Databank Gemeentelijk groenbeheer

Transcriptie

1 1 Nieuwsbrief Databank Gemeentelijk groenbeheer Jaargang 6 nummer 1 mei 2016 Dataverzameling boekjaar 2015, Benchlearning, Stadsblokken-Meinerswijk: het woelige leven van de ruimtelijke ordening, Groen voor Grijs voor kwetsbare ouderen, Groene daken voor een leefbaar Tilburg, Pionieren met het samenspel tussen burgers en overheden, Meer groen, minder ADHD (maar alleen in arme buurten), Met een app op zoek naar de plek waar je het gelukkigst bent, Even voorstellen...

2 Nieuwsbrief De Nieuwsbrief Databank Gemeentelijk Groenbeheer geeft informatie over het project Databank Gemeentelijk Groenbeheer en ander onderzoek dat wordt uitgevoerd door Alterra en Wageningen Universiteit op het gebied van groenbeheer. De nieuwsbrief is gratis en verschijnt driemaal per jaar. DGG De Databank Gemeentelijk Groenbeheer (DGG) is een benchmark met kengetallen over gemeentelijk groen en groenbeheer. De benchmark is in 1998 opgezet door Alterra (onderdeel van Wageningen University and Research centre) Contact Als u meer informatie wilt over de nieuwsbrief of de Databank Gemeentelijk Groenbeheer dan kunt u contact opnemen met: Ir. Joop Spijker Joop.Spijker@wur.nl Databank Gemeentelijk Groenbeheer In deze eerste nieuwsbrief van het jaar vindt u veel informatie over onderzoeken en projecten van Alterra en Wageningen UR die voor gemeenten relevant zijn. Groene daken, bewonersparticipatie, de relatie tussen groen en gezondheid en Happyhier, om enkele voorbeelden te noemen. Deze artikelen laten zien dat (openbaar) groen heel veel meer is dan alleen aankleding van de stad. Goed groen is noodzakelijk om de uitdagingen op het vlak van leefbaarheid, gezondheid en klimaat aan te kunnen gaan. En deelname aan de Databank Gemeentelijk Groenbeheer kan gemeenten helpen om dit op een weloverwogen manier te doen. Voorts vindt u op pagina 3 een artikel over hoe we benchlearning binnen de Databank Gemeentelijk Groenbeheer verder willen aanscherpen. Mochten er vragen rijzen naar aanleiding van deze artikelen, neem dan contact op met de genoemde contactpersonen of met een lid van het projectteam van de Databank Gemeentelijk Groenbeheer. Wij zijn graag bereid uw vragen te beantwoorden. Dataverzameling boekjaar 2015 De dataverzameling bij onze leden over het afgelopen boekjaar loopt goed op schema. Veel dank aan allen die druk bezig zijn met het aanleveren van de data of deze reeds hebben aangeleverd. Voor sommigen is het best een opgave, bijvoorbeeld omdat de terminologie in de gemeentelijke jaarrekening en het beheerplan niet één op één aansluit op de terminologie van de Databank Gemeentelijk Groenbeheer. Ook het uitvlooien van de overhead kan flink wat werk met zich meebrengen. Dataverzameling wordt de komende jaren mogelijk eenvoudiger Ik verwacht dat dit werk de komende jaren eenvoudiger gaat worden. Het CROW is bezig om flinke stappen te zetten in de IMBOR-systematiek en ik verwacht dat de beheersystemen in de markt hierop gaan aansluiten. Uiteraard gaan wij dit ook doen. zodat er veel gemakkelijk eenheid gebracht kan worden in de indeling in beheercategorieën en subcategorieën. Dat zal werk schelen. Met betrekking tot de financiële systematiek gaat er de komende jaren ook een en ander veranderen. Het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties heeft het Besluit Begroting en Verantwoording aangepast dat geldt voor gemeenten en provincies. Het nieuwe besluit is erop gericht de vergelijkbaarheid van baten en lasten die verbonden zijn aan de verschillende taken te vergroten. Ook dit kan ons alleen maar helpen, bijvoorbeeld bij het bepalen van de hoogte van de overhead. Namens het projectteam wens ik u een goede zomer toe! Joop Spijker, projectleider DGG joop.spijker@wur.nl, Databank Gemeentelijk Groenbeheer DGG Pagina 2

