Didactische handleiding

Transcriptie

1 Didactische handleiding September 2011 Inhoudsopgave 1 Didactiek Het onderwijsontwerp Verdere verrijking van weblectures Hoofdcategorieën weblectures Varianten Didactische toepassingen per variant

2 1 Didactiek Studenten juichen de inzet van weblectures toe omdat ze daarmee flexibeler over de leerstof kunnen beschikken. Maar hoe verbetert hun leren? En wat betekent het voor u als docent? Moet u dingen wijzigen in uw aanpak, waar moet u op letten, wat is belangrijk? Hier zoek je naar achtergronden, waarom en hoe weblectures werken. Het onderwijsontwerp is natuurlijk de basis van goed onderwijs, dus ook voor weblectures! Alles daarover onder het betreffende kopje, waar uitleg over de modellen maar ook een vertaling naar de praktijk te vinden is. Onder 'verrijking van weblectures' worden een aantal extra mogelijkheden toegelicht om het onderwijsontwerp aan te passen. 1.1 Het onderwijsontwerp Een goed onderwijsontwerp, dus ook van weblectures, is 'aligned': er is een nauwe samenhang tussen beoogde leerdoelen, de leeractiviteiten waarmee die bereikt moeten worden en de feedback op en de toetsing van het leerproces. Binnen een vakontwerp vullen weblectures de keuze in zelfstudie-instrumenten aan. Daardoor moet bij het ontwerpproces ook studentmotivatie als checkpunt meegenomen worden. Om de gedachtegang te stroomlijnen zijn 3 hoofdvarianten van weblectures onderscheiden, die aansluiten bij verschillende studenteigenschappen en -behoeften. Studenten met een zelfstandige academische houding kunnen uit de voeten met instructieweblectures en collegeweblectures, studenten die wat meer ondersteuning nodig hebben bij de verwerking hebben baat bij weblectures in interactie Stap 1: ga uit van onderliggende modellen voor het hele vak In een goed onderwijsontwerp (en daarmee wordt bedoeld: een onderwijsontwerp dat de student activeert tot en ondersteund in het leren) voor een vak of module moeten leerdoelen, leeractiviteiten en feedback in nauwe onderlinge relatie staan. Dat is de theorie van aligned teaching die in de huidige onderwijskundige literatuur bovenaan staat. Het Oasemodel heeft als visualisering gekozen voor de driehoek van L. Dee Fink, die in de wortels te herkennen is. Dat vereist bij het ontwerpen een iteratief proces: bij ieder tussenstap-ontwerp is het goed deze punten nog eens op hun samenhang te toetsen. Voor een weblecture komt er nog een belangrijke extra voorwaarde bij: de beschouwing of aan de randvoorwaarden voor motivatie van studenten is voldaan, gebaseerd op het model van Ryan en Deci, de regendruppels in het plaatje. Stap 2: bepaal wat en waar weblectures in het vak zinnig kunnen toevoegen Een vak bestaat uit een patroon van F2F (contact)bijeenkomsten en zelfwerkzaamheid van de studenten, met, alweer, een nauwe onderlinge samenhang. Weblectures vinden hun plek voornamelijk in de zelfwerkzaamheid, juist een reden waarom weblectures studenten motiveren: ze 2

3 kunnen de voor hun leerproces benodigde materialen vinden. In het kort dienen weblectures vooral voor het ondersteunen van het verwerken, het onderdeel van het leerproces waarin studenten iets gaan doen met de stof. Het minste wat studenten doen met weblectures is controleren of ze het aangebodene goed begrepen en aangetekend hebben. Op deze wijze is de feedback door weblectures veilig gesteld. Opdrachten, zoals in de vorm 'weblectures in interactie', helpen de studenten in het gericht verwerken. Weblectures werken vooral heel goed als ze een hiaat in de zelfstudieleeractiviteiten oplossen! Stap 3: bepaal wat er technisch mogelijk is binnen uw instelling en welke vorm het weblecture minimaal moet hebben Naast de indeling die het model heeft gemaakt is er ook nog een keuze voor de vorm van weblectures, zoals je aan de veelheid van vormen binnen deze website al kunt vinden. Moeten er slides meelopen met de opname (P2G of Mediasite). Is het beeld van de docent nodig? Voor deze keuze is veel informatie te vinden bij de specifieke varianten, en natuurlijk bij de onderwijskundige en ICT ondersteuning van de eigen instelling. 