Management review energiemanagement 22 en

Transcriptie

1 Management review energiemanagement 22 en Prop Beplantingswerken F. van Doorn In opdracht van en in samenwerking met A. Prop 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 1/15

2 Inhoudsopgave Prop Beplantingswerken Inleiding In het kort Samenvatting Acties Realisatie doelstellingen Ontwikkelingen Prop Beleid en doelstellingen huidige en komende periode... 5 Resultaten doelstellingen Scope Scope Scope Doelstellingen Scope Scope Scope Overige resultaten Beoordeling van energieaspecten en het energiebeleid Algehele energieprestatie van de organisatie Verwachte energieverbruik Interne audit resultaten energiemanagementsysteem Beoordeling van wettelijke naleving en wijzigingen in wettelijke verplichtingen en andere eisen Status van corrigerende en preventieve maatregelen Communicatie Vervolgmaatregelen uit de vorige management review Keten initiatieven... 8 Lopende deelnames... 8 Algemene conclusies na.v. overleg Keten-initiatief Algemene conclusies na.v. overleg Keten-initiatief CO2 emissie rooien volwassen kastanje CO2 emissie behandelen zieke kastanje Budget B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 2/15

3 4.11 Planning Bijlagen B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 3/15

4 1 Inleiding Deze management review is het kerndocument waarin het oordeel ten aanzien van de kwaliteit van het energiemanagementsysteem van Prop Beplantingswerken vof wordt gevormd. Er wordt vastgesteld of en in welke mate het energiemanagementsysteem aansluit bij de doelstellingen van de organisatie, door middel van een zorgvuldige zelfevaluatie. Daarbij wordt ook beoordeeld of het energiemanagementsysteem doeltreffend bijdraagt aan het realiseren van de doelstellingen die de organisatie zichzelf heeft gesteld. De behaalde resultaten over de afgelopen periode worden in dit verslag vastgelegd. Tevens worden de resultaten met betrokkenen besproken, waarbij corrigerende en preventieve maatregelen zijn vastgelegd op een actielijst. De verslagperiode bestrijkt de tijd van 1 januari 2015 tot en met 1 januari 2016 en wordt in navolgende periodes gebruikt als basisdocument voor verdere rapportages. De onderwerpen in deze management review geven een beeld van de gestelde doelen en de voortgang van de realisatie. Samen geven zij een goed beeld omtrent de stand van zaken ten aanzien van energie. 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 4/15

5 2 In het kort 2.1 Samenvatting Deze managementreview is een evaluatie van het energiemanagementsysteem van Prop Beplantingswerken vof over de periode 1 januari 2015 tot en met 1 januari De management review is tot stand gekomen in samenwerking met de KAM-coördinator en wordt besproken in het directieoverleg. Hierbij is de implementatie van het managementsysteem geëvalueerd. Geconcludeerd kan worden dat Prop op de goede weg is met het implementeren van het energiemanagementsysteem. In de afgelopen periode is er beter inzicht verkregen in het energieverbruik van ons bedrijf, waarbij de praktijk heeft uitgewezen dat het meten zoals dat voorheen gebeurde. In 2015 zijn concretere gegevens beschikbaar om mee te werken. 2.2 Acties Deze Management Review is besproken in het overleg van 1 februari Er waren geen acties uit de vorige managementreview. Wel is iedereen kritisch omtrent het verbruik van machines en het transport. Medewerkers zijn nauw betrokken bij de doelstellingen en weten wat de belangrijkste zaken zijn. 3 Realisatie doelstellingen 3.1 Ontwikkelingen Prop Vanuit de ontwikkelingen in de markt en de sociale ontwikkelingen is Prop in 2000 gestart met de opzet en ontwikkeling van een managementsysteem volgens ISO 9001 en VCA**, later is daar het Groenkeur certificaat aan toegevoegd. De behoefte naar milieubewustzijn, veiligheidsbewustzijn en een steeds verdere professionalisering van de organisatie hebben ertoe geleid dat Prop een milieuzorgsysteem heeft opgezet, dat weliswaar (nog) niet is gecertificeerd maar dat wel wordt gebruikt in de organisatie. Prop toont aan dat zij bewust met de omgeving bezig is door negatieve effecten op het milieu te verlagen en zelfs te voorkomen. Daarnaast stelt Prop alles in het werk om de veiligheid op de werkvloer te waarborgen. Certificering van het systeem was is een goede eerste mijlpaal en een basis waarop verdere groei van de organisatie en een verbetering van de milieuprestaties kan worden doorgezet. Opdrachtgevers willen met de CO² prestatieladder bedrijven die deelnemen aan aanbestedingen uitdagen hun eigen CO² productie te kennen en te verminderen. Prop heeft in 2015 de CO2 prestatieladder niveau 5 behaald. 3.2 Beleid en doelstellingen huidige en komende periode Door de directeur is een reductieplan opgesteld met doelstellingen om de CO² uitstoot te reduceren. De voortgang van deze doelstellingen wordt in het directie overleg besproken. Prop heeft in de achterliggende periode de volgende stappen gezet in het reduceren van CO 2 : Totale emissie 690,27 672,88 669,63 753,18 2. Totale emissie vestigingen incl. Elektriciteit 21,81 18,15 8,16 12,03 3. Totale emissie projecten (Brandstof mach.) 584,11 543,08 576,64 592,97 4. Totale emissie transport (tbv projecten) 84,35 84,61 83,88 148,19 5. Emissie door inkopen elektriciteit 7,72 7,16 1,10 0,19 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 5/15