3 Benchlearning De Databank Gemeentelijk Groenbeheer (DGG) levert beheerders van gemeentelijk groen cijfers waarmee individuele gemeenten kunnen bepalen hoe ze presteren. Om nog meer inzicht te krijgen in de oorzaken van verschillen in presteren tussen gemeenten gaat Alterra bouwen aan een speciale analyse-tool. De benchmark Databank Gemeentelijk Groenbeheer (DGG) bestaat al vanaf Al die tijd levert de DGG beheerders van gemeentelijk groen cijfers waarmee individuele gemeenten kunnen bepalen hoe ze presteren. Benchmarken is zeer zinvol. De benchmark geeft inzicht in de geleverde prestaties en maakt duidelijk of er verbeterpunten zijn. Tijdens de klantendag 2015 in Utrecht bleek wel dat er een duidelijke behoefte is om meer inzicht te krijgen in de oorzaken van verschillen in presteren tussen gemeenten. Waarom zijn de kosten bij de ene gemeenten hoger dan de andere? De getallen in de benchmark geven inzicht in dit verschil. Bijvoorbeeld als er verschillen zijn in de samenstelling van het groen (beheercategorieën of subcategorieën), als er verschillen zijn in de kostensoorten (mate van uitbesteding), als er verschillen zijn in de gerealiseerde of geambieerde (beeld)kwaliteit, de wijze van aanbesteding etc. Er kunnen echter ook andere verschillen een rol spelen die niet uit de aangeleverde data blijken. Daarvoor zijn aanvullende tools nodig. Alterra gaat daarom op verzoek van de Klantenraad binnen het project DGG werken aan een tool die inzicht geeft in de oorzaken achter de verschillen kosten tussen de gemeenten en die bovendien moet dienen als leermiddel en inspiratiebron. Die tool heet (werktitel) Diagnose en is een vorm van 'benchlearning'. Diagnose is te zien als een uitgebreide checklist waarmee een gemeente planmatig kan worden doorgelicht t.b.v. een verbetering van de bedrijfsvoering. In de checklist staan de onderdelen genoemd die van invloed zijn op de prestaties van een gemeente op het vlak van het groenbeheer (invloedsfactoren). Dat gaat over bijvoorbeeld de gehanteerde doelstellingen, de wijze van uitbesteding, het gebruiken van SW-personeel, de toedeling van kosten, de organisatie van het beheer, de keuze voor groenbeheercategorieën en het eigen machinepark. Per onderdeel wordt aangegeven hoe ze invloed kunnen hebben op de kosten en doelen. Daarnaast kan met de gemeente die wordt doorgelicht, worden gekeken of er alternatieve werkmethoden bestaan. Alternatieven die positieve effecten kunnen hebben op de te realiseren targets (hogere kwaliteit, lagere kosten e.d.). Voor de analyse zullen deels de cijfers gebruikt worden uit de DGG. Deels zullen aanvullende gegevens worden gevraagd. De checklist kan worden gebruikt tijdens individuele gesprekken n.a.v. de individuele rapportage. In de praktijk betekent dit dat een gemeente een consult kan aanvragen als die gemeente vragen heeft over de cijfers uit de individuele rapportage en wil weten hoe de bedrijfsvoering kan worden verbeterd. Er komt dan een medewerker van de DGG langs. Samen met een medewerker van de gemeente wordt dan de bedrijfsvoering van de gemeenten doorgenomen m.b.v. de diagnosetool. De checklist kan ook waardevol zijn tijdens de regionale bijeenkomsten die regelmatig georganiseerd worden. De lijst kan helpen gestructureerd de verschillende onderwerpen na te lopen. Dit kan het resultaat van regionale bijeenkomsten versterken. De checklist zal steeds verder worden geoptimaliseerd op basis van de uitgevoerde analyses. Jaap van Raffe struiken 42,8% bomen 23,3% gazon 19,8% perken 3,9% ruw gras 10,2% Pagina 2

