Het besef dat er bijwerkingen zijn, mag best groeien

Transcriptie

1 Jaargang 1 I Nummer 1 I 2017 Nieuw! Agnes Kant: Het besef dat er bijwerkingen zijn, mag best groeien Rapport Ecorys: er staan miljarden op het spel /// 40 Jaar Zelfzorg /// Hoe om te gaan met slaapproblemen

2 Voltaren Emulgel binnenkort in een nieuw jasje Nieuwe verpakking Meer inhoud Vertrouwde werking Vanaf week 21 ondersteuning door middel van: POS Voltaren Emulgel (diclofenac diethylammonium) is een geneesmiddel bij gewrichtspijn van knie of vinger. Niet gebruiken als u ooit een allergische reactie heeft gehad voor diclofenac of andere medicijnen om pijn, koorts of ontstekingen te behandelen of tijdens het derde trimester van de zwangerschap. Lees voor gebruik de bijsluiter. GSK Consumer Health BV. CHNL/CHVOLT/0015/17

3 \\\ Redactioneel Colofon Zelfzorg Magazine is een uitgave van Giesbers Media / Magenta Publishing Bijsterhuizen LV Wijchen tel: (024) Hoofdredacteur Antal Giesbers antal@who-cares.nl Eindredacteur Marco Mekenkamp Redacteur Suzanne van Schaik Accountmanager Michiel Korsten michiel@who-cares.nl Advertentie-administratie Silvia Wijers advertentie@magentapublishing.nl Vormgeving Wendy van Cuijk Uitgever Joost Heessels Abonnementen info@who-cares.nl Abonnementsprijzen 45,- per jaar voor adressen in Nederland Zelfzorg Magazine wordt gemaakt met inachtneming van de richtlijnen van KOAG/KAG. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar gemaakt door middel van druk, internet, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor persoonlijke of materiële schade veroorzaakt door onjuisthedenin deze uitgave Hoog tijd Een magazine helemaal gefocust op zelfzorg. Dat werd hoog tijd. Want zelfzorg kan en moet een belangrijkere bijdrage leveren aan het terugdringen van de zorgkosten in onze maatschappij. Dat besef begint langzaam maar zeker door te dringen. Een concreet voorbeeld daarvan: we waren in serieus overleg met het ministerie van VWS over een interview met (toen nog) minister Edith Schippers. Het is omdat zij als formateur formeel haar functie als minister moet neerleggen, dat dat feest voor dit nummer niet doorgaat. Maar er is al overleg voor volgende edities. Het punt is dit: enkele jaren geleden nog stond je als vakblad achter in de rij als het ging om een interview met de minister, maar anno 2017 gaat men daar open en constructief mee om. Het geeft aan dat de overheid zelfzorg op de agenda heeft gezet als een essentieel onderdeel van het zorglandschap van de toekomst. Wie er de belangrijkste bijdrage aan kunnen leveren dat dit ook de toekomst wordt? Dat bent u: care specialisten die in contact staan met de mensen die bij u binnenkomen. En voor u is dit magazine bedoeld. We leggen daarbij de nadruk op goede content, die niet alleen verder gaat dan u misschien gewend bent, maar vooral ook zelfzorg inbedt in een breder perspectief. Wij streven ernaar om zelfzorg als een kaleidscopisch geheel van middelen en mogelijkheden te zien. Wat zich dus niet beperkt tot farmacie en hulpmiddelen, maar bijvoorbeeld ook IT, gezonde ontspanning, ergonomie et cetera. We bieden u daarmee een blik van 360 graden. Met deze eerste editie maken we een begin met zelfzorg nog nadrukkelijker op de agenda te zetten. We willen u hiermee nog beter informeren, opdat u uw dagelijkse werk als care specialist nog beter kunt uitvoeren. Ongetwijfeld is dit het begin van een mooie - en vooral gezonde - toekomst! Antal Giesbers (r) en Joost Heessels, uitgevers ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

4 CurcuDyn Voor soepele gewrichten * Bio-geoptimaliseerd kurkuma-extract: Meer weten? Ontdek CurcuDyn in 100 sec 1350 keer Met gember, vit. C en vit. D beter opneembaar dan standaard kurkuma curcudyn.nl CurcuDyn 60 capsules: PP 19, capsules: PP 53,99 * CurcuDyn bevat kurkuma-extract en gemberextracten die bijdragen tot het behoud van soepele gewrichten

5 i INHOUDSOPGAVE Zelfzorg Magazine Ecorys-rapport 8 Kleine kwalen steeds grotere belasting voor huisarts who-cares.nl 11 platform voor care professionals Zelfzorg Online 12 Drogisterijketen D.I.O. start ermee Mijn advies 15 Column van Marinus van Loon Natuurlijke nachtrust 16 Ondersteuning door passiebloem Seleen en prostaatkanker 22 Extra inname altijd te adviseren Het effect van drukpunten 23 Polsband tegen misselijkheid Voorbij de horizon 24 De impact op zorg van Internet of Things Mes in t zand 25 Mes in t zand door Partnership Rapport 40 Jaar zelfzorg 17 De cijfers zijn niet erg florissant, maar er liggen kansen om het potentieel te benutten Focus 28 Pal staan voor goede gewrichten Bijwerkingencentrum Lareb 29 Agnes Kant zet naamsbekendheid op agenda Luie spieren? 33 Het juiste gebruik van bandages Slaapproblemen 35 Wat we ervan weten, wat we ertegen kunnen doen En profil 39 Helder gesprek over het stimuleren van zelfzorg In Dialoog 42 Apotheker en drogist over hun taakverdeling: bijt dat? Op locatie 44 Winkelreportage van de Gezond & Wel van de toekomst Communicatie VMS 46 Over wat je wel en niet mag zeggen tegen je klanten ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

6 DarmMild Dagelijks een regelmatige stoelgang Terug en beter dan OOIT! Met milde extracten van Mango, Papaya en Jujube Samengesteld uit natuurlijke kruidenextracten Voor meer informatie: Emonta B.V. Tel

7 \\\ Ten Geleide CBD: Zelfzorgrol van drogist kan beter benut worden Beste lezer, Het blad Zelfzorg Magazine is beloftevol. Een blad dat geheel in het teken staat van zelfzorg en zelfzorgmiddelen sluit goed aan bij de identiteit en de ambities van de drogisten. 75 Procent van de zelfzorgmiddelen wordt via de drogist verkocht, drogisten geven 68 miljoen adviezen over gezondheid per jaar en voorkomen met minimaal adviezen per jaar ernstige gezondheidsrisico s. Door de goede bereikbaarheid en lage toegangsdrempel zijn de drogisten steeds vaker het eerste aanspreekpunt voor gezondheidsvragen van de consumenten. Drogisten zijn goed opgeleid, kennen hun klanten en spelen een rol in het signaleren van ernstigere kwalen. En de ambitie van de drogisten is om het voorportaal van de eerstelijnszorg te worden. De drogist kan veel beter benut worden om de consument op de juiste plaats zijn zorgvraag te laten stellen en daarmee én zorgmijding én verspilling van bekostigde zorg tegen te gaan. Als Zelfzorg Magazine zijn belofte inlost kan het behulpzaam zijn bij het verwezenlijken van deze ambities. Marten Hummel, directeur Centraal Bureau Drogisterijbedrijven ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

8 Aktueel /// Oplossen kleine kwalen kost huisartsen 111 miljoen In totaal is 2,7 miljard te besparen Miljarden op het spel Mensen steeds vaker naar huisarts voor kleine kwalen Huisartsen zijn steeds meer bezig met het oplossen van kleine kwalen. Bij elkaar kosten die bezoeken maar liefst 111 miljoen euro. De oplossing voor dit probleem is het stimuleren van zelfzorg. Maar vooralsnog lijkt het probleem alleen maar groter te worden. Terwijl er miljarden op het spel staan. 8 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

9 \\\ Aktueel Mauritz: De paradox is dat nu er meer informatie is, mensen meer naar de dokter gaan Op 23 maart jl nam directeur-generaal Curatieve Zorg van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Bas van den Dungen een nieuw rapport in ontvangst dat is uitgevoerd door Ecorys in opdracht van Neprofarm. Ecorys baseerde zich op internationale literatuurstudies en interviews met stakeholders zoals het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven (CBD), Neprofarm, de Consumentenbond, de KNMP en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Verder werd gebruikt gemaakt van de NIVEL Zorgregistraties eerste lijn op basis van 521 huisartsenpraktijken verspreid over Nederland). Het onderzoek dat in het rapport Zelfzorg bij kleine kwalen staat beschreven, richt zich op het besparingspotentieel in de zorg als consumenten meer gebruik zouden maken van zelfzorg om de kosten te beheersen. De noodzaak tot die kostenbesparingen is evident, en daarom zijn in 2013 in de Zorgakkoorden inhoudelijke afspraken gemaakt om de kostengroei in de zorg te beperken. Een belangrijke rol was daarbij weggelegd voor een verschuiving van taken van de medisch specialist naar de huisarts. Om te voorkomen dat de druk daardoor bij de huisarts bovenmatig zou toenemen, werd afgesproken dat deze een deel van zijn werk naar zelfzorg zou doorschuiven. Dat laatste is echter niet gebeurd. Sterker nog: uit het Ecorys-rapport blijkt dat er voor kleine kwalen juist veel vaker een beroep op huisartsen wordt gedaan. Het absolute aantal huisartsencontacten voor kleine kwalen was in 2011 bijna 10,8 miljoen, nam iets af in 2013 (tot bijna 10,7 miljoen) en nam vervolgens weer toe tot ruim 12,1 miljoen in In de afgelopen 12 jaar is het aantal huisartscontacten voor kleine kwalen zelfs bijna verdubbeld! Er heeft dus helemaal geen verschuiving naar zelfzorg plaatsgevonden, en daardoor komen de geplande miljardenbesparingen in gevaar. Want het betekent ook dat er geen tijd vrijkomt bij huisartsen om dure taken van de medische specialist over te nemen. Directeur van Neprofarm Bernard Mauritz vindt t wat navrant dat de Landelijke Huisartsen Vereniging er nu juist bij de overheid op aandringt het aantal patiënten per huisarts te verminderen, om op die manier de druk te verlagen. Dat betekent dat je meer huisartsen nodig zult hebben, zegt hij, terwijl het doel nu juist is om de druk te verlagen door de eerstelijnszorg naar zelfzorg door te schuiven. Als je huisartsen die kleine kwaaltjes blijft laten behandelen, dan levert dat bar weinig op. In die zin heeft de huisarts juist een belangrijke taak in het promoten van zelfredzaamheid bij zijn patiënten. Onzekerheid Hoe komt het dat mensen juist vaker naar de dokter zijn gegaan met hun kleine kwalen? Dat vraagt Mauritz zich ook af: De paradox is dat er meer informatie beschikbaar is, maar dat er toch meer artsenbezoek plaatsvindt. Met andere woorden: met alleen meer informatie ben je er niet. Ik denk dat het voor patiënten - ook met goede voorlichting - vaak moeilijk is te bepalen of hun klacht een kleine kwaal is of iets dat een intensievere behandeling vraagt. De huisarts kan dit onderscheid wel maken en heeft daarbij ook een belangrijke rol bij het geruststellen en adviseren van de patiënt. Dat zou mijns inziens een verklaring kunnen zijn. Wat betekent het rapport voor de rol van zelfzorgadviseurs? De consument is er steeds meer aan gewend geraakt om voor alle gezondheidsproblemen naar de huisarts te gaan. Het is dus voor al aan de huisarts om duidelijk te maken dat dat niet altijd nodig is en om het vertrouwen te geven dat men een probleem ook zelf kan oplossen, eventueel met de hulp van apothekers (assistent) of drogist. De ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

