De volgende ochtend te laat op m n werk, ik ging fouten maken, bleef wel es een hele dag in bed liggen. Nou ja, daar kon ik op wachten: ontslagen!

Transcriptie

1 1 RENDEMENS Mijn naam is Jan Rendemens. Ik was verrast en vereerd dat jullie mij uitnodigden om hier iets te komen vertellen. Soms denk ik wel eens: wie wil mijn verhaal nog horen? Nou, jullie dus! Bedankt, dat jullie naar mij willen luisteren. Eerlijk gezegd vind ik het ook wel een beetje spannend voor zo n grote groep mensen. Dat ben ik niet gewend. Toch wil ik graag een paar dingen tegen jullie zeggen. Eerst even over mijn naam: Jan Rendemens heet ik dus. En ik zeg er meteen maar bij dat ik mijn naam geen eer aan doe. Want ik kost de maatschappij meer geld dan ik opbreng. Mijn rendement is niet zo best. En ik merk: als je rendement negatief is, dan wordt het steeds kouder om je heen. Ik las laatst een hele mooie uitspraak: terwijl de aarde steeds verder opwarmt, wordt de samenleving steeds killer. Ik dacht: dat klopt, zo voelt het. Weet je hoe dat komt: omdat het in onze maatschappij steeds meer gaat om economie, om rendement, hoeveel euro kost jij en hoeveel euro breng jij op? En kost je meer geld dan je opbrengt, dan begint de samenleving steeds bedenkelijker te kijken. Onze maatschappij wordt steeds meer ge-economiseerd. Het draait steeds meer om kostenplaatjes, om winst en verlies. De Nederlandse verzorgingsstaat: dat is verleden tijd, iets van de vorige eeuw. En dat snap ik wel: dat kon ook niet meer, onbetaalbaar, niet vol te houden en misschien ook niet helemaal gezond. Maar slaan we nu niet door naar het andere uiterste?? Waar alles draait om kille cijfers. Waar er maar steeds één vraag is: is dit wel goed voor onze economie? Onze samenleving wordt ge-economiseerd. Mensen worden ge-economiseerd.

2 2 Wat is een mens waard? Als jij in Nederland vermist wordt, dan wordt er gemiddeld 1 ½ dag naar jou gezocht. Wordt een straaljagerpiloot vermist, dan wordt daar vier keer zo lang naar gezocht. Maar ja, in zijn opleiding is dan ook tonnen geïnvesteerd, en dat geld moet er wel weer uit komen. Waarom raken steeds meer oude mensen in een depressie en komen steeds vaker in een sociaal isolement? Omdat ze steeds meer het gevoel krijgen: ik ben deze maatschappij alleen nog maar tot last, ik kost alleen maar geld, wat beteken ik nog? Dan wordt het steeds stiller en steeds killer om hen heen. En mensen zoals ik krijgen dat gevoel ook steeds meer: de aarde warmt op, maar de samenleving verkilt. Moet je maar es luisteren hoe vaak het in de politiek gaat over de hardwerkende Nederlander. Dát zijn de mensen waar deze maatschappij wat aan heeft! En wie niet werkt, die moet in z n kracht gezet worden, empowerment; en daar wordt meestal mee bedoeld: jij moet economisch sterker worden, meer opleveren, meer rendement. Mijn rendement is te laag, te weinig waarde voor de maatschappij, en daardoor voel ik me vaak waardeloos. Soms probeer ik het nog wel es uit te leggen, hoe het zo gekomen is. Maar dat doe ik steeds minder, er is toch weinig oor voor. Nou ja, in deze groep durf ik het nog wel te vertellen. Heel kort dan Toen ik jong was, ging het heel goed met me. Ik kon goed leren, prima opleiding, mooie baan. Beetje jong getrouwd, snel kinderen gekregen. Maar toen kwamen er haarscheurtjes, metaalmoeheid. Ik verloor mensen aan de dood. Met m n huwelijk ging het niet goed, echtscheiding. En toen ging het financieel ook een stuk minder. En m n kinderen: die zag ik nog maar heel weinig en daar had ik verschrikkelijk veel verdriet van. Het werd zo akelig stil om me heen. Ik nam s avonds een borrel, om in slaap te komen. En dat werden er al gauw twee, drie, zes. De volgende ochtend te laat op m n werk, ik ging fouten maken, bleef wel es een hele dag in bed liggen. Nou ja, daar kon ik op wachten: ontslagen!

