We zijn nog volop bezig met vluchtelingenopvang in Amersfoort, op verschillende fronten.

Transcriptie

1 Toelichting van het college in De Ronde van 27 oktober 2015 Presentatie door wethouder Bertien Houwing De afgelopen weken zijn roerig geweest als het gaat om de vluchtelingenopvang internationaal, nationaal, in Amersfoort En hier in Amersfoort heb ik vooral gemerkt dat we hier met z n allen met een warm hart en een koel hoofd de rust hebben bewaard en de zorg voor 102 vluchtelingen al sinds een paar weken op ons genomen. En daarin niet in de laatste dankzij Amersfoorters die zich hier voor hebben ingezet. Voor mij bewijst dat, dat wij in staat zijn om als de humanitaire nood dichtbij komt hier samen als Amersfoorters veel voor elkaar te krijgen. En we zijn er nog niet We zijn nog volop bezig met vluchtelingenopvang in Amersfoort, op verschillende fronten. In mijn toelichting vanavond wil ik ingaan op: De stand van zaken rond de verlengde crisisopvang in de voormalige Anne Annemaschool De laatste ontwikkelingen op rijks- provinciaal en Amersfoorts niveau. De kostensystematiek voor de vluchtelingenopvang. Mondelinge beantwoording van raadsvragen. Dit zijn veel onderwerpen, die grotendeels ook veel toelichting vergen. Stand van zaken verlengde crisisopvang vm Anne Annemaschool De verlengde crisisopvang draait nu een paar weken. Alles verloopt goed, grotendeels dankzij de enorme inzet van vrijwilligers. Zij zorgen voor de dagelijkse gang van zaken. Maar de gemeente is en blijft verantwoordelijk voor deze crisisopvang. Wij hebben daarom gezorgd voor een projectleider en een locatiemanager voor deze opvang. Er verblijven 102 vluchtelingen Je zou kunnen zeggen voor zover dat mogelijk is dat de situatie stabiel is, men heeft zijn draai gevonden, ook al is dit ook geen ideale situatie. Vorige week kregen wij het verzoek om een brief van staatssecretaris Dijkhoff aan de vluchtelingen te verstrekken. 3 medewerkers van het COA waren aanwezig bij de overhandiging van de brief, om vragen te beantwoorden. Die brief ging over de sobere vorm van opvang omdat er nog niet genoeg plekken in reguliere AZC s zijn, en over de langere wachttijden in de asielaanvraagprocedure met de gevolgen die dat heeft voor het laten overkomen van familieleden. Deze brief heeft onder de vluchtelingen gezorgd voor verdriet, bezorgdheid en boosheid. Veel vluchtelingen hoopten dat het sneller zou gaan, zowel in de procedures als in het krijgen van duidelijkheid over een plek in een noodopvang of AZC, want de Anne Annemaschool is nog steeds een crisisopvang. We hebben contact gehad met buurtbewoners die vooraf hun zorgen en bezwaren hebben geuit. Als je ziet hoe zij er nu tegenover staan en er mee omgaan, dan verdient dat zeker ons respect. Rijksontwikkelingen

2 De staatssecretaris heeft aan de 2 e Kamer gemeld dat de instroom voor 2015 tussen de en vluchtelingen zal zijn. Daarmee blijft de druk op het realiseren van opvang heel erg groot. Die druk zal er naar verwachting ook in 2016 nog zijn. We hebben geen informatie hoe hoog die zal zijn. Dat hangt ook af van hoe effectief maatregelen in Europees verband uitpakken. Het kabinet heeft vanwege de urgentie alle provincies gevraagd op heel korte termijn met concrete mogelijkheden voor noodopvang te komen voor 2500 personen per provincie. Ik kom hier zo nog op terug. Tenslotte heeft het kabinet wijzigingen aangekondigd in de huisvesting van vluchtelingen die een verblijfstatus krijgen. Het gaat bijvoorbeeld om de urgentie in woningtoewijzing te laten vervallen; en om het zoeken naar alternatieve vormen van huisvesting, bijvoorbeeld in leegstaande kantoorgebouwen. Deze wijzigingen worden meegenomen bij het afzonderlijke programma voor vergroting van de sociale woningvoorraad, dat binnenkort