De Dijledelta van molens tot residenties

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De Dijledelta van molens tot residenties"

Transcriptie

1 De Dijledelta van molens tot residenties Etienne Franckx Als verderzetting van onze samenwerking met de vrienden van Natuurpunt brengen we een nieuw deel in de De Dijle Levend door Leuven-saga. In de loop van de geschiedenis hebben de Leuvenaars diverse zijarmen aan de Dijle gegraven. De op deze manier ontstane eilanden zijn op te splitsen in drie groepen. Net na het binnenkomen van de Dijle is er de splitsing voor het Begijnhof die het Redingeneiland gaat vormen. Deze zone is al aan bod gekomen in onze Nieuwsbrief 44, van maart Niet veel verder volgt de tweede splitsing aan het sas naast de Janseniustoren met net erna nog een nieuwe splitsing in dit eiland. Deze zone komt later aan bod. Als laatste is er het deel na de splitsing aan de Minnepoort, dat we nu gaan verkennen. Omwille van de enorme infrastructuurwerkzaamheden die momenteel in dit gebied plaatsvinden, maken we een sprong naar het einde van de doorstroming van de Dijle in Leuven om te kunnen inspelen op de actualiteit. De Dijledelta en activiteiten Op de laatmiddeleeuwse stadskaart van Jacob van Deventer is het paarse gebied de beoogde zone, met links onderaan de Minnepoort. Hier gaat de normale Dijleloop rechtdoor en wordt het de Kwade Dijle. Naar rechts stroomt, in een gegraven bedding, het andere deel langs de eerste ringmuur naar de Borchtpoort. Vervolgens stroomt het naar het Sint- Geertruisas om daar bijna haaks af te buigen naar de stadsvesten toe. Dit deel wordt nadien de Nieuwe Dijle genoemd. Beide armen komen aan het einde van de huidige Vaartstraat terug samen om vroeger de stad te verlaten via de oude Aarschotsepoort. Dit gebied was begrensd door de woonkern Donck (geel), de thuishaven van de leerlooiers. We zien ook nog het hertogelijk gebied met het kasteel en de bijhorende wijngaarden (groen) en de stadsbeemden (rood). De aanwezigheid van water trok een heel scala van activiteiten aan. Vooreerst het water zelf als aandrijving van twee watermolenzones met samen zes maalwerken. Dit zijn op de kaart hiernaast uit 1813 de rode ovalen. In het geel zijn de brouwerijen aangegeven, die uiteraard hun water uit de Dijle gingen putten. De groene ovalen zijn kleinhandelshuizen Afb. 1: Plan Jacob van Deventer uit 1550 met aanduiding van Dijledelta en woonkernen Afb. 2: Plan kadaster 1813 met aanduiding van de vroornaamste activiteiten rond de Dijledelta 11

2 Afb. 3: Situatie Sint-Geertruiabdij 1637, Prent uit Louvain dans le passé et le présent, ingekleurd door LHG-EF Afb. 4: Zicht op de Sint- Geertruiabdij vanuit de K. Van Lotharingenstraat, foto Google en de blauwe zijn kerkelijk geïnspireerde zones. De rode gebouwen zijn woonpanden en magazijnen. De voornaamste speler in deze zone was sinds 1206 de abdij van Sint-Geertrui. Deze was letterlijk begrensd en doorsneden door de Nieuwe Dijle. Hierboven zien we de abdij in De groene pijl wijst naar de splitsing aan de Minnepoort. De rode cirkel is de abdijbrouwerij met haar putsel. De blauwe loop is het vervolg van de Nieuwe Dijle naar de stadsvesten toe. De rode loop is de verbinding naar de Leibeek. 12

3 Afb. 5: Zicht op de Lombaardenbrug Halfmaartstraat, Koninklijke Bibliotheek Brussel (K.B.) Afb. 6: Zicht op de huidige brug aan de Half-Maartstraat anno 2016, foto google Hierboven zien we een hedendaags zicht van op dezelfde plaats. Als we de Nieuwe Dijle doorheen de abdij volgen, komen we de enige dwarsstraat in deze zone tegen, de Halfmaartstraat. De brug over deze arm was vroeger een dubbelboogvormige stenen brug met net erna een drenkplaats voor de dieren. Hierboven vinden we de situatie rond 1600 en nu terug. 13

4 Afb. 7: De Sluisstraat met rechts de Dijle en Viermolen,SAL Afb. 8: De Sluisstraat anno 2016 Afb. 9: Tekening met situering van de 4 molenwerken, M. Tits Afb. 10: Zicht op de sluis-sas voor de Viermolen 14