6 12,03 Uitstoot CO ,19 Totaal vestigingen: Totaal projecten 592,97 Totaal transport De verhoging heeft met name te maken met de werkzaamheden op projecten die behoorlijk zijn toegenomen. Verder is vanaf 2015 gestart met het meten van de daadwerkelijke getankte liters brandstof in tegenstelling tot de rekenmethode in 2014, waar gereden kilometers werden berekend. Er is een veel realistischer beeld ontstaan. De doelstellingen zijn weergegeven in de CO2 rapportage onder hoofdstuk 4. Het referentiejaar is Resultaten doelstellingen 2015 Prop Beplantingswerken wilde in 2015 de totale uitstoot met 3,75 % van de totale uitstoot verminderen met een aantal maatregelen. Scope1 Reductiedoelstelling Scope 1: 2,71% reductie in 2015 ten opzichte van Resultaat behaald, niettegenstaande de moeilijke berekening van de verbruiken. Met bedrijfsvoertuigen is 7% zuiniger gereden. Met machines is 2,5% meer verbruikt. Scope2 Reductiedoelstelling Scope 2: 75% reductie in 2015 ten opzichte van Doelstelling is volledig behaald. De gerealiseerde besparing is 83% Scope 3 Reductiedoelstelling Scope 3: In 2015, 500 ton groenafval voor gebruik als biomassa en 300 ton Bermgrasafval als grondstof voor de vezelindustrie; De scope 3 doelstellingen zijn als volgt gerealiseerd: 444 ton groenafval voor gebruik als biomassa; (Certificaat Den Ouden) 1273 ton groenafval voor gebruik als biomassa afgevoerd door onderaannemer; (Geen certificaat) 0 ton Bermgrasafval als grondstof voor de vezelindustrie;( Den Ouden heeft project nog niet opgestart) 4170 ton bermgras voor compostering. Voor 2016 zijn de doelstellingen vastgelegd in het energieactieplan. 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 6/15