4 Interessant onderzoek uit Wageningen Stadsblokken-Meinerswijk: het woelige leven van de ruimtelijke ordening Martijn Duineveld reconstrueerde de recente plangeschiedenis van Stadblokken-Meinerswijk in Arnhem, een relatief dun bebouwd gebied aan de zuidoever van de Rijn, deels gelegen tegenover de Arnhemse binnenstad. Hij ontdekte dat er voor de ontwikkeling van Meinerswijk sinds de jaren tachtig tientallen plannen zijn bedacht, die op een enkele uitzondering na, nooit gerealiseerd zijn. Terwijl de ene na de andere fantasie over de mogelijke toekomst van het gebied het licht zag, ontwikkelde het gebied zich ogenschijnlijk onafhankelijk van de ambitieuze plannen, documenten, notities en ontwerpen, volgens de rationaliteit van haar diverse gebruikers: wandelaars, zwervers, dichters, boeren, ambtenaren, naaktlopers, prostituees en liefhebbers van mosjes en de Koude Oorlog. Is Meinerswijk een rauw randje aan de verder zo succesvolle Nederlandse ruimtelijke ordening, zo vroeg Martijn Duineveld zich af. Of is het exemplarisch voor de Nederlandse ruimtelijke ordening, die langzaam maar zeker verzeild is geraakt in de relikwieënkast van het hoog-modernistische maakbaarheidsdenken? Martijn Duineveld: Meinerswijk heeft mij geleerd dat de Nederlandse ruimtelijke ordening, waar we zo trots op waren, of zijn, zo veel meer is dan het inkleuren van kaarten en het doorrekenen van scenario s en risico-analyses. Het is een complex spel waaraan verschillende partijen deelnemen en waarvan meerdere spelers de spelregels bepalen, waardoor de uitkomst van het spel maar moeilijk te voorspellen is. Het is een spel waarbij soms de massa heerst, soms de sluwe, slimme en slome vossen in de ambtenarij of de politiek en waarin commerciële bureaus soms veel macht weten uit te oefenen op de besluitvorming. Het is een spel waarbij iedereen met iedereen vervlochten lijkt. Het is een wereld waarvan het moeilijk te zeggen is of het er wel helemaal democratisch aan toe gaat en of meer democratisering überhaupt wel mogelijk is. Het is ook een wereld waarin een erg klein aantal spelers bepaalt wat waar wel en niet komt en waarbij er een conflict bestaat tussen volledige transparantie en de noodzaak soms zaken onder de pet te houden, nog niet meteen te communiceren met het grote publiek. Volgens Martijn Duineveld is de ruimtelijke ordening in Nederland een wereld waarin onterecht snel wordt gewezen naar projectontwikkelaars als inhalige geldwolven en de gemeente als de goedzak die opkomt voor het collectief belang: "Iedereen speelt het spel mee en iedereen heeft boter op het hoofd. En of dat erg is kan van geval tot geval en van dag tot dag verschillen." Martijn Duineveld martijn.duineveld@wur.nl En: Artist impression uiterwaardenpark Meinerswijk. Pagina 3

5 Groen voor Grijs voor kwetsbare ouderen Steeds meer onderzoek toont aan dat natuurbeleving goed is voor de fysieke en mentale gezondheid van mensen. Tegelijk wil de rijksoverheid dat ouderen steeds langer thuis blijven wonen. Dit betreft vaak ook kwetsbare ouderen, die lijden aan dementie, depressie of eenzaamheid. Het project Groen voor Grijs onderzoekt wat groen kan bijdragen aan de kwaliteit van leven van deze kwetsbare ouderen. We gaan het effect onderzoeken van een groene interventie, de aanleg van belevingsgericht groen en het gebruik ervan, zegt projectleider Jana Verboom. Dat doen we door voor de aanleg van groen, direct erna, en enige jaren later de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen in kaart te brengen, maar ook de belasting van mantelzorgers en het beroep op professionele zorg en voorzieningen. Alterra doet het onderzoek samen met de Nature Assisted Health Foundation, een Nederlands/Zweeds netwerk van universiteiten en innovatieve bedrijven uit de groensector dat zich richt op de relatie tussen natuur en gezondheid. In het project worden innovatieve groenconcepten ontwikkeld voor versteende wijken, en wordt onderzocht of een groene woon- en