5 De molencluster met vier molenwerken Draaien we ons om dan kijken we rond 1900 halverwege de Sluisstraat direct naar het molencomplex de Viermolens. Helemaal achteraan staat in de rechte Sluisstraat het oude depot aan de Vaart. Halverwege deze straat ging het links naar het Klein Begijnhof. Net voorbij het groepje mensen in de straat was het pleintje voor de Sluismolen. Onderaan zien we nog de recentere situatie van voor de tabula rasa van de Artoisblokken. De Dijleoversteek, centraal op schematische prent, bestaat uit het sasgedeelte van het achterliggende Viermolencomplex. Het vormt het tweede ankerpunt in dit gebied. Deze molencluster bestond uit vier molenwerken in drie molengebouwen. Op de linkeroever stond de molen van Taloy, naar de oudst gekende eigenaar in Het was een graanmolen met twee molenwerken. Deze molen gaf nadien de naam aan het complex de Viermolens. Op de rechteroever stonden er twee afzonderlijke molens. De stroomopwaartse was de molen van Wenczele. Die ernaast was de molen van Outheverlee. Deze beide molens waren genoemd naar hun eigenaars die ze in leen hadden van de heren van Leuven, de latere heren van Brabant. Zij waren eveneens Leuvense patriciërs. Rond 1400 werd de stroomafwaartse molen, die van Outheverlee, gesloopt en werd zijn buur verenigd met de molen aan de overzijde van de Dijle. Samen vormden ze de Slaghmolen. De stroomafwaartse molen aan de linkerzijde bleef voorlopig de Viermolen heten. De Slaghmolen bezat na 1444 een koren-, een slijp- en een oliemolen met vier stampers. In 1452 werd deze Slaghmolen verkocht aan het ambacht van de vettewariers, voor eigen gebruik. De Viermolen werd later één van de moutbanmolens, waar de brouwers hun mout moesten laten malen. Hun taksen werden er ook direct geïnd. Vanaf dan werd hij de Eyndevlietmolen genoemd. De brouwers gingen naar deze molen via de Sluisstraat en dan via de passage langs de linkeroever van de Dijle die dezelfde naam kreeg. Het voortdurende komen en gaan, van boeren met graan en brouwers met mout, zorgde voor een druk plaatselijk verkeer. Daarbij kwam nog dat na de samenvloeiing de stadsgerichte oever dienst deed als voorhaven, waar de grotere rivierschepen hun goederen losten en laadden. Op die manier dienden ze niet langs één van beide armen de Dijle op te varen tot aan de Vismarkt. Deze passage was enkel weggelegd voor lange smalle platbodems die door de sassen geraakten. De paarden die deze vrachten heen en weer voerden, werden tijdens het wachten op het maalsel of de goederenoverslag gedrenkt. Hiervoor waren er in deze regio twee drenkplaatsen voorzien. De eerste op de Nieuwe Dijle, net voor de Slaghmolen in de Vaartstraat. Deze bediende de Slaghmolen en het havengedeelte (blauw). Het tweede wad was net voor de Sluismolen op de Kwade Dijle en werd gebruikt door de voermannen die op de Eyndenvliet- of de Sluismolen moesten zijn (geel en groen). Deze link brengt ons naadloos bij het derde centrumpunt in deze zone, de Sluismolen. 15

6 De Sluismolen Afb. 11: Kadasterplan 1813 met aanduiding drenkplaatsen, SAL & LHG-EF De brug over de Kwade Dijle in de Sluisstraat is er sinds het einde van de 18de eeuw. Vroeger liep de Sluisstraat via de Sluismolen (vandaar naam) doorheen wat nu de Glasblazerijstraat is naar de weg rond de voet van de Cesarsberg toe, de huidige Burchtstraat. Hier kon men ofwel naar de Mechelsestraat en zo naar de stadsbuitenpoort boven op den Boelenberg. Koos men de andere richting dan ging het, ofwel naar het Hertogelijk kasteel en de Hospitaalridders, of langs de stadsbeemden naar de Aarschotsepoort. Men kwam dan aan de rechterzijde de Nieuwe Brugghe tegen, die de dan al samengevloeide Dijle overstak. Men kon zo de Koyestraete, de huidige Vaartstraat, in en zo ook terug stadinwaarts. Afb. 12: Zicht op Keizersberg en Dijle - Kon. BiB. Brussel ca. 1610, ingekleurd LHG--EF 16

7 Op de prent uit 1615 zien we in de voorgrond de Kwade Dijle en centraal de Sluismolen. De weg die rechtsonder in beeld komt is de Sluisstraat. Deze gaat door het molengebouw, dat als brug fungeert, en loopt dan verder via de huidige Glasblazerijstraat naar de Burchtstraat. Helemaal links zien we den Boelenberg, centraal tegen de helling op de weg naar het kasteel en rechts ervan de toegang tot de commanderij van Chantraine. Nadien is er, na het graven van de Vaart en voor de ontsluiting van dit gebied, een nieuwe brug gelegd naast de Molen waar op de prent de twee houtstapels te zien zijn. Voorheen was het achterliggende terrein een drassige grasweide voor het vee. Merk ook de grote wijnvelden tegen de hellingen op. De Sluismolen in zijn prilste vorm bestaat sinds Het was toen een houten molengebouw dat veel te lijden had van de vele overstromingen. Het waren in feite twee, eerst grafelijke en nadien hertogelijke, molens. De linkse was een roggemolen met een sas voor de scheepvaart en de rechtse was een tarwemolen met eveneens een sas. Deze opsplitsing is nog steeds zichtbaar in de onderwaterconstructie. In de winter van werd de molen omgevormd tot een banmoutmolen, wat zo zal blijven tot aan de Franse Revolutie. Ten tijde van de industriële revolutie verminderde de maalcapaciteit ten voordele van de stoommolens. Die maakten vooral langs de Vaart opgang, waardoor de watermolens in het algemeen in verval geraakten. Rond 1900 zijn op de ingekleurde prent nog duidelijk de oude gebouwen te zien. De brugdoorgang, die de molen eeuwenlang verzorgde, was nutteloos geworden omwille van de nieuwe brug net na de molen. Deze passage werd door de molenbewoners geïncorporeerd in het molengebouw. De drenkplaats voor het vee en de paarden is nog steeds aanwezig. In de verte is de kopwoning van de Eyndevlietweg nog net te zien. Afb. 13: De Sluismolen rond 1900 met beide gebouwen, SAL ingkleurd door LHG-EF 17

8 Afb. 14: Sluismolen voor de stad der werken in 1927, SAl ingekleurd door LHG-EF Nadien ging de molen steeds meer in verval en waren herstelwerkzaamheden nodig. Deze betonwerken gebeurden rond 1927 door ir. M. Lens, directeur der stadswerken. Op bovenstaande ingekleurde prent zien we een zicht vòòr de aanvang van deze werken. Links merken we de restanten van de Tarwemolen op en rechts nog de Roggemolen, met in het midden de scheiding tussen beide. Daaronder zien we enkele sfeerbeelden van tijdens die werken en de watergedreven hijswielen. De begeleidende foto s geven ons een goede inkijk op de toenmalige situatie en de manier waarop deze werken werden uitgevoerd. Afb. 15: Sluismolen tijdens werken vanaf 1927, SAL ingekleurd door LHG-EF Afb. 16: Molenraderen in de sluismolen rond 1927, SAL ingekleurd door LHG-EF Afb. 17: Restanten van de Sluismolen anno 2016, foto LHG-EF Afb. 18: Restanten van de Sluismolen anno 2016, foto LHG-EF 18