7 Doelstellingen 2016 Scope1 Reductiedoelstelling Scope 1: 1,57% reductie in 2016 ten opzichte van Scope2 Reductiedoelstelling Scope 2: 0% reductie in 2016 ten opzichte van Scope 3 Reductiedoelstelling Scope 3: In 2016, 200 ton uit groenafval voor gebruik als biomassa; 250 ton CO2 besparing door bestrijding kastanjeziekte; 450 ton uit Bermgrasafval als grondstof voor de vezelindustrie; 4 Overige resultaten 4.1 Beoordeling van energieaspecten en het energiebeleid Prop heeft een energiebeleid opgesteld, daarnaast zijn alle energie aspecten van Prop in kaart gebracht. Deze aspecten zijn opgenomen in het energieactieplan. Hieruit zijn beheersmaatregelen gekomen die zijn opgenomen in het communicatieplan. Het energiebeleid is gecommuniceerd en bekend bij de medewerkers van Prop. In de afgelopen periode is er door de implementatie van het managementsysteem meer inzicht verkregen in het verbruik van energie binnen Prop. Daarnaast wordt de tevredenheid van opdrachtgevers gemeten en is er steeds meer aandacht voor het milieu en energie binnen de organisatie. Prop is een volwassen onderneming die door zelfreflectie tracht te verbeteren Prop is al jaren bekend met een kwaliteitsmanagementsysteem, waardoor de ondernomen en nog te ondernemen stappen geen problemen opleveren. 4.2 Algehele energieprestatie van de organisatie Prop heeft duidelijk beter gepresteerd dan vorig jaar. De CO 2 -uitstoot is niet gedaald in exacte cijfers, maar is rekening houdend met de omzetverhoging en het aantrekken van de markt beter gaan presteren, daarbij tevens in ogenschouw genomen dat het gemiddelde verbruik van de machines van 8,81 liter/uur is gedaald naar 8,59 liter/uur en het gemiddelde verbruik van de transportmiddelen is gedaald van 9,15 km/liter brandstof (1 op 10,93) naar 9,79 km/liter brandstof (1 op 10,21) Dit zijn geen erg grote verschillen, doch een besparing goed voor 5510 ltr brandstof. Bij bovenstaande berekening moet wel in acht worden genomen dat er dusdanig grote verschillen zijn in werkzaamheden en omstandigheden die een exacte vergelijking nagenoeg onmogelijk maken. 4.3 Verwachte energieverbruik 2016 Het reductieplan is opgesteld voor de periode 2016, hierin wordt beschreven hoe de reductie wordt gerealiseerd en daarnaast de monitoring van de resultaten. Voor verdere informatie zie het energie actieplan. 4.4 Interne audit resultaten energiemanagementsysteem Het geheel aan documentatie van het energiemanagementsysteem is dusdanig uitgebreid en recent samengesteld dat het uitvoeren op dit moment een herhaling van recente stappen zou betekenen en geen enkele meerwaarde biedt voor het systeem. 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 7/15