3 3 En toen ging het financieel nóg slechter. Ik ging schulden maken, het ene gat met het andere en zo M n huis uit gezet, al m n spullen zijn bij opbod verkocht en ik zwerf over straat. En ik zie als een berg op tegen de komende winter. Het gaat niet goed met Jan Rendemens. Want mijn rendement is niet goed. En ik hóór mensen denken: eigen schuld, dikke bult! Wij moeten ook allemaal hard werken! Ja, ik weet het, ik heb ook stomme dingen gedaan. Maar wist je wel dat als je in armoede terecht komt, dat dat invloed heeft op je verstandelijke vermogens? Ik heb dat ergens gelezen, wetenschappelijk uitzocht, en ik geloof het ook: als je in schulden terecht komt, in armoede moet overleven, dan wil het met je denken niet zo goed meer. Dan lijkt het wel alsof je IQ met 15 punten terugloopt. Van 105 naar 90, of van IQ 80 naar 65. Van normaal begaafd naar dom, misschien zelfs wel naar zwak begaafd. In armoede raak je niet omdat je zo dom bént. Dat kan je ook met een hoog IQ overkomen. Maar armoede tast wel je denkvermogen aan en dan ga je soms domme dingen doen. Nou ja, dat is dus mijn verhaal. En dat is voor jullie wel bekende kost. Ik ben er veel mensen door kwijtgeraakt. Maar.. ik heb ook nieuwe mensen gevonden, nieuwe vrienden, in het inloophuis. Mensen met hun eigen verhalen, maar soms lijken we op elkaar. Ik heb Corrie ontmoet: en die weet alles van sociaal isolement, ze zou de hele dag op bed blijven liggen als er geen inloophuis was.

4 4 Ik heb Herry ontmoet: diep in de schulden en diep in de alcohol. En Henriette: hartstikke psychiatrisch, maar er is geen plek meer voor haar in het psychiatrisch ziekenhuis, en nu zit ze vaak in het inloophuis als ze niet over straat zwerft. En Ronald: gigantische gedragsproblemen, soms slaat ie alles kort en klein in zijn huis. Ziedaar: mijn nieuwe vrienden, economisch ook zonder rendement. Maar weet je wat ik nou zo mooi vind aan jullie: wij, Corrie, Henriette, Herry, Ronald, ik, we zijn allemaal hartelijk welkom bij jullie! Wat ik zo prachtig vind aan jullie: jullie vragen niet: wat breng jij op voor de maatschappij, kost jij meer dan jij opbrengt, zit jij economisch in de min? Nee, jullie geven me het gevoel: jij bent een kostbaar mens, jij bent eindeloos de moeite waard! Ik wil het tegen jullie zeggen hoe bijzonder dat is: dat jullie een plek bieden waar je zomaar kunt binnenlopen, en ik hoef niks, ik hoef niets te presteren, ik hoef het niet te verdienen. Ik mag daar gewoon zijn! Dat is grote klasse!! En als ík het wil, dan willen jullie mijn verhaal ook wel horen, jullie zijn gewoon in mij geïnteresseerd.