9 Een vergelijkbaar scenario speelde zich af bij de Viermolens. Deze gingen ook in verval, maar werden in de jaren dertig op de sassen na afgebroken en vervangen door een totale overkapping van de Dijle. Hierop plaatste de toenmalige brouwerij Artois een nieuwe bottelarij. Nadien werd die bij de bouw van de nieuwe brouwerij aan de Twee Waters ingericht tot een feestzaal. De bovenste van de twee werffoto s is de plaats waar ooit de molens van Taloy gestaan hebben. Het massieve gebouw op de achtergrond is het oude moutgedeelte van de eerste Stella Artoisbrouwerij langs de Vaartkom. Het lagere gedeelte rechts is de achterkant van het pand Zeelandt. Nu staat de fotograaf dwars op de Dijle. De opening in de huizenrij is waar het rechtergedeelte van de Slaghmolen of de molen van Wencxele gestaan heeft. In het midden van de rivier zien we nog de funderingspalen, waar later de feestzaal zal komen op te staan. Verplaatsen we ons 80 jaar later dan is hier de situatie geheel anders. Van het Viermolencomplex worden de sassen terug opgewaardeerd. De site van de voormalige Wincxelemolen is nu een wandelzone met verpozingsterras geworden. We hebben tijdens onze eerste wandeling in dit gebied dankbaar gebruik gemaakt van dit gebied om uitleg te geven. De situatie rond de Sluismolen heeft een heel andere geschiedenis gekend. Na decennialang opgesloten te hebben gezeten tussen de Stellablokken kwam de molen bij deze afbraak open en bloot te staan. De nog resterende kleinere omstaande gebouwen zijn nu ook verdwenen en, zoals ons is verteld, gaat de eigenaar de restanten terug in ere herstellen zodat deze site niet meer verder in verval geraakt. Deze alleenstaande molenresten levert nu heel aparte kiekjes op. Deze wandeling werd georganiseerd door Natuurpunt en het LHG op 16 mei met een zestigtal toehoorders in twee groepen en zal herhaald worden. Wees er tijdig bij. Afb. 19: Dijleoverkapping met op achtergrond brouwerij Artois, SAL ingekleurd LHG-EF Afb. 20: Overkapping, SAL ingekleurd LHG-EF Afb. 21 Schotbalken op Dijle anno 2016, LHG Afb. 22: Bezoek LHG Dijledelta 2016, LHG 19

de Dijle Levend door Leuven De molens van het Redingeneiland Leuvens Historisch Genootschap Natuurpunt Leuven

de Dijle Levend door Leuven De molens van het Redingeneiland Leuvens Historisch Genootschap Natuurpunt Leuven de Dijle Levend door Leuven De molens van het Redingeneiland Leuvens Historisch Genootschap Natuurpunt Leuven A 1550 Het Redingeneiland, water en molens Het Redingeneiland ligt tussen beide ringmuren.

Nadere informatie

04. In 40 was ik Van ringmuur tot Diestsevest 21. Activiteit Ringmuur II deel 3

04. In 40 was ik Van ringmuur tot Diestsevest 21. Activiteit Ringmuur II deel 3 l e u v e n historisch 49 Leuvens Historisch Genootschap vzw driemaandelijks nieuwsbrief jaargang 13 juni 2016 03. Editoriaal erfgoedzorg 11. Molenverhaal Dijledelta 36. Hogeschoolplein naar bescherming

Nadere informatie

TWEE ABDIJEN EN BEGIJNEN

TWEE ABDIJEN EN BEGIJNEN WANDELING 2: TWEE ABDIJEN EN BEGIJNEN 11 1 12 10 2 3 9 8 7 4 5 6 1 2 Parkeertoren met lift - Start wandeling Gravers & Stella Midden 18de eeuw hebben 500 Waalse arbeiders gewroet en gegraven aan het kanaal

Nadere informatie

6Plekjes met voelbare historie

6Plekjes met voelbare historie 6Plekjes met voelbare historie Waterwegen hebben in heel veel belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis een rol gespeeld. Voor aanval en verdediging tijdens oorlogen, voor het vervoer van goederen

Nadere informatie

Het Spaans Kasteel en Dampoortstation Dendermondse Spitaalpoort

Het Spaans Kasteel en Dampoortstation Dendermondse Spitaalpoort Het Spaans Kasteel en Dampoortstation Dendermondse Spitaalpoort Gent 19 Ook hier is er nog geen vuiltje aan de lucht. In de St Baafsabdij zijn de paters nog niks bewust wat Keizer Karel hen later zal aangedaan

Nadere informatie

Redingeneiland, een watermolenpark

Redingeneiland, een watermolenpark Redingeneiland, een watermolenpark Etienne Franckx, Ramon Kenis, Paul Reekmans, Wim Platteborze In het kader van onze wandelingen De Dijle levend door Leuven in samenwerking met Natuurpunt, wordt bij gelegenheid

Nadere informatie

den Blauwen Oijvaert : stadsbrouwerij en blauwververij in het Hertogensite-project

den Blauwen Oijvaert : stadsbrouwerij en blauwververij in het Hertogensite-project den Blauwen Oijvaert : stadsbrouwerij en blauwververij in het Hertogensite-project Etienne Franckx Waarom was er daar een brouwerij? Leuven en brouwerijen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoever

Nadere informatie

Wereldwaterdag leidraad voor een boeiende waterwandeling

Wereldwaterdag leidraad voor een boeiende waterwandeling Wereldwaterdag leidraad voor een boeiende waterwandeling Op 22 maart, Wereldwaterdag, gaan jullie met de kinderen op stap om een beker fris water te halen op het Blauwputplein. Net als heel wat kinderen

Nadere informatie

De GROTE en CLEIJNE SPUIJE

De GROTE en CLEIJNE SPUIJE De GROTE en CLEIJNE SPUIJE Etienne Franckx In het kader van de voordrachten en wandelingen over de ontwikkeling van het landschap rond de 2de ringmuur, vesten en huidige ring (zie nieuwsbrief 41) geven

Nadere informatie

Archeologienota: Het archeologisch vooronderzoek aan de Hoorn te Leuven Vanessa Vander Ginst Maarten Smeets Marjolein Van Der Waa

