Welke hoofdlijnen? ISO inventariseert instemmingsrecht hoofdlijnen begroting

Transcriptie

1 Welke hoofdlijnen? ISO inventariseert instemmingsrecht hoofdlijnen begroting Mei 206

2

3 Inhoud Inhoud... Aanleiding... Duidelijkheid over hoofdlijnen?... Medezeggenschapsreglement... 5 Investeringen... 6 Tevreden... 8 Conclusie... 9 Welke hoofdlijnen? mei 206

4

5 Aanleiding Per september 205 is in de Wet Studievoorschot geregeld dat medezeggenschapsraden van hoger onderwijsinstellingen instemmingsrecht op de hoofdlijnen van de begroting hebben gekregen. Middels het leenstelsel is studeren een meer private aangelegenheid geworden, waardoor is besloten dat studenten meer zeggenschap over hun opleiding zouden krijgen. Door de medezeggenschap instemmingsrecht op hoofdlijnen van de begroting van hun instelling te geven, beoogt deze wet de inspraak van studenten aan hun instelling te vergroten. Na enkele zorgwekkende berichten over de uitvoering van deze nieuwe wet is het ISO een inventarisatie gestart. In mei 206 heeft het ISO de ervaringen van zijn centrale medezeggenschapsraden gevraagd omtrent dit thema. In dit stuk vindt u de uitkomsten van een steekproef onder 2 medezeggenschapsraden; twaalf aan de universiteit en negen hogeschoolraden. Aan vertegenwoordigers van deze raden is gevraagd naar hun eigen ervaringen met het recent verworven instemmingsrecht. Hiervoor heeft het ISO gevraagd wat er op hun instelling onder hoofdlijnen werd gerekend, of zij in staat gesteld werden de begroting goed te lezen (was er voldoende scholing?) en of zij duidelijk de investeringen in het onderwijs konden zien. Daarnaast heeft het ISO gevraagd naar de voorinvesteringen (of dit wordt gedaan en of de medezeggenschap hier inspraak op heeft) en ten slotte of zij tevreden waren met de procedure en nu het gevoel hebben meer zeggenschap over hun onderwijs te hebben verkregen zoals de wet aanvankelijk beoogde. Zie onder meer: CvB ontzegt medezeggenschap instemmingsrecht op allocatiemodel, Website Studentenraad UvA, --205, Welke hoofdlijnen? mei 206

6 Duidelijkheid over hoofdlijnen? Ten eerste ziet het ISO dat voor bijna de helft (8%) van de raden het onduidelijk was wat er tot de hoofdlijnen van de begroting behoort. Bij een derde (%) van de gesproken medezeggenschapsraden bleken de hoofdlijnen wel duidelijk geformuleerd en in 9% van de gevallen er al eerder instemmingsrecht op (delen van) de begroting was, waardoor hier dit jaar geen discussie over hoofdlijnen heeft plaatsgevonden 2. Drie van de vier instellingen die al instemmingsrecht gaven zijn hogescholen, bij één universiteit had de medezeggenschap al eerder instemmingsrecht op een deel van de begroting. Wat verder opvalt aan deze cijfers is dat het op de hogeschool beter lijkt te gaan dan op het wo: op 58% van de universiteiten tegen % van de hogescholen waren de hoofdlijnen (nog) niet duidelijk. Ook bestaat er nog erg veel verschil tussen instellingen wat er precies onder hoofdlijnen wordt verstaan. In sommige gevallen worden hoofdlijnen gedefinieerd als zijnde veranderingen in geoormerkte middelen van miljoen per jaar of meer of Bij de behandeling van de begroting heeft de universiteitsraad onder meer instemmingsrecht op: wijzigingen van meer dan miljoen per begrotingspost ten opzichte van de kaderbrief vorming van en verandering in bestemmingsreserves van meer dan miljoen, terwijl op andere instellingen de gehele begroting tot hoofdlijn gerekend wordt. Aan de Universiteit van Amsterdam ontstond ophef toen het College van Bestuur en de studentenraad van mening verschilden over het verdeelmodel. Is het interne allocatiemodel een hoofdlijn? Duidelijk lijkt dat iedere instelling hoofdlijn op haar eigen wijze interpreteert. Hoofdlijnen totaal Hogescholen duidelijk 7 duidelijk onduidelijk al eerder onduidelijk Universiteiten 0 al eerder duidelijk 7 onduidelijk al eerder 2 Op de Rijksuniversiteit Groningen, de Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Windesheim en de Hogeschool Utrecht had de medezeggenschap al voor dit jaar instemmingsrecht op de (hoofdlijnen van) de begroting. Xander Bronkhorst, Studenten kritisch in debat over hoofdlijnen begroting, Dub --205, Welke hoofdlijnen? mei 206