leefomgeving de zorgvraag van kwetsbare ouderen kan verlagen, voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken, en de zorgkosten kan beperken. Door de vergrijzing en de bezuinigingen in de zorg worden inwoners steeds meer afhankelijk van hun sociale omgeving dicht bij de woning. Groen voor Grijs biedt hier kansen voor de bewoners. De afgelopen maanden is de kwetsbaarheid van 200 van de 428 ouderen (65+) in de Oisterwijkse wijk Waterhoef bepaald met behulp van de zogenoemde Tilburg Frailty Indicator, door middel van interviews met vrijwilligers uit de wijk. Van deze 200 ouderen wilden 171 ouderen de komende jaren meewerken aan het onderzoek. Voor deze nulmeting zijn de vrijwilligers geïnstrueerd door de universiteit van Tilburg. De universiteit en Alterra hebben daarnaast een meer diepgaande vragenlijst ontwikkeld, die is voorgelegd aan de 117 meest kwetsbare ouderen. Jana Verboom: Bijzonder dat zoveel mensen mee willen doen aan het onderzoek, dat is ver boven het landelijk gemiddelde. Het werken met vrijwilligers uit de wijk bleek een gouden greep. Het project Groen voor Grijs is een van de projecten van de Dementie Coöperatie Oisterwijk. De gemeente Oisterwijk is koplopergemeente in het streven van de Brabantse Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie om voor 2020 alle gemeenten in de Provincie Noord-Brabant dementievriendelijk te maken. Oisterwijk heeft een groene-kansenkaart gemaakt van de wijk Waterhoef, met plekken waar vanuit het oogpunt van biodiversiteit en natuurontwikkeling winst te behalen valt. Door studenten van de HAS is een ideeënboek Minder zorgen in het groen voor de wijk Waterhoef ontwikkeld. Zowel de groene-kansenkaart als het ideeënboek dienen als inspiratiebron voor ontwerpsessies om samen met inwoners van de wijk Waterhoef groene plekken in de wijk te ontwerpen. Het project Groen voor Grijs is een project uit het koepelprogramma groen voor een gezonde leefomgeving getrokken door FloraHolland en iverde. Jana Verboom Rapport Pagina 4

6 Groene daken voor een leefbaar Tilburg Groene daken kunnen bijdragen aan het versterken van de leefbaarheid van steden. Of groene daken de beste optie zijn om de leefbaarheid in steden te vergroten en in hoeverre ze ook werkelijk bijdragen aan bijvoorbeeld klimaatadaptatie hangt af van het soort groendak en de lokale omstandigheden. Kees Hendriks zocht het uit voor de gemeente Tilburg. In opdracht van Rijkswaterstaat en het programma Natuurlijk Kapitaal is voor de gemeente Tilburg nagegaan welke meerwaarde groene daken kunnen leveren aan het gemeentelijk beleid. De omgevingsvisie 2040 van Tilburg kent relevante ambities waaraan groene daken kunnen worden gekoppeld. Belangrijke aanknopingspunten zijn beleving, duurzaamheid en leefbaarheid. Voor het bereiken van een duurzame toekomst is het belangrijk dat nu al wordt geëxperimenteerd, zodat ervaring kan worden opgedaan om toepassingen te testen, verbeteren en uiteindelijk op praktijkschaal toe te passen, zegt Kees Hendriks. Groene daken kunnen bijdragen aan de gewenste beleving, duurzaamheid en leefbaarheid van Tilburg. Daarnaast kunnen zij fungeren als uithangbord van een klimaatadaptieve stad. Groene daken verminderen de afvoer van regenwater naar het riool, reduceren hittestress op warme dagen en hebben een twee keer langere levensduur dan traditionele dakbedekking op platte daken. Ook dragen groene daken bij aan een bijzondere uitstraling van gebouwen. Of groene daken de beste optie zijn om de leefbaarheid in steden te vergroten en in hoeverre ze ook werkelijk bijdragen aan bijvoorbeeld klimaatadaptatie hangt af van het soort groendak en de lokale omstandigheden. Om gemeenten te ondersteunen in hun zoektocht naar innovatieve maatregelen voor een duurzame toekomst heeft