1.2 Verdere verrijking van weblectures Weblectures lenen zich er goed voor om ze te verrijken. Dat wil zeggen dat u als docent, maar zeker ook uw studenten, er informatie aan toevoegen waardoor de informatie voor uw studenten meer betekenis krijgt: een belangrijke stap om te komen van informatie naar kennis. Juist het digitale aspect van weblectures maken dat deze zich goed lenen voor verrijking. Deze verrijking lokt interactie uit: interactie van student met de leerstof, maar ook tussen studenten onderling. Het schema laat zien met welke stappen een weblecture gemaakt en ingezet wordt in onderwijs. Weblectures kunnen een goede bijdrage leveren aan het realiseren van leerdoelen mits ze het actief leren ondersteunen en mits ze een doordachte plaats hebben in het onderwijsontwerp. Probleem bij een klassiek weblecture is dat er juist geen sprake is van activerend onderwijsmateriaal. De oplossing is om de weblectures te verrijken. Dit kan bijvoorbeeld door het opknippen van de opname in kleinere delen die aangevuld worden met toetsmateriaal waarmee de student zichzelf kan toetsen of door het toevoegen van labels (tags) op relevante plekken in een opname zodat studenten die delen van de opname eenvoudig terug kunnen vinden. We onderscheiden vier momenten in de tijd waarop de verrijking van de weblectures plaats vindt. Dit verrijken kan daarbij plaats vinden door de docent/expert of de student/gebruiker. Figuur 1 toont deze vier verrijkingsvarianten: Verrijking tijdens het produceren Dit heeft betrekking op het verrijken van de weblectures voor en tijdens het produceren van de weblecture. Er wordt een weblecture gemaakt van de docent die gebruik maakt van een digitaal schoolbord. Hierdoor kan het systeem dat de opname van de weblecture maakt een betere navigatiestructuur genereren dan wanneer gebruik gemaakt wordt van een krijtbord. Deze heeft als voordeel dat er optimaal gebruik gemaakt wordt van de mogelijkheid om zowel de video en audio van de docent als het beeld van het digitaal schoolbord op te nemen. De docent of een specialist geeft een zogenaamd powercollege. Dit gebeurt meestal zonder dat er studenten bij aanwezig zijn. Het zijn relatief korte weblectures die zich meestal richten op een specifiek onderwerp. Powercolleges worden gebruikt om een groot onderwerp op te knippen in 3

4 kleinere deelonderwerpen. Voordeel van powercolleges is dat de informatie in kleinere brokjes wordt aangeboden dan bij een weblecture van een compleet college. Dit maakt het gemakkelijker en efficiënter voor een student om alleen die delen te bekijken die voor hem of haar relevant zijn. Ook is het gemakkelijker om de beschikbare powercolleges uit te breiden als er nieuwe onderwerpen relevant worden of als er aanvullende verdieping nodig blijkt. Nadeel van de powercolleges is dat ze extra werk van de docent vergen naast de reguliere colleges. Verrijking tijdens het distribueren Dit zijn verrijkingsvormen waarbij de weblectures nadat ze zijn opgenomen worden verrijkt. De eerder opgenomen weblecture wordt door de docent opgedeeld in kleinere stukjes, snippets genoemd, die afzonderlijk te bekijken zijn. Deze kortere weblectures zijn bv via een forum aan te bieden. Er worden kernwoorden ( tags ) gekoppeld aan bepaalde tijdstippen binnen een weblecture. Kijkers zien die tags voorbij komen tijdens het bekijken