In en als team: leren als relationeel gebeuren

Transcriptie

1 In en als team: leren als relationeel gebeuren Johan Hovelynck POOLL-studiedag 8 januari 2014

2 Leren en ontwikkelen in en als team Over persoonlijk leren, teamleren, groepsontwikkeling en de verwevenheid van deze processen...

3 Leren en ontwikkelen in en als team kennen kunnen leren leren! leren aanleren? procesdenken ontwikkelen Chris Argyris kennis procesbegeleiding

4 Leren en ontwikkelen: bijdragen van Chris Argyris Praat- en praktijktheorie onderscheid in gedragstheorieën Organisationeel leren gezamenlijk leren, leren in relatie Single & double loop leren denk- & leerkaders ~ efficiëntie & effectiviteit Model I & II -gedrag leren en de kwaliteit van relaties Action science ervaringsleren in actieonderzoek

5 Leren en ontwikkelen in en als team Success in the marketplace increasingly depends on learning, yet most people don't know how to learn. (Argyris, 1991, 99)

6 Drie ingangen tot het thema: Ervaringen met leren in groepen outdoor training, groepsdynamica, CIGO Onderzoek over procesbegeleiding faciliteren van relationeel leren Werk van Chris Argyris Leren en ontwikkelen in en als team pionier van de lerende organisatie, samen met Donald Schön

7 1. (Leren) leren Praktijktheorie ontwikkelen Een relationeel proces

8 Leren: praktijktheorie ontwikkelen Experiential learning occurs when individuals recognize their theory-in-use and develop, if they wish, additional theories-in-use. (Argyris & Schön, 1974, 99)

9 Klem in de grot? een voorbeeld van knowing-in-action

10 als ik in dat gat kruip, kom ik misschien op een punt dat te smal is om er door te kunnen omdat ik me daar niet kan omdraaien, zal ik achteruit terug moeten als het vooruit al moeilijk is, Klem in de grot? een voorbeeld van reflection-in-action zal het achteruit wellicht onmogelijk zijn als ik niet terug kan, zit ik vast

11 Leren: praktijktheorie ontwikkelen There are two kinds of theories of action : Espoused theories are those that an individual claims to follow. praattheorie Theories-in-use are those that can be inferred from action (..) it is a theory consistent with what they do. praktijktheorie (Argyris, Putnam & McLain Smith, 1985, 82)

12 Espoused theory : knowledge as usual? Waarom..? : vraag naar verklaring Claustrofobie.. : correcte diagnose: abstract uit algemene theorie Dan moet je niet gaan! een wel-niet -keuze Argyris: Non-programmed events Defensive routines

13 Theory-in-use : een ander soort kennis Wat..? : vraag naar reflectie Als ik.. : concrete beleving en specifieke veronderstellingen Wat als je..? : vraag naar verkenning differentiëren van opties nieuwe mogelijkheden voor actie Argyris: Valid information

14 Theory-in-use : expliciteren om te leren? Ex-pliciteren = ont-wikkelen maar Verwoorden is niet noodzakelijk voor leren Verwoorden draagt niet perse bij tot leren Wanneer wel, op welke manier,? Hoe praktijktheorie verwoorden, zonder dat het praattheorie wordt?

15 Theory-in-use : expliciteren om te leren? Condities voor valide informatie door introspectie: interrupting a process as it is occurring. alerting subjects to their cognitive processes. coaching them in introspective procedures (Nisbett & Wilson, 1977, 246) Validering door gedragsverandering! outcomes ( lagging ) procesindicatoren ( leading )

16 Theory-in-use : expliciteren om te leren? outcome-orientation oplossingsgericht productfocus taak & techniek theory-orientation (Inhelder & Kamiloff, 1975) probleemgericht procesfocus (Overlaet, 1985) gedrag & praktijktheorie (Hovelynck, 2000) verschuivingen merkbaar in het gesprek

17 2. Relationeel leren Praktijktheorie afstemmen Een model-ii-proces

18 Vast in het gesprek? een voorbeeld van knowing-in-action

19 Theory-in-use : expliciteren om te leren? Het zou niet gepast zijn Niemand pushen! Als groep samen Andere activiteit vragen! wel-niet, iedereen of niemand