5 5 Jullie doen niet zielig tegen mij, jullie veroordelen niet, en jullie schrijven mij niet af. Jullie houden het gewoon vol met mij! Dat vind ik zó bijzonder! Jullie geven mij het gevoel dat ik toch wel wat waard ben en dat jullie mij zouden blijven zoeken als ik vermist was. Dank je wel! Wat ben ik blij met jullie! En ik zou ook tegen jullie willen zeggen: hou het vol, hou het in Godsnaam vol!! Want ik snap best dat het niet zo makkelijk is, en het wórdt vast ook niet makkelijker. Ik zie wel een paar hobbels, die jullie werk lastiger kunnen gaan maken: - Inloophuizen zijn niet zo sexy meer in deze maatschappij. Een hele tijd was er veel aandacht voor armoede en voedselbanken en mensen in schulden en mensen op de rafelrand. Maar dat zakt weer wat weg. Jullie zijn niet meer hot en sexy. - Ik zie ook dat er nu veel andere problemen zijn in de maatschappij, die alle aandacht vragen. De komende jaren is er heel veel hulp nodig om vluchtelingen op te vangen. En dat moet ook! Want ook zij mogen niet moeten slapen in een bos, vol nachtmerries. Maar ik zie ook dat heel veel Nederlanders maar op één probleem tegelijk kunnen focussen. Ze willen graag helpen, maar we kunnen maar één ding tegelijk. En daarom is nu alle aandacht voor het vluchtelingenprobleem. En jullie werk komt nu wat in de schaduw. Tussen twee haakjes: daar ligt trouwens ook een kans: wat zouden jullie veel vluchtelingen blij kunnen maken door jullie deuren van inloophuizen voor ze open te zetten, dat ze er gewoon even kunnen zitten, niks moet, een warme maaltijd, warme

6 6 aandacht, taalcursussen. Er liggen ook kansen. - En wat ik ook zie als een beetje lastig voor jullie: nieuwe, jonge, moderne vrijwilligers willen vooral iets doen in korte projecten. Ergens in korte tijd iets neerzetten en dan weer weg. Zoiets als NLdoet. Terwijl jullie vrijwilligers nodig hebben met lange adem, met uithoudingsvermogen. - En ik zie nóg wel een hobbel: heel veel van jullie vrijwilligers komen uit de kerken. En heel veel financiën komen ook uit de kerken. Maar ondertussen lopen de kerken terug: wat leden betreft en wat inkomsten betreft. Dat maakt het er voor jullie ook niet makkelijker op. - En dan natuurlijk dat rendementsdenken van onze maatschappij. Dat is een hele lastige hobbel voor jullie werk! Want wat ís jullie rendement?? Kom es op met jullie cijfers: wat levert het op? En wat kosten jullie? De overheid werkt steeds meer met prestatieafspraken, en dat werkt steeds breder door. Rendement, we willen rendement zien. Cijfers, statistieken, opbrengsten! Mag ik je even een tip geven (voor wat ie waard is): als jullie verantwoording moeten afleggen van jullie werk, ga dan niet alleen tellen, maar ook ver-tellen! Niet alleen grafiekjes maar ook het verhaal, van mensen met een gezicht, wat ze waard zijn en dat ze weer eigenwaarde krijgen en zich daardoor ook minder waardeloos gaan voelen en gedragen. Als je weer een jaarverslag maakt: stop dan achterin die cijfers, de opbrengsten, de staatjes en grafieken. Maar begin met de verhalen, over mensen die vanaf de rand binnenkomen en opleven! Dat is jullie rendement!! - En dan wil ik ook nog wel even zeggen hoe blij ik ben dat er zoveel kerken zijn, en fondsen, en donateurs, die hier hun geld aan geven, omdat zij geloven in een ander rendement dan economisch rendement!

7 7 - En denk niet te klein van jezelf, voel je niet minderwaardig ten opzichte van professionals. Zo van: wij zijn maar amateurs. Amateurs?: ga dat maar gebruiken als geuzennaam, als eretitel! Want weet je waar de naam amateur vandaan komt? Van het Latijnse amor, liefde. Jullie zijn mensen die met liefde werken en dat is jullie grote plus, daar wordt de samenleving warmer van! Hulde aan jullie, lieve amateurs!! Tja, je merkt het hè, nu ik de kans krijg om hier iets te zeggen, raak ik helemaal op de praatstoel! Maar dat komt omdat ik jullie werk zo ontzettend waardevol vind, en belangrijk, en onmisbaar! Jullie, met jullie werk, zijn de maat van een menselijke samenleving. En die is killer als jullie er niet zouden zijn, ook al warmt de aarde op. Dank je wel dat jullie er zijn! En dank je wel, dat de Corrie s en Herry s en Henriettes en Ronalds en ik er mogen zijn van jullie! Wij moeten op steeds meer plekken oprotten, omdat we alleen maar geld kosten! Maar bij jullie voelen we ons welkom, bij jullie krijgen we het gevoel: we hebben nog wel waarde! Dank je wel daarvoor!