8 In de nabije toekomst zal het energiemanagementsysteem integraal onderdeel uitmaken van het kwaliteitsmanagementsysteem en als zodanig worden meegenomen in de reguliere interne audits die worden uitgevoerd voor ISO 9001, VCA en Groenkeur. Er kan wel worden geconcludeerd dat het opgezette systeem en de verrichte inspanningen voldoen aan de eisen die het energiebeleid en de doelstellingen vergen. 4.5 Beoordeling van wettelijke naleving en wijzigingen in wettelijke verplichtingen en andere eisen De online wijzer voor het activiteitenbesluit milieubeheer is ingevuld en daaruit blijkt dat Prop geen vergunning nodig heeft. Verder is in het managementverslag van Prop en de interne audit die is gehouden voor het kwaliteitsmanagementsysteem geen reden gevonden om wijzigingen aan te brengen vanwege wijzigingen in de wet. Voor zover bekend zijn er geen wettelijke eisen waar Prop niet aan voldoet waar het energie betreft. 4.6 Status van corrigerende en preventieve maatregelen Prop heeft de verslaglegging van corrigerende en preventieve maatregelen vastgelegd in de managementreview en interne audit van het kwaliteitsmanagementsysteem. Er zijn aanvullend geen corrigerende of preventieve maatregelen gemeld. 4.7 Communicatie Prop heeft de communicatie vastgelegd in haar procedures en heeft een communicatieplan opgesteld dat als bijlage is toegevoegd. Communicatie vindt zowel fysiek plaats als via de website. Communicatie met de stakeholders geschiedt over het algemeen mondeling en via de website. 4.8 Vervolgmaatregelen uit de vorige management review Er waren geen maatregelen noodzakelijk uit de vorige review. 4.9 Keten initiatieven In het Energie Audit verslag is een overzicht gegeven van de huidige initiatieven binnen de sector op het gebied van energie- en CO 2 -reductie. Op basis van de informatiebehoefte die voor aankomende periode is vastgesteld dat door de directie is gekozen om deel te (blijven) nemen in de volgende initiatieven. Lopende deelnames Onder 3.D.1 van het handboek CO 2 prestatieladder wordt gesproken over deelname aan sector- of keteninitiatieven met betrekking tot het verminderen van CO 2 - uitstoot. Den Ouden Groenrecycling werkt hierbij samen met Prop Beplantingswerken binnen verschillende initiatieven op dit gebied. Den Ouden Groenrecycling is een dochteronderneming van Den Ouden Groep en verwerkt op jaarbasis ca ton aan groene reststromen (groenafval) tot compost en biomassa. Het verwerken van de groene reststromen krijgt in de komende jaren steeds hoogwaardigere toepassingsmogelijkheden. Een van die toepassingen is het vergisten van maaisel voor de productie van biogas om vervolgens groene stroom en warmte te produceren. Dit vindt plaats in de co-vergistingsinstallaties bij veehouderijen. Dit kan een aanzienlijke CO2-reductie met zich meebrengen. Een voorwaarde is wel dat de groene reststroom geen storende verontreinigingen meer bevat. Met namen een hoog zandgehalte en hoge concentraties aan zouten verstoren een goed vergistingsproces. Prop Beplantingswerken heeft in de afgelopen 2 jaar zich met name ingezet bij het schoon verzamelen van maaisel. Den Ouden Groenrecycling heeft dit schone maaisel vervolgens 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 8/15

9 verwerkt en geleverd om te laten verwerken in een co-vergistingsinstallatie. Hier is vooral ervaring opgedaan bij het verwerken van het maaisel in de vergister waarbij de gasopbrengst en de kwaliteit van het digistaat prioriteit hadden. De gezamenlijke inspanningen vanaf 2013 hebben er toe geleid dat de door Prop beplantingswerken aangeleverde stromen aan maaisel aantoonbaar kunnen worden vergist met een acceptabel rendement bij de gasopbrengst. Het maaisel is vervolgens bij Den Ouden Groep in het NTA8080 certificaat opgenomen en daarmee een grondstof geworden voor duurzaam geproduceerde biomassa ten behoeve van energiedoeleinden. De CO2-reductie van het maaisel wordt in belangrijke mate bepaald door het vervangen van aardgas bij de productie van elektriciteit. Door het verwerken van maaisel in een vergistingsinstallatie wordt (extra) biogas geproduceerd. Dit biogas wordt bij covergistingsinstallaties plaatselijk om gezet in elektriciteit door het biogas direct te verbranden in en verbrandingsmotor met een gekoppelde generator. De vervolgstappen in deze samenwerking liggen nu op het vlak van het optimaliseren van de hele keten van maaien tot en het opwekken van elektriciteit. Aandachtpunten zijn: - hoe schoner de grondstof, hoe minder bewerkingen er aan hoeven plaatsvinden. - bewerking/opslag verbeteren (beter ontsluiten) voor hogere gasopbrengsten - optimaliseren van de logistiek (minder transportkilometers) Keten-initiatief 1 Alternatief voor het composteren van bermgras. Bermgras van hoge kwaliteit en op de juiste wijze gemaaid en verzameld kan een grotere meerwaarde hebben dan alleen toepassen bij de productie van compost. De in het bermgras aanwezige vezels zijn geschikt te maken voor diverse toepassingen in de bouw en kartonindustrie. De techniek voor het reinigen en bewerken van bermgras tot bruikbare vezels is beschikbaar. De installaties zijn op kleine industriële schaal (enkele tonnen per uur) operationeel en beproeft voor het verwerken van het bermgras. De installatie ontdoet in een eerste stap het bermgras van overtollige zand en grond;, middels het wassen van de verkleinde grashalmen. Vervolgens worden de nog aanwezige sappen uit het bermgras met persen verwijderd en afgescheiden van de grasvezels. Na deze stap zijn de grasvezels geschikt als grond/vulstof in vezel versterkte materialen in de bouw of kartonindustrie. (Gras)vezels die op deze wijze zijn behandeld worden al op beperkte schaal toegepast bij de productie van isolatiematerialen en kartonnen verpakkingen. Den Ouden heeft de afgelopen jaren in samenwerking met de kartonindustrie veel onderzoek gedaan naar deze ver-/bewerkingsinstallaties, met zeer goede resultaten op de kleine industriële schaal. Den Ouden is voornemens om in de loop van 2016 een dergelijke installatie te realiseren en daarmee vulstoffen voor de productie van verpakkingsproducten aan de kartonindustrie te gaan leveren. Een deel van het bermgras uit onderhavig bestek is geschikt om te verwerken in deze alternatieve verwerkingstechniek en daarmee inzetbaar als vulstof voor de kartonindustrie. Er lopen nog onderzoeken naar eventuele vervolgstappen voor het verder ontsluiten van de vezels, zodat de vezel ook geschikt is als basisgrondstof voor de papierindustrie ter vervanging van houtpulp. Deze technieken zullen in de loop van 2016/2017 mogelijk ook beschikbaar komen. Tot heden is Den Ouden nog niet echt begonnen met dit initiatief. De reden ligt in het feit dat de technieken nog niet voldoen en de vergunningen nog niet allemaal in orde zijn. 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 9/15

