Drogisterij. Adviseren1

Transcriptie

1 Drogisterij Adviseren1 Lesboek

2 2

3 Inhoud Drogisterij Adviseren 1 Inhoud Geschreven door: Anique Michielsen 3

4 Colofon Copyright Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Samenstellers en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden op onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. De uitgever meent alle rechten van afbeeldingen te bezitten of daar afspraken over te hebben gemaakt. Indien rechthebbenden toch een opmerking hebben, kunnen zij zich tot de uitgever wenden. ISBN nummer Adresgegevens ex:plain Disketteweg 6 Postbus BE Amersfoort Januari

5 Inhoud Inhoud Algemeen Basiskennis De drogisterij Zelfzorg en zelfzorgvoorlichting Verantwoorde zorg De Geneesmiddelenwet Afleverstatus Registratie Informatie, voorlichting, of advies Reclame Het centraal bureau drogisterijbedrijven (CBD) De Nederlandse Drogistennorm Zelfzorgproducten Regels voor vitamines en mineralen De SmPC-tekst De bijsluiter Toedieningswegen Toedieningsvormen Communicatie Zelfzorgvoorlichting Het Drogisten Zelfzorgvoorlichtingsmodel De kassacheck Adviesvaardigheden Communicatieve vaardigheden Verbale communicatie Non-verbale communicatie Informatieverwerking Risicogroepen 43 Inhoud 3. Maagklachten Achtergrondinformatie maag en maagklachten Tips bij maagklachten Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij maagklachten deel Zelfzorggeneesmiddelen bij maagklachten deel Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij maagklachten De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld van een adviesgesprek 73 5

6 4. Verstopping Achtergrondinformatie verstopping (obstipatie) Tips bij verstopping Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij verstopping deel Zelfzorggeneesmiddelen bij verstopping deel Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij verstopping De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld van een adviesgesprek Diarree Achtergrondinformatie diarree Tips bij diarree Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij diarree Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij diarree De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek Misselijkheid en spugen Achtergrondinformatie misselijkheid en spugen Tips bij misselijkheid en spugen Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij misselijkheid en spugen Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij misselijkheid en spugen De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek Wormen Achtergrondinformatie wormen Tips bij wormen Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij wormen Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij wormen De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek Aambeien Achtergrondinformatie aambeien Tips bij aambeien Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij aambeien Klachten en bijbehorend advies

7 Inhoud 8.6 WASA-vragen bij aambeien De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek Pijnstillers Achtergrondinformatie soorten pijnstillers Paracetamol Paracetamol met coffeïne Paracetamol en vitamine C Paracetamol, coffeïne en vitamine C Paracetamol, coffeïne en propyfenazon NSAID s Acetylsalicylzuur en carbasalaatcalcium Ibuprofen Naproxen Diclofenac NSAID Combinatiemiddelen met acetylsalicylzuur, paracetamol en coffeïne NSAID Combinatiemiddelen met acetylsalicylzuur en vitamine C Klachten en bijbehorend advies Kassacheck en risicowaarschuwingen Overzicht pijnstillers Pijn- en koorts Achtergrondinformatie pijn en koorts Tips bij pijn en koorts Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij pijn en koorts Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij pijn en koorts De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek 185 Inhoud 11. Griep Achtergrondinformatie griep Tips bij griep Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij griep Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij griep en koorts De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek Hoofdpijn Achtergrondinformatie hoofdpijn Tips bij hoofdpijn Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij hoofpijn Klachten en bijbehorend advies 205 7

8 12.6 WASA-vragen bij hoofdpijn Klachten en bijbehorend advies Voorbeeld adviesgesprek Keelpijn Achtergrondinformatie keelpijn Tips bij keelpijn Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij keelpijn Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij keelpijn De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek Menstruatieklachten Achtergrondinformatie menstruatieklachten Tips bij menstruatieklachten Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij menstruatieklachten Het adviseren van een NSAID bij menstruatiepijn WASA-vragen bij menstruatieklachten De kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek Spier en gewrichtsklachten Achtergrondinformatie spier en gewrichtsklachten Tips bij spier en gewrichtsklachten Doorverwijzen naar de huisarts Zelfzorggeneesmiddelen bij spier en gewrichtsklachten Klachten en bijbehorend advies WASA-vragen bij spier- en gewrichtsklachten Kassacheck en risicowaarschuwingen Voorbeeld adviesgesprek

