderde kwaliteit van het oppervlaktewater en een aanzienlijke bijdrage aan de CO 2 -emissie. Een verlaagd
Nadere informatieOptimale waarde uit uw vergister
Ir. Jan van den Broek Partner Byosis Group 1 Optimale waarde uit uw vergister Byosis realiseert oplossingen die rendement van het vergistingsproces aanzienlijk vergroten 1 Potentieel vergisting Nederland
Nadere informatieStraßenbegleitgrün - eine Alternative?l
DELaND Straßenbegleitgrün - eine Alternative?l Papenburg 23 juni 2014 Dirk de Boer Dienst Landelijk Gebied 1 Duurzame energie Taakstelling Nederlandse Overheid: Kyoto 1991: 2010: 5% duurzame energie 2020:
Nadere informatieRogge telen voor vergisting?
Rogge telen voor vergisting? Inagro bundelde 6 jaar positieve ervaring: snijrogge leverde onder proefveldomstandigheden op zandleembodem meer dan 8 ton DS/ha op en is combineerbaar met een volgteelt als
Nadere informatieDorset Droogsysteem. biomassa en pluimveemest
Dorset Droogsysteem voor biomassa en pluimveemest n Drogen van Biomassa Biogasdigistaat Houtsnippers Zuiveringsslib Pluimveemest Veevoeders n Compact en flexibel n Korrelfabriek n Hygiënisatie n Wegen
Nadere informatieCO2-reductieplan. Samen zorgen voor minder CO2. Rapportage M
CO2-reductieplan Samen zorgen voor minder CO2 Rapportage 2016-6M 1 Inleiding Dit CO₂-reductieplan heeft, net zoals het volledige energiemanagementsysteem, zowel betrekking op de totale bedrijfsvoering
Nadere informatieEnergiemanagement CO 2 -prestatie
Energiemanagement 2016-2019 CO 2 -prestatie Van Rosmalen B.V. Weidestraat 7-B 5241 CA ROSMALEN tel. 073 523 26 32 M. info@vanrosmalenbv.nl www.vanrosmalenbv.nl Opgesteld d.d.: Sept 2017 Revisie: 001 Opgesteld
Nadere informatieDit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Sociaal Fonds Taxi. Zoetermeer, november 2015
Overzicht kostenontwikkelingen taxivervoer 2016 Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Sociaal Fonds Taxi Zoetermeer, november 2015 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik
Nadere informatieGGT Pilot project Green Goods Texel. Informatie omwonenden 18 september 2018
GGT Pilot project Green Goods Texel Informatie omwonenden 18 september 2018 Doel van deze bijeenkomst Informatie aan omwonenden over: Plan vergisterinstallatie Bouw vergunning Omgevingsvergunning milieu
Nadere informatieVoortgang CO2 reductie
Voortgang CO2 reductie Introductie A. Hak wil in 2030 CO2 neutraal werken en heeft doorlopend aandacht voor de invloed van onze werkzaamheden op het milieu. Wij zijn gecertificeerd volgens ISO 14001, MVO
Nadere informatieUw gemeente in cijfers: Gooik
Inleiding Gooik : Gooik is een gemeente in de provincie Vlaams-Brabant en maakt deel uit van het Vlaams Gewest. Buurgemeentes zijn Galmaarden, Herne, Lennik, Ninove, Pepingen en Roosdaal. Gooik heeft een
Nadere informatiePresentatie Microferm studiegroep Westhoek Holsteins
Presentatie Microferm studiegroep Westhoek Holsteins Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Agenda Introductie HoSt B.V. Waarom Microferm? Het Microferm concept Beschrijving installatie Voordelen Economie Vragen
Nadere informatieHoogwaardige benutting van gras. Wat is daarvoor nodig?
Hoogwaardige benutting van gras Wat is daarvoor nodig? Seminar Kansen voor Gras 24 September 2014 Arjen Brinkmann Brinkmann Consultancy 1 Hoogwaardige benutting van gras wat is daarvoor nodig? In ieder
Nadere informatieEnergie actieplan. Van Esch Cultuur- en Civieltechniek
Energie actieplan Van Esch Cultuur- en Civieltechniek Autorisatie Nummer /versie Datum Opsteller Goedgekeurd directie 01 18-01-2016 Naam: F. van Doorn Naam: J. van Esch Datum: 18 januari 2016 Datum: 18
Nadere informatieInzicht in de Carbon Footprint van GKB Groep B.V. CO2 Prestatieladder niveau 4 over het jaar 2012 en 2013
Inzicht in de Carbon Footprint van GKB Groep B.V. CO2 Prestatieladder niveau 4 over het jaar 2012 en 2013 Datum: 28 maart 2014 Pagina 1 van 8 GKB Groep. CO2 emissie inventaris Inhoudsopgave 1 Over G.K.B.
Nadere informatieEnergiek g(r)as: Uw beheergras naar een vergister?