10 Aktueel /// Wijs mensen op de mogelijkheid om bij kleine kwalen eerst voor advies naar de apotheek of drogist te gaan, alvorens de huisarts te raadplegen drogist kan natuurlijk nooit de rol van de huisarts overnemen, maar de huisarts kan wel voor een remedie naar de drogist verwijzen. En daar kom je primair voor zelfzorgproducten - bij een apotheek gaat het meestal toch eerst om een uitgeschreven recept. Stimulans Op dit moment hangt circa een op de zes huisartsenbezoeken samen met een kleine kwaal, wat dus leidt tot een kostenpost van circa 111 miljoen euro. Volgens onderzoeker dr. Lotte van de Steeg is op termijn juist een veelvoud van dit bedrag aan besparingen mogelijk als de consument meer aan zelfzorg gaat doen. Dat komt het individu zelf en de maatschappij ten goede, maar het biedt carespecialisten ook de stimulans om dit meer top of mind te houden. Want ook het aantal uitgeschreven recepten voor kleine kwalen nam toe. Bijna de helft van de patiënten met kleine kwalen ging in 2015 met een recept naar huis. Terwijl juist daar apotheek en drogist een belangrijke rol zouden kunnen spelen. Maar de grote winst zit in het creëren van ruimte bij de huisarts om taken van medisch specialisten over te nemen, benadrukt Mauritz. Daar is 2,7 miljard euro mee gemoeid. Aanbevelingen Dat was ook de doelstelling van de Zorgakkoorden: om tot en met 2017 in totaal 2,7 miljard te besparen. Die ambities zijn nog absoluut niet waargemaakt, terwijl eind 2017 de Zorgakkoorden aflopen. Minister Schippers heeft al eerder in een reactie op het rapport van de Algemene Rekenkamer aangegeven dat ze de verlenging van de Zorgakkoorden aan haar opvolger overlaat en voor 2018 een transitieakkoord zou willen sluiten. Op basis van de conclusies van het rapport doet Neprofarm ook enige aanbevelingen voor de apothekers en drogisten. Zo adviseert het de overheid om bij het opstellen van nieuwe zorgakkoorden prioriteit te geven aan de substitutie van eerste lijn naar zelfzorg, en te bevorderen dat artsen op het gebied van zelfzorg bij kleine kwalen een zelfzorgadvies geven in plaats van geneesmiddelen voorschrijven. Ook zou zelfzorg op de agenda moeten staan bij het overleg tussen artsen en apothekers. Daarnaast adviseert Neprofarm om de zelfredzaamheid van consumenten/patiënten te vergroten. Roep partijen op om optimaal (online) informatie over zelfzorg en eenvoudige gezondheidskwalen in te zetten, en gebruik te maken van kennis en kunde van apothekers(assistenten) en drogisten, aldus Mauritz. Daarnaast kun je het publiek wijzen op de mogelijkheid om bij kleine kwalen eerst voor advies naar apotheek of drogisterij te gaan, alvorens de huisarts te raadplegen. Zelfmedicatie is bij eenvoudige gezondheidsklachten vaak een prima alternatief. Maar laat zorgverzekeraars dan ook nadrukkelijker vertellen dat medicatie onder het eigen risico valt. CBD: drogisten en eerstelijn moeten structureel samenwerken Het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven ziet in het rapport een bevestiging van de positie die de drogist wil innemen. Drogisten verkopen al driekwart van de zelfzorgmiddelen en geven jaarlijks 68 miljoen gezondheidsadviezen, zegt directeur Marten Hummel. Ruim 80% bezit het keurmerk Erkend Specialist in Zelfzorg en we werken continu aan verbetering, bijvoorbeeld met verbeterde zelfzorgstandaarden en jaarlijkse nascholing. Ook hebben experts in opdracht van het CBD risico-waarschuwingen bij zelfzorggeneesmiddelen ontwikkeld. De (assistent)drogist geeft straks bij het afrekenen van bepaalde middelen altijd en ongevraagd een waarschuwing rondom gebruik. Het CBD onderzoekt het effect van structurele samenwerking met de eerste lijn al enige tijd middels een Taskforce, waarbij de Consumentenbond, het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik en de Patiëntenfederatie Nederland zijn aangehaakt. We willen proeftuinen opzetten waarin de eerste lijn en drogisten structureel samenwerken. Bijvoorbeeld voor lokale afspraken over informatie-uitwisseling en verwijzen naar elkaar. Zo wordt de consument zelfredzamer en beperk je zorgmijding en zorgverspilling. 10 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

11 \\\ Who-cares.nl who-cares.nl Nieuwe energie voor care retailers Kent u who-cares.nl al? Sinds 2016 is deze website live met unieke content voor drogisten die werk van hun zaak maken. Geen oppervlakkig nieuws, maar exclusieve content, waarvan u meer leert, en waarmee u meer kunt doen, dan wat u gewend bent. who-cares.nl is opgericht door journalist en uitgever Antal Giesbers, met meer dan tien jaar journalistieke ervaring in de drogisterijbranche. Omdat hij lacunes zag in de nieuwsgaring en besloot daar iets aan te doen. En dat was nodig, zegt hij: Drogisten zijn minder dan voorheen in staat om hun meerwaarde in het retaillandschap aan te tonen. Het winkelbezoek daalt, de omzetten en marges staan al jarenlang onder druk, andere winkelvormen lijken de aandacht van de consument te krijgen. Het gevolg is dit: veel drogisten zitten bij de pakken neer, omgeven door de boze buitenwereld, zonder enthousiasme, zonder nieuwe initiatieven. Dat moet afgelopen zijn. Er moet weer energie in de markt komen: een nieuw élan en een nieuwe mentaliteit. Geen copy paste Die nieuwe energie creëren wij door met passie in de branche te duiken, op zoek naar kennis om te delen, nieuws om te verspreiden, handvatten te vinden voor uw dagelijkse werk. Het draait allemaal om content, en dan gaan we dieper dan het oppervlak. Natuurlijk vindt u op who-cares.nl het allerlaatste nieuws, maar dan net anders. Wij gaan niet voor gemakzucht, wij plaatsen niet copy-paste de persberichten die we binnenkrijgen. Nee, elk artikel krijg aandacht, er wordt echt werk van gemaakt. Sterker nog: wij plaatsen helemaal geen aangeleverde persberichten! Het resultaat: u leest op who-cares.nl wat u nergens anders kunt lezen. Meer diepgang, meer nieuws, meer inzicht en vooral ook: vaak als eerste. Net anders who-cares.nl is bedoeld om care retailers nieuwe energie te geven, door ze nieuwe inzichten te bieden, handvatten om in hun dagelijkse werk meer uit de winkel te halen, om op een andere, effectievere manier met hun klanten om te gaan. Dat doen we met nieuws, met achtergronden, diepgravende whitepapers maar ook productnieuws (maar dan net anders!); we doen het ook door seminars en workshops te organiseren, we doen het door het buitenland te bezoeken, andere retailvormen te bekijken. Kortom: we zijn niet alleen uw ogen en oren - die ogen zijn wijdopen en de oren gespitst! Content-gericht Bezoek de website en laat u verrassen door de diversiteit en diepgang. Een website die helemaal gericht is op de content, zonder banners, pop-ups en andere afleidingen: een cleane website die zich focust op het overbrengen van informatie - ook als het gaat om commerciële content! Bezoek de website en schrijf u in voor de nieuwsbrief. Zo wordt u regelmatig geattendeerd op nieuwe content, de dingen die op dat moment in de branche spelen. En vooral: opdat u nieuwe energie opdoet, en het meeste uit uw winkel kunt halen. Ga naar of scan de QR-code. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

12 Zelfzorg Online /// verkrijgt als eerste het keurmerk Zelfzorg Online. We openden in 2011 de eerste eigen webshop en voeren nu weer de troepen aan, zegt algemeen directeur Jos Jongstra. We kunnen hiermee ook omni-channel onze rol als zelfzorgadviseur beter invullen. D.I.O. als eerste gecertificeerd voor online zorgadvies 12 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

13 \\\ Zelfzorg Online Het advies van ruim 2500 drogisterijen moet een duidelijke plek krijgen in de zorgdiscussie Er kan enorm veel in zorg bespaard worden als mensen niet voor elke kwaal naar de huisarts stappen. Drogisten geven al elke dag duizenden zelfzorgadviezen, makkelijk 86 miljoen per jaar. Wij vinden dat advies over kleine kwalen, zoals die worden gegeven in de ruim 2500 drogisterijen, een duidelijke plek moeten krijgen in de zorgdiscussie, zegt Jongstra. Bijvoorbeeld door een betere afstemming met huisartsen en apotheken, want we moeten over en weer beter naar elkaar doorverwijzen. Er zijn namelijk ook consumenten die niet naar de huisarts gaan omdat ze geen tijd hebben of niet durven. Specialisten Informeren en adviseren neemt D.I.O. heel serieus, zegt Jongstra: We hebben op ons hoofdkantoor specialisten die kennis van zelfzorg delen met ondernemers. Ook organiseren we Blijf Bij-avonden voor ondernemers met hun teams, en is iedereen verplicht tot nascholing. Want certificering moet meer zijn dan een sticker op je raam: je moet laten zien wat dat inhoudt. D.I.O. zet daarin nu de volgende stap door ook via het web consumenten te informeren, vertelt Jongstra: Op het internet worden mensen zo overspoeld met informatie, dat het lastig is om verschil te zien tussen feiten en meningen. Een drogist kan hen daarbij helpen, en dat doen we nu ook online. Of het nou op Facebook, de website of via een app is: we willen dat onze klanten overal die verantwoorde zorg krijgen. Keurmerk Dat streven was branchebreed opgepakt door het CBD, dat met de drogisterijbedrijven en in overleg met IGZ het keurmerk Zelfzorg Online ontwikkelde. D.I.O. is nu de eerste drogisterijketen die voldoet aan alle strenge eisen en voorwaarden. Het is de bedoeling om die wettelijk vastgelegde verplichting tot verantwoorde zorg vanuit een positieve insteek naar het web te vertalen. Want je ziet vaak dat de nadruk ligt op misbruik, zoals laxeermiddelen bij anorexiameisjes en paracetamol bij zelfmoord. Wij richten ons op de extra mogelijkheden die het web biedt om mensen op een positieve manier te wijzen op het verantwoord gebruik van zelfzorggeneesmiddelen op.»»» Certificering moet meer zijn dan een sticker op je raam»»» Passend advies Dit zijn geen zaken die ons morgen tien procent meer omzet opleveren. We willen dat mensen het leuk vinden om te werken aan hun gezondheid, dat het prettig is als je een pilletje hebt zodat je zonder hoofdpijn je tentamen kunt maken. Daarnaast willen we met de klant in gesprek. Wij kunnen ze helpen door goed met ze te praten en te kijken naar hun problemen, zodat we ze daar een passend advies bij kunnen geven. Nu ook de online aankopen voor de D.I.O.-drogisten groeien, is het keurmerk een aanwinst voor al onze klanten. Die zijn nu ook online verzekerd van een veilige aankoop en een professioneel advies. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

14 A. Vogel: Natuurlijke nachtrust zonder gewenning Een goede nachtrust is belangrijk voor een goede gezondheid en een fit en energiek gevoel overdag. Dat kan ook op natuurlijke basis zonder gewenning. A.Vogel Dormeasan Nachtrust Extra Sterk bevordert een gezonde, natuurlijke nachtrust en helpt om s ochtends fris en uitgerust wakker te worden. Een natuurlijke ondersteuning met een combinatie van passiebloem, citroenmelisse, haver, valeriaan en hop. Een product voor langdurig gebruik, zonder gewenning, waar je op ieder moment mee kunt stoppen. Meer weten over lekker natuurlijk slapen? Adviseer je klanten de A.Vogel Slaapcoach: meer dan zestig procent van de deelnemers is persoonlijk geïnspireerd en zal zeer waarschijnlijk een product van A.Vogel gaan kopen. Meld je gratis aan voor de A.Vogel Slaapcoach op avogel.nl/slaapcoach. Ontvang inspirerende tips en informatie voor een goede nachtrust. Adviestip Zonder malen in slaap vallen en lekker doorslapen? Adviseer de A.Vogel Passiflora Extra Sterk in combinatie met de A.Vogel Dormeasan Extra Sterk. Beide producten zijn natuurlijk, werken snel en kun je langdurig adviseren omdat het geen gewenning geeft. A.Vogel Passiflora Extra Sterk geeft een natuurlijke ondersteuning bij stress situaties en innerlijke onrust. Passiebloem, citroenmelisse en valeriaan hebben een rustgevende, kalmerende en ontspannende invloed voor een goed begin van dag en nacht. Vestigingsplaatsonderzoek Strategisch advies Marktanalyse Bemiddeling zoals bij keuze formule, bedrijfsoverdracht of merkoverdracht Maandrapportering kengetallen van panel zelfstandige ondernemers Branche presentatie tijdens bedrijfsmeetings/voor buitenlandse managers rene@salimansconsultancy.nl The price of darkness is higher than the cost of light