met uw raad wordt gedeeld. Provinciale ontwikkelingen Zoals gezegd, wordt per provincie gezocht naar mogelijkheden voor noodopvang voor 2500 personen. Net zoals heel veel andere gemeenten, heeft Amersfoort aangegeven dat wij voor kleinere locaties kiezen en niet voor één grote locatie (zoals dat nu in Nijmegen bijvoorbeeld het geval is). De voorkeur hiervoor hebben meerdere van uw fracties op 6 oktober geuit, en op deze manier geven wij daar gehoor aan. Voor de provinciale inventarisatie van noodopvang hebben alle gemeenten hun inbreng kenbaar gemaakt, ook Amersfoort. Dit licht ik hierna nog toe. In de loop van deze week verwachten wij dat er een provinciaal beeld is van concrete mogelijkheden voor noodopvang in de provincie. Dat is een besluit dat door het Kabinet wordt genomen. Lokale ontwikkelingen Op 6 oktober heeft uw raad zich in De Ronde uitgesproken over het Plan van aanpak. De raad heeft breed de noodzaak en inzet van opvang en huisvesting van vluchtelingen onderschreven. Aandachtspunten uit dat gesprek betreffen onder meer: de mogelijkheid van kleinere locaties en spreiding over de stad. inzicht geven in wat kan Amersfoort aan faseren en temporiseren ( niet alles tegelijk ) vragen over de financiën Noodopvang is het type opvang waar vluchtelingen na een crisisopvang naartoe gaan. Zij verblijven er enkele weken totdat er plek in een regulier AZC beschikbaar is; gemiddeld is dat zo n 6 weken. Het COA heeft aangegeven behoefte te hebben aan de beschikbaarheid van noodopvang van een half jaar tot 2 à 3 jaar. Dat betekent dus niet dat vluchtelingen er die hele periode verblijven: het gaat om enkele weken per keer. Op 6 oktober heb ik bij de presentatie van het plan van aanpak toegelicht dat we al in gesprek waren met de eigenaar van het sportveld naast het huidige AZC over een noodopvang op deze plek. Er is inmiddels vervolgoverleg geweest met de eigenaar en het COA. Daaruit kan ik u melden dat dit een kansrijke locatie is gebleken. En wij zullen

3 zoals toegezegd op 6 oktober een gesprek organiseren met omwonenden en belanghebbenden. Hoewel eerder een termijn van medio 2016 werd gehanteerd, is inmiddels duidelijk dat de noodopvang voor een langere periode nodig is. Op dit moment gaan we uit van in ieder geval een jaar, ook ondersteund door de kerkelijke instelling Msgr Blomstichting. Met daarbij de mogelijkheid van verlenging, nader te beoordelen en vast te leggen in de 2 e helft van Een locatie die nog niet in het plan van aanpak was opgenomen, maar inmiddels ook in beeld is, is Zon & Schild. Het COA heeft verzocht om hier ongeveer 60 alleenstaande minderjarige vreemdelingen op te vangen in een noodopvang. Hierover heeft een eerste gesprek met de eigenaar GGZ Centraal plaatsgevonden. Alle partijen zien goede mogelijkheden voor de opvang van deze doelgroep in een deels leegstaand gebouw. Omdat er op het terrein meer gebouwen leeg staan of op korte termijn leeg komen, hebben de partijen besloten om ook mogelijkheden voor noodopvang of reguliere opvang te verkennen. Wij informeren u over de voortgang hiervan. Aangezien dit een zeer recente ontwikkeling is, hebben we na overleg met GGZ Centraal de omgeving vandaag per brief geïnformeerd. Binnenkort worden zij voor een gesprek uitgenodigd. Daarom bestaat de Amersfoortse inbreng voor de provinciale inventarisatie uit: de BW-laan en Zon & Schild. Dit gaat om ongeveer 350 plaatsen voor noodopvang. Dus niet over het vergroten van de capaciteit van reguliere opvang, zoals in een AZC. In het plan van aanpak dat we op 29 september hebben gepresenteerd, hebben wij 11 zoeklocaties benoemd. Het college wil volgende week bepalen welke locaties kansrijk zijn. Daarbij geven wij dan aan welke locaties afvallen en voor welke locaties we mogelijkheden zien