Alterra een studie uitgevoerd waarin voor de gemeente Tilburg operationele handvatten zijn ontwikkeld voor een groene-dakenbeleid. Als onderdeel van de studie is in samenwerking met Deltares een verkenning uitgevoerd naar het effect op de waterberging in de stad. De Tilburgse wethouder Mario Jacobs (Groen, Natuur, Water & Landschap) is enthousiast over de uitkomsten van de rapportage: Eind januari hebben we het plan van aanpak klimaatadaptatie voor Tilburg vastgesteld. Hierin zijn groene daken als kans benoemd. Dit rapport geeft ons een goed inzicht in de mogelijkheden en potentiële locaties hiervoor. Het is een solide basis om gericht te onderzoeken waar in Tilburg de kansen precies liggen, hoe we die snel kunnen pakken en wat het ons oplevert. De laatste vraag wordt door Alterra in een vervolgonderzoek nader uitgewerkt. Kees Hendriks Rapport Groene daken Groen dak Stadskantoor I gemeente Tilburg (foto Paula Paulus). Pagina 5

7 Pionieren met het samenspel tussen burgers en overheden Het is onmiskenbaar, zegt Irini Salverda. We gaan een nieuw tijdperk in. Groene burgerinitiatieven hebben de afgelopen 10 jaar een hoge vlucht genomen. De overheid zoekt de samenleving steeds meer op. Maar het blijft een zoektocht. Met een leernetwerk draagt Alterra bij aan die zoektocht, onder andere door de uitgave van het jaarmagazine Pionieren. In dit leernetwerk voor ambtenaren en beleidsmedewerkers worden ervaringen, lessen en inzichten van deelnemers en andere experts gedeeld. Ze praten met elkaar over hoe je meer ruimte kunt geven aan groene burgerinitiatieven en hoe je meer kunt samenwerken. Het omgaan met burgerinitiatieven is namelijk nog wennen voor veel overheden. Maar bij waterschappen, gemeenten, provincies en landschapsbeherende organisaties blijken steeds meer mensen te werken die in het nieuwe samenspel met initiatieven vanuit de samenleving vooral kansen zien. Irini Salverda: In de afgelopen jaren hebben we met het Leernetwerk Samenspel burgerinitiatieven en overheden kennisgemaakt met een groot aantal koplopers in het groene domein en met veel plezier met ze samengewerkt. Deze pioniers blijken van grote waarde als je binnen geïnstitutionaliseerde organisaties veranderingen wilt realiseren, en dat is zeer inspirerend voor ambtenaren die ook stappen willen zetten. In het kader van het Leernetwerk zijn Alterraonderzoekers Irini Salverda en Marcel Pleijte bijvoorbeeld op zoek gegaan naar provinciale programma s, visies en regelingen op het gebied van groene burgerinitiatieven. Zij schetsen een beeld van mogelijke aanpakken voor provincies om met burgerinitiatieven om te gaan. Wat hen het meeste opviel was dat overheden zelden te werk gaan volgens een vooraf uitgedacht plan. Marcel Pleijte: Het is een nieuw beleidsterrein dat nog helemaal ontgonnen moet worden. Sommige provincies begonnen met het opstellen van subsidieregelingen, anderen met een nieuwe sturingsfilosofie. Terwijl ze eigenlijk zouden moeten beginnen bij de burgers. Want zolang je niet weet wat de samenleving van je wil, is het lastig om een visie of subsidieregeling op te stellen. Maar dankzij pilots en het uitwisselen van ervaringen en inzichten binnen het Leernetwerk zie je dat het steeds meer vorm krijgt. Leren door doen. In het magazine Pionieren staat een groot aantal voorbeelden, tips, ervaringen en inzichten van allerlei direct betrokkenen bij burgerinitiatieven. De praktijkvoorbeelden komen uit alle hoeken: de provincies Zuid-Holland, Gelderland en Noord- Brabant, de gemeenten Zundert, Alkmaar, Amsterdam en Apeldoorn, de waterschappen Rijn en IJssel en De Dommel, en organisaties als GreenWish, Kracht in Nederland en Natuur en Milieu Overijssel. Voor iedereen die op een of andere wijze met burgerinitiatieven te maken heeft biedt het magazine Pionieren een grote hoeveelheid nuttige informatie. Klik hier voor een digitale versie. Een gedrukte versie kunt u aanvragen bij Irini.Salverda@wur.nl. Hier zijn geen kosten aan verbonden. Irini Salverda irini.salverda@wur.nl En: Digitale versie Uit het gratis jaarmagazine Pionieren. Pagina 6