15 \\\ column Mijn advies «Marinus van Loon Mijn roots liggen in een bedrijf dat zelfzorgproducten produceerde: Meindersma maakte Sinaspril, Famel hoestsiroop, Sperti zalf. Bauke was er in 1895 mee begonnen en zo rond de twintiger jaren van de vorige eeuw werd het de NV Meindersma, dat zo groot werd dat ze in 1963 met Organon fuseerden. De structuur die de Nederlandse wet aanbrengt in de distributie van zelfzorggeneesmiddelen dwingt de verkoper ervan zich te bezinnen op zijn rol in deze business. Wil je veel producten verkopen met zo gering mogelijke kosten, dan zijn schaalvergroting, efficiëntie, bereikbaarheid (via bricks & clicks) assortimentsamenstelling en dominant marktaandeel van belang. Aan fast movers verdien je het meeste en loop je het minste risico. Een betrekkelijk gemakkelijk spelletje waardoor 85% van de aanbieders op het gebied van zelfzorggeneesmiddelen nu het grootwinkelbedrijf is. Mijn hart gaat toch uit naar die overblijvende 15%: de betrokken verkoper van zelfzorg, een vertrouwenspersoon waarbij je eerder te rade gaat dan je huisarts. Buiten kijf staat daarbij een onberispelijk opleidingsniveau. Niet wat haalbaar is in het GWB, maar op een niveau dat een klant meer informatie krijgt dan hij zelf vindt bij de eerste 5 hits op Google. Als hij zich samen met zijn medewerkers zo gaat verdiepen in de materie komt hij wellicht, met een heel andere assortimentssamenstelling, als primus inter pares tevoorschijn in het straatbeeld. Gelukkig zijn veel collegae deze richting nadrukkelijk ingeslagen. Zij nemen producten op voorraad die de lokale, complementair werkend therapeut voorschrijft. Er zijn zelfs collegae die een klant durven adviseren iets niet te kopen. Want zelfzorg moet vooral de zorg van goedopgeleide professionals blijven. Net als de gehele complementaire zorg zou de opleiding op HBO-niveau moeten komen, en de distributie weer bij professionals. Niet in de supermarkt. Orthomoleculair therapeut i.o eigenaar drogisterij Meindersma ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

16 Premeno werkt net zo goed bij vaginale droogheid, maar dan zónder hormonen. Voor behandeling van vaginale atrofie, als gevolg van de menopauze Premeno Duo is even effectief als behandeling met hormonen Optimale en langdurige vaginale bevochtiging Helpt wondjes sneller genezen Bevat natuurlijke conserveringsmiddelen Gebruikelijke therapie Medisch hulpmiddel CE Voor meer informatie bel of mail naar

17 \\\ Rapport 40 jaar zelfzorg 40 jaar zelfzorg: Zorgwekkende ontwikkelingen, maar ook goed nieuws! Verwachting in contrast met werkelijkheid Zelfzorgomzet drogisten loopt achter op beauty en hygiëne Huismerk groeit nooit meer zoals vroeger Gouden jaren van innovatie zijn voorbij ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

18 Rapport 40 jaar zelfzorg /// Hoe heeft zelfzorg zich in 40 jaar ontwikkeld? Branchekenner René Salimans geeft daar aan de hand van de verzamelde jaarcijfers van Neprofarm een helder inzicht in. Er zitten enorme groeikansen in het gebruik van zelfzorggeneesmiddelen. Dat is goed voor de omzet, maar ook voor de maatschappij, want daarmee kunnen de hoge zorgkosten enigermate gedrukt worden. Branchekenner René Salimans wijst erop dat de cijfers niet erg florissant zijn, maar dat er wel degelijk kansen liggen om het potentieel van zelfzorg te benutten. We noemden de zelfzorggeneesmiddelen vroeger Over The Counter (OTC) omdat ze niet in zelfbediening mochten worden aangeboden. Begin deze eeuw kwam daar verandering in. Warenwetproducten zoals vitamines gingen al eerder in zelfbediening en circa vijftien jaar geleden mochten waar Pharmacon-gediplomeerd personeel aanwezig was de geregistreerde zelfzorggeneesmiddelen dat ook. Najaar 2007 volgde de laatste stap in de liberalisering met een driedeling van verkoopgradaties in Uitsluitend Apotheek (UA), Uitsluitend Apotheek en Drogisterij (UAD) en Algemene Verkoop (AV). De UA-groep bevat maar enkele producten, AV de meer veilige groepen als maagpreparaten, hooikoorts, antidiarree, paracetamol en hoest/verkoudheid; de rest zit in UAD. In AV-outlets is voor paracetamol een maximum gehanteerd van 20 stuks per doosje, om misbruik te voorkomen. Mijns inziens een wassen neus, want een klant met vijf doosjes in zijn mandje wordt in de supermarkt niet snel tegengehouden. Groeispurt De AV-categorie zorgde voor een groei van verkooppunten: waren er tot 2007 maar circa 800 supermarkten die OTC mochten verkopen, dat zijn er nu ongeveer Ook voeren onder meer HEMA, tankstations, Action en zelfs boekenketen AKO een gedeeltelijk AV-assortiment. Weinigen hebben door dat de AV-liberalisering een ongekende groeispurt heeft veroorzaakt in het gebruik, die doorgaat tot de dag van vandaag. Paracetamol wordt helaas ook gebruikt bij zelfdoding. Eind 2012 besloten de drogisterijen te stoppen met de 100-stuksverpakkingen van dit product. Het directe effect? Een extra sprong in de verkoop van paracetamol in supermarkten! Gezien de continue enorme groei acht ik die huidige extreembrede distributie van paracetamol absoluut onwenselijk! Daling versus stijging De Nederlandse belangenorganisatie van zelfzorgleveranciers, Neprofarm, rapporteert jaarlijks de omzet van zelfzorg, met als bron IMS: wereldwijd de belangrijkste marktonderzoeker op medisch gebied. Uit 25 jaar rapportage heb ik grafieken samengesteld waarin we de trends kunnen aflezen. Enorm opvallend is de steeds lagere groei op lange termijn van de omzet van zelfzorg in het totaal van drogisterijen, apotheken en supermarkten (2016: 719 miljoen euro). Dit staat in schril contrast met de al decennialang uitgesproken verwachtingen van belanghebbenden. Hoe kan dit?»»» Afnemende omzetgroei in schril contrast met de verwachtingen»»» Een deel van de verklaring is dat de gemiddelde prijs in veel groepen al decennialang onder druk staat door de opmars van het extreem goedkope huismerk. Dat omvat inmiddels 18 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

19 \\\ Rapport 40 jaar zelfzorg supermarkten verkopen zelfzorg 20% van de supplementen wordt via het internet verkocht 719 miljoen euro bedroeg in 2016 de totale omzet van zelfzorg 536 De zelfzorgomzet in drogisterijen was in miljoen meer dan de helft van de afzet (volume), en dat is uniek in de wereld. De verwachting dat consumenten bij producten voor hun gezondheid meer op zeker gaan en kiezen voor merkproducten gaat niet op; blijkbaar is er veel vertrouwen in de kwaliteit van het huismerk. Een tweede verklaring vormt de verkoop via internet. De geregistreerde geneesmiddelen hebben hier nog weinig last van, maar naar verluidt komt rond 20 procent van de omzet van supplementen van het internet. Een derde verklaring is de vermindering aan switches en innovaties. De tachtiger en negentiger jaren waren gouden tijden: koortslip, antirookpleisters en hooikoorts gingen van apotheek naar drogist, Broomhexine (Bisolvon) switchte, de drogist kreeg Naproxen (Aleve). We zagen de introductie van Diclofenac (Voltaren), Ibuprofen 400 mg, liquidcaps (Advil) en een uitwendige smeerbare pijnstiller: Tantum. In supplementen werden Supradyn en Centrum geïntroduceerd, en Solgar en Orthica begonnen. Er kwamen vitaminen voor sporters, vrouwen en ouderen, maar ook knoflookpreparaten, Sint-Janskruid, visolie, glucosamine en Q10. Er waren maagpreparaten: de zogenaamde H2-antagonisten (Zantac) en Rennie Deflatine (tegen flatulentie), wratten bevroor je met Wartner, Ymea creëerde omzet rond klachten bij de menopauze, Canesten en Lamisil Once waren er bij voetschimmel et cetera. De laatste 10 tot 15 jaar werd dat minder, maar werd wel Norlevo (morning-afterpil) geïntroduceerd, naast preparaten tegen kalknagel, ppi (proton pump inhibitors) zoals Pantozol en Nexium, Excedrin bij migraine, curkumine, Uriel braces, cranberry- en CBD-olie, Canesten Gyno bij vaginale schimmel en Bronchostop bij alle soorten hoest. De strengere claimwetgeving, waardoor homeopathie en supplementen veel niet meer mogen claimen, helpt hier niet mee. Omzetaandelen Uit de grafieken blijkt dat de supermarktomzet met 87 miljoen euro weinig voorstelt, zeker afgezet tegen de totale omzet van circa 36 miljard. De openbare apotheken doen 86 miljoen euro op een totale omzet van 4,3 miljard. Al decennialang wordt verwacht dat apotheken zich meer zullen mengen in de vrije verkoop. Maar ondanks meer deuren (1.500 in 1992, ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

20 Rapport 40 jaar zelfzorg /// in 2016) en ondanks dat dit kanaal de afgelopen jaren flink is afgeroomd, is het er nog steeds niet van gekomen. Ik denk ook niet dat het een vlucht zal gaan nemen, terwijl hier zeker wel kansen zijn! Drogisterijen hebben een zelfzorgomzet van 546 miljoen euro op een totaal van 3,5 miljard. Het loopt daarmee achter op de omzet in schoonheid en persoonlijke verzorging. Het schap is niet van elastiek en de drogist moet noodgedwongen keuzes maken. Daarbij hebben supplementen het gezien de trend moeilijk. Binnen drogisterijen zien we een forse afname van de omzetgroei (zie grafiek). Dat komt mede door de daling van het aantal zelfstandigen: in 1992 waren er nog winkels, in en nu nog maar rond 700.»»» De huidige extreembrede distributie van paracetamol acht ik absoluut onwenselijk»»» De ketendrogisten daarentegen stegen van 800 in 1992 naar in 2005 tot nu. Ook per gemiddelde winkel zakt de omzet van zelfzorg bij zelfstandigen en dit stijgt bij de ketendrogist. Misschien dat de recente samenbundeling van DA, D.I.O., Uw Eigen Drogist, Holland Pharma, Mosadex en Vegro, met in de zijlijn ook MOOI, de zelfstandige de kans biedt om dit patroon te doorbreken. Griep De laatste jaren heeft de handel veel geluk gehad met de griep. We zagen een flinke griepgolf in 2013, 2015, 2016 en ook in In 2015 hadden we volgens Nivel zelfs de heftigste griep van de afgelopen decennia. Dit verklaart waarom de preparaten voor luchtwegen in 2015 en 2016 piekten; het zal ook de omzet van preparaten tegen pijn geholpen hebben. Maar er zullen ook weer mindere griepjaren komen. Voor alle vier de productgroepen die ik in beeld heb gebracht, is de trend de laatste jaren niet geweldig. Vitamines/mineralen zit zelfs al sinds 2006 heel slecht. Mede als gevolg van internetverkopen? Goede toekomst Wat zal de toekomst brengen? De komende twee decennia 20 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