om die verder te onderzoeken of uit te werken. Over die locaties die we verder willen uitwerken, gaan wij in gesprek met omwonenden. Kostensystematiek Dan de kosten voor vluchtelingenopvang. Als je de kostensystematiek inzichtelijk wilt maken, is het belangrijk hierbij de verantwoordelijkheden te benoemen. Kostensystematiek crisisnoodopvang Allereerst de kosten voor de crisisnoodopvang. De gemeente is verantwoordelijk voor de crisisnoodopvang en de verlengde crisisnoodopvang. De kosten zijn daarmee in principe voor de gemeente. Van het COA krijgen wij een vaste vergoeding per persoon per nacht. Wij zijn nog met het COA in overleg over aanvullende of kostendekkende vergoeding. Wij zetten erop in om u volgende week een overzicht van de kosten - met concrete bedragen te kunnen aanbieden. Kostensystematiek noodopvang en reguliere opvang (AZC)

4 Het COA is verantwoordelijk voor de noodopvang en de reguliere opvang, en dus voor de kosten van de huisvesting. En ook voor de kosten voor hun levensonderhoud, persoonlijke verzorging, zorg en jeugdzorg. Op het gebied van onderwijs moet ik een uitzondering maken. Hiervoor zal de gemeente kosten maken. Kinderen van vluchtelingen hebben recht op onderwijs. Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het verzorgen van onderwijs. Dit wordt bekostigd door het ministerie van OCW en het COA. Kinderen die geen Nederlands spreken krijgen onderwijs dat bijna geheel gericht is op het leren van de Nederlandse taal. Zodra zij in staat zijn om mee te komen in regulier onderwijs, kunnen zij net zoals dat voor alle andere kinderen geldt naar de school van hun keuze; dit is een verantwoordelijkheid van de ouders. - In het primair onderwijs wordt taalonderwijs verzorgd door OBS De Wiekslag - In het voortgezet onderwijs wordt dit verzorgd door het Prisma College. De gemeente is verantwoordelijk voor de bekostiging van de onderwijshuisvesting en de handhaving van de leerplicht. Mondelinge beantwoording van schriftelijke raadsvragen Het CDA heeft verzocht om mondelinge beantwoording van de schriftelijk gestelde vragen. Ik zal deze per vraag doornemen. Vraag 1: Kan het college onderbouwen waarom het college denkt dat 1000 vluchtelingen in de noodopvang kwalitatief goed opgevangen en begeleid kunnen worden? Beantwoording in alle facetten van vluchtelingbegeleiding graag. Om te beginnen kunnen we allemaal dagelijks zien en horen dat de opvang van deze grote toestroom vluchtelingen een grote opgave is. Daarom is alle inzet er ook op gericht om dit zo goed mogelijk te doen. Omdat er niet van vandaag op morgen voldoende plekken in reguliere AZC s zijn, wordt in Nederland opvang geboden met in eerste instantie kortdurende crisisnoodopvang, vervolgens noodopvang totdat een plek in reguliere opvang beschikbaar is. De kern van opvang en begeleiding van vluchtelingen in een noodopvang valt onder de verantwoordelijkheid van het COA. COA heeft aangegeven op zoek te zijn naar locaties van ±600 plekken. Wij vertrouwen erop dat het COA in staat is dit te verzorgen. Zo is ook onze ervaring met het huidige AZC aan de BW-laan. Vraag 2: Kan het college onderbouwen waarom het college denkt dat 1000 permanente vluchtelingen kwalitatief goed opgevangen en begeleid kunnen worden? Beantwoording in alle facetten van vluchtelingbegeleiding graag. Eerst over de terminologie. De term permanente vluchtelingen kan tot verwarring leiden: ik neem aan dat u doelt op de opvang van vluchtelingen in een reguliere AZC? Deze mensen hebben echter geen permanente verblijfsstatus. Permanent is in deze context wellicht van toepassing op statushouders (vergunning voor een periode van 5 jaar), en voor hen is vooral het vinden van passende woonruimte aan de orde, zodat zij niet langer in een AZC hoeven te verblijven.