Archeologienota: Het archeologisch vooronderzoek aan de Hoorn te Leuven Vanessa Vander Ginst Maarten Smeets Marjolein Van Der Waa Archeologienota: Het archeologisch vooronderzoek aan de Hoorn te Leuven Vanessa Vander Ginst Maarten Smeets Marjolein Van Der Waa Kessel-Lo, 2016 Studiebureau Archeologie bvba Archeologienota: Het archeologisch

Nadere informatie

Een andere mogelijke betekenis is dat het zou gaan over een verheffing naast de Zenne

Een andere mogelijke betekenis is dat het zou gaan over een verheffing naast de Zenne Heffen: Verklaring naam Heffen: Eerste maal vermelding in 1088 Heffena = Heffe en A Wil zeggen bezinksel en water Mogelijke betekenis: modderbeek of moerasgebied Een andere mogelijke betekenis is dat het

Nadere informatie

Verslag vondstmelding: Eiermarkt 12 (Café Pick), 8000 Brugge

Verslag vondstmelding: Eiermarkt 12 (Café Pick), 8000 Brugge Verslag vondstmelding: Eiermarkt 12 (Café Pick), 8000 Brugge Tijdens verbouwingswerken aan het café Pick aan de Eiermarkt 12 te Brugge werd op 13 januari 2010 een vondstmelding gedaan van een oude riolering.

Nadere informatie

1. Start route Wijlre:

1. Start route Wijlre: Afstand Provincie Plaats Vertrekpunt Bijzonderheden : 12 KM : Limburg : Wijlre-Gulpen : Wijlre of Gulpen : Wijlre P Marchierstraat : Gulpen P Zwembad : Heuvels met enkele klimmetjes, en mooi vergezichten

Nadere informatie

Г B st t - M st t. Een zoektocht naar de exacte locatie van deze foto.

Г B st t - M st t. Een zoektocht naar de exacte locatie van deze foto. Г B st t - M st t Een zoektocht naar de exacte locatie van deze foto. Mij werd gevraagd of ik meer kon vertellen over de exacte locatie van deze foto. Zowel aan de voorkant (Breestraat) als aan de achterkant

Nadere informatie

ACHTERGRONDINFORMATIE VOOR DE DOCENT OVER DE NOORDMOLEN

ACHTERGRONDINFORMATIE VOOR DE DOCENT OVER DE NOORDMOLEN ACHTERGRONDINFORMATIE VOOR DE DOCENT OVER DE NOORDMOLEN U leest meer informatie over de Noordmolen en slim gebruik van duurzame energie. Verder vindt u ook algemene informatie over molens: - Geschiedenis

Nadere informatie

College van burgemeester en schepenen

College van burgemeester en schepenen College van burgemeester en schepenen zitting van 4 augustus 2017 PZ LEUVEN Verkeer Besluit Goedgekeurd Aanvullend reglement houdende verkeersmaatregelen - Mechelsestraat - Goedkeuring (2017_CBS_04860)

Nadere informatie

DE CACHE MEER POLDER. De volgende attributen zul je zeker nodig hebben: - natuurlijk een GPS (al dan niet in de vorm van een smartphone),

DE CACHE MEER POLDER. De volgende attributen zul je zeker nodig hebben: - natuurlijk een GPS (al dan niet in de vorm van een smartphone), Met de cache Meer Polder beleef je het heden en verleden van de Meerpolder. Het is een prachtige tocht van ca. 9 km die je lopend of met de fiets kunt doen. Bij Zoetermeer ligt een polder die is heel bijzonder

Nadere informatie

Restauratievisie. Korenmolen + motorhuis te Goidschalxoord. Stichting Molencomplex Goidschalxoort. Datum: 16 november 2007

Restauratievisie. Korenmolen + motorhuis te Goidschalxoord. Stichting Molencomplex Goidschalxoort. Datum: 16 november 2007 Stichting Molencomplex Goidschalxoort Restauratievisie Korenmolen + motorhuis te Goidschalxoord Datum: 16 november 2007 Opsteller: ir. J.B. van Steensel Versie: 2.0 Status: Definitief 1 1 Inleiding In

Nadere informatie

A11, Graslei. Grasbrug zit bij Koornlei b15

A11, Graslei. Grasbrug zit bij Koornlei b15 A11, Graslei Grasbrug zit bij Koornlei b15 Voor de expo van 13 heeft men dan vele gevels terug aangepast hoe ze vroeger zouden hebben uitgezien. Nog iets, het metsers huis van deze gilde stond in de

Nadere informatie

Het Elisabeth begijnhof Begijnengracht. Gent 8c

Het Elisabeth begijnhof Begijnengracht. Gent 8c Het Elisabeth begijnhof Begijnengracht Gent 8c Op een boogscheut van de Coupure staat het standbeeld van Guislain (10-7-1887) aan de Begijnhoflaan, maar nog geen tram te zien links van het standbeeld.

Nadere informatie

Rijkdom. in Broek in Waterland. Versie 3 d.d

Rijkdom. in Broek in Waterland. Versie 3 d.d Rijkdom in Broek in Waterland Versie 3 d.d. 25-09-2014 Rijkdom in Broek in Waterland Beste puzzelaar, Je staat nu midden in Broek in Waterland. Broek betekent een moerassig gebied. In de omgeving zijn

Nadere informatie

EEN STUKJE WESTHAVENDIJK

EEN STUKJE WESTHAVENDIJK EEN STUKJE WESTHAVENDIJK We weten niet exact hoe oud de Westhavendijk is, de oudste vermelding komt voor in 1840. Door de ligging langs het Havenkanaal is het vanzelfsprekend dat er in de loop der tijd

Nadere informatie

WATERMOLENS IN BOXTEL EN LIEMPDE Hans Pel (auteur) Frank van Doorn (tweede lezer) 1 augustus 2015

WATERMOLENS IN BOXTEL EN LIEMPDE Hans Pel (auteur) Frank van Doorn (tweede lezer) 1 augustus 2015 WATERMOLENS IN BOXTEL EN LIEMPDE Hans Pel (auteur) Frank van Doorn (tweede lezer) 1 augustus 2015 Samenvatting Al in de middeleeuwen stonden langs veel beken in Noord-Brabant watermolens, meestentijds