10 Prop zal alles doen wat in haar vermogen ligt om in 2016 daadwerkelijk met dit initiatief te starten, zeker gezien de zeer grote hoeveelheid bermgras die is geproduceerd in Algemene conclusies na.v. overleg Evaluatie Optimalisatie inzake transport van vrijgekomen materialen (maaisel, hout, snippers, etc.) is goede verlopen in Prop maakt zoveel mogelijk depots waar minimaal 1 vracht ligt voor een vrachtwagencombinatie : scheelt transportkilometers voor vrachtwagens van Den Ouden. Sporadisch komt het nog wel eens voor dat geen volledige vracht kan worden geladen op een locatie omdat de locatie te afgelegen is (bijv. maaisel van een uitgemaaide waterpartij). Dit is kostentechnisch nadelig voor Den Ouden gezien de afgesproken prijs waar zowel de stort- als transportkosten zitten. AP doet een voorstel om in dergelijke gevallen de extra transportkosten op regiebasis te verrekenen. LF gaat dit met zijn directie bespreken. In 2015 minder houtsnippers verwerkt voor biomassa dan in Oorzaak: Prop heeft wel hout verwerkt (m.n. voor RWS Zuid-Holland) maar dit is echter uitgevoerd door een boomrooibedrijf welke de vrijgekomen houtsnippers zelf heeft afgevoerd naar de energiecentrale voor biomassa (1.251 ton). In 2016 moet m.n. voor het project RWS Zuid-Holland veel hout verwijderd worden uit de oevers langs rivieren (achterstallig onderhoud). Dit hout wordt verzameld middels een kraanschip welke het hout deponeert op een aantal locaties (loswallen) in het beheersgebied. ES gaat inventariseren welke locaties dit kunnen zijn en geeft dit door aan LF. LF vraagt welk extra aandacht om te voorkomen dat er stenen tussen het vrijgekomen zitten : dit is niet bevorderlijk voor de chipmachine. ES zal met de kraanmachinist van het kraanschip overleggen hoe dit zo veel mogelijk te voorkomen. Desnoods op elke locaties 2 depots maken : 1 met slecht hout (met stenen) welke apart wordt afgevoerd en 1 met schoon hout om te chippen. LF zal in ieder geval wel zorgdragen voor het CO2-reductiecertificaat over 2015 In 2015 nog geen maaisel af kunnen voeren naar de co-vergistingsinstallatie. Inzake techniek en vergunningverlening is dit nog niet optimaal. In 2016 wel starten om maaisel duurzaam te verwerken in de vezelindustrie (huizenbouw, verpakkingsindustrie, etc.). M.n. maaisel afkomstig van de opdrachtgevers van Prop (waterkeringen van RWS en Waterschap) is hiervoor geschikt daar hier nauwelijks of geen zwerfafval inzit. Conclusie : In 2016 meer hout naar de biomassa van project RWS Zuid-Holland en wellicht maaisel duurzaam verwerken voor de diverse industrieën hetgeen tot een hoger CO2-reductie zal leiden dan in Optimalisatie van transport waar mogelijk op nieuwe projecten verder vergroten. 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 10/15