van de weblecture en kunnen de tags ook gebruiken om direct naar bepaalde plekken in de opname te springen. Tags kunnen live, dus al tijdens het maken van de opname worden toegevoegd of achteraf. Dat toevoegen kan gebeuren door de studenten of door de docenten. Bij social tagging worden de toegevoegde tags onderling gedeeld, dat betekend dat studenten van elkaar kunnen zien welke tags op welke plekken zijn toegevoegd. Het toevoegen van tags kost tijd, van de docent, student of beiden. Deze tijd is alleen zinvol als studenten de opnames vaker hergebruiken zodat de tags gebruikt kunnen worden bij een vervolgbezoek. Weblectures kunnen worden aangevuld met ander relevant bronmateriaal en aanvullende documenten. Omdat die steeds vaker elektronisch en online beschikbaar zijn, kunnen studenten dan via links bij de weblecture direct doorklikken naar die bronnen. Het systeem houdt de mate waarin studenten een bepaald onderdeel van een weblecture bekijken bij. Zo ontstaat er een zogenaamde footprint die de volgende gebruikers een beeld geeft wat de de relevante, veelbekeken onderdelen van een weblecture zijn. Verrijking als ondersteuning van een leeractiviteit Weblectures kunnen expliciet ingezet worden om leeractiviteiten te ondersteunen. Hierbij wordt er dan niet mee volstaan te veronderstellen dat studenten de weblectures gebruiken om de stof te bestuderen, maar worden de weblectures gekoppeld aan andere leeractiviteiten. Aan een weblecture kunnen vragen gekoppeld worden die studenten kunnen/moeten beantwoorden tijdens het bekijken van de weblecture. Afhankelijk van het gebruikte systeem krijgen zij dan direct feedback op de juistheid van hun antwoorden. Als er gebruik gemaakt wordt van meerkeuzevragen binnen een systeem dat automatisch feedback kan geven dan hoeft de docent slechts te zorgen voor een voldoende grote pool van relevante vragen bij de verschillende weblectures. Indien het systeem niet voor deze feedback kan zorgen bestaat het risico dat de docent veel tijd kwijt is met het beoordelen van en feedback geven op de vragenlijsten. De docent giet opdrachtomschrijving in de vorm van een weblecture. Naast de opdracht kan er in het weblecture specifieke informatie over de context van de opdracht en achterliggende theorie worden aangeboden aan de studenten. Het voordeel van het gebruik van een weblecture voor de opdrachtomschrijving is dat de student deze tijdens het uitvoeren van de opdracht zo vaak als nodig terug kan kijken in geval van onduidelijkheden. De docent kan er voor zorgen dat in het weblecture alle benodigde informatie aan bod komt en kan het contactmoment gebruiken voor eventuele vragen naar aanleiding van de opdracht. Maak weblectures van presentaties van studenten met als doel om andere studenten hier feedback op te laten geven. De studenten hoeven de peerreviews niet meer uitsluitend op basis van de live presentatie uit te voeren. Ze kunnen de opname nu zo vaak terug zien als ze nodig vinden om de peerreview uit te voeren. Ook studenten die niet bij de live presentatie aanwezig konden zijn kunnen nu gevraagd worden om als reviewer op te treden. Verrijken van weblectures als resultaat van een leeractiviteit Niet alleen docenten kunnen weblectures maken. Weblectures kunnen ook gebruikt worden om de resultaten van leeractiviteiten van studenten vast te leggen. Laat studenten een powercollege geven. Hierbij verdiepen de studenten zich in een onderwerp en nemen ze een kort college op dat gedeeld wordt met medestudenten. Powercolleges gemaakt door studenten hebben als voordeel dat studenten vaak heel goed weten wat de moeilijke punten zijn in een stuk stof of binnen een bepaald onderwerp. Hun uitleg kan daardoor beter aansluiten bij hun medestudenten dan de uitleg die docent geeft. Wel is het zo dat het voor kan komen dat studenten in het powercollege onjuiste strategieën hanteren. Het is dus aan te raden om deze powercolleges op hun geschiktheid te beoordelen voor gebruik. Laat studenten tijdens het college vragen stellen via SMS of Twitter. Doordat de vragen in tekstvorm 4