9 Algemeen

10 Algemeen Welkom Je start met de module Adviseren 1 van Explain die je gaat afronden met een examen voor een deelcertificaat. De volledige opleiding voor assistent-drogist bestaat uit 2 modules: Adviseren 1 en Adviseren 2. Voor adviseren 2 doe je ook examen voor een tweede deelcertificaat. De twee deelcertificaten samen vormen het diploma Assistent-drogist. De examens van Pharmacon bestaan uit 60 meerkeuzevragen, waarvoor je 45 minuten de tijd krijgt. De opbouw van het boek Dit boek is ingedeeld in korte hoofdstukken, bevat een heldere uitleg, visuele ondersteuning en zeer veel oefeningen. Na het lezen van korte stukken tekst krijg je steeds een aantal vragen te maken die een opbouw in moeilijkheidsgraad hebben. Zo leer je op een leuke manier, stapsgewijs de veelomvattende lesstof je eigen te maken. Je rondt elk hoofdstuk af met een toets voordat je verder gaat met het volgende onderwerp. Het antwoordenboek en bijlages De juiste antwoorden op de meerkeuzevragen staan per hoofdstuk ingedeeld in je antwoordenboek. Achterin het antwoordenboek tref je 2 bijlages aan: Bijlage 1: Drogistennorm Bijlage 2: Terminologielijst Digitale leeromgeving In onze digitale leeromgeving zijn toetsen opgenomen die vragen bevatten over meer onderwerpen tegelijk. Deze toetsen zijn om die reden moeilijker dan de vragen in de boeken. Daarnaast zit er bij het volledige lesprogramma een intensieve lesdag aan het einde van de module voor een optimale voorbereiding op het examen. Dit is een toets in onze digitale leeromgeving. Wat ga je allemaal leren in de eerste module? Advies geven over veilig gebruik van zelfzorggeneesmiddelen is de hoofdtaak van de assistent drogist. Deze eerste module ga je leren zelfzorgadvies te geven bij maag- en darmklachten en bij pijn- en koortsklachten. Om te kunnen adviseren bij maag- en darmklachten en pijn- en koortsklachten, heb je vakkennis nodig over die klachten en over geneesmiddelen. Niet alleen omdat je het juiste middel voor de klacht moet kunnen adviseren maar ook omdat je moet weten wanneer je beter kunt doorverwijzen of wanneer de klant meer gebaat is bij tips om klachten te voorkomen of verminderen. Voordat je dit gaat leren krijg je in hoofdstuk 1 en 2 eerst basiskennis aangereikt die je nodig hebt voor het vak. Als assistent-drogist krijg je ook te maken met wetgeving. Je leert over bepalingen van de Geneesmiddelenwet en de Nederlandse Drogistennorm. 10 Veel succes en leerplezier!

11 BasiskennisH1

12 H1 Basiskennis Je leert dit hoofdstuk: omschrijven wat zelfzorg inhoudt omschrijven wat het doel van zelfzorgvoorlichting is omschrijven welke rol UAD-geneesmiddelen binnen de zelfzorg spelen de wettelijke adviesplicht voor UAD-geneesmiddelen omschrijven de wettelijke adviesfunctie van de (assistent) drogist omschrijven ĵ ĵ omschrijven wat de kenmerken van advies en reclame zijn ĵ ĵ benoemen wat de verschillen zijn tussen voorlichting, advies en reclame de inhoud van de wettelijke bepalingen uit de Geneesmiddelenwet (art 62) omschrijven ĵ ĵ omschrijven welke wettelijke regels gelden bij het ter handstellen van UADgeneesmiddelen omschrijven wanneer een product een geneesmiddel is omschrijven wat de termen UR, UA, UAD en AV betekenen ĵ ĵ benoemen wat verschillen zijn tussen fytotherapie, homeopathie en reguliere geneeskunde benoemen welke wettelijke regels gelden voor homeopathie en fytotherapie het verschil tussen de registratie van RVG en RVH-geneesmiddelen omschrijven de rubrieken van een bijsluiter benoemen de toedieningsvormen en wegen van geneesmiddelen omschrijven de betekenis van de termen uit de bijsluiter omschrijven (bijlage terminologie). 1.1 De drogisterij In veel landen is de aflevering van geneesmiddelen voorbehouden aan de apotheker. In Nederland zijn zelfzorggeneesmiddelen ook bij de drogist verkrijgbaar. In 1865 bepaalde de Nederlandse overheid dat niet alleen apothekers geneesmiddelen mochten afleveren en ontstonden er drogisterijbedrijven. Er zijn in Nederland ongeveer 2000 apotheken en 2600 drogisterijen. De drogist heeft een voorlichtende functie en neemt daarmee een plaats in de nuldelijns gezondheidszorg. Met nuldelijns gezondheidszorg wordt de fase bedoeld die vooraf gaat aan een bezoek aan de dokter. 1.2 Zelfzorg en zelfzorgvoorlichting Met zelfzorg wordt de zorg bedoeld die een persoon, op eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid, besteedt aan het verminderen of opheffen van herkenbare, tijdelijke gezondheidsklachten. Bij de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen zijn assistent-drogisten en drogisten verplicht zelfzorgvoorlichting te geven. 12