Nadere informatie

Opdrachten De Korenmolen

Opdrachten De Korenmolen Opdrachten De Korenmolen Geschiedenis Heb jij je wel eens afgevraagd hoe dat lekkere broodje in je hand gemaakt is? Vast wel. Heb jij je ook wel eens afgevraagd of mensen vroeger ook zulke lekkere broodjes

Nadere informatie

Voorbereiding: Dit is een uitbreiding en enkel speelbaar met Niagara/Iguazu. Nieuwe avonturen voor 3 tot 6 edelstenen jagers vanaf 8 jaar

Voorbereiding: Dit is een uitbreiding en enkel speelbaar met Niagara/Iguazu. Nieuwe avonturen voor 3 tot 6 edelstenen jagers vanaf 8 jaar Nieuwe avonturen voor 3 tot 6 edelstenen jagers vanaf 8 jaar Dit is een uitbreiding en enkel speelbaar met Niagara/Iguazu. De jacht op de edelstenen gaat verder! Waanzinnige draaikolken vergen het beste

Nadere informatie

Oostkerke ademt Mien Ruys

Oostkerke ademt Mien Ruys NIEUWSBRIEF 82 juli 2014 Beste, Je hebt via www.atelierartisjok.be ingetekend op de nieuwsbrief. De nieuwsbrief zal je wat meer wegwijs maken in diverse thema's rond planten en tuinarchitectuur. Suggesties

Nadere informatie

Saint-Quentin (Frankrijk) Frankrijk. België. Nederland. in de Noordzee (Nederland) Vlaams Gewest. Waals Gewest

Saint-Quentin (Frankrijk) Frankrijk. België. Nederland. in de Noordzee (Nederland) Vlaams Gewest. Waals Gewest Leerlingen Naam: Het Kanaal Bossuit-Kortrijk: varen tussen Zwevegem en Bossuit Klas: 9 Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen Schelde 1a. Waar bevindt zich de bron van de Schelde?

Nadere informatie

Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen

Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen Leerlingen Naam: Het Kanaal Bossuit-Kortrijk: varen tussen Zwevegem en Bossuit Klas: 9 Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen Schelde 1a. Waar bevindt zich de bron van de Schelde?

Nadere informatie

Kaart van 1755 van de Keizersen. Lievenspoort. St lievenspoort. Brusselsepoort. Oud Scheldeken. Heuvelpoort. St Pietersdorp.

Kaart van 1755 van de Keizersen. Lievenspoort. St lievenspoort. Brusselsepoort. Oud Scheldeken. Heuvelpoort. St Pietersdorp. Brusselsepoortstraat johan@sint-pietersdorp.be D7 Brusselsepoort St lievenspoort Kaart van 1755 van de Keizersen Sint- Lievenspoort Oud Scheldeken Heuvelpoort St Pietersdorp Spaans kasteel Kaart van 1799

Nadere informatie

Nieuwsbrief molen De Nachtegaal nr. 2, november 2011

Nieuwsbrief molen De Nachtegaal nr. 2, november 2011 Nieuwsbrief molen De Nachtegaal nr. 2, november 2011 Nachtegaal verhuisd Onder enorme belangstelling is Nachtegaal neergelaten op zijn nieuwe nest! De molen kon van zijn oude plek worden gehesen en met

Nadere informatie

23 oktober 2011 Daguitstap regio Oudenaarde

23 oktober 2011 Daguitstap regio Oudenaarde 23 oktober 2011 Daguitstap regio Oudenaarde Na één jaartje afwezigheid knoopt de VDK Vriendenkring terug aan bij de traditie om haar leden jaarlijks een daguitstap aan te bieden. Onze ondervoorzitter,

Nadere informatie

Comité Rotte-Dam. MERWE (later Nieuwe Maas)

Comité Rotte-Dam. MERWE (later Nieuwe Maas) Contact: Jan van den Noort, Schoonderloostraat 77, 3024 TT Rotterdam - 010-436 6014 - http://www.jvdn.nl/pages/rotte-dam.html - jan@jvdn.nl Het Comité Rotte-Dam vindt dat het ontstaan van Rotterdam meer

Nadere informatie

1. Onteigening: Lievebermen van 80 m breed; over 6 km lang 2. Verstoring van een levensnoodzakelijk afwateringsnet 3. Onderbreking van het eeuwenoude

1. Onteigening: Lievebermen van 80 m breed; over 6 km lang 2. Verstoring van een levensnoodzakelijk afwateringsnet 3. Onderbreking van het eeuwenoude 1. Onteigening: Lievebermen van 80 m breed; over 6 km lang 2. Verstoring van een levensnoodzakelijk afwateringsnet 3. Onderbreking van het eeuwenoude wegennet 4. De sluis tussen Lieve en Zwin moest 4 keer

Nadere informatie

5. Octrooi Maria-Theresia betreffende de aanleg van de Diestse steenweg, handgeschreven, 26 maart 1778 C 3449 Afmetingen: Verzekeringswaarde:

5. Octrooi Maria-Theresia betreffende de aanleg van de Diestse steenweg, handgeschreven, 26 maart 1778 C 3449 Afmetingen: Verzekeringswaarde: Lijst van de stukken ontleend bij het Stadsarchief Leuven 1. Plan aanleg vaart C 7096 46,1 x 85 2. Tekening vaartkom C 7096 38 x 56 x 3 3. Naerder reglement voor de casseyde van Brussel naer Loven, 1713

Nadere informatie

WATER in de STAD - GENT - Excursie Grenzeloze Schelde vzw

WATER in de STAD - GENT - Excursie Grenzeloze Schelde vzw Gent Excursie Grenzeloze Schelde vzw Water in de Stad 17.07.2009 1/22 WATER in de STAD - GENT - Excursie Grenzeloze Schelde vzw Thema: Ruimtelijke ontwikkeling 17 juli 2009 Terreinbezoek (Samenstelling:

Nadere informatie

De Kilsdonkse Molen. Guusje van Boekel. Groep 6B

De Kilsdonkse Molen. Guusje van Boekel. Groep 6B De Kilsdonkse Molen Guusje van Boekel Groep 6B Inleiding: Op 14 april gingen we met de groep naar De Kilsdonkse Molen in Dinther. Op school hadden we een boekje gehad over molens. We gingen er met de auto

Nadere informatie

Aan de Wijmeneir te Impe, deelgemeente van het Oost-Vlaamse Lede.