5 binnen komen kunnen ze eenvoudig op de beamer getoond worden aan de aanwezige studenten en kunnen ze gemakkelijker worden opgenomen als onderdeel van de weblecture dan wanneer de vragen in audiovorm gesteld worden. Het gebruik van een backchannel kan zorgen voor een stijging van de interactiviteit tijdens een presentatie of college. Bij een weblecture dat live uitgezonden wordt heeft het daarnaast als voordeel dat ook deelnemers die online meekijken kunnen reageren en vragen kunnen stellen. Als werkvorm vergt het echter wel dat de docent/spreker ondersteund wordt door een moderator die het backchannel in de gaten houdt, de relevante vragen/feedback doorgeeft aan de docent en waar nodig optreedt als er misbruik gemaakt wordt van het backchannel. Bij het maken van e-pitches verwoorden studenten ideeën en/of voorstellen in een korte presentatie (een pitch ). Door de e-pitches als weblecture op te nemen kunnen deze eenvoudig gedeeld worden en worden voorzien van feedback. De e-pitches dwingen studenten hun presentatie kort en bondig te houden. Dat maakt ook het beoordelen ervan overzichtelijk. Daarnaast is het mogelijk om de e-pitches vergezeld te laten gaan door een rapportage waarin in meer diepgang op het onderwerp ingegaan wordt. Bij het gebruik van weblectures ten behoeve van vaardigheidstrainingen worden de presentaties van studenten vastgelegd via weblectures. De studenten kunnen zo achteraf hun eigen presentatie terugkijken zodat ze ook zelf de feedback die ze gekregen hebben kunnen relateren aan hun presentatie. Het is voor studenten vaak niet duidelijk hoe zij over komen tijdens een presentatie. Via de weblectures kunnen zij dat nu zelf zien. De weblectures kunnen zorgen voor enige extra druk bij de studenten in verband met de opname. Het is daarom verstandig om te zorgen voor een omgeving waarin de studenten zich veilig voelen en om het opnemen vaker te herhalen. Er zal daarnaast zorg gedragen moeten worden voor een adequate afscherming van de weblectures. Studenten krijgen de opdracht om relevante delen van weblectures te selecteren en die te evalueren. Om de relevante onderdelen van de weblectures te selecteren zullen de studenten op de hoogte moeten zijn van de inhoud van de weblectures en de relevantie van de verschillende delen voor de gestelde vragen. Wel is het belangrijk er voor te zorgen dat niet te eenvoudig voor studenten is om via letterlijk knippen en plakken elkaars uitwerkingen te dupliceren. Studenten koppelen de uitwerking van een opdracht aan de relevante delen van een weblecture door middel van een bookmark/favoriet. Hiermee wordt de student gevraagd de weblectures in voldoende mate te begrijpen om de juiste delen van de weblecture te kunnen vinden als onderdeel van de uitwerking van een opdracht. Het is van belang om bijvoorbeeld een combinatie te maken van een bookmark met aanvullende uitleg van de student om knippen en plakken van uitwerkingen te voorkomen. Tot slot Bij een aantal van de verrijkingsvormen is de docent/expert sturend is, terwijl bij de verrijkingsvormen die het resultaat zijn van leeractiviteiten de student/gebruiker leidend is als het gaat om de verrijking die optreedt. De verrijkingsvormen waarbij de docent/expert sturend is zijn eenvoudiger te organiseren en de docent heeft meer controle over het eindresultaat. Deze docentgestuurde verrijkingsvormen vallen samen met de hoofdcategorieën collegeweblectures en instructieweblectures uit het OASE project. De overige verrijkingsvormen vallen binnen de hoofdcategorie weblectures in interactie waarbij de weblectures in samenhang met andere werkvormen een nieuwe eenheid vormen. 5