11 Keten-initiatief 2 Prop is actief betrokken bij de gebiedsontwikkeling van Aviolanda. De stakeholders hebben zeer hoge duurzaamheidsambities vastgesteld. Doel is de balans tussen de 3P s. Men gaat gebruikmaken van de BREEAM-NL gebiedsontwikkeling norm. De focus ligt op: Bronnen, het beperken van het primair energieverbruik en watergebruik Ruimtelijke ontwikkeling, ruimtegebrek Gebiedsklimaat, geluid. Verder is er aandacht voor Synergie, welvaart en welzijn en gebiedsmanagement Prop heeft de duurzaamheidsverklaring Aviolanda ondertekend en verklaart dat zij zich in zullen zetten om te komen tot het beoogde resultaat als partner in deze gebiedsontwikkeling. Voorbeelden zijn o.a.: Water Gezamenlijke aanpak van de waterhuishouding met als doel kostenbesparing, voorkomen uitdroging en veel minder ingrijpende maatregelen m.b.t. rioleringen. Prop kan hieraan bijv. input geven door het doen van een voorstel om een ecologische bergingsvijver aan te leggen voorzien van een helofytenfilter. Energiebesparing Prop kan bij het onderhoud gebruik maken van elektrische apparatuur, die tevens erg weinig geluid produceren. Duurzame mobiliteit Prop kan door haar ligging veel transport combineren waardoor minder uitstoot ontstaat GEREALISEERD in 2015: Ondertekening verklaring en verdere uitwerking plannen. Algemene conclusies na.v. overleg 1. Inleiding Voor de gebiedsontwikkeling Aviolanda zijn met de stakeholders in het gebied via de Mutual Gains Approach (MGA) hoge duurzaamheidambities vastgesteld. De partijen, die bij de MGA aanpak zijn betrokken hebben de ambitie uitgesproken om samen tot een optimale integrale gebiedsontwikkeling te komen waarin de 3P s People, Planet en Profit met elkaar in balans staan. Begin 2012 is er voor de gebiedsontwikkeling Aviolanda een nulmeting uitgevoerd. De resultaten van de meting van 2012 zijn in een afzonderlijk rapport verwerkt. In 2014 is de meting herijkt. De resultaten van deze monitoring worden gecommuniceerd naar alle stakeholders in het gebied, zodat ieder die betrokken is bij de gebiedsontwikkeling Aviolanda de vordering in het realiseren van de duurzaamheidambities kan volgen. Door de ondertekende partijen zijn er drie speerpunten bepaald waar men zich in de komende jaren voor gaan inspannen om deze te verbeteren. Van de zes categorieën wordt de energie gefocust op: Bronnen, het beperken van het primair energieverbruik en watergebruik (aspect B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 11/15