Aan de Wijmeneir te Impe, deelgemeente van het Oost-Vlaamse Lede. Vanuit de Wijmenier kan je tal van prachtige wandelingen maken. Eén ervan beschrijven we in onderstaande tekst Wandelpad : Beschermde landschappen langs de Molenbeken Praktische gegevens LENGTE: 15 km

Nadere informatie

A25. Zuivelbrug Groot Kanon plein Meersenierstraat

A25. Zuivelbrug Groot Kanon plein Meersenierstraat A25 Zuivelbrug Groot Kanon plein Meersenierstraat De Zuivelbrug over de leie, 1900 en 2011 aan het kanon aan de Vrijdagmarkt. Het hoekhuis werd afgebroken enkele maanden voor 1900 en werd vervangen door

Nadere informatie

Evaluatieverslag Old Amsterdam Food Tour Cultuurbudget 2014

Evaluatieverslag Old Amsterdam Food Tour Cultuurbudget 2014 Evaluatieverslag Old Amsterdam Food Tour Cultuurbudget 2014 Evaluatieverslag Old Amsterdam Food Tour CITIES Foundation / Cultuurbudget 2014 Achtergrond & Activiteiten In januari 2014 werd CITIES Foundation

Nadere informatie

Beleef de natuur en cultuur van Elsloo

Beleef de natuur en cultuur van Elsloo Beleef de natuur en cultuur van Elsloo Start- en eindpunt: parkeerplaats bij kasteel Elsloo Duur van de wandeling: ca 2 uur Lengte: ca 6 km Vanaf de parkeerplaats gaan we in zuidelijke richting naar de

Nadere informatie

Wandelzoektocht in het provinciaal domein Puyenbroeck. Kijk uit je doppen terwijl je geniet van een mooie, zomerse wandeling

Wandelzoektocht in het provinciaal domein Puyenbroeck. Kijk uit je doppen terwijl je geniet van een mooie, zomerse wandeling Wandelzoektocht 2017 in het provinciaal domein Puyenbroeck Kijk uit je doppen terwijl je geniet van een mooie, zomerse wandeling Deelnameformulier wandelzoektocht van 1 april tot 30 september 2017. Deelname

Nadere informatie

RESTAURATIE VAN DE SCHAAPSKOOI OP REMMERDEN

RESTAURATIE VAN DE SCHAAPSKOOI OP REMMERDEN RESTAURATIE VAN DE SCHAAPSKOOI OP REMMERDEN Op het industrieterrein Remmerden, aan de Addenshoeve, wordt sinds eind 1989 de laatste originele schaapskooi van Rhenen gerestaureerd. De oude schuur verkeerde

Nadere informatie

Dag van het Kasteel 2012

Dag van het Kasteel 2012 Dag van het Kasteel 2012 wandelen rond Zeeuwse kastelen en buitenplaatsen Schouwen-Duiveland Slot Moermond, Renesse Zuid-Beveland De Hellenburg, Baarland Walcheren Westhove, Oostkapelle Zeeuws-Vlaanderen

Nadere informatie

HOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG

HOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG HOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Het is oorlog! Het brandweerkorps wordt snel samengeroepen voor het gemeentehuis. De brandweermannen moeten de jongens gaan waarschuwen

Nadere informatie

Fotozoektocht Het Laathof Hingene

Fotozoektocht Het Laathof Hingene Fotozoektocht Het Laathof Hingene NAAM VAN DE GROEP :. Enkele afspraken: * De foto s staan in de juiste volgorde. * Kijk regelmatig eens rond zodat je bepaalde foto s die vanuit een andere hoek genomen

Nadere informatie

OHP 3: NIJVERDAL - OMMEN

OHP 3: NIJVERDAL - OMMEN OHP 3: NIJVERDAL OMMEN ROUTE 28 km 20 19 De wandeling is onderdeel van het Overijssels Havezatenpad en voert van station Nijverdal langs de Regge en via enkele mooie landgoederen naar station Ommen. Het

Nadere informatie

Historische wandeling Ommoordseweg

Historische wandeling Ommoordseweg Historische wandeling Ommoordseweg In ons boekje Ommoordseweg van begin tot eind hebben wij geprobeerd de verdwenen weg en de verleden tijd voor u te laten herleven. Met die in gedachten is het verkennen

Nadere informatie

In de vriendschap tussen mensen is het Gerlachus zelf die ons groet.

In de vriendschap tussen mensen is het Gerlachus zelf die ons groet. Vriendschap, Vrij en ongedwongen, Zonder vriendschap kun je iemand niet helemaal vertrouwen in je blijdschap en verdriet. Wie ben jij, wie is de ander? In de vriendschap tussen mensen is het Gerlachus

Nadere informatie

De wens van de Portus a/d Reep en omwonenden in verband met de herwaardering.

De wens van de Portus a/d Reep en omwonenden in verband met de herwaardering. De wens van de Portus a/d Reep en omwonenden in verband met de herwaardering. De wens van de Portus a/d Reep en omwonenden in verband met de herwaardering. Gouvernementsgebouw vóór de overwelving van de

Nadere informatie

Stegenwandeling zie ook nieuwsbief maart 2016

Stegenwandeling zie ook nieuwsbief maart 2016 Op 19 maart 2016 heeft de zeer geslaagde stegenwandeling plaatsgevonden. De deelnemers aan deze wandeling georganiseerd door de Tielse Binnenstad Vereniging werden rondgeleid door de historische, merendeels

Nadere informatie

KAART OP PAGINA 5. Melkroute is een initiatief van Boerderij Recreatie in samenwerking met ondernemers rond het Tjeukemeer