6 2 Hoofdcategorieën weblectures Op basis van een combinatie van leerdoeltypen en organisatie van feedback zijn de weblectures ingedeeld in drie hoofdcategorieën 1) College-weblectures 2) Instructieweblectures 3) Weblectures in interactie Wat is een College-weblecture? Bij een college-weblecture staat kennisoverdracht centraal, het richt zich op cognitieve doelen. De oudste en simpelste vorm is een opname van een college, maar het kan ook een studio opname zijn. Door de beschikbaarheid van het collegeweblecture kan de student het materiaal zelfstandig bestuderen of herhalen. Deze extra mogelijkheid en flexibiliteit kan heel motiverend werken voor studenten. LINK naar verdieping? College-weblectures zijn met name te gebruiken voor kennisvergaring, kennis opfrissen, herhaling, collegevoorbereiding, examenvoorbereiding en bijspijkeren. Wat is een Instructie-weblecture? Een instructieweblecture is gericht op een vaardigheidsdoel: de student moet een handeling oefenen of uitvoeren buiten de contacturen. De docent maakt via de weblecture de student stapsgewijs wegwijs. Instructieweblectures kunnen een opname zijn van de handeling (denk bv aan het bedienen van een apparaat), het kan ook een animatie zijn, bv de opname van de handelingen op een computerscherm ondersteund door mondelinge uitleg van een docent). Er zijn speciale softwaretoepassingen om zo'n instructieweblecture te vervaardigen. Wat is een Weblecture in interactie? Een weblecture in interactie is een leerarrangement van een weblecture in combinatie met een andere werkvorm, zoals opdrachten maken of vragen beantwoorden. Hierdoor wordt de student begeleid bij het op hogere cognitieve niveaus kennis inzetten. De interactie met andere werkvormen werkt goed binnen een Electronische leeromgeving (ELO). De feedback kan op verschillende manieren gegeven worden, schriftelijk via de ELO of door een live-streaming of opname van de docent. De Weblecture in interactie werkt goed voor studenten die meer ondersteuning nodig hebben bij het verwerken van de stof. Om de motivatiefactoren (LINK) hoog te houden is het belangrijk om keuzemogelijkheden voor studenten open te houden en voorzichtig te zijn met verplichtingen of om de opgaven onderdeel van het eindcijfer te laten zijn. 3 Varianten Binnen elke hoofdcategorie onderscheiden we verschillende varianten van weblectures, Deze varianten hebben de algemene kenmerken van de hoofdcategorie, maar verschillen in specifieke kenmerken. In de Carrousel hebben we van zeven varianten weblectures opgenomen, waarin betrokkenen over hun ervaringen vertellen. Deze ervaringen kunnen inspireren tot het bedenken van nog meer varianten. In de toekomst zullen we deze hier opnemen. De volgende varianten zijn, binnen de drie hoofdcategorieën, nader uitgewerkt: Hoofdcategorie Variant in de carrousel College- weblectures Kennisclip (Heel) korte opname gericht op het kort en helder overbrengen van een specifiek stukje kennis: een belangrijke denkstap, een basisprincipe. Dit kan een stukje zijn van een opgenomen college, maar ook opname zonder studenten, bv in een studio of een lege collegezaal. 6