21 \\\ Rapport 40 jaar zelfzorg Vanuit de politiek en de ziektekostenverzekeraars blijft de druk onverminderd groot om de kosten in toom te houden zal het aantal ouderen blijven groeien, steeds vaker mensen met een opleiding die beter in staat mogen worden geacht zelf om te gaan met hun gezondheidsklachten. En ze worden steeds rijker. Ook de rest van de bevolking wordt beter opgeleid, is slimmer en kan dus beter beslissen over het toepassen van zelfzorg. Daarnaast komen er nieuwe switches vanuit de apotheek. Tot slot blijft vanuit politiek en ziektekostenverzekeraars de druk onverminderd groot om de kosten in toom te houden. Dit alles moet erg goed zijn voor de omzetprognose van zelfzorg. Het huismerk zal belangrijk blijven, maar zal nooit meer zoveel groeien als de afgelopen decennia. Ook dit is gunstig. Er gloort dus een goede toekomst voor zelfzorg! In 1975 kwam het eerste signaal dat de politiek zich zorgen maakte over de ontwikkeling van de zorgkosten. Staatssecretaris Jo Hendriks van het Ministerie van Volksgezondheid wilde daarom dat meer het accent gelegd zou worden op zelfzorg. Reden voor Boehringer Ingelheim om René Salimans binnen te halen voor de ontwikkeling van OTC. Via het abonnement bij Nielsen op de rapportering over laxeermiddelen, kwam hij in aanraking met marktonderzoek. In 1979 stapte hij over naar Nielsen waar hij, gezien zijn verleden, de specialist voor zelfzorg werd. Sinds 2006 runt hij zijn eigen adviesbureau, uitsluitend op het terrein van drogisterij, parfumerie en apotheek. Salimans volgt de zelfzorgmarkt nu dus al 43 jaar en heeft alles wat in dit dossier aan de orde komt van nabij meegemaakt. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

22 In Detail /// Extra inname is altijd te adviseren Seleen: werkzaam bij prostaatkanker Mannen met een gebrek aan seleen zijn vatbaarder voor prostaatkanker. Dat blijkt uit nieuw onderzoek dat onlangs is gepubliceerd. Maar we hebben sowieso een tekort aan seleen, dat helpt kanker te voorkomen en de mortaliteit onder ouderen drastisch te vertragen. Suppletie van seleen is dus zeker te adviseren. «Professor Dr. Piet van den Brandt, co-auteur van het onderzoek In de moderne wereld heeft de man helaas steeds vaker te maken met prostaatkanker. Een belangrijke oorzaak daarvan is mogelijk onze westerse levensstijl: medebepalende factoren zijn bijvoorbeeld overgewicht, nachtdiensten, blootstelling aan chemicaliën, genetische kenmerken en het dieet. Er zijn diverse studies uitgevoerd die erop lijken te wijzen dat bepaalde stoffen in het dieet een preventief effect kunnen hebben, waarbij men met name kijkt naar seleen. Suppletie Een nieuwe, voornamelijk Nederlandse studie (zie kader), wijst uit dat suppletie van seleen de effectiviteit van genen die prostaatkanker veroorzaken, kan terugdringen. In het onderzoek kreeg een deel van de participanten een placebo, anderen kregen pillen met organische seleengist. Het effect bij de seleengebruikers was dat de kankerveroorzakende genen werden onderdrukt. Daarnaast steeg na vijf weken inname van seleen de hoogte van seleen in het bloed van 81 microgram per liter naar 185 microgram. Ook Deense onderzoekers van de Århus Universiteit, de Danish cancer Society en het nationale foodinstituut DTU hebben een link gevonden tussen seleen en prostaatkanker. Zij voerden een studie uit onder meer dan Deense mannen en ontdekten dat 80 procent van hen te weinig seleen in hun bloed hadden voor het optimaal functioneren van het seleen-afhankelijke enzyme selenoprotein P. Studies hebben aangetoond dat dit enzyme een belangrijke rol speelt in het voorkomen van prostaatkanker. Advies Uit diverse studies blijkt dat seleen bijdraagt aan het tegengaan van kanker, en uit een vrij recent onderzoek uit bodem, krijgen we er dus Zweden blijkt dat de mortaliteit onder ouderen dankzij inname van seleen valt dus te weinig van binnen. Extra inname van seleen en Q-10 altijd te adviseren, maar gezien drastisch werd vertraagd. de bovenstaande studies is Seleentekort is echter een het voor (oudere) mannen chronisch probleem in Europa. extra van belang. Organische Seleen nemen we namelijk seleengist blijkt uit het alleen maar op via onze Zweedse onderzoek daarbij voeding, en omdat er veel het beste opgenomen te gebieden in Europa zijn met worden door het lichaam. weinig seleen in de agrarische Het onderzoek A short-term intervention with selenium affects expression of genes implicated in the epithelial-to-mesenchymal transition in the prostate is gepubliceerd in Oncotarget in januari Het research is uitgevoerd door wetenschappers van Radboud Universiteit Nijmegen, Wageningen Universiteit en Strahlentherapie Bonn Rhein Sieg in Duitsland. In het onderzoek werd gebruik gemaakt van organische seleen van Pharma Nord. Verder wordt in dit artikel gerefereerd aan het meerjarige onderzoek van professor Urban Allehagen, professor cardiovasculair medische wetenschap aan de Medische Universiteit van Linköping in Zweden, naar de rol van Q10 en seleen bij oudere mensen. Voor meer informatie hierover zie de website who-cares.nl: of scan de bijgaande QR-code. 22 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

23 \\\ Advertorial Kuypers Misselijkheid verschilt van persoon tot persoon en de oorzaak is vaak niet aan te wijzen. Druk op het Pericardium 6-punt in de pols gaat misselijkheid tegen. Sea-Band Natuurlijke hulp bij misselijkheid Al meer dan vierduizend jaar wordt in de Chinese geneeskunde acupressuur gebruikt: het benutten van drukpunten op het lichaam om onder meer pijn of ongemak te verlichten. Sea-Band doet dat effectief tegen misselijkheid. Misselijkheid overkomt ons allemaal, en vaak is dat niet ernstig. Maar het is wel heel vervelend, en zeker als je er vaker last van hebt. Misselijkheid verschilt van persoon tot persoon en de oorzaak is vaak niet aan te wijzen. Veelvoorkomende vormen van nausea zijn ochtendmisselijkheid, reisziekte en de gevolgen van een operatie of chemotherapie. Er zijn medicijnen en zelfzorgproducten die je kunt gebruiken, maar acupressuur kan er ook een oplossing voor zijn. Want druk op het Pericardium 6-punt in de pols gaat misselijkheid tegen. Die wetenschap leidde tot Sea-Band, een polsband die precies op dat punt een constante druk uitoefent. Sea-Band werkt op het evenwichtsorgaan. Het is heel makkelijk: drie vingers vanaf de pols, tussen de pezen, daar ligt het drukpuntje, vertelt Carin Kuijpens van Etos Groningen. Sea-Band biedt voor vele vormen van misselijkheid een oplossing, zegt Rob van der Leegte, CEO van importeur Kuypers Cosmetics. Denk, naast reisziekte en zwangerschapsmisselijkheid, ook aan nausea als gevolg van een operatie of chemotherapie. Omdat het geen medicatie is en dus geen bijwerkingen kent, kun je het gebruiken naast medicijngebruik. Carin weet nog wel meer toepassingen: Ik heb die bandjes zelfs gekocht voor schoonmoeder van 92: die had last van haar evenwichtsorgaan en liep daardoor heel onzeker. Ook dat gaat sindsdien goed. Ik gebruikte het voor mijn kinderen toen zij klein waren, zegt Alida Blokzijl van D.I.O. Zuidwolde. Kinderen veinzen niet, die laten t meteen weten als ze toch misselijk zijn. Die keer dat ze er toch last van hadden, was toen ze hun Sea-Band niet omhadden. Natuurlijk zijn er goedkopere producten, maar dit heeft geen bijwerkingen - en je hoeft het maar een keer aan te schaffen. Uit een studie met kinderen die zwaar leden onder reisziekte, blijkt dat 88,7% uitstekend reageerde op het gebruik van Sea-Band. Volgens een Italiaanse studie verminderde bij 70% van de vrouwen de ochtendmisselijkheid bij het dragen van Sea-Band. En volgens een studie door Amerikaanse vroedvrouwen zijn dragers van Sea-Band minder angstig of depressief. Sea-Band is officieel erkend als middel tegen misselijkheid en braken, en staat in Europa geregistreerd als een Klasse 1 Medisch Hulpmiddel. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

24 Voorbij de horizon /// Zelfzorg en Tech werkt massaal samen met pharma Alledaagse apparaten hebben steeds vaker e-healthfunctie Technologische ontwikkelingen in zorg zijn booming en gaan verder dan gimmicks. Ze verlichten de werkdruk in de medische wereld. Maar ook besparen ze mensen tijd en stress: patiënten die met e-healthapparatuur werken, zeggen meer rust en vertrouwen in hun lichaam te voelen. Hoe gaan Internet of Things en zelfzorg samen? Een blik voorbij de horizon. De stappenteller op horloge en smartphone is inmiddels de gewoonste zaak van de wereld, net als thuis je hartslag of stresslevel meten. We kunnen zelfs hartfilmpjes maken op onze smartphones. En binnenkort krijgen diabetespatiënten een online hypowaarschuwing van het apparaat dat hun hartslag en glucosegehalte meet. Techbedrijven gaan massaal de samenwerking aan met de farmacie. Zo werkt Alphabet, het moederbedrijf van Google, samen met GSK. Samen ontwikkelen ze implanteerbare apparaten die met elektrische signalen ziektes kunnen genezen en voorkomen. Samsung gaat nog een stap verder: dat wil zelf een farmaceutisch bedrijf worden. Net als Apple investeert het flink in meetapparaten voor lichame lijke functies die je zowel binnen als buiten je lichaam kunt dragen. Ook alledaagse apparaten zijn steeds vaker voorzien van een e-healthfunctie. Zo zal Apple waarschijnlijk snel komen met multifunctionele, draadloze oordopjes waarmee je niet alleen muziek luistert, maar ook je zuurstofgehalte, hartslag en stappen meet. Er gebeurt zo veel op dit terrein, dat we hier geen volledig overzicht gaan geven van wat er te koop is, maar je wel inzicht willen geven in wat er mogelijk is. We zullen hier nog wel een paar keer op terugkomen! Zelfzorg gaat verder dan alleen pharmacie en medische hulpmiddelen. Wil je mensen écht goed kunnen adviseren, dan moet je verder kijken dan de producten die je kunt aanbieden: kijk naar de context van het probleem, maar kijk ook naar de context van je vak. Want je bent niet de enige die ermee bezig is! In Voorbij de horizon kijken we ernaar hoe in retail, wetenschap of technologie wordt gekeken naar en gedacht over zelfzorg. Zodat je ervan op de hoogte bent, en het kunt inzetten in je adviesgesprek. 24 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

25 \\\ Voorbij de horizon Ivyhealth Deze app en gezondheidsapparatenlijn meet je glucosewaarden, je hartslag en bloeddruk. Je krijgt gepersonaliseerde tests, diëten en voedingsadviezen, en een reminder wanneer je je medicijnen moet innemen. Ook controleert Ivyhealth je lichaamsvet en conditie, waardoor je gemakkelijker je sportieve doelen behaalt. Ara Deze elektrische tandenborstel meet hoe goed je je tanden poetst. Het resultaat lees je uit op de bijbehorende app op je smartphone. EveryHeartBeat.org Deze app monitort eenvoudig je gezondheid en deelt die met je huisarts. Afwijkingen? Je arts kan op basis van de resultaten in de app een persoonlijke afspraak met je inplannen. Wiwe Message from the heart Een apparaat op zakformaat dat de risico s van een plotselinge hartstilstand of beroerte in kaart brengt. Het apparaat waarschuwt je wanneer je directe hulp van een arts nodig hebt Scanadu Met de app Scanadu, die je vitale functies scant, ontvang je binnen een minuut een diagnose. Withings (Body cardio) Gezondere keuzes maken lastig? Niet met Withings van Nokia! Er is onder andere een wake-uplamp en REM slaapmeter in één. En een draadloze bloeddrukmeter. Zelfzorg.NL Lees de bijsluiter en productinformatie van een zelfzorgproduct direct op je smartphone. Het enige wat je hiervoor hoeft te doen, is de streepjescode van het product scannen. XRGenomics Met behulp van je DNA-profiel ontvang je op deze site persoonlijk advies over je gezondheid en vitaliteit. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