8 Meer groen, minder ADHD (maar alleen in arme buurten) Uit nieuw onderzoek van Sjerp de Vries blijkt dat een groenere woonomgeving gepaard gaat met een lagere kans op ADHD bij kinderen. Die conclusie valt indirect te trekken uit het feit dat kinderen in een groenere omgeving wonen minder vaak een ADHD-middel, zoals Ritalin, gebruiken. Opvallend is dat deze samenhang alleen bestaat in minder welgestelde buurten. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat groen in de woonomgeving goed is voor de gezondheid. Vooral het rustgevende en herstellende vermogen van contact met groen lijkt daarbij van belang. Voorbeelden uit onderzoek zijn: sneller herstel van een stressvolle gebeurtenis, beter concentratievermogen en meer zelfbeheersing. Het meeste onderzoek heeft echter alleen naar volwassenen gekeken. Onderzoek onder kinderen komt relatief weinig voor. Sjerp de Vries keek samen met collega s uit de zorgsector, NIVEL en het UMC Utrecht, naar de relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en het gebruik van ADHD-medicatie door kinderen. ADHD lijkt bij uitstek een aandoening waarbij de genoemde positieve effecten van groen van waarde kunnen zijn. Onze uitkomsten laten inderdaad een positieve samenhang zien, zegt De Vries, die zijn onderzoek deed met behulp van data van zorgverzekeraar Achmea over de vergoeding van geneesmiddelen. De gevonden relatie tussen de aanwezigheid van groen en ADHD-medicatie bleek alleen in minder welgestelde buurten te bestaan. In buurten met een gemiddelde WOZ-waarde van de woningen van minder dan euro gaat meer groen (45% i.p.v. 25%) gepaard met ruim 10% minder medicatiegebruik. In sociaaleconomisch meer welgestelde buurten was dit verband zwakker. Aanvullend is geconstateerd dat minder welgestelde buurten gemiddeld genomen over minder groen beschikken. Sjerp de Vries: Juist in buurten waar het groen wel eens het meest effectief zou kunnen zijn, is er momenteel het minst van. Sjerp de Vries sjerp.devries@wur.nl Rapport Groen en ADHD Van de ca kinderen tussen de 5 en 12 jaar had 3,7% in 2011 een ADHD-middel vergoed gekregen. Aan de huisadressen zijn gegevens gekoppeld over de hoeveelheid groen in de woonomgeving. Binnen een straal van 250 meter is de hoeveelheid groengebied vastgelegd, zoals stadspark, bos, natuur of agrarisch gebied. Hetzelfde is gedaan voor kleine groenelementen, zoals straatbomen, groenstroken of tuinen. Statistische analyses laten zien dat meer groengebied binnen 250 meter gepaard gaat met een lagere kans op het gebruik van een ADHD-middel. Dat gold niet voor de aanwezigheid van kleine groenelementen. In de analyses is rekening gehouden met de leeftijd en het geslacht van het kind, evenals met een aantal kenmerken van de buurt: gemiddelde WOZ-waarde woningen, stedelijkheidsgraad (adresdichtheid), aandeel niet-westerse allochtonen, aandeel kinderen onder de 15 jaar (mogelijke speelkameraadjes). Pagina 7