7 Bordgebruik Weblecture waarin (digitaal) bordgebruik een rol speelt, bv bij het uitleggen van (rekenkundige) opgave. Cruciaal is dat de uitwerking op het bord via de opname goed te volgen is voor de student. Verrijkte weblectures De verrijkte weblecture is een geïntegreerde omgeving waarin de opname van het college en de bijbehorende verrijkende bronnen (literatuur, websites, documentaires)geïntegreerd worden aangeboden. Dit maakt het de student mogelijk om makkelijker linken te leggen en via eigen routes stof te verdiepen. Op deze manier blijken studenten dit ook vaker te doen. Instructieweblecture Instructieweblecture De instructieweblecture biedt de student de mogelijkheid om de gewenste vaardigheid onder de knie te krijgen door thuis te oefenen, geholpen door de instructies van de docent. Weblecture in interactie Live feedback In dit type weblecture wordt de feedback op gemaakte oefeningen in de ELO live uitgezonden voor de studenten die materiaal hebben ingeleverd. Tijdens de uitzending kunnen docent en student nog verder interacteren via sms, msn of chat. De docent kan zo bv. vragen van studenten live beantwoorden. Studenten doen actief mee, wat de betrokkenheid en het leerrendement verhoogt. Social tagging Bij dit type weblecture kan de student tijdens het contactuur actief aantekeningen aan het weblecture toevoegen met behulp van de zgn "tags". Dit biedt mogelijkheden om bij de zelfstudie elkaars tags te vergelijken. De docent kan hierop ook weer feedback geven. Studenten kunnen zo effectief en efficiënt aantekeningen maken. Doordat de aantekeningen (deels) openbaar zijn kunnen studenten van elkaars opmerkingen leren. Peer reflectie Bij deze weblectures nemen studenten zelf hun activiteiten op. Dit kan bv een presentatie zijn, maar ook bv een onderwijsgroepje. Het materiaal wordt gebruikt voor peer- en zelf-reflectie. Hierdoor leren studenten dieper doordat ze de theorie herkennen en toepassen. 7

8 4 Didactische toepassingen per variant: 1) Kennisclip Kennisclips zijn veelzijdig in te zetten. Ze lenen zich uitstekend om moeilijke onderwerpen kort en helder voor de student toe te lichten. Met deze kennisclips zijn vele toepassingen denkbaar. Ze kunnen op allerlei momenten worden ingezet. Het belangrijkste kenmerk van kennisclips is dat ze kort zijn. Dit maakt gericht zoeken voor studenten snel en handig te doen. De docent moet heel duidelijk en helder een korte boodschap overbrengen. Dat vereist soms even training en overdoen van de opname. Moeilijk termen verduidelijken Kennisclips kunnen worden ingezet om onderwerpen wat extra aandacht te geven. Heel moeilijke begrippen kunnen zo vooraf of achteraf nog eens extra door de student bestudeert te worden, wat tijdwinst in de f2f momenten en feedbackinspanning van de docent kan opleveren. Het is aan te bevelen extra visuele hulpmiddelen te gebruiken. Onderdeel van bijspijkerprogramma's Kennisclips kunnen op diverse plekken in bijspijkerprogramma's worden ingezet. Kennis die onvoldoende stevig is of ontbreekt laat zicht via kennisclips uitstekend remediëren. Feedbackmogelijkheid bij toetsen en zelfstudieonderdelen Daar waar studenten fouten maken kan heel gericht een kennisclip worden ingezet om lastige stof nog eens nader toe te lichten. 2) Bordgebruik Door deze techniek is het mogelijk om óók bij colleges waar weblectures van gemaakt worden het bord als medium te gebruiken. Heel nuttig bij vakken als wiskunde, waar formules opgebouwd worden. In het mediablok vindt je het verhaal van een onderwijskundige over het bordgebruik en de ervaringen van twee docenten, waarvan de één heeft gewerkt met het digitale wandbord, de andere met het schrijfscherm. Een aantal docenten geeft voorkeur aan het digitale wandbord omdat het het meest overeenkomt met het oude krijtbord, qua werkhouding en formaat. De docent kan vrij bewegen en zijn verhaal non-verbaal ondersteunen. Attentiepuntje is natuurlijk de rug die de klas ziet tijdens het schrijven. Het schrijfscherm of tablet wordt meestal zittend gebruikt, waarbij de docent wel goed de zaal in kan kijken. Het maakt