26 Partnership /// Metagenics heeft een assortiment van honderden producten. Serieuze voedingszaken kunnen bij ons alles vinden. Wij denken in high-impactconcepten Metagenics heeft in tien jaar tijd een belangrijke internationale positie opgebouwd als leverancier van een brede waaier aan zelfzorgproducten. We leveren producten die echt het verschil maken, aldus Paul Coussement. Coussement, vice-president Europe van Metagenics, is van huis uit bio-ingenieur met als specialisatie voedingstechnologie. Waarom kun je van meel en melk pudding maken? Dat soort vragen boeit me al sinds mijn jeugd. Uiteindelijk ben ik, nadat ik bij de Beneo Groep alle afdelingen had doorlopen, in 2007 CEO van Metagenics geworden, dat toen net een Europese divisie had opgezet. Het hoofdkantoor van Metagenics is gevestigd in Oostende. De koningin der badsteden, glimlacht Coussement. Metagenics is een bijzonder bedrijf: het geeft meerwaarde aan het concept van micronutrition en helpt mensen met hoogwaardige producten. Wij denken in high-impactconcepten, met ingrediënten die goed absorbeerbaar zijn, een actieve rol spelen in het lichaam, maar daarnaast ook lekker en betaalbaar zijn. We maken alle producten zelf, voor heel Europa. Daardoor hebben we altijd de volledige controle over de kwaliteit en kunnen we snel schakelen. Verschil Wij hebben een goede positie bij de zorgprofessionals, die 26 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

27 \\\ Partnership Altijd blijft het principe: de ingrediënten moeten werkzaam zijn, ze moeten een verschil maken. Paul Coussement (Metagenics) wij ondersteunen met goede producten en de informatie, opdat ze hun patiënten goed vooruit kunnen helpen. Dat hebben we echt moeten bewijzen, want de medische wereld staat nogal kritisch tegenover voedingssupplementen. We hebben ze uiteindelijk weten te overtuigen, waarbij de praktijk natuurlijk het beste voorbeeld was. Zo n voorbeeld: magnesium. De consensus was dat, zolang je maar gezond eet, je dat niet nodig hebt, zegt Coussement. Maar een dokter die het inzet bij zijn patiënten, ondervindt wel degelijk het verschil. Inmiddels is de waarde van magnesium algemeen bekend. Ook op het gebied van ijzer en vitamine D is de medische wetenschap inmiddels vóór suppletie. Principe Metagenics heeft een breed assortiment van enkele honderden producten. Serieuze, professionele voedingszaken kunnen bij ons alles vinden wat ze nodig hebben. Er zitten wel duidelijke focuspunten in het assortiment, zegt Coussement: Zo ontwikkelen we producten die ingezet kunnen worden bij tekorten als gevolg van bijvoorbeeld geneeskundige behandelingen. Daarnaast is de relatie van de darmen met de rest van het lichaam een focus. Neem de invloed van de darmen op de immuniteit. We doen het heel goed met probiotica, maar er zijn ook producten ontwikkeld die de darmwanden ondersteunen en zo een invloed kunnen hebben op het ondersteunen van de immuniteit door de darmen. Altijd blijft het principe: de ingrediënten moeten werkzaam zijn, ze moeten een verschil maken.»»» We hebben de kritische medische wereld weten te overtuigen»»» Anker Ik denk dat men ons ziet als een compagnon die ondernemers raad geeft en mensen ondersteunt met kennis en producten die ze nodig hebben. We nemen het zeer ernstig, maar wel met n knipoog: we pakken ook wel eens uit met bijvoorbeeld een leuke etalagewedstrijd dat zorgt voor ambiance. Voor de consument zijn onze merken belangrijk, merken als Metarelax, Metasleep en nu Curcudin. In het veranderende aankoopgedrag van consumenten is de merknaam het belangrijkste anker. Daar draait het om, dus die hebben we goed gepositioneerd. De naam Metagenics is er puur voor de beroepsgroep. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

28 Focus /// Synofit, specialist op het gebied van gewrichtproducten, heeft zich in zeven jaar tijd ontwikkeld tot marktleider. We proberen de kwaliteit van leven te verbeteren door mensen te helpen bij het soepel en sterk houden van hun gewrichten. Synofit: Pal voor goede gewrichten De visie van Synofit is gebaseerd op supplementen voor het bewegingsapparaat. Bewegingsvrijheid betekent: overal gaan en staan waar je maar wilt, aldus Camiel Hofstee, directeur operationele zaken bij Synofit. Het behoud van een goede conditie van gewrichten speelt daar een belangrijke rol bij, want lenige, flexibele en sterke gewrichten bepalen in hoge mate de kwaliteit van leven. Daarom kan het bewegingsapparaat bij het ouder worden extra verzorging en ondersteuning gebruiken. Onze visie is gebaseerd op joint support, vult directeur marketing en verkoop René den Admirant aan. Met onze natuurlijke producten richten we ons op één toepassingsgebied, en we willen daar een optimale kwaliteit voor bieden. Synofit ontstond zeven jaar geleden toen Hofstee in contact kwam met een Nederlandse veearts, die over een periode van dertig jaar een middel ontwikkelde en effectief inzette bij gewrichten van top-springpaarden.hofstee: Die veearts raadde mij aan zijn product eens te gebruiken. Letterlijk een paardenmiddel dus. Het smaakte niet lekker, maar ik dacht: ik probeer het gewoon. En het had invloed! We hebben toen meteen een variant voor mensen ontwikkeld. Gebruik van Synofit is goed voor je gewrichten, zegt Den Admirant. Synofit is zelfs onderwerp van wetenschappelijk onderzoek van de Vrije Universiteit van Brussel. Premium advies Synofit gebruikt 100 procent pure vloeibare groenlipmossel en bio-curcumine, bevat geen extracten of poeders en wordt vanwege zijn vloeibare vorm sneller en beter geabsorbeerd, aldus Hofstee. Meer dan zestig procent van de gebruikers heeft goede ervaringen. Daarmee is Synofit de nummer één op het gebied van veilige en volledig vloeibare producten voor mensen die hun gewrichten willen ondersteunen. We werken met een selectief distributiesysteem, om de service en het advies aan de potentiële klanten te waarborgen. Als u denkt ook in aanmerking te komen voor een erkenning als selectieve distributeur, neemt u dan contact met ons op. 28 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

29 \\\ Interview Agnes Kant Bijwerkingencentrum Lareb Steeds vaker weten niet alleen medici maar ook ptiënten en consumenten de weg te vinden naar Bijwerkingencentrum Lareb. Toch ziet directeur Agnes Kant het als een cruciale taak om de naamsbekendheid te verbeteren. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

30 Interview /// Vitamine B6 dosering aangepast na melding van zenuwschade Doxycycline Advies om zon te mijden Agnes Kant (Bijwerkingencentrum Lareb): Het gevoel heerst nog vaak: baat t niet, dan schaadt t niet Bijwerkingencentrum Lareb (Landelijke Registratie Evaluatie Bijwerkingen) doet zijn werk sinds het begin van de jaren negentig: het verzamelt en analyseert meldingen van artsen, apothekers, patiënten en fabrikanten, vooral op zoek naar nog onbekende of onbekende aspecten van bijwerkingen. Toch is nog niet iedereen met Bijwerkingencentrum Lareb bekend. Directeur Agnes Kant heeft die naamsbekendheid sinds haar aanstelling nadrukkelijk op de rol gezet. Mensen moeten weten dat ze bijwerkingen kunnen melden, dus moeten ze ons kennen en weten te vinden. Kant was, in haar politieke jaren bij de SP, vanwege haar studie en achtergrond de aangewezen persoon voor het zorgdossier. En dat heeft ze met verve gedaan. Ik heb hopelijk wat kunnen betekenen in de zorg. Ik vond het vooral boeiend om wetenschap te koppelen aan dagelijkse praktijk, wetenschappelijke kennis te vertalen in politiek. Bijvoorbeeld het bestaan van Sociaal Economische Gezondheidsverschillen, en hoe je onderzoek in de samenleving toepast om inzicht te krijgen in het effect van politieke besluiten. Daar heeft altijd mijn passie gelegen. Toen ik de politiek in 2010 verliet, heb ik even goed rust genomen, en ben ik gaan kijken naar wat mij écht boeit. Dat bleek geneesmiddelenonderzoek te zijn. In 2011 ging zij voor Bijwerkingencentrum Lareb aan de slag. Het meldsysteem van bijwerkingen ontstond doordat een arts aangeboren afwijkingen zag bij vrouwen die Softenon gebruikten en zijn collega s opriep om dergelijke observaties aan hem te melden. Er werd een patroon ontdekt en dat was het begin van de Softenon-affaire. Ook in Nederland gingen artsen en apothekers samen bijwerkingen verzamelen: van een lokaal initiatief groeide het uit tot regionale samenwerkingsverbanden, totdat de handen landelijk ineen werden geslagen. Het aantal meldingen nam een vlucht sinds in 2003 ook patiënten bijwerkingen kunnen melden: nu zijn er meldingen per jaar. Elke melding wordt beoordeeld door een arts, apotheker of anderzins deskundige, zegt Kant: Ook als we de bijwerking al kennen, want er kunnen altijd interessante aspecten aan een melding zitten. De beoordelaar slaat de melding op in de database. Wekelijks worden deze in het wetenschappelijk overleg besproken, en als daar aanleiding toe is, nader geanalyseerd. Daarbij wordt gekeken: hoeveel meldingen zijn er hierover, kennen we casussen in de literatuur, wat zit er in Europese of wereldwijde databases? Verder kijken we naar de context van de melding: kan er ook een ander oorzaak zijn? De analyses van meldingen leiden tot nieuwe kennis van bijwerkingen. Niet alleen concrete bijwerkingen zouden gemeld moeten worden, maar ook vermoedens daarvan, zegt 30 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

31 \\\ Interview De werkvloer is niet de plek om een klacht te melden, want je praat niet uitgebreid over iemands gezondheidsproblemen waar andere klanten bijstaan. Kant. Als vermoedens van een arts in Groningen, een apotheker in Amsterdam, een verpleegkunde in Maastricht en verschillende patiënten samenkomen, dan kan dat tot nieuwe inzichten leiden. Zo kwamen we erachter dat teveel vitamine B6 kan leiden tot zenuwschade aan handen en voeten - er kwamen vooral klachten binnen van een doof gevoel, tintelingen en pijn. Dat leidde onlangs tot een wettelijke maatregel van een maximale dagdosering vitamine B6 in vitaminepreparaten. Bepalend Als leek zou je verwachten dat bijwerkingen allang bekend zijn: er wordt toch veel onderzoek gedaan voordat een medicijn vrijgegeven wordt?»»» Ik wil dat mensen zeggen: Hé, Bijwerkingencentrum Lareb, dat ken ik.»»» Natuurlijk, maar je werkt altijd op basis van bestaande kennis. Elk medicijn wordt aan allerlei onderzoeken onderworpen. Maar het blijft onderzoek binnen een beperkte groep in een beperkte tijd. Wordt een middel toegelaten, dan krijg je te maken met een veel grotere en diversere groep, die het medicijn veel langer kan gaan gebruiken dan in de trials. Ook hebben mensen soms ook andere ziekten en gebruiken ze middelen door elkaar. Kortom: je kunt niet de hele werkelijkheid onderzoeken. Vandaar dat wij er zijn om bijwerkingen te signaleren op basis van de werkelijkheid. De door Lareb opgebouwde kennis is belangrijk om maatregelen te kunnen nemen bij veiligheidsproblemen. Er kan reden zijn een middel van de markt te halen, of adviezen aan te scherpen over wie het wanneer mag gebruiken. Verder is kennis over bijwerkingen medebepalend in de keuze bij het voorschrijven van geneesmiddelen, en het gebruik van zelfzorgmiddelen, zegt Kant. Daarnaast is het belangrijk dat medici én retailers de kennis in huis hebben om bijwerkingen te kennen en herkennen. Hoewel het niet vaak voorkomt, is Agnes Kant Agnes Kant wilde eigenlijk sportarts worden maar koos uiteindelijk in haar studie Gezondheidswetenschappen aan de Katholieke Universiteit Nijmegen voor epidemiologie. Tijdens haar studie was zij actief voor de SP; toen ze werkte als wetenschappelijk onderzoeker, werd ze door Jan Marijnissen gevraagd om voor de Tweede-kamerfractie te werken. Uiteindelijk kwam zij in de Tweede Kamer terecht met als specialisme de zorg. Later werd ze partijleider. In 2010 verliet zij de politiek, een jaar later werd zij aangesteld als de nieuwe directeur van Lareb. «ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