9 Met een app op zoek naar de plek waar je het gelukkigst bent Waar voelen mensen zich het gelukkigst? Op het werk, thuis, op de hei, langs het water? Hans Farjon, Wim Nieuwenhuizen, Sjerp de Vries en collega s hebben een app ontwikkeld, HappyHier, waarmee het publiek die vraag kan helpen beantwoorden. HappyHier zoekt naar het verband tussen de mate van je gelukkig voelen en de locatie waar je je bevindt. Via de app kunnen de deelnemers op verschillende locaties aangeven hoe gelukkig zij zich voelen. Bovendien dragen ze zo bij aan een gelukkigere leefomgeving omdat ontwerpers en stedenbouwkundigen de inzichten uit het onderzoek kunnen benutten om de leefomgeving zo in te richten dat die bijdraagt aan het geluksgevoel van alle Nederlanders. De omgeving, onze genen en persoonlijke omstandigheden en keuzes bepalen hoe gelukkig wij zijn. Maar voelen mensen zich thuis gelukkiger dan op het werk, zoals de eerste metingen van het HappyHier-onderzoek laten doorschemeren? En hoe verandert het geluksgevoel als mensen hun huis of werk verlaten en is dat bij mannen en vrouwen hetzelfde? Maakt een visstek gelukkiger dan de schouwburg? Wat bevordert het geluk meer: het strand of een leuk winkelcentrum? Een eerste bevinding wijst erop dat naar buiten gaan het geluksgevoel bij mannen bevordert. Om de geluksvragen en indicaties te toetsen, onderbouwen en te verfijnen, nodigen de onderzoekers iedereen, dus ook alle collega's, uit om mee te doen met het onderzoek. De app HappyHier is gisteren gepresenteerd bij VARA s Vroege Vogels en is vanaf nu te downloaden. Gelukszoekers kunnen de HappyHier-app tot eind mei downloaden. De app vraagt de deelnemer een paar keer per dag hoe hij of zij zich op dat moment voelt, wat hij/zij aan het doen is en in welk gezelschap. Dat kan thuis zijn of op het werk, maar ook buiten tijdens een fietstocht of wandeling in het bos of in de stad. Het antwoorden kost meestal minder dan een minuut. Elke deelnemer kan in de app zelf zien waar en wanneer hij of zij het gelukkigst is. Ben ik maandag minder gelukkig dan op zaterdag? Of maakt werken mij juist gelukkig? Ben ik in een groene omgeving gelukkiger dan in de drukke stad? Tijdens een test bleken deelnemers vaak verrast door de uitkomsten van hun eigen antwoorden. Het onderzoek HappyHier wil bijdragen aan een leefomgeving die mensen gelukkiger maakt. Doordat de deelnemers op veel plekken en tijdstippen antwoord geven, bouwen de onderzoekers een groot gegevensbestand op dat de kenmerken van de plek (via gps-locatiebepaling) koppelt aan de geluksantwoorden van de deelnemers. Met statistiek en andere verwerkingsmethoden kunnen zij dan betrouwbare uitspraken doen over het geluksgevoel van de Nederlanders in hun omgeving. Overheden en bedrijven kunnen met deze inzichten de bijdrage aan geluk beter meenemen bij beslissingen die ingrijpen in de leefomgeving van burgers, zoals plaatsing van windmolens of aanleg van parken. In de besluitvorming spelen tot nu toe vooral goed te kwantificeren overwegingen, zoals werkgelegenheid, een grote rol. De effecten van veranderingen in de leefomgeving op geluk spelen nauwelijks een rol, mede door gebrek aan kennis hierover. HappyHier is te downloaden in de Apple Appstore en de Android Playstore. Hans farjon hans.farjon@wur.nl Pagina 8

10 Even voorstellen Anjo de Jong In 'Even voorstellen ' wordt iedere nieuwsbrief een groenbeheerder geïnterviewd van een gemeente die lid is van de Databank Gemeentelijk Groenbeheer. Deze keer wijken we daar vanaf. Dit keer stellen we graag Anjo de Jong voor van het projectteam van Alterra. Over hemzelf 1. Naam: Anjo de Jong 2. Geboren 44 Jaar geleden 3. Woonplaats Arnhem 4. Favoriete boom/struik Ik vind beuken erg mooi. Vrijstaand zijn ze mooi, maar vooral in bosverband of in lanen maken ze prachtige stammen met een dicht bladerdek. In bossen op betere gronden kunnen essen ook erg mooi worden. Met hun kaarsrechte stammen en parapluvormige kronen zijn het dan net tropische bomen. 5. De mooiste groene plaats van Nederland Nederland heeft veel mooie groene plekken. De verschillende stuwwallen (Veluwe) zijn natuurlijk erg mooi. Ik heb tijdens mijn studie in 1994 een gebied van de Veluwezoom gekarteerd, dat nu integraal wordt begraasd. Ik kom er nog regelmatig terug om te zien hoe het zich ontwikkelt. Maar ook natte gebieden zijn favoriet, zoals de Wieden en de Weerribben. 