een wat statisch beeld, dat saaiheid kan brengen. Bovendien moet de docent zich realiseren dat hij moet uitleggen wat hij op het bord doet, omdat zijn handbeweging niet zichtbaar is op het scherm, totdat hij wat schrijft. De docent kan wel goed de zaal inkijken en zien of de stof wordt begrepen, maar de student kijkt minder naar de docent omdat het bord hoger wordt geprojecteerd. één docent regelde zijn eigen beweging door af en toe op het scherm aan te gaan wijzen. Ook was hij blij met het gebruik van de zaalmicrofoon, om iets meer 'presence' te krijgen. 3) Verrijkte weblecture De variant 'Verrijkte weblectures' maakt het mogelijk om de weblecture te integreren met de andere stof die de student kan gebruiken om zich verder te verdiepen. Bij veel vakken wordt er al veel extra materiaal aangeboden in de ELO of op andere wijze. Dat betekent zoeken voor de student, waardoor het materiaal niet altijd ook echt gebruikt wordt. Het grote voordeel van deze presentatie-vorm is dat alles bij elkaar staat op een overzichtelijke manier, zodat de materialen makkelijker (en daardoor ook vaker) door de studenten kunnen worden gebruikt (en blijken te worden gebruikt). De essentie van een verrijkte weblecture is het vergroten van de toegankelijkheid van extra informatie op zo'n wijze dat de samenhang tussen materialen duidelijk wordt. Het raadplegen van verdiepingsmateriaal wordt zo geoptimaliseerd. De soort content die toegevoegd wordt is afhankelijk van het doel: 8

9 Als manier om extra verdiepingsmateriaal aan te reiken. De weblecture wordt verrijkt met andere e-content, om meer verdieping aan de student aan te bieden. Deze content wordt in 1 omgeving aangeboden, met als doel laagdrempeligheid en accessibility te verhogen. Om studenten met een functiebeperking beter te bedienen. Door de weblecture te voorzien van ondertiteling worden studenten met slechthorendheid of anderstaligen ondersteund. Door de ondertiteling is de weblecture fulltext doorzoekbaar en kunnen studenten met concentratieproblemen stukken van de weblecture terugvinden en nogmaals bekijken. Om studenten bronnen te bieden die moeilijke stof extra verduidelijkt De weblecture kan verrijkt worden met aanvullend studiemateriaal die de uitgelegde materie verduidelijkt. Studenten met dyslexie kan extra beeldmateriaal aangereikt worden of voor studenten met dyscalculie of andere rekenproblemen kan een onderwerp als statistiek beeldend worden gemaakt. 4) Instructie weblecture Instructieweblectures zijn precies wat de naam zegt: ze zijn bedoeld om instructie te geven voor een vaardigheid die de student in zijn zelfstudietijd moet gaan oefenen om definitief onder de knie te krijgen. De instructiestappen moeten helder en overzichtelijk duidelijk worden gemaakt, met name door visuele ondersteuning: bv hoe je een programma als SPSS bedient; hoe een bepaald apparaat werkt. Het beeld van de docent is niet altijd nodig, wel zijn stem. Dit maakt het ook mogelijk om gebruik te maken van goedkope programma's, die de docent achter zijn eigen PC kan gebruiken. Om een vaardigheid goed onder de knie te krijgen moeten studenten veel oefenen, liefst dus ook in de zelfstudietijd. Het is dan zaak dat ze het precies goed doen en zichzelf kunnen controleren. Een instructie weblecture kan hier dan goede diensten bewijzen. 