32 Lareb /// We wijzen mensen er steeds meer op dat ze ook bijwerkingen van gezondheidsproducten bij ons kunnen melden. het van groot belang dat een longembolie na pilgebruik, of een alvleesklierontsteking bij een antischimmelmiddel, tijdig herkend wordt. Tot slot kan goede voorlichting aan patiënten soms bijwerkingenvoorkomen. Neem doxycycline, tegen de ziekte van Lyme. We kregen meldingen dat bij hoge doseringen de nagels gingen loszitten - en dan altijd na de zonnebank, bij mooi weer en in de zomervakantie. Dat is nu een bekende bijwerking waar je advies over kunt geven: ga niet in de zon zitten. Rol retail Welke rol kunnen medewerkers in apotheken en drogisterijen spelen op het gebied van zelfzorg? Gelukkig doen medicijnen meestal iets wat je ervan verwacht, maar soms ook iets wat je niet wilt. Daar moet iedereen zich van bewust zijn. Zijn bijwerkingen bekend, dan moet je mensen op die mogelijkheid wijzen: Bij deze klachten moet u wel even naar de huisarts. Het besef dat medicijnen bijwerkingen kunnen hebben, mag best groeien, vindt Kant. Er is nog een wereld te winnen. Er moet meer aandacht voor zijn in opleidingen, daarnaast doen wij ons best om zorgprofessionals te bedienen. Maar er zijn zoveel geneesmiddelen, je kunt dat niet allemaal zelf bijhouden. Daarom ontwikkelen we een kennisbank met laatste updates, die volgend jaar op onze website verschijnt. Maar ook nu is daar al veel informatie - zelfs per geneesmiddel te vinden. We wijzen mensen er steeds meer op dat ze bijwerkingen van gezondheidsproducten kunnen melden. Ook voor zelfzorg geldt: het doet»»» We zijn blij met de samenwerking met de winkels om bijwerkingen en het melden beter voor het voetlicht te krijgen»»» hopelijk iets dat je wilt, maar misschien ook iets dat je niet wilt. Wees daarnaast alertheid op de wisselwerking met geneesmiddelen. Zo kan Sint- Janskruid de werking van de pil beïnvloeden. En behoorlijk wat producten kunnen de werking van antistollingsmiddelen ontregelen, zoals bepaalde pijnstillers (NSAID s), noscapine, maagzuurremmers, antischimmelmiddelen (miconazol), Ginkgo Biloba en Ginseng. Waarschuwen Het gevoel heerst nog vaak: baat t niet dan schaadt t niet. Nou dat kan dus wel, het geval Vitamine B6 toont dat aan. Gelukkig gaat men daar steeds actiever mee om. We hopen samen met zorgprofessionals in de winkels bijwerkingen beter voor het voetlicht te krijgen, met de drogisterijwereld zijn we daartoe al een samenwerkingsverband aangegaan. Ik verwacht niet dat de mensen in de drogist of apotheek alles over bijwerkingen weten, maar wees je ervan bewust dat er bijwerkingen kunnen zijn en meld die. Maar de werkvloer is niet de plek om een klacht te melden, want je praat niet uitgebreid over iemands gezondheidsproblemen als er andere klanten bij staan. Je kunt mensen wel waarschuwen, en doorverwijzen naar de huisarts. En de inzet van social media? We willen mensen er overàl op wijzen dat het melden van bijwerkingen belangrijk is. Maar de meldingen op social media zijn vaak alleen klachten, zonder de context die nodig is voor een melding en goede beoordeling. We gaan al samenwerkingen aan zodat mensen die klagen over medicijnen ook de mogelijkheid krijgen om ons meldformulier in te vullen. Ons doel: mensen moeten bij het vermoeden van een bijwerkingen meteen aan ons denken. Het gebeurt nog vaak dat men er geen benul van heeft wat Bijwerkingencentrum Lareb doet, maar het is wel enorm verbeterd ten opzichte van een aantal jaren geleden. Als ik over vijf jaar zeg dat ik daar werk, dan wil ik dat mensen zeggen: Hé, dat ken ik. 32 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

33 \\\ Focus Uriel: Het nut van bandages Ondanks fysieke ongemakken actief blijven? Na een blessure of operatie wat ondersteuning nodig? Uriel biedt een breed scala aan bandages en voetverzorgende producten. Maar gebruik die alleen als dat nodig is, aldus directeur van Remedicare Nicole van Berlo. Ouderen zijn geneigd om, door fysiek ongemak aan spieren of gewrichten, te stoppen met wandelen, fietsen of sporten. Velen van hen, maar soms ook jongeren, vrezen voor overbelasting. Maar juist de ouder wordende mens is erbij gebaat om zo lang mogelijk lichamelijk actief te blijven. Een bandage of brace van Uriel kan daarbij uitkomst op maat bieden. Ook kan Uriel uitkomst bieden bij herstellen van blessure of na een operatie. Maakt het gebruik van bandage of brace een gewricht of spier lui? Nee. Maar gebruik een bandage of brace alleen als dat dit nodig is. Bij een enkelblessure opgelopen tijdens het voetballen, gebruik je de bandage alleen tijdens de enkelbelastende activiteiten. Misschien heb je de bandage daarna ook nodig om te kunnen blijven sporten. Dat is ok. Ouderen hoeven dankzij de rug-, kniebandage het wandelclubje niet vaarwel te zeggen en kunnen blijven meewerken met de hulp in de huishouding. Maar bij het koffiedrinken kan de bandage eraf! Uriel past bij de adviesdrogist en de apotheker, die een advies op maat kunnen geven en zo eraan bijdragen de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt te vergroten. Zodoende wordt een bijdrage geleverd om de kosten in de gezondheidszorg te beheersen. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

34 Hoe helpt u uw lichaam gezond te houden? Bio-Seleen+Zink van Pharma Nord is een van de best onderzochte supplementen van de markt. Het bevat het gepatenteerde SelenoPrecise (organisch Seleen) met uitstekende en gedocumenteerde opneembaarheid (89% opname) in het lichaam. NAGELS HAAR SCHILDKLIER HUID Seleen: Goed voor de schildklier Helpt het normaal functioneren van het immuunsysteem Ter bescherming van gezonde cellen en weefsels Voor het behoud van mooi en sterk haar Goed voor de nagels NL_SelenZinc_ZelfzorgMagazine_210x270_0417

35 \\\ Special slaap Dossier Slaapproblemen Allesbehalve slaapverwekkend Lichaam en geest moeten ook s nachts hun werk kunnen doen Vooral vrouwen het slachtoffer van slechte nachtrust ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

36 Special slaap /// 28 Bijna eenderde van alle Nederlanders, 28%, heeft wel eens last van slaapproblemen 2 Jongeren hebben een slaap-waakritme dat circa twee uur achter ligt Slaapproblemen: Hoe zorgen we ervoor tot rust te komen? Bijna een op de drie Nederlanders (28%) heeft wel eens heeft last van slapeloosheid, in- en doorslaapproblemen of slaapstoornissen. Circa tweederde (36%) daarvan zijn vrouwen, eenderde (19%) mannen. Wat kun je adviseren, wat kun je aanbieden? Gemiddeld brengen we een derde van ons leven slapend door. Dat is niet voor niets: lichaam en geest zijn ook tijdens de slaap hard aan het werk. Het lichaam is dan bezig met belangrijke processen van herstel en ordening. Word je slaap chronisch verstoord of gehinderd, dan heb je dus niet alleen last van vermoeidheid en sufheid, maar krijgen lichaam en geest op den duur flinke opdonders. Chronisch slaapgebrek leidt tot een hogere kans op hartklachten en beschadiging van het immuunsysteem. Het leidt ook tot gebrek aan concentratie, vergeetachtigheid en irrationeel denken. Slaapgebrek leidt tot lichamelijke klachten als pijnlijke gewrichten, jeuk, hoesten en benauwdheid. Een goede nachtrust daarentegen maakt ons fit en in klaar om onze dagelijkse bezigheden uit te voeren. Tijdens de slaap worden spieren versterkt en we produceren nieuw bloed en lichaamseiwitten. Het immuunsysteem gaat de strijd met infecties aan, waardoor wonden s nachts beter genezen dan overdag. Het is ook echt een schoonheidsslaap, want het lichaam maakt s nachts nieuwe huidcellen aan. En kinderen groeien vooral tijdens het slapen. Ook in de hersenen is veel activiteit. Terwijl afvalstoffen worden verwijderd, sorteert die alle informatie van de dag. Nieuwe en oude herinneringen worden met elkaar vergeleken en in verband gebracht. Bij een onderbroken slaap wordt die ordening niet afgerond en hebben we moeite om werkelijkheid van illusie te onderscheiden. En dromen vormt een belangrijk overlevingsmechanisme, waarmee we nieuwe inzichten opdoen en problemen oplossen - zelfs alle dieren dromen. Slaapritme Onze hersenen houden een slaap-waakritme van ongeveer 24 uur aan. Wordt het donker, dan maakt de pijnappelklier melatonine aan, dat de slaap bevordert. Rond 2 tot 4 uur s nachts is de aanmaak van melatonine het grootst, daarna neemt het weer af. De slaap kent ruwweg in drie fasen: eerst de lichte slaap, dan de diepe slaap en tot slot de droomslaap, ook wel de REM-slaap genoemd vanwege de snelle oogbewegingen (of Rapid Eye Movement). Deze cyclus herhaalt zich ongeveer elk anderhalf uur. De slaapbehoefte ligt meestal tussen de vijf en tien uur. Kinderen hebben meer behoefte aan slaap, ouderen slapen minder, ook omdat de pijnappelklier minder goed gaat werken. Jongeren hebben een ritme dat een tot twee uur achter ligt: vandaar dat ze het s avonds makkelijk laat maken en s ochtend maar moeilijk uit bed komen. De meeste problemen ontstaan doordat we moeilijk kunnen inslapen, of niet kunnen doorslapen. Vooral stress, spanningen en piekeren verstoren een goede nachtrust, maar ook het eten van de verkeerde levensmiddelen. Denk verder aan onze moderne levensstijl: jetlags en 36 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