12 en 2.3); Ruimtelijke ontwikkeling, ruimtegebruik (aspect 3.2); Gebiedsklimaat, geluid (aspect 5.4). De focus op deze speerpunten betekent niet dat er geen aandacht is op de andere categorieën zoals Synergie, Welzijn en Welvaart en Gebiedsmanagement. Deze categorieën behoren tot de dagelijkse bedrijfsvoering en opdracht binnen de gebiedsontwikkeling Aviolanda. 2. Inhoud Vanaf de ondertekening in maart 2015 is er door alle partijen gewerkt aan de vooruitgang van de diverse speerpunten. In deze notitie willen wij u op de hoogte brengen van alle voor uitgang en hoe duurzaamheid wordt geïmplementeerd in diverse projecten. Bronnen: Bij de uitvoer van de projecten Herinrichting Aviolandalaan en de aanleg van de Faunapassage Mattemburgh wordt al het uitkomend verhardingsmaterieel gerecycled en hergebruikt. Indien mogelijk gebeurt het hergebruik direct in hetzelfde werk. De uitkomende beplanting en bomen worden volledig hergebruikt boomstammen worden verwerkt tot andere producten en takhout wordt verwerkt voor toepassing in biomassa of energieopwekking. Door de aannemers de Viet en Prop Beplantingswerken wordt er dan ook CO2 neutraal gewerkt. Primair energieverbruik Door gemeente Woensdrecht is een project opgestart, in samenwerking met Fokker Services, BPA en Fokker Elmo om het energie verbruik te verminderen en deel duurzaam op te wekken. Dit heeft geresulteerd in een voorstel wat voorziet in de vermindering van het energieverbruik van 8 MW naar ca. 5 MW. Van de nog benodigde 5 MW kan circa 50% worden opgewekt middels zonnecellen. Bij implementatie van de voorgestelde maatregelen wordt Fokker Elmo volledig energie neutraal. Dit voorstel heeft geleid dat een gelijkwaardig project wordt uitgewerkt voor Vliegbasis Woensdrecht. Het gebouw de Spirit is voorzien van zonnepanelen op het dak en LED verlichting. Hierdoor is de externe energiebehoefte afgenomen met ca. 30%. In 2015 is de Aviolandalaan gerenoveerd. Tijdens de renovatie is er retentie aangelegd en is de gehele weg voorzien van nieuwe openbare verlichting. De openbare verlichting is uitgevoerd in LED, dit geldt ook voor een groot deel van de parkeerplaats van BPA. Watergebruik: Samen met Waterschap Brabantse Delta, Defensie en Gemeente Woensdrecht wordt er een waterplan opgesteld. In dit waterplan wordt de gehel waterhuishouding en berging op en rondom de vliegbasis bekeken. Uit het waterplan zullen acties door de diverse partijen worden uitgevoerd. 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 12/15

13 Keten-initiatief 3 Alternatief voor het rooien van kastanjes met de bloedingsziekte In 2002 werd voor het eerst in Nederland een onbekende ziekte in kastanjebomen geconstateerd. De aantasting kan zeer snel verlopen en de aangetaste bomen kunnen in snel tempo achteruitgaan in conditie waarbij sommige bomen al na enkele seizoenen afsterven. Op de bast van de boom ontstaan roestbruine vochtige plekken die gaan bloeden met een stroperige vloeistof. De ziekte komt uitsluitend voor bij de Paardenkastanjeboom. De bloedingsziekte wordt veroorzaakt door een bacterie : Pseudomonas syringae pv aesculi. Deze bacterie nestelt zich in het bastweefsel waardoor deze afsterft en de sapstroom plaatselijk wordt onderbroken. Deze laag sterft af waardoor de bast los kan laten en de sapstroom onderbroken wordt. Takken beginnen af te sterven en uiteindelijk sterft heel de boom. Grote monumentale kastanjes gaan verloren en beeldbepalende majestueuze kastanjes maar ook hele lanen in de hoofdstructuur verdwijnen door deze aantasting. Prop Boomtechniek heeft in samenwerking met Wageningen Universiteit en Research Centre een gepatenteerde methode ontwikkeld om kastanjebomen te behandelen met warmtetechniek. Deze methode brengt een temperatuur van ca. 40 graden aan in het bastweefsel op de grens tussen hout en bast precies waar de bacterie zich bevindt. Hierdoor wordt de bacterie vernietigd en kan het afgestorven bastweefsel en dus de sapstroom zich herstellen. Door een systeem van sensoren en dataloggers wordt de behandeling op afstand geregistreerd, doorlopend gemonitord en waar nodig bijgestuurd. Met een DNA-onderzoek in Wageningen kan worden aangetoond dat de bacterie is afgestorven. De boom versterkt haar natuurlijke afweer en zal op eigen kracht verder herstellen. Met deze methode wordt ook een aanzienlijke CO2-reductie per behandelde boom gerealiseerd. Indien een boom niet wordt behandeld gaat deze gegarandeerd dood en moet dus gerooid worden. Bij het rooien moet materieel en personeel (mobiele kraan, tractor met versnipperaar, werknemers met motorzaag, etc.) worden ingezet waarbij de CO2-uitstoot aanzienlijk hoger is dan een éénmalige warmtebehandeling. Daarnaast wordt CO2-uitstoot gereduceerd bij de boomkwekerij om een nieuwe boom te kweken die de gerooide kastanje moest vervangen. Tenslotte wordt middels de warmtebehandeling de levensduur van een volwassen kastanjeboom verlengd. Een volwassen kastanjeboom realiseert immers meer CO2-opname in de buitenruimte dan een jonge aangeplante boom.co2 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 13/15