Energiek g(r)as: Uw beheergras naar een vergister? Pieter Verdonckt (POVLT), Kathleen Bervoets (Natuurpunt), Greet Ghekiere (POVLT) en Erik Meers (Eneco) Introductie: Anaerobe vergisting is een technologie
Nadere informatieMéér uit mest halen Stand van zaken anno 2017
Méér uit mest halen Stand van zaken anno 2017 Jaap Uenk DOFCO BV, Twello VAB, 5 oktober 2017 Inhoud Introductie Opties op bedrijfsniveau Mestmarkt in Nederland Export van onbehandelde mest Stand van zaken
Nadere informatieVoortgangsrapport. Co2 prestatieladder Onderneming: Advies: Kwaliteitscontrole. Status: definitief Versie: 1.0 Datum:
Voortgangsrapport Co2 prestatieladder 2016 Status: definitief Versie: 1.0 Datum: 13-03-2016 Onderneming: Holding Gebr. Van Esch B.V. hierna genoemd VAN ESCH BEDRIJVEN, bestaande uit: J. van Esch b.v. Gebroeders
Nadere informatieToelichting 04: Flexibele maatregelen
Toelichting 04: Flexibele maatregelen EBO infosessie, 16/09/2014 Ilse FORREZ Advisor Energy and Climate Mogelijkheid tot flexibiliteit Flexibele maatregelen geven de mogelijkheid aan de onderneming om
Nadere informatie1. Kaderovereenkomsten: Eén enkele overeenkomst voor werken bestaande uit tussenkomsten die "op vraag" op verschillende plaatsen uitgevoerd worden.
Vragen 1. Kaderovereenkomsten: Eén enkele overeenkomst voor werken bestaande uit tussenkomsten die "op vraag" op verschillende plaatsen uitgevoerd worden. 2. Overeenkomsten van onbepaalde duur Hoe de begin-
Nadere informatieC a s e S t u d y E l k o f i n C o n t a c t i n f o r m a t i e
C a s e S t u d y E l k o f i n C o n t a c t i n f o r m a t i e Koen Piers Boudewijnlaan 1 Ondernemingsnr. 0808.450.557 0486/666.543 3590 Diepenbeek Rekeningnr. 979-5766597-49 koen@aurealis.be België
Nadere informatieDuurzaamheidscriteria voor biomassa in het Vlaamse energiebeleid. 23 augustus 2016
Duurzaamheidscriteria voor biomassa in het Vlaamse energiebeleid 23 augustus 2016 Inhoud Overzicht biomassa eisen in Vlaamse energiebeleid Noodzaak wijziging energiebesluit ILUC wijzigingen Duurzaamheidscriteria
Nadere informatieIntegraal GFT of tuin- en keukenafval apart? NVRD - 31 maart 2016 Tim Brethouwer
Integraal GFT of tuin- en keukenafval apart? NVRD - 31 maart 2016 Tim Brethouwer Inhoud Beleid Aandeel GF in GFT. Waar praten we over? Ontwikkelingen in de markt Heeft GF en T apart meerwaarde? Kwaliteit
Nadere informatieGFT-afval is een waardevolle bron voor nieuwe grondstoffen. Maar hoe ziet de toekomst eruit?
GFT-afval is een waardevolle bron voor nieuwe grondstoffen. Maar hoe ziet de toekomst eruit? Spreker: Datum: Locatie: Joop Suurmeijer en Robert Jansen 19 maart 2015 VNG-congres Utrecht GFT-afval heeft
Nadere informatieDuurzame energie voor alle Lennikenaren! (Bruno Moens, LENNIK² - NVA-Lennik)
Duurzame energie voor alle Lennikenaren! (Bruno Moens, LENNIK² - NVA-Lennik) Duurzame energie is broodnodig: eerst besparen en dan zelf energie opwekken met de bronnen uit onze onmiddellijke omgeving.
Nadere informatieLean and Green Award. Plan van Aanpak [NAAM BEDRIJF]
Versie 30-05-2011 Voeg hier uw bedrijfslogo in Lean and Green Award Plan van Aanpak [NAAM BEDRIJF] Opgesteld door: Versie: Voorwoord Dit is het format voor het Plan van Aanpak dat nodig is voor het behalen
Nadere informatieLuminus Groen : 100% Belgische, groene energie
Luminus Groen : 100% Belgische, groene energie Een leader in windenergie in België We houden momenteel 53 windmolens draaiende. In 2004 bouwde Luminus haar eerste windmolenpark in Villers-le-Bouillet.
Nadere informatieFormat eindrapport Topsector Energie
Format eindrapport Topsector Energie Na afloop van het project moet een eindrapport worden gemaakt en ingediend bij Rijksdienst voor Ondernemend. Het eindrapport is een verplichte bijlage van het vaststellingsverzoek.
Nadere informatieCO 2 -update H1 2014. versie 2, 16 maart 2015
CO 2 -update H1 2014 versie 2, 16 maart 2015 INLEIDING De belangrijkste milieu-impact van Beelen is haar CO 2 -uitstoot. Daarom hebben wij reeds in 2011 reductiedoelstellingen voor onze CO 2 -uitstoot
Nadere informatieDe waarde vergroten van het digestaat van een mestvergister
De waarde vergroten van het digestaat van een mestvergister Kennismaking 1 Voorstellen: ARC, projectingenieur, Food and Diary Opdrachtgevers project: Byosis en Antonides Wadstroom Jan vd Broek Frans Antonides
Nadere informatie