37 \\\ Special slaap Wij hebben het altijd over stuitersuiker en gaapgroente. Adviseer je klanten een slimme avondsnack te nemen, zoals amandelen, bananen of avocado. /// Erwin Diekman, sales manager Biohorma avonddiensten, laat tv kijken of je social media checken verstoren het slaapsysteem. Slaapstoornis die regelmatig voorkomen zijn onder meer slaapapneu, met onderbrekingen van de ademhaling, rusteloze benen vanwege een teveel aan energie en een vertraagd-slaapfasesyndroom, waarbij u laat inslaapt en s ochtends nog lang slaperig blijft. Rust en regelmaat Wat kun je mensen adviseren hoe zij zelf met slaapproblemen om kunnen gaan? Slaap gedijt bij regelmaat, dus adviseer mensen hun avonduren te ordenen, op een vaste tijd naar bed te gaan en overdag niet te slapen. Een slaapdagboek kan patronen blootleggen. De slaapkamer moet ook goed gelucht en koel zijn. Daardoor slaap je dieper, voorkom je hoofdpijn en irritaties aan de luchtwegen omdat schimmels en huismijt zo minder gedijen. Verder: recent onderzoek toont aan dat geluid je slaap stoort en bij kinderen kan leiden tot leer- en ontwikkelingsachterstanden. Hoe stiller het is, hoe beter dus. Een slaapkamer is alleen om te slapen, dus zonder afleiding van tv of computer. Op het gebied van voeding kun je mensen met slaapproblemen adviseren om te zorgen voor voldoende eiwitten in de voeding - want daarmee maakt het lichaam onder meer melatonine aan. Erwin Diekman, sales manager Biohorma: Wij hebben het altijd over stuitersuiker en gaapgroente. Daarmee bedoelen we dat je na uur beter geen suikerrijke producten kunt eten. Adviseer je klanten een slimme avondsnack te nemen, zoals amandelen, bananen of avocado. En drink dan liever water of kruidenthee dan frisdrank en koffie. Ook is het belangrijk om je ruim voor het slapengaan op het slapen voor te bereiden. Dus dim de lichten, zet tv en computer uit, en zorg dat de slaapkamer goed geventileerd is. U kunt mensen er ook op wijzen dat de meeste computers, smart phones en tablets, maar steeds vaker ook gewone verlichting, de mogelijkheid bieden om s avonds automatisch het blauwe licht in het scherm te verminderen, welk licht de aanmaak van melatonine verstoort. >>> Snurken Ruim 6 miljoen Nederlanders snurken. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakt ruim de helft van hen dan meer geluid dan gezond is. Met name op de rug slapen maakt het snurken erger, maar ook laat eten, roken en drinken, en het gebruik van slaapmiddelen. Dikkere mensen hebben vaker last van snurken. En onthoud dat de helft van de partners van frequente snurkers aangeeft daardoor last te hebben van slaapproblemen! ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

38 Special slaap /// De World Health Organisation identificeert valeriaan als middel dat slaap stimuleert en vaak wordt gebruikt bij slaapstoornissen als gevolg van nervositeit of spanning. /// Luuk Swiers, general manager Emonta Slaapbevorderend Middelen die een natuurlijke nachtrust bevorderen bevatten vaak deze valeriaan, hop of melatonine. Melatonine kan mensen helpen die een lage melatonine-afgifte hebben, maar ook mensen met een een jetlag. Melatonine is alleen bedoeld voor kortdurend gebruik, en mag niet gebruikt worden tijdens de zwangerschap of borstvoeding, of in combinatie met alcohol. De IGZ geeft aan dat er omtrent melatonine gebruik nog vele onduidelijkheden bestaan, met name voor de lange termijn gebruik zijn de effecten op het menselijk lichaam niet bekend. Wel is onderzocht dat bij langdurig gebruik van 0,3 mg er verstoring plaats vindt van het slaap-waakritme, zegt directeur van Emonta Luuk Swiers. Voor slaapadvies verwijs ik naar de World Health Organisation: die richt zich niet op melatonine, maar op valeriaan. Zij identificeren dat als een middel dat slaap stimuleert en dat vaak wordt gebruikt als een milder alternatief voor synthetische producten bij slaapstoornissen als gevolg van nervositeit of spanning. Ook stress en piekeren versoren je slaapritme. Hier kan wat extra magnesium helpen om te ontspannen, maar ook valeriaan of passiebloem. Melisse helpt tegen stress die zich manifesteert in de ingewanden, terwijl lindebloesem helpt bij onrustige, van prikkels overvoerde kinderen. Advies NPN voor veilig gebruik melatonine NPN heeft voor voedingssupplementen met 0,3 mg melatonine of meer per dagdosering een advies voor veilig gebruik opgesteld. In de rechtszaak die NPN vorig jaar had aangespannen tegen IGZ is vast komen te staan dat melatonine als voedingssupplement behouden blijft voor de consument en zonder recept verkrijgbaar is. NPN heeft gemeend om naar aanleiding van de zorgen die geuit zijn in o.a. de rechtszaak uitdrukkelijk aandacht te vestigen op een veilig gebruik van het product. Het nieuwe gebruiksadvies, dat op een verpakking van het voedingssupplement komt te staan, biedt meer duidelijkheid en houvast voor consumenten. NPN adviseert producenten en leveranciers om het volgende gebruiksadvies voor melatonine (met 0,3 mg of meer per dagdosering) over te nemen. Innemen kort (1 à 2 uur) voor het slapen gaan. Gebruik wordt afgeraden, tenzij anders geadviseerd: Voor kinderen jonger dan 12 jaar Bij zwangerschap en borstvoeding Gedurende een aaneengesloten periode langer dan 3 weken Bij gebruik van geneesmiddelen die inwerken op de hersenen Voor melatonine supplementen bedoeld voor jetlag kan worden volstaan met: Innemen kort (1 à 2 uur) voor het slapen gaan. Niet gebruiken: Door kinderen jonger dan 12 jaar Bij zwangerschap en borstvoeding 38 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

39 \\\ En profil Hoe kijken spelers in het veld van zelfzorg tegen die zelfzorg aan? We kijken ze recht in de ogen om te weten te komen wat hen drijft, wat hen zorgen baart en hoe zij de toekomst zien. Hans Erkelens en Bas Vorsteveld (GSK): Stimuleren zelfzorg is goed voor consument en overheid Zelfzorg vergt nogal wat aandacht. Volgens Hans Erkelens en Bas Vorsteveld van GSK zijn er heel wat momenten waarop zowel hoofdkantoren als de mensen op de winkelvloer kunnen aanhaken op de consumentenbehoefte. Je moet de consument helpen wegwijs te worden in het assortiment. Advies is voor hem veel belangrijker dan prijs. Het huidige GSK, met een origine die 160 jaar in het verleden ligt en met een portfolio van sterke A-merken, is het resultaat van een joint venture van GSK met Novartis in Erkelens noemt GSK een science based company : Zelfs onze tandpasta is science based. We doen alles vanuit wetenschappelijk onderzoek, dus we weten dat onze producten werken, wat die werking is en dat ze zo veilig mogelijk zijn. Daarmee bieden we de consument vertrouwen. Wereldwijd groeit de omzet in zelfzorg met 4 procent, in Nederland is dat slechts 1-2 procent. Nederlanders zijn nogal polariserend: óf ze gaan naar de dokter, óf ze denken: Ik ga vroeg naar bed, het gaat wel over. We moeten mensen laten zien dat ze met zelfzorg ook veel kunnen. En dat wordt steeds belangrijker, want Nederland veroudert, dus we krijgen steeds meer te maken met pijntjes, ongemakken, tekorten. Vroeger vonden overheden zelfzorg niet zo interessant. Nu zien ze: dit is een goede aanvliegroute om zorg betaalbaar te krijgen. Ook bij consumenten begint dat besef door te dringen, zegt Vorsteveld. Winkelvloer Welke rol kan de branche hierin spelen? Om mensen te helpen bij hun lichamelijke problemen, zijn kennis ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

40 En profil /// Nederlanders zijn polariserend Steeds meer pijntjes en ongemakken Bas Vorsteveld, general manager Benelux GSK Consumer Health Care. Las veel, tenniste veel, wilde eerst dierenarts worden maar koos, omdat hij goed met cijfers was, voor kwantitatieve bedrijfseconomie en, uiteindelijk, marketing. Werkte voor Campina en VODW Marketing. Werd in 2012 country manager Portugal bij Novartis. Na de joint venture met GSK kreeg hij de opdracht een nieuwe structuur voor de Benelux-organisatie op te zetten. Het zijn twee multinationals met mooie merken. Nu de organisatie op poten staat, is het tijd om de blik weer naar buiten te richten. «en opleiding cruciaal, zegt Erkelens. Er wordt veel aandacht aan besteed, maar er is veel verloop, en mensen vergeten dingen. Soms denken we: moeten we dit product nou alweer uitleggen? We hebben toen eens getest en dat was het een eye opener: al leggen we t tien keer uit, refreshment blijft nodig. Het draait daarbij niet alleen om parate kennis: ben je goed geïnformeerd, dan heb je het zelfvertrouwen om mensen te adviseren. Voor ons is de uitdaging die kennis zodanig te verpakken dat de winkelvloer dat adequaat doorvertaalt naar de behoeften van de klant. Daarnaast gaat het om context, vult Vorsteveld aan. Wat raad je iemand aan die wil stoppen met roken: kauwgum of een pleister? Pleisters geven op een discrete wijze continu nicotine af. Actieve rokers, die meer afleiding zoeken, kun je beter een kauwgum of zuigtablet aanraden. De context bepaalt dus het juiste product. Daar proberen wij bij opleidingen aandacht aan te besteden, want dit zijn de triggers waarmee je waarde toevoegt aan de categorie. Conservatief gedrag Goed advies vraagt om een informele setting, weten ze. Dat vinden mensen veel prettiger dan iemand die achter een balie staat, zegt Erkelens. En de klant heeft dat advies hard nodig. Want 90 procent van de aankopen in zelfzorg doen shoppers zonder begeleiding. Het volledige zelfzorg assortiment bestaat soms wel uit zo n duizend producten. Zie daar maar eens uit te komen! Nog teveel mensen die een product hadden willen kopen, verlaten de winkel met lege handen. Die overdaad aan producten leidt ook tot conservatief koopgedrag, zegt Vorsteveld: Al heb je gewrichtspijn en zijn daar specifieke producten voor toch vraag je routinematig om paracetamol. De mensen op de winkelvloer moeten de shopper naar de juiste categorie en het juiste product begeleiden. In het buitenland hebben ze het pijnschap heel gesegmenteerd ingedeeld, met meer beleving. Dat helpt de consument en geeft beleving aan het schap. Zouden we in Nederland ook moeten doen. Dat kan middels signing in het schap en door merken met een hoge naamsbekendheid te gebruiken 40 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

41 \\\ En profil Retail heeft de mogelijkheid om het verhaal bij het product te vertellen. Ik zou graag zien dat ze die mogelijkheden beter benutten om het schap uit te leggen. En gebruik de ruimte buiten je schap om consumenten wegwijs te maken. Meer aandacht Erkelens wijst er ook op dat prijs vaak een te grote rol speelt. In alle shopperonderzoeken staat prijs op de vierde of vijfde plaats. Mensen willen liever een goede oplossing. Retail heeft de mogelijkheid om het verhaal van een product te vertellen, in een gesprek, via instore tools en»»» Een apotheker die de huisarts als zijn belangrijkste klant ziet, zal OTC niet hard laten groeien»»» sociale media. Ik zou graag zien dat die mogelijkheden beter benut werden. Vorsteveld: De hoofdkantoren denken inmiddels actief na over hoe de klant het beste te raken. Vroeger vond men OTC een lastige, ingewikkelde categorie met complexe regels, maar er ontstaat nu meer aandacht voor, want daar zit de groei. We werken hier ook op strategisch niveau aan: vanuit de brancheorganisaties Neprofarm is daartoe de website zelfzorg. nl neergezet. De site geeft consumenten het vertrouwen dat ze de juiste informatie en het juiste advies krijgen. Het zou goed zijn als de overheid stimuleert meer producten te switchen, specifiek voor kleine kwalen waar al veel informatie over is. Nederland is op dit moment restrictriever dan elders in Europa. We laten hier miljoenen liggen die de overheid beter kan besteden. Hans Erkelens, head of customer and category development GSK Consumer Health Care, Kenschetst zichzelf als een buitenmens, een sporter (tennis) en altijd actief. Werkte na een opleiding management/economie/ recht bij Coca-Cola, sportmerk Technogym en de consumentendivisie van Philips. Begon in 2013 als hoofd trade marketing bij Novartis. Over GSK zegt hij: Werken voor een bedrijf dat mensen helpt, dat inspireert mij enorm. «ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