9. Jaren in het groenonderzoek Het eerste jaar na mijn studie heb ik me een jaar bezig gehouden met remote sensing onderzoek voor tropisch bosbeheer. In 1999 ben ik begonnen met mn huidige functie. Een van de eerste onderzoeken waar ik mee begon was de diagnose van bosbedrijven. Daarnaast kwam vrij snel het normeren (kosten / tijd) van werkzaamheden in natuurbeheer op mijn pad. Van dat laatste breng ik samen met Jaap van Raffe iedere twee jaar het Normenboek Natuur, Bos en Landschap uit. In 2005 ben ik betrokken geraakt bij de Databank Gemeentelijk Groenbeheer en doe sinds die tijd een deel van de dataverzameling en de rapportages. Naast die zaken ben ik bezig met allerlei zaken die met de bedrijfsvoering van bos- en natuurbeheer te maken hebben, zoals de oogst van hout - ook voor bioenergie - en de duurzaamheid daarvan. Over zijn werk 6. Opleiding Na de basisschool heb ik voor hovenier geleerd in Hoorn. Daarna ben in doorgestroomd naar Larenstein om Natuur en Landschapstechniek te studeren. Toen ik dat had afgerond was de arbeidsmarkt erg slecht. Ik ben toen doorgestroomd naar de Wageningen Universiteit en heb daar bosbouw gestudeerd met een bedrijfseconomische specialisatie. Daar heb ik m'n huidige baan aan overgehouden. 7. Werkzaam bij: Alterra, Wageningen University & Research Centre. 8. Functie Ik ben onderzoeker op het gebied van bedrijfsmatige aspecten van bos, natuur en stedelijk groen. Pagina 11

11 10. Waarom groen? Het mooie van groen (dat van zichzelf al mooi is natuurlijk) is de diversiteit er van. Je kunt het op vele manieren beheren, tegen verschillende kosten en met verschillend (beeld)resultaat. De mogelijkheden zijn eindeloos, net zo als de vele uitgangssituaties en doelen. Er is een steeds veranderende maatschappij die eisen stelt. Dat maakt het tot een altijd interessant onderzoeksveld. Over Alterra 11. Aantal medewerkers Ca. 400 medewerkers 12. Organsiatie Alterra is onderdeel van de Wageningen Universiteit & Research Centre. Ik heb ongeveer 400 collega's bij Alterra die zich met uiteenlopende aspecten van de groene wereld bezig houden: bosbeheer, ecologie, ecosysteemdiensten, recreatie, GIS, bodem, water, klimaat en ga zo maar door. Het mooie daarvan is dat er voor iedere vraag wel een collega is die je kunt benaderen. Over de Databank Gemeentelijk Groenbeheer 13. Waarom belangrijk? Ik denk dat het in eerste instantie voor een beheerder belangrijk is om inzicht te hebben in de producten die je levert (de vierkante meters) en de kosten die daar mee gemoeid zijn. Vervolgens is het van belang hoe dat zich verhoudt tot de resultaten van collega-beheerders. De verschillen die daar uitkomen hebben we in diverse bijeenkomsten besproken en geanalyseerd. Dat levert altijd interessante inzichten op. Maar die zijn vaak er specifiek voor de deelnemende gemeenten. Dit jaar willen we een slag dieper en breder gaan om uit te zoeken wat de belangrijke oorzaken zijn van de verschillen in kosten tussen gemeenten. Ik hoop dat we daarmee gemeenten iets kunnen bieden dat ze direct kunnen toepassen om de bedrijfsvoering te verbeteren. Tot slot 14. Tips voor gemeenten die overwegen lid te worden Het is handig om vanaf het begin van het jaar enkele gegevens bij te houden. Bijvoorbeeld losse opdrachten of de uren die eigen medewerkers besteden aan verschillende werkzaamheden. Andere gegevens, zoals inschrijfstaten, uurtarieven en de arealen per groencategorie zijn achteraf vaak eenvoudig aan te leveren. Als gemeenten eenmaal lid zijn raad ik aan om in ieder geval naar de klantendag te komen, maar ook om een bijeenkomst door ons te laten organiseren waarbij de gegevens met enkele vergelijkbare gemeenten worden besproken. Pagina 2 Pagina 2

12 Pagina 2 Pagina 2