5 Voor personen die in een AZC verblijven geldt hetzelfde als bij de vorige vraag: het COA is verantwoordelijk voor hun opvang en begeleiding. En zij hebben hiervoor een beroep gedaan op de gemeente om geschikte locaties te vinden. Vraag 3: Wijkteams hebben het nu al te druk. Worden deze straks extra ondersteund en geschoold in begeleiding van vluchtelingen die hulp nodig hebben? (gezien sommige traumatische ervaringen meer dan te verwachten is) Of gaat dit ten koste van huidige prioriteiten? Wijkteams dragen niet de verantwoordelijkheid voor de zorg en ondersteuning van mensen uit een noodopvang of AZC. Voor de zorg en ondersteuning van personen die in de crisisnoodopvang verblijven, regelt het crisisteam dit. Zorg en ondersteuning van personen die in een noodopvang of AZC verblijven zijn de verantwoordelijkheid van het COA. Dat geldt ook voor statushouders die in het AZC verblijven. Statushouders die een eigen woonruimte hebben gevonden, hebben dezelfde rechten op sociale voorzieningen als overige inwoners van Nederland. Vraag 4a: Krijgen scholen extra ondersteuning als vluchtelingkinderen onderwijs moeten ontvangen? 4b. Is er een protocol over de verdeling van de kinderen over de scholen? Teveel op één school kan op praktische bezwaren stuitten, te ver van de AZC kan logistieke problemen met zich meebrengen. Over onderwijs heb ik net al een toelichting gegeven. Het is niet zo dat er specifiek voor deze kinderen extra ondersteuning aan scholen wordt geboden. In Amersfoort verzorgen wij al sinds 1990 taalonderwijs voor kinderen van asielzoekers. Er wordt gewerkt met ervaren en professionele medewerkers. Dit onderwijs is goed geregeld. Ik heb vertrouwen in de ervaring en professionaliteit van de betrokken schoolbesturen om onderwijs voor deze kinderen goed te regelen. Wanneer deze kinderen naar regulier onderwijs kunnen, kunnen hun ouders de school zelf kiezen. Vraag 5: Bij grotere hoeveelheden vluchtelingen op één locatie is onrust binnen de AZC een mogelijkheid. Maar ook het draagvlak daarbuiten kan zoals we gezien hebben op andere plaatsen- leiden tot onrust. Als er onrust bij grote groepen ontstaat, moeten handhavers van de orde in grote getallen uittrekken. Krijgt de politie extra middelen om dit naar wens uit te kunnen voeren, of gaat inzet hierbij ten koste van andere prioriteiten? Wij zijn specifiek op zoek naar kleinere locaties. Er zijn geen extra middelen voor de politie beschikbaar. In de crisisopvang is de gemeente verantwoordelijk voor de beveiliging. In Amersfoort hebben wij een particuliere beveiliging ingehuurd. Uiteraard is er nauw overleg met de politie en is er regelmatig contact met de wijkagent. In de noodopvang en AZC s is het COA verantwoordelijk voor de beveiliging, zoals zij dat nu ook bij het huidige AZC doen.

6 Vraag 6: Zijn er voldoende tolken uit de verschillende windstreken? Gezinnen die de hele dag met niemand kunnen communiceren is geen goede kwalitatieve begeleiding, dit speelt extra bij opvang op veel verschillende locaties. Het COA is verantwoordelijk voor het regelen van tolken. Wij kennen uiteraard ook de signalen dat de druk op het vinden van tolken toeneemt, naarmate de groep vluchtelingen groter wordt. We weten dat het COA op zoek is naar meer tolken. In de Anne Annemaschool zijn er ook veel vrijwilligers die tolken. Dat helpt de communicatie verbeteren en zorgt dat mensen zich veiliger voelen. Vraag 7: Vindt het college het niet logischer om zoals Apeldoorn, Arnhem, Den Bosch en Tilburg te beginnen met opvang van kleinere hoeveelheden vluchtelingen om vanuit eventuele succesverhalen door te groeien naar meer opvang in plaats van top down grotere hoeveelheden al dan niet ongewenst in de buurt te plaatsen? De aantallen die wij in het plan van aanpak hebben genoemd, betreffen onze inzet bij het zoeken naar locaties voor opvang. Op 6 oktober hebben wij tijdens de Ronde al met elkaar gesproken over de grootte van locaties. De signalen van uw raad waren helder: kleinere locaties hebben de voorkeur, evenals spreiding in de stad. De aantallen hebben wij gebaseerd op overleg met het COA: voorkeur voor