42 In dialoog /// Drogist: toekomst in nulde-lijnszorg Apotheek: toekomst in multifunctioneel zorgcentrum Zelfzorg, daar moeten apothekers niet teveel mee doen Algemeen directeur van Emonta Luuk Swiers bracht twee beeldbepalende zelfzorgspecialisten bij elkaar in De Koriander te Drachten. Het onderwerp van gesprek: welke rol moeten apotheker en drogist spelen als zelfzorgspecialist - en bijt dat? De apothekersbranche wil in de toekomst fysiek zo dicht mogelijk bij de eerste-lijnszorg zitten. De drogisterijbranche streeft naar een rol in nuldelijnszorg. Is die toekomst voor jullie levensvatbaar? Paul: Ik wilde dertig jaar geleden al een multifunctioneel zorgcentrum vormen met een huisarts. Dat is me drie jaar geleden pas gelukt, in Oude Pekela. In het zorgcentrum willen we de patiënt centraal stellen en daar als specialisten omheenstaan. Ongeveer zoals een tandarts dat nu doet met de mondhygiëniste, waarbij de patiënt in de stoel kan blijven zitten. Dat moet nog uit de verf komen: de bereidheid is er, maar je moet de kat een andere route leren lopen. Verandert daarmee de rol van de apotheker als het gaat om zelfzorg? Paul: Het is mijn stellige overtuiging dat het onze positie als apotheker ten goede komt als wij ons concentreren op receptgeneesmiddelen. Wij kunnen namelijk op gelijk niveau praten met de huisarts - en dat is uniek in Europa. We moeten op dat niveau blijven. De apotheekketens proberen zich juist te onderscheiden met veel OTC. Maar de huisarts neemt mij niet serieus als ik ook drop en zonnebrandmiddelen verkoop. Ik pleit dus sterk voor een beperkt OTC-assortiment: alleen het hoogstnoodzakelijke. Muziek in de oren van de drogisterijbranche? Frank: Onze toekomst zit juist in het oppakken van de nuldelijnszorg. Daar zijn we als branche nu heel actief in. Wij proberen qua kennis en assortiment op een hoger niveau te komen. Maar door de komst van het grootwinkelbedrijf, die gaat voor goedkoper snellopers en erg veel branchevreemd assortiment voert, verwacht de consument dat wij alles verkopen. Dat maakt ons streven om ons te profileren met onze gezondheidsrol een stuk moeilijker. Imagoproblemen Heeft de drogist een probleem met zijn imago? Frank: De term drogist is gekaapt door Kruidvat, die alles verkoopt maar door de consument toch als drogist wordt gezien. De zelfstandigen zijn adviesspecialisten met uitgebreide kennis: wij gaan het adviesgesprek aan, wij hebben een aparte adviesbalie. 42 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

43 \\\ In dialoog Er moet een scherpere scheidslijn komen tussen wat veilig is en wat op recept moet. Het ene hoort bij de drogist, het andere bij de apotheker Maar de consument ziet dat onderscheid niet. Paul: Gaat het grootwinkelbedrijf de kwaliteitssegmenten eruitdrukken? En betekent dat dan niet het einde van de drogist? Frank: Als we zo doorgaan, dan wel. We hebben nu een bepaalde positie bij het ministerie, we doen heel veel aan scholing. Maar het niveau is afgestemd op de grootste speler, het grootwinkelbedrijf. Want daar werken veel mensen met een kort dienstverband, de mate van training en kennis opbouwen is daar heel beperkt. Terwijl wij vaak dames in de winkel hebben die al tientallen jaren voor ons werken en dus heel veel kennis hebben opgebouwd. Paul: Ook wij hebben last van een imagoprobleem: wij zijn gewoon te duur, punt. In de praktijk gaat de consument eerst naar de drogist, komt bij twijfel bij de apotheek, maar als hij daar hetzelfde verhaal krijgt, koopt hij toch bij de drogist. Swiers: Het lijkt me juist dat de apotheker op een goudmijn zit, want je hoeft de mensen niet naar binnen te halen. Waarom dan niet met hem in gesprek? Vraag waar je hem nog meer mee van dienst kunt zijn. Paul: Dat zit er bij apothekers gewoon niet in, zo zijn we niet opgeleid. Wij zijn geen retailers. Rolverdeling Is dit de verdeling van de markt in de toekomst: de drogist voor de nuldelijnszorg, de apotheker op de eerstelijn? Paul: Ik denk dat we heel goed naast elkaar kunnen bestaan. Wat je in dat geval wel nodig hebt, is een scherpere scheidslijn tussen wat veilig te gebruiken is en wat op recept moet. Het ene hoort bij de drogisterij, het andere bij de apotheek. Dan houd je eigenlijk andere een verdeling van geneesmiddelen, niet UA, UAD en AV - dat is best wel raar - maar UA en UD. Frank: Het is ook maatschappelijk belangrijk dat we die rollen gaan invullen. Want daarmee kan de apotheker taken van de huisarts overnemen, en vullen wij de nulde-lijnszorg in. Als we zo allemaal een beetje opschuiven dan geef je wel ruimte aan het grootwinkelbedrijf voor massagoed, maar kun je je als drogist beter profileren met kennisoverdracht en goed advies. Paul: We moeten inderdaad. Doen we het niet, dan raakt de drogist zijn rol kwijt, en zijn wij niet langer een gesprekspartner voor de huisarts. Om terug te keren naar het begin van ons gesprek: zien jullie de mogelijkheid dat ook de drogist zich aansluit bij een zorgcentrum? Paul: Conceptueel kan ik me dat voorstellen, sterker nog: het past in mijn filosofie van een one-stop-shop op het gebied van zorg. Frank: Dan functioneren wij als generalist voor het gezondheidsaspect in een umfeld van specialisten. Als je duidelijk de grenzen aangeeft, dan moet dat kunnen. Paul Haarbosch Paul is apotheker te Oude Frank Turksma Frank, voorheen actief «Pekela. Hij is voormalig lid van het hoofdbestuur van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie, de beroeps- en brancheorganisatie voor apothekers. Daarnaast is hij docent/ lector Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen. «in de grafische wereld, is ongeveer sinds de millenniumwisseling drogist met inmiddels elf winkels in Noord-Nederland. Daarnaast was hij voorzitter en later vice-voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Drogistenbond, de brancheorganisatie voor zelfstandige drogisten. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

44 Winkelreportage /// Gezond & Wel is geen drogisterij maar ook geen reformzaak: in een mix van gezonde voeding en een zelfzorgassortiment vaart het zijn eigen koers. We nemen een kijkje in de winkel in Maastricht. G&W Maastricht Gezond eten is de basis van alles De vestiging van Gezond & Wel die circa een half jaar geleden opende in Maastricht biedt een beeld van de G&W van de toekomst. En daarbij speelt voeding een belangrijke rol in het gezond blijven van consumenten, zegt winkelmanager Joost Koolhaas. 44 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

45 \\\ Winkelreportage «Joost Koolhaas: We zetten hier de piketpaaltjes uit voor de toekomst De winkel in Maastricht is uniek voor G&W en eigenlijk nogal ad hoc ontwikkeld, vertelt Koolhaas. In de Wycker Brugstraat was al een G&W gevestigd, maar de eigenaren daarvan hebben de zaak verkocht aan Holland & Barrett. Wij vonden het zonde om onze locatie in Maastricht te verliezen, maar gelukkig kwam er schuin aan de overkant een pand vrij. Dat hebben we als club gehuurd om er een eigen vestiging van te maken. De winkel is met zijn ca 140 vierkante meter vvo verhoudingsgewijs groot voor een G&W-vestiging. Koolhaas: Onze leden kunnen hiervan meenemen wat ze willen. Joost Koolhaas: We presenteren hier dus niet een hele nieuwe formule, maar zetten wel de piketpaaltjes voor de toekomst uit. In de winkel worden voor klanten diverse activiteiten georganiseerd, zoals cholesterol checken, het proeven van biologische hapjes en een gezichtsbehandeling. Essentieel Gezond & Wel legt logischerwijs een grote nadruk op zelfzorg, maar dan wel in de brede zin van het woord. We hebben hier veel natuurlijke alternatieven, ik denk dat zeker zestig procent van ons assortiment om gezondheid draait, en dat is twee keer zoveel als in reguliere drogisterijen. Gezond & Wel wil gewoon sterk zijn in zelfzorg, met een voorkeur voor natuurlijk alternatieven. We staan bij klanten bekend om gezonde alternatieven en de gezonde voeding die de supermarkt laat liggen. Kenmerkend is de prominente aandacht die voeding krijgt in de winkel. Het lijkt meer dan in andere G&W-vestigingen, maar de verdeling is gewoon ongeveer 50/50. Voeding lijkt hier sterker aanwezig omdat het in langere stellingen staat en omdat we een hoek hebben gewijd aan brood en wijnen. Die twee segmenten krijgen momenteel veel aandacht. Zo is de brede presentatie van brood echt een test, terwijl G&W het assortiment wijnen zojuist heeft uitgebreid met Duitse wijnsoorten. Niet elke winkel doet evenveel met wijn, maar hier hebben we de maximale hoeveelheid staan. Voeding is essentieel in de visie van G&W, zegt Koolhaas: Enerzijds is er de ideologische basis: voeding vormt een bron van gezondheid, voeding bepaalt hoe gezond je je voelt. We willen, zowel in voeding als VMS, ook altijd zo dicht mogelijk bij de natuur blijven. Wij zeggen: probeer nou gezond te eten, dat is de basis van alles. Vliegende start De winkel opende begin van dit jaar. Hoe zijn de resultaten? We hebben een vliegende start gemaakt, want de eerste weken was de opkomst meteen gigantisch - het bleek dat klanten hier heel gemakkelijk binnen komen lopen. En intussen zien we dat andere G&W-leden de ideeën overnemen. ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL ///

46 Winkelreportage /// Communicatie VMS: Beperkter, maar ook eenvoudiger? Wat mag je wel en niet communiceren over vitaminen, supplementen en mineralen? Sinds kort is de informatie die je van de industrie ontvangt aan strenge regels gebonden. Maar is het daardoor ook eenvoudiger geworden? In juli 2007 legde de Claimsverordening van de European Food Safety Authority vast wat je wel en niet mag communiceren over claims over vitaminen, supplementen en mineralen. Tot voor kort werd daarin een duidelijk verschil gemaakt tussen communicatie richting consumenten en richting beroepsbeoefenaren. Waarbij wat je tegen de consument mocht zeggen aan strikte banden was gelegd. Maar wat je van de fabrikant aan informatie kreeg, dat mocht veel uitgebreider zijn. Vorige zomer oordeelde het Europese Hof van Justitie echter dat wat een fabrikant aan de beroepsgroep vertelt, voortaan gelijk moet zijn aan wat die aan de consument mag communiceren. Eigen verantwoordelijkheid Een retailer kan niet zomaar varen op de communicatie van leveranciers, zegt Jeanine Galjaard van KOAG/ KAG. Er blijft ook altijd een eigen verantwoordelijkheid om de informatie die hij zelf verspreidt te toetsen aan de regels. Hij kan immers (mede) worden aangesproken op uitingen die hij doet. Vuistregel: commerciële informatie mag, feitelijke informatie mag - maar die beide mixen mag niet. Maar hoe doe je dat in een gesprek met iemand in de winkel, die daar komt met een klacht of een probleem? Het beste lijkt het om de vuistregel te hanteren van de overheid: gaat het om bangmakerij, dan mag het niet! Wie het heeft over een tekort of gebrek heeft het voor de wet over een ziekte. Ga je bijvoorbeeld vertellen hoe je een tekort kunt opheffen met een product, dan gaat het dus over een deficiëntie, dat is een ziekte - en dus wordt je mededeling een medische claim. Vertellen over ingrediënten, over symptomen van aandoeningen et cetera mag dus altijd, maar nooit wanneer t gelinkt wordt aan een product. Je mag in relatie tot producten dan ook alleen maar positief communiceren, ruwweg gesproken: dit product helpt je bij het gezond houden. Niet echt de meest verkoopbevorderende insteek, maar in ieder geval zit u dan juridisch goed. Een uitgebreider artikel kunt u vinden op de website who-cares.nl. Of scan de QR-code. QR-code staat in mapje. En foto liever uitsende met naam: Jeanine Galjaard. Daardoor lijkt het voor de retailer een stuk eenvoudiger te worden: hij hoeft niet langer de informatie van leveranciers te filteren voor de consument. Maar hoe weet hij dat die informatie juridisch afgedekt is, en welke verantwoordelijkheid heeft hij wettelijk als dat misgaat? 46 ZELFZORGMAGAZINE /// APRIL /// 2017

47

48