KAART OP PAGINA 5. Melkroute is een initiatief van Boerderij Recreatie in samenwerking met ondernemers rond het Tjeukemeer KAART OP PAGINA 5 Melkroute is een initiatief van Boerderij Recreatie in samenwerking met ondernemers rond het Tjeukemeer Melkroute inspireert mensen de essentie van onze melkerfgoed & cultuur in het hedendaagse

Nadere informatie

Werkstuk Dordtologie november 2014

Werkstuk Dordtologie november 2014 Werkstuk Dordtologie november 2014 Hilde van Kruiningen VAN BIERBROUWEN. NAAR BLAUWBILGORGEL Omdat ik in dit gebied woon en me dagelijks over de Groenmarkt en het Buddingh plein begeef hebben de geschiedenis

Nadere informatie

Naam: FLORIS DE VIJFDE

Naam: FLORIS DE VIJFDE Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen

Nadere informatie

Het Paayenborchsteegje in Utrecht

Het Paayenborchsteegje in Utrecht Het Paayenborchsteegje in Utrecht Het Paayenborch steegje is een van de steegjes tussen de Oude Gracht en de Lange Nieuwstraat. De toegang aan de Oude Gracht lag tussen de Smeebrug en Geertebrug, ten noorden

Nadere informatie

Comité Rotte-Dam. Admiraal de Ruyterweg GOUDSESINGEL. Mariniersweg BINNENROTTE HOOGSTRAAT. Bieb. Markthal plan BLAAK NIEUWE MAAS

Comité Rotte-Dam. Admiraal de Ruyterweg GOUDSESINGEL. Mariniersweg BINNENROTTE HOOGSTRAAT. Bieb. Markthal plan BLAAK NIEUWE MAAS Contact: Jan van den Noort, Schoonderloostraat 77, 3024 TT Rotterdam - 010-436 6014 - http://www.jvdn.nl/pages/rotte-dam.html - Janvdnoort@ext.eur.nl Het Comité Rotte-Dam vindt dat het ontstaan van Rotterdam

Nadere informatie

De St. Petrus Canisiusschool en Liduinaschool.

De St. Petrus Canisiusschool en Liduinaschool. De St. Petrus Canisiusschool en Liduinaschool. Onder leiding van pastoor Van de Pavoort werden er op een perceel grond naast de kerk 2 scholen gebouwd voor de kinderen uit de nieuwe parochie. Zoals gebruikelijk

Nadere informatie

" Non - Stop " Seniorenwerking vnr - vzw

 Non - Stop  Seniorenwerking vnr - vzw laats : VOLLEZELE Naam wandeling : WALGRAEVEWANDELING Lengte wandeling : 7 km 300 meter Duur wandeling : 1 h 49 min Gemiddelde snelheid: 4 km/h Aard van de wegen : De wandeling loopt over betonwegjes en

Nadere informatie

ChrIsto auspice DoMUs recens exstruitur

ChrIsto auspice DoMUs recens exstruitur Kiek ins nao bove Nee, dit stukje gaat niet over de Maastrichtse beren Max en Pol. Hoewel menige Maastrichtenaar met genoegen zal terugkijken op de tijd dat de berenkooi in het Aldenhofpark een trekpleister

Nadere informatie

Wandelend langs de kerken en plaatsen van voormalige kerken van Gorredijk

Wandelend langs de kerken en plaatsen van voormalige kerken van Gorredijk Wandelend langs de kerken en plaatsen van voormalige kerken van Gorredijk Wandelroute van ongeveer een uur en een kwartier. Van de Ontmoetingskerk naar de voormalige Evangelische Gemeente Eben Haëzer Vanuit

Nadere informatie

Wandeling De Kleine Kievit ruim 4 uren (in te korten tot 3 uren).

Wandeling De Kleine Kievit ruim 4 uren (in te korten tot 3 uren). Wandeling De Kleine Kievit ruim 4 uren (in te korten tot 3 uren). Start bij dorpshuis de Spil; U verlaat het dorpshuis en steekt over bij de oversteekplaats; Ga het fiets-/voetpad op (Zoomweg), langs de

Nadere informatie

Kastelen in Nederland

Kastelen in Nederland Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,

Nadere informatie

Fietsroute door de Zuidplaspolder. Zuidplaspolder Routebeschrijving 33 km

Fietsroute door de Zuidplaspolder. Zuidplaspolder Routebeschrijving 33 km Zuidplaspolder Routebeschrijving 33 km Deze fietstocht laat u de mooie plekjes en locaties zien waar wij van het hoogheemraadschap en de vereniging Molenvrienden Rottemerengebied trots op zijn. De fietsroute

Nadere informatie

Aan de afsluiting bij de brouwerij namen 20 personen deel.

Aan de afsluiting bij de brouwerij namen 20 personen deel. Wandeling in Jabeek. Gehouden op donderdag12 juli 2018. De verzamelplaats was op de markt in Jabeek. De afsluiting vond plaats bij Dorpsbrouwerij De Maar. Aan de wandeling namen 15 personen deel. Aan de

Nadere informatie

RUIMTELIJK ONDERZOEK

RUIMTELIJK ONDERZOEK RUIMTELIJK ONDERZOEK de vallei van het Klein Schijn de vallei van de Zwanebeek de vallei van het Groot Schijn Luchtfoto op grote schaal met aanduiding van de landschappelijke beekvalleien en de heuvelruggen

Nadere informatie

De Zeeschelde: varen tussen Temse en Antwerpen

De Zeeschelde: varen tussen Temse en Antwerpen Leerlingen Naam: De Zeeschelde: varen tussen Temse en Antwerpen Klas: 9 Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen Schelde Het gebied van de Schelde en haar bijrivieren heeft een

Nadere informatie

BATHMEN: SALLANDSE LANDWEER

BATHMEN: SALLANDSE LANDWEER BATHMEN: SALLANDSE LANDWEER ROUTE 28 km 20 19 Een reis langs de middeleeuwse verdedigingslinie, ook wel 'landweer' genoemd. Een mooie fietstocht door het fraaie Sallands landschap, van Bathmen naar Holten

Nadere informatie

Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen

Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen Leerlingen Naam: De Boven-Schelde: varen tussen Oudenaarde en Merelbeke Klas: 9 Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen Schelde 1a. Waar bevindt zich de bron van de Schelde?