14 CO2 emissie rooien volwassen kastanje. Uitgangspunten voor de berekening: Afstand tot de boom gemiddeld 30 kilometer Gemiddelde volwassen kastanje stamdiameter 50 cm Gemiddeld gewicht volwassen kastanje 3,9 ton Solitaire stadsboom in de verharding, bereikbaar via de openbare weg Wegafzetting enkelvoudig binnen de bebouwde kom. Totale Verbruik Achtereenvolgende handelingen: Reisafstand km/l Kwh Liter Liter Bezoek boom voor beoordeling Bezoek boom voor offerte door ON en OG Transport wegafzettingsbedrijf / aanbrengen wegafzetting ,5 Aanvoer Hoogwerker ( vrachtwagen ca 75 km transport) Aanvoer Werkploeg Bus met aanhanger ,75 Verbruik diesel Hoogwerker tijdens werk 12,5 1 12,5 Verbruik Aspen voor MOZA en Bladblazers 4 Transport afvoeren hout naar verwerker retour 75 km enkel Afvoeren Hoogwerker Afvoeren Werkploeg Bus en aanhanger ,75 Aan,- en afvoer trekker met stobbenfrees Verbruik tijdens stobben frezen 5 Afvoeren Freespulp en grond reisafstand retour Aanvoer schone grond Aanvoer werkploeg planten boom ,75 Levering materialen ( boom palen drainage etc etc) transport Afvoer werkploeg planten boom ,75 Bezoek opdrachtgever beoordeling uitvoering en oplevering Bezoek uitvoerder met og oplevering Afbreken en afvoeren wegafzetingen ,5 Eletriciteit Diesel Aspen 1062,5 223,5 4 CO2 ton 0, ,01112 Totale CO2 emissie 0, ton 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 14/15

15 CO2 emissie behandelen zieke kastanje Totale Verbruik Achtereenvolgende handelingen: Reisafstand km/l Kwh Liter Liter Bezoek boom voor beoordeling Bezoek boom voor offerte door ON en OG Aanvoer Werkploeg Bus met aanhanger ,5 Aan- en afvoer bouwhekken Verbruik elektriciteit 78 Afvoer werkploeg Bus met aanhanger ,5 Eletriciteit Diesel Aspen ,01112 CO2 ton 0, , ton Totale CO2 emissie 0, ton Jaarlijks te behandelen bomen 400 Totale besparing CO2 emissie behandelen versus rooien 251,9474 ton CO Budget Voor 2015 was 5000,- gebudgetteerd voor deelname aan initiatieven, dit budget is volledig gebruikt voor de ontwikkeling van initiatief 3. Voor 2016 is wederom 5000,- gebudgetteerd Planning Prop heeft een kwaliteitsplanning die is opgenomen in het kwaliteitsmanagementsysteem. 5 Bijlagen CO2 inventarisatie Prop 2015 v_1; CO2 rapportage 2015 v_1; Communicatieplan Prop 2016 v_1; Energie actieplan Prop 2016 v-1; Integriteitcode Prop 2016 v_1; 3.B.2. Management review energiemanagement Prop 2016 v_1.docx, 15/15