5) Live feedback Studenten net een steuntje meer in de rug geven in de goede richting. Een vak aantrekkelijker maken. Studenten motiveren door hun extra inspanning te verhogen. Live feedback geeft die mogelijkheden! Kortom: studeerbaarheid zonder betutteling. Voor vakken met relatief veel, gecompliceerde, maar als saai ervaren stof is het extra belangrijk dat studenten regelmatig studeren, de stof bijhouden en het op verschillende manier herhalen. Maar hoe doe je dat bij een door studenten als saai beoordeeld vak? In Tilburg is dat gedaan door verschillende werkvormen met weblectures en andere onderdelen van de ELO (Elektronische leeromgeving) te combineren. De student maakt zelfstandig webtasks, waardoor hij beter bij kan blijven en de stof leert toe te passen, waardoor er niet alleen hogere cognitieve niveaus worden bereikt, maar de stof ook beter beklijft. Deze webtasks worden beloond met een klein tentamenvoordeel. Daarnaast maakt de student opgaven, die besproken worden in een live gestreamd responsiecollege. De docent behandelt veel gemaakte fouten en bespreekt de juiste antwoorden. Omdat alleen studenten die werkelijk iets hebben ingeleverd mogen meekijken, worden studenten gemotiveerd om iets te doen en bij te blijven met de stof. Het feit dat het vak is omgebouwd en de inzet van deze moderne middelen daarbij werkt heel verhogend op de motivatie van de studenten. 6) Social tagging Niet alleen de docent kan invloed uitoefenen op de weblecture: bij Social Tagging is de belangrijkste rol voor de student! De student kan met social tagging tijdens het bijwonen van het college al informatie toevoegen aan de weblecture. Op precies het moment dat de student wil kan hij aantekeningen, vragen of commentaar toevoegen. Hij kan dat alleen voor zichzelf doen, maar ook openbaar. Dan wordt het 'social', omdat anderen aan die tags wat kunnen hebben. Studenten kunnen zien dat anderen een bepaald punt ook heel belangrijk vonden, of onduidelijk. De tags kunnen bekeken worden bij de weblecture, maar je kunt ook een overzicht in PDF vorm maken van de tags of een selectie daaruit. Bij het bekijken van de weblectures kunnen tags bijgemaakt en oude tags aangevuld worden, er kan ook gereageerd worden op tags. Dit kan het leren nog meer peer-gestuurd maken. 9

10 Voor de docent kunnen de tags ook handig zijn: hij kan ook zien waar er veel herkenning of vraagtekens zijn. Ook kan hij op patronen reageren in een volgende f2f bijeenkomst of via de ELO. Social tagging geeft de student de mogelijkheid om zijn eigen zelfstudiematerialen nog meer op maat te snijden, doordat hij aan de weblecture naar eigen keus kan toevoegen. Belangrijke voorwaarde is dat de student de techniek snel en gericht kan toepassen. De docent moet dus dat leertrajact faciliteren. De verwerkingstijd van het maken van de tags gaat ook wel ten koste van het bijblijven in het betoog. Gelukkig zijn veel studenten razendsnel in sms taal, maar voor andere gebruikers moet de docent met deze techniek net zoveel rekening houden met tijd voor aantekeningen als in de oude tijd van handgeschreven aantekeningen. Met wel het voordeel van een weblecture als aanvullende bron! 7) Peer reflectie Peer reflectie is helemaal van de studenten! Bij peerreflectie wordt er een opname gemaakt van een studentactiviteit. Dat kan zijn een presentatie, of een groepsopdracht. De feedback wordt geleverd door de student zelf, of door medestudenten. Vaak gebeurd dit naar aanleiding van beoordelingscriteria, die het inzicht van de studenten in de gebruikte vaardigheid verder verdiepen. Voor het volledig onder de knie krijgen van complexe vaardigheden zoals presenteren of groepsgedrag zijn een aantal routes belangrijk: de student moet de theorie kennen, maar moet die ook in de praktijk kunnen herkennen en zelf ook uitvoeren. De basis van actief leren ligt in ervaring en reflectie enerzijds, en doen en observeren anderzijds. Dit kan op individueel niveau, maar ook met peerfeedback of feedback van de docent. In alle gevallen is het goed om het reflectieproces te kunnen doen met opgenomen beelden, zodat het op verschillende manieren gebruikt kan worden. 10