Nadere informatie

INGELMUNSTER TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG

INGELMUNSTER TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG INGELMUNSTER TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op 31 juli 1914 staat de gemeente in rep en roer: het is oorlog! Overal wordt erover gepraat. De volgende dag al moeten de dienstplichtigen

Nadere informatie

Hendriksbosch. Het Hendriksbosch is bezit van de gemeente Nunspeet. Het dennenbos ligt op een steenworp afstand van het station.

Hendriksbosch. Het Hendriksbosch is bezit van de gemeente Nunspeet. Het dennenbos ligt op een steenworp afstand van het station. Hendriksbosch door Peter Kwant Het Hendriksbosch is bezit van de gemeente Nunspeet. Het dennenbos ligt op een steenworp afstand van het station. In het Hendriksbosch gaan natuur en recreatie samen. Het

Nadere informatie

GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG

GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op vrijdag 31 juli 1914 staat Gits in rep en roer: de algemene mobilisatie wordt afgekondigd. Alle jongemannen die in aanmerking komen voor

Nadere informatie

DE MAAS (in Belgie)

DE MAAS (in Belgie) DE MAAS (in Belgie) Hier geldt het Scheepvaartreglement Gemeenschappelijke Maas https://www.binnenvaartkennis.nl/wp-content/uploads/2018/12/scheepvaartreglement-gemeenschappelijke-maas.pdf In Nederland

Nadere informatie

B1 Hoofddorp pagina 1

B1 Hoofddorp pagina 1 B1 Hoofddorp pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Geschiedenis 3. Ontwikkeling 4. Bezienswaardigheden 1. Inleiding Hoofddorp is een stad in de provincie Noord-Holland en de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmermeer.

Nadere informatie

De steen die verhalen vertelt.

De steen die verhalen vertelt. De steen die verhalen vertelt. Heel lang geleden kenden de mensen geen verhalen, er waren geen verhalenvertellers. Het leven zonder verhalen was heel moeilijk, vooral gedurende de lange winteravonden,

Nadere informatie

TOERISME IN HAMME. Gidsenopleiding Sigmaplan Durmevallei (1 maart 2016) 2/29/2016 Hamme powerpointpresentatie

TOERISME IN HAMME. Gidsenopleiding Sigmaplan Durmevallei (1 maart 2016) 2/29/2016 Hamme powerpointpresentatie TOERISME IN HAMME Gidsenopleiding Sigmaplan Durmevallei (1 maart 2016) 2/29/2016 Hamme powerpointpresentatie 1 www.hamme.be De slogan Hamme, een oase van groen en water gaat al jaren mee maar dekt nog

Nadere informatie

CLEMENT CATELINE, PEDE RUBEN, CHERRETTÉ BART. Het Domein Mesen: een historische kern te Lede (O.-Vl.)

CLEMENT CATELINE, PEDE RUBEN, CHERRETTÉ BART. Het Domein Mesen: een historische kern te Lede (O.-Vl.) CLEMENT CATELINE, PEDE RUBEN, CHERRETTÉ BART Het Domein Mesen: een historische kern te Lede (O.-Vl.) In het kader van het masterplan Parkdomein Mesen is op de site van het voormalige Markizaat te Lede

Nadere informatie

Korenmarkt deel 1. Vanaf de huizen naast het oude A 9. postgebouw tot Klein Turkye inclusief de Korte Munt

Korenmarkt deel 1. Vanaf de huizen naast het oude A 9. postgebouw tot Klein Turkye inclusief de Korte Munt Korenmarkt deel 1. Vanaf de huizen naast het oude A 9 postgebouw tot Klein Turkye inclusief de Korte Munt Coornaert (reeds zo genoemd in de 13 de eeuw) thans Koornmarkt of Korenmarkt prent uit 1839. De

Nadere informatie

9Sommige stukken van beken en rivieren bieden nog extra charme, Prachtige oorspronkelijke stukken van beken

9Sommige stukken van beken en rivieren bieden nog extra charme, Prachtige oorspronkelijke stukken van beken Prachtige oorspronkelijke stukken van beken 9Sommige stukken van beken en rivieren bieden nog extra charme, doordat daar de werking van de elementen goed zichtbaar is, of omdat de sfeer er gewoonweg sprookjesachtig

Nadere informatie

Saint-Quentin (Frankrijk) Frankrijk. België. Nederland. in de Noordzee (Nederland) Vlaams Gewest. Waals Gewest

Saint-Quentin (Frankrijk) Frankrijk. België. Nederland. in de Noordzee (Nederland) Vlaams Gewest. Waals Gewest Leerlingen Naam: De Boven-Schelde: varen tussen Bossuit en Oudenaarde Klas: 9 Opdracht 1: rivieren het stroomgebied en kanalen van in Vlaanderen Schelde 1a. Waar bevindt zich de bron van de Schelde? Saint-Quentin

Nadere informatie

De Hoogkale. De huidige Durmbrug over de Brugse Vaart in de Durmen(wijk) zonder woningen.

De Hoogkale. De huidige Durmbrug over de Brugse Vaart in de Durmen(wijk) zonder woningen. De Hoogkale. De Hoogkale had haar brongebied in Sint-Joris-Beernem aan de waterscheiding tussen het Scheldebekken en het IJzerbekken waar twee beekjes, de Mizeriebeek en de Slabbaertbeek, samenvloei(d)en

Nadere informatie

Carcassonne Abtei und Bürgermeister Hans im Glück, 2007 Klaus-Jürgen WREDE 2-6 spelers vanaf 8 jaar ± 60 minuten

Carcassonne Abtei und Bürgermeister Hans im Glück, 2007 Klaus-Jürgen WREDE 2-6 spelers vanaf 8 jaar ± 60 minuten Carcassonne Abtei und Bürgermeister Hans im Glück, 2007 Klaus-Jürgen WREDE 2-6 spelers vanaf 8 jaar ± 60 minuten Uitbreiding 5 Alleen speelbaar samen met het basisspel van Carcassonne! Met deze uitbreiding

Nadere informatie