7 Medezeggenschapsreglement Voor bijna de helft van de raden (8%) is het instemmingsrecht nog niet opgenomen in het medezeggenschapsreglement, met name omdat er nog veel onduidelijk bleek en ze dus willen wachten met het goed over te nemen. Eén raad gaf aan dat zij de tekst uit het wetsontwerp hebben overgenomen, waardoor de reglementen dus heel erg vaag blijven. Interessant is ook om te zien dat van de raden die dit jaar instemmingsrecht hebben gekregen op de hogeschool, slechts één van de ondervraagden aangaf dat het instemmingsrecht al in het reglement opgenomen is. Reglementen totaal Universiteiten 7 vastgelegd 5 6 vastgelegd niet vastgelegd al eerder 0 niet vastgelegd al eerder Hogescholen vastgelegd niet vastgelegd 5 al eerder Welke hoofdlijnen? mei 206 5

8 Investeringen De begroting zelf was voor het merendeel van de raden duidelijk leesbaar. Voor 76% van de raden was het duidelijk zichtbaar waar de voorinvesteringen van het leenstelsel in het onderwijs naar toe gingen. Hetzelfde zien we ook waar het gaat om voorinvesteringen, behalve het feit dat niet alle instellingen aangeven voorinvesteringen te doen. Opvallend is dat enkele instellingen al eerder toegezegde uitgaven waarover al langer geleden besloten is, nu hebben aangeduid als voorinvestering. Andere medezeggenschapsraden geven aan dat hun instelling niet voor investeren, maar geven aan dat hun normale investeringen ook een verbetering van het onderwijs zijn. Volgens één van de medezeggenschapsraden aangesloten bij het ISO werd gesteld door het CvB dat de instelling om deze reden geen voorinvesteringen doet, aangezien ze weinig financiële middelen hebben en anders toch gewoon oude investeringen als voorinvestering kunnen labelen, als [de medezeggenschap] dat graag wil. Wat betreft de verhouding HBO/WO zien we op dit gebied geen grote verschillen (op het WO geeft 75% aan dat het goed zit, op het HBO is dit 78%). Belangrijk om aan te geven is dat veel raden aangeven de voorinvesteringen op de begroting terug kunnen vinden, maar aangeven dat dit niets zegt over de zichtbaarheid in bredere zin: studenten die wij gesproken hebben waren voorzichtig met benoemen of de voorinvesteringen daadwerkelijk al tot beter onderwijs hebben geleid.. Investeringen in onderwijs. Voorinvesteringen 6 zichtbaar niet zichtbaar onbekend 6 zichtbaar niet zichtbaar onbekend 6 Welke hoofdlijnen? mei 206

9 Scholing Doordat veel medezeggenschapsraden met het instemmingsrecht op de hoofdlijnen van de begroting een grote extra taak erbij hebben gekregen, is extra scholing noodzakelijk. De helft van de ondervraagde raden geeft aan voldoende extra budget en training te hebben, maar bij veel raden is het nog onduidelijk of en wanneer hier tijd en ruimte voor wordt gemaakt. De helft van de raden (52%) is tevreden over hun (extra) scholing, voor vier raden is dit niet aan de orde, aangezien zij al eerder instemmingsrecht op de hoofdlijnen van de begroting hadden, waardoor zij geen extra training ten opzichte van voorgaande jaren nodig hadden. Slechts twee raden (0%) gaven aan ontevreden te zijn over hun scholing. Voor de overige 0% is het nog onduidelijk hoe het er volgend jaar uit zal zien, waardoor ze hier nog geen uitspraak over wilden doen. 5. Scholing Universiteiten genoeg te weinig 2 6 genoeg te weinig onbekend onbekend Hogescholen 2 niet van toepassing 5 genoeg te weinig onbekend Welke hoofdlijnen? mei 206 7