20 Theory-in-use : expliciteren om te leren? Hoe was het voor jou? Opluchting differentiatie & diversiteit Hoe zijn we in die discussie geraakt over mensen pushen? Het gesprek vertraagt De toon daalt

21 Theory-in-use : model I & model II gesloten / sluitend algemeen abstract niet bevraagbaar vermijd gevoelens open / openend concreet / rechtstreeks geïllustreerd bevraagbaar gevoelens bespreekbaar eenzijdige taakcontrole mede-eigenaarschap (Argyris & Schön, 1974, 66-71) (Argyris, Putnam & McLain Smith, 1985, )

22 Theory-in-use : expliciteren om te leren? Theories-in-use can be made explicit by reflecting on action. But we should note that the act of reflecting is itself governed by theories-in-use (Argyris, Putnam & McLain Smith, 1985, 82)

23 Theory-in-use : expliciteren om te leren? Condities voor valide informatie in interactie: Model II theory-in-use minimally defensive interpersonal relations and group dynamics combined advocacy and inquiry illustrated attributions and interpretations: observable data encouragement to surface conflicting views (Argyris & Schön, 1974, 66-71) (Argyris, Putnam & McLain Smith, 1985, )

24 Theory-in-use : expliciteren om te leren? model I oplossingsgericht productfocus model II (Argyris & Schön, 1974) probleemgericht (Overlaet, 1995) procesfocus (Hovelynck, 2000)

25 3. Leren in en als team Gezamenlijke praktijktheorie Groepsontwikkeling

26 Groepsontwikkeling: praktijktheorie ontwikkelen Experiential learning occurs when group members individuals recognize their theory-in-use and develop, if they wish, additional theories-in-use. (Argyris & Schön, 1974, 99)

27 Groepsontwikkeling: beweging naar model-ii? Eigen praktijktheorie her-kennen, er-kennen en ver-kennen vergt het ontwikkelen van een lerende relatie: veiligheid effectiviteit temporiseert drijft dat proces is deel van groepsontwikkeling. (Hovelynck, 2000, 440)

28 topic issue mode taak product inclusie invloed intimiteit men het techniek Groepsontwikkeling: praktijktheorie ontwikkelen structuur procedure gelijkheid we rollen gelijkwaardigheid ik en jij mengvormen gedrag proces praktijktheorie (Hovelynck, 2000, 427)

29 topic issue mode taak product model-i model-ii inclusie invloed intimiteit men het techniek Groepsontwikkeling: praktijktheorie ontwikkelen structuur procedure gelijkheid rollen gedrag proces gelijkwaardigheid we ik en jij mengvormen praktijktheorie (Hovelynck, 2000, 427)

30 Communicatie A/T P/O I/E Verwante bevindingen: model-ii ontwikkelen? Teamprestatie Hoog Middelmatig 5/1 1/1 1/1 2/1 3/2 3/2 Laag <1/1 A/T: Aansluiten, ingaan op/tegen ingaan, ontkennen P/O: bepleiten, stelling nemen/vragen, Onderzoeken I/E: over zichzelf, Intern/ over andere, Extern /0 /0 (Losada & Heaphy, 2004; Losada, 1999)

31 Model II theory-in-use Aansluiten/tegen ingaan: encouragement to surface conflicting views Pleiten/onderzoeken: combines advocacy and inquiry Contact & confrontatie Verwante bevindingen: model-ii ontwikkelen? (Argyris & Schön, 1974) Aansluiten/tegen ingaan: confronteren is constructief binnen het contact (Lagrou, 1984)

32 Ter afronding Tussentijdse besluiten? Aanzet tot verder verkennen

33 Uitleggen of leren? Praat- & praktijktheorie Model-I & Model-II-functioneren Single & double loop learning verklaring abstract, algemeen geldend waar/juist doorgegeven emotie controleren verkenning concreet, contextgebonden generatief, nieuwe opties doorleefd omgaan met emotie

34 Leren en ontwikkelen Makkelijker gedaan dan gezegd in en als team plaats voor tacit knowledge : expliciteren draagt niet per se bij tot leren Onveilige relaties genereren oppervlakkige kennis wie is minstens zo belangrijk als wat onbemind is onbekend? Leren en ontwikkelen zijn processen Van toenemend differentiëren het categoriseren voorbij: ook de tweedelingen van Argyris en deze presentatie ;-)