locaties voor 300 tot 600 mensen. Kleinere locaties zijn bespreekbaar. Wij weten dat landelijk nog steeds voorkeur voor grote locaties is. Maar in Utrecht hebben gemeenten aangegeven niet over zo n grote locatie te kunnen of willen beschikken. Vraag 8: Worden zorgen uit de buurt serieus genomen, of wordt dit gezien als een noodzakelijk kwaad waar we overheen moeten stappen? In begin bij de crisisopvang in sporthal Schuilenburg. Wij hebben omwonenden inderdaad kort van tevoren per brief geïnformeerd. En vervelend daarbij was dat een deel van de omwonenden de brief niet had ontvangen. Bij de verhuizing naar de Anne Annemaschool hebben wij omwonenden uitgenodigd voor een inloopbijeenkomst; en die is druk bezocht. Wij merken dat het helpt om persoonlijk in te gaan op zorgen en deze bespreekbaar te maken; dat hebben wij ambtelijk gedaan of in de persoon van de burgemeester of mezelf. Bij het zoeken naar locaties voor noodopvang en reguliere opvang, worden zorgen uit de buurt uiteraard serieus genomen. Daarom hebben wij ook toegezegd het gesprek met omwonenden en belanghebbenden te voeren zodra we een locatie als kansrijk benoemen, en nog voordat er een besluit over wordt genomen. Wij wegen de zorgen en suggesties mee in ons besluit, en gebruiken de informatie ook om bij verdere stappen te bepalen of en welke maatregelen nodig zijn. Vraag 9: Hoe tijdelijk en eventueel eindig is de noodopvang exact, en gaan verschillende geruchten de ronde? Voor het draagvlak in de omgeving is dit een wezenlijk punt. Noodopvang blijft nodig zolang er niet voldoende plekken in regulier opvang zijn. Over de duur van de noodopvang kunnen met het COA altijd afspraken worden gemaakt. Die varieert nu in periodes van een half jaar tot 2 à 3 jaar. Inmiddels is het verzoek voor de noodopvang aan de BW-laan om deze zeker een jaar open te houden. In overleg met gemeenten wordt bepaald hoe lang een noodopvang open blijft.

7 Vraag 10: In de huidige AZC zitten voornamelijk alleenstaande vrouwen met kinderen. Verandert de dynamiek niet als in het toekomstige bij te bouwen gedeelte voornamelijk mannen komen? Heeft het college invloed op deze materie? Het huidige AZC is een gezinslocatie voor uitgeprocedeerde gezinnen. Het verschil in de situatie waarin deze mensen verkeren en de situatie waarin de vluchtelingen uit een noodopvang verkeren, is heel groot. De combinatie van een noodopvang naast het huidige AZC vraag om zorgvuldige begeleiding. Het COA is verantwoordelijk voor de toewijzing van plekken in de opvang aan vluchtelingen, en daarmee voor de groepssamenstelling. Het COA heeft aangegeven rekening te willen houden met de samenstelling van de huidige gezinslocatie. Vraag 11: De wachtlijst sociale woningen is momenteel door diverse redenen- al té lang. Zorgt de komst van vluchtelingen niet voor extra druk op deze markt? Blijven vluchtelingen vanwege schoolgaande kinderen en opbouw netwerk niet liever in de gemeente waar hun AZC staat? Hoe denkt het college dit op zeer korte termijn aan te pakken, woning bijbouwen kost tijd. De gemeente heeft een taakstelling op het gebied van de sociale woningvoorraad, voor de huisvesting van statushouders. Deze taakstelling betreft voor personen en voor 2016 naar verwachting 380 personen. Deze taakstelling wordt meegenomen in het afzonderlijke programma voor de uitbreiding van de sociale woningvoorraad. De gemeente gaat niet over de toewijzing van statushouders naar gemeenten. Dat doet het COA. Er is geen directe relatie tussen de locatie van het AZC en de gemeente waar iemand zich vestigt. Vraag 12: Krijgen huisartsen en andere zorgverleners ondersteuning om de taalbarrières te slechten? Het COA is verantwoordelijk voor het regelen van tolken. De Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) beschrijft dat de zorgverlener de patiënt op duidelijke wijze moet informeren. Ik begrijp dat deze uitgebreide toelichting wellicht te veel informatie bevat om tijdens een mondelinge presentatie tot u te nemen. Vanavond wordt mijn toelichting daarom op de website geplaatst, zodat iedereen het kan teruglezen. Op vindt u de tekst straks terug.