10 Tevreden Over het algemeen, al deze punten meewegend, is 8% van de ondervraagde raden tevreden met hun extra verworven rechten. Voor 9% (dezelfde vier raden die al eerder instemmingsrecht hadden) is er niet veel veranderd, al geven zij aan evengoed tevreden te zijn. % van de raden met wie wij contact hebben gehad geeft aan niet geheel tevreden of zelfs ontevreden te zijn. Zij vinden dat ze recht hadden op meer, dat er onduidelijkheid was over de hoofdlijnen of dat de stukken stelselmatig te laat binnenkomen. Medezeggenschappers aan de universiteit lijken tevredener dan hbo ers: waar aan de hogeschool maar een derde tevreden is, is dit op de universiteit ruim de helft (58%). 6. Tevreden? Universiteiten ja 0 ja nee 7 Hogescholen nee niets veranderd 7 niets veranderd ja nee niets veranderd 8 Welke hoofdlijnen? mei 206

11 Conclusie Uit deze eerste inventarisatie komt naar voren dat er per instelling nog grote verschillen bestaan wat betreft de nieuwe wet: hoe de hoofdlijnen gedefinieerd worden verschilt per instelling en ook rondom de reglementen en scholing bestaan nog grote verschillen. Zo constateert het ISO dat de Centrale Medezeggenschapsraad op de Hogeschool van Amsterdam instemming op de gehele begroting heeft (zo kunnen zij bijvoorbeeld zelfs zien hoeveel potloden er ingekocht zijn), terwijl op de Universiteit Utrecht is afgesproken dat de Universiteitsraad alleen vragen mag stellen over posten die meer dan miljoen euro afwijken van de Kaderbrief. Bij de Universiteit van Amsterdam ontstond er een discussie of het allocatiemodel wel of geen hoofdlijn was. In Tilburg woedde dezelfde discussie, maar dan of er instemmingsrecht was op de voorinvesteringen. Om het beoogde resultaat met deze wet te behalen, lijkt meer duidelijkheid over de hoofdlijnen van begroting wenselijk. Nu is het zo dat de Minister de uitvoering van deze wet aan de instellingen laat, hetgeen er voor zorgt dat er grote verschillen kunnen ontstaan. Het ISO roept de betrokken partijen op nader onderzoek te doen naar de grote verschillen tussen instellingen. Om vervolgens samen in gesprek te gaan en zo te kijken hoe de uitvoering van deze wet verbeterd kan worden. Hierbij vindt het ISO het van belang dat elke instelling een minimum heeft omtrent het begrip hoofdlijnen van de begroting. Op deze manier is er voor alle instellingen duidelijkheid over wat er onder hoofdlijnen van de begroting wordt verstaan, maar mogen instellingen altijd meer doen om de medezeggenschap intensiever te betrekken bij hun beleid, zoals op een viertal instellingen al voor dit landelijk ingevoerde instemmingsrecht al gebeurde. Welke hoofdlijnen? mei 206 9

12 Auteurs Bram Harkema Simon Theeuwes Ontwerp Jasper Sonderen Over ISO Het Interstedelijk Studenten Overleg is de grootste landelijke studentenorganisatie en behartigt de belangen van studenten uit het hoger onderwijs. Bij het ISO zijn 5 (aspirant) lidorganisaties en zes convenantpartners aangesloten, die samen ruim studenten vertegenwoordigen. Het ISO is vaste gesprekspartner van onder andere het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de politieke partijen en de koepels van universiteiten en hogescholen. 0 Welke hoofdlijnen? mei 206