13 Basiskennis Het doel van zelfzorgvoorlichting Het doel van zelfzorgvoorlichting is om de klant zo goed mogelijk te informeren over het veilig gebruik van zelfzorggeneesmiddelen. Door een goed advies kunnen consumenten op verantwoorde wijze zelfzorggeneesmiddelen gebruiken en worden risico s op verkeerd gebruik voorkomen. Zelfzorggeneesmiddelen zijn werkzaam en veilig als ze volgens het voorschrift in de bijsluiter worden gebruikt. Problemen kunnen ontstaan bij verkeerd gebruik, misbruik of gebruik in combinatie met andere middelen. Bij een te lage dosering werken ze niet of onvoldoende, terwijl ze bij overdosering schadelijk kunnen zijn. Als assistent-drogist heb je de functie om klanten zelfzorgvoorlichting te geven over het juiste gebruik van zelfzorggeneesmiddelen, waardoor risico s worden voorkomen. Het bevorderen van de gezondheid, het bestrijden van de klacht of kwaal staat daarbij centraal. Om zelfzorgvoorlichting te kunnen geven, moet je precies weten welke zelfzorggeneesmiddelen in een situatie wel of niet gebruikt mogen worden en op de hoogte zijn van de belangrijkste eigenschappen van UAD-geneesmiddelen. Ook moet die informatie op een begrijpelijke manier aan de klant uitgelegd worden. Je gebruikt dus zo min mogelijk onnodig moeilijke medische termen. H1 13

14 1.3 Verantwoorde zorg In de Geneesmiddelenwet staat dat bij de verkoop van geneesmiddelen verantwoorde zorg aangeboden moet worden. Het doel van de verantwoorde zorg is dat consumenten geneesmiddelen op een verantwoorde wijze gebruiken en de juiste keuzes maken. Verantwoorde zorg in de drogisterij houdt in dat: Elke klant het meest geschikte zelfzorggeneesmiddel krijgt en daarbij op de hoogte is van het juiste gebruik, relevante bijwerkingen en gezondheidswaarschuwingen en eventuele begeleidende maatregelen om de zelfzorgkwaal zo snel en effectief mogelijk te genezen. Bij ernstige klachten naar de huisarts wordt verwezen. Als assistent-drogist heb je dus de taak het juiste zelfzorggeneesmiddel te verkopen voor de klacht én voorlichting geven over het gebruik van deze zelfzorggeneesmiddelen. Er kan een spanning zijn tussen het geven van advies en commercieel ondernemerschap. Zo is het is bijvoorbeeld geen verantwoorde zorg om een UAD-geneesmiddel te verkopen terwijl je vermoed dat het geneesmiddel onverstandig gebruikt gaat worden door de klant. Ook is het geen verantwoorde zorg als de hoeveelheid UAD-geneesmiddelen die je een klant verkoopt, zo groot is dat je kunt verwachten dat deze middelen onverstandig gebruikt gaan worden. Dit geldt zowel bij een aankoop als bij meer aankopen kort achter elkaar. 1. Wat is zelfzorg? a. Met zelfzorg wordt bedoeld dat een persoon, op eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid, zelfzorggeneesmiddelen gebruikt om tijdelijke gezondheidsklachten te verminderen of op te heffen. b. Met zelfzorg wordt de zorg bedoeld die een persoon krijgt bij de huisarts. c. Met zelfzorg wordt de zorg bedoeld die een persoon, op eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid, besteedt aan het verminderen of opheffen van herkenbare, tijdelijke gezondheidsklachten. d. Met zelfzorg wordt de zorg bedoeld die een persoon, op eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid, besteedt aan het verminderen of opheffen van herkenbare, tijdelijke gezondheidsklachten, zonder advies van een drogist. 2. Wat is zelfzorgvoorlichting? a. De klant informatie geven over de werkzame stoffen van zelfzorggeneesmiddelen. b. De klant informatie geven over de bijwerkingen van zelfzorggeneesmiddelen. c. De klant informeren over het veilig gebruik van zelfzorggeneesmiddelen. d. De klant informeren over de dosering van zelfzorggeneesmiddelen. 14

15 Basiskennis 3. Wie mogen zelfzorgvoorlichting geven? a. De verkoopmedewerker, de assistent-drogist en de drogist. b. De assistent-drogist en de verkoopmedewerker. c. De drogist. d. De assistent-drogist en de drogist. 4. Bij de ter hand stelling van UAD-geneesmiddelen is het verplicht om verantwoorde zorg te leveren. Hoe lever je verantwoorde zorg? a. Elke klant het meest geschikte zelfzorggeneesmiddel adviseren en informeren over het juiste gebruik, relevante bijwerkingen en gezondheidswaarschuwingen geven. b. Begeleidende leefregels en/of tips geven om de zelfzorgkwaal zo snel en effectief mogelijk te genezen. c. Bij ernstige klachten naar de huisarts doorverwijzen. d. Alle antwoorden zijn juist. 5. Wat wordt bedoeld met het ter hand stellen van een UADgeneesmiddel? a. Het geven van voorlichting. b. Het afrekenen en het overhandigen van het UAD-geneesmiddel. c. Het verlenen van nazorg in de vorm van klachtenbehandeling. d. Alle antwoorden zijn juist. H1 6. Welke stelling is juist? I. De adviesplicht geldt voor alle UAD-geneesmiddelen. II. Advies geven is een verplichting, behalve als de klant te kennen heeft gegeven daaraan geen behoefte te hebben. a. Stelling I is juist, stelling II is onjuist. b. Stelling II is juist, stelling I is onjuist. c. Beide stellingen zijn juist. d. Beide stellingen zijn onjuist. 15