VERSLAG VERGADERING GGALIMERO ARRONDISSEMENTEEL OVERLEG GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG MECHELEN 25/05/2011

Transcriptie

1 VERSLAG VERGADERING GGALIMERO ARRONDISSEMENTEEL OVERLEG GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG MECHELEN 25/05/2011 Aanwezig: Bob Cools (CGG De Pont Mechelen voorzitter GGalimero), Dirk Armée (PZ Sint-Norbertus), Frank Maes (PAAZ Sint-Maarten Duffel), Frieda Matthys (PAAZ Sint-Maarten Mechelen), Tina De Beer (PAAZ Sint-Maarten) Gasten: Paul Maes (Het Zwart Goor), Jan Bogaerts (PZ Sint-Amedeus voorzitter Coördinatiegroep GGZ-ROG), Eva Van Den Broeck (OBC Ter Elst Duffel), Marcel Antenbrink (Huize De Steiger Bornem), Leen Wynants (Borgerstein), Leen Quadflieg & Ann Vanroy (BW Oikonde Mechelen), Dirk Martens (HA Borgerstein), Mia De Decker (CGG De Pont), Rosien Mesdag & Annick Fransen (project verknoping & coördinatiepunt) Verontschuldigd: Tanja Gouverneur (vrijwilliger CGG De Pont Mechelen), Patrick Van Coillie (PZ Sint-Norbertus), 1. Stand van zaken intersectorale samenwerking GGZ GHZ Rond deze doelgroep is op federaal en Vlaams niveau heel wat in beweging. Er is een Interministeriële Conferentie (IMC) opgericht tussen de gemeenschappen en de federale overheid waarmee men het beleid voor beoogde doelgroep op elkaar probeert af te stemmen. FEDERAAL: In het tweede deeladvies van de NRZV (Nationale Raad ZiekenhuisVoorzieningen) wordt gekozen voor reguliere geestelijke gezondheidszorg, slechts voor drie doelgroepen moet volgens het advies specifieke zorg ontwikkeld worden. Met name voor personen met een mentale handicap en bijkomende psychiatrische problemen (eveneens voor personen met verslaving en voor personen uit het forensische circuit). Deze doelgroepen vereisen volgens het advies een apart zorgprogramma met uitgewerkte zorgtrajecten en zorgcontinuïteit over sectoren heen. De FOD Volksgezondheid organiseerde hiertoe in 2009 een pilootproject Mobiele Interventie Cel (= MIC) in 2 Vlaamse provincies (Oost-Vlaanderen & Vlaams-Brabant) voor een periode van 3 jaar. Een MIC is een ambulante, outreachende module, samengesteld uit 2 VTE + een aantal uren psychiater en heeft als voornaamste doelstelling (ingrijpende) residentiële opnames te verkorten en/of te voorkomen en nazorg na opname te ondersteunen. Doelgroep van de MIC zijn (volwassen) personen met een licht tot matig mentale handicap en bijkomende psychiatrische problemen. De andere provincies hadden verwacht dat de MIC in 2011 verruimd zou worden aangezien dit aanvankelijk budgettair zo was bepaald maar dit werd tot nog toe nog niet gerealiseerd Momenteel is een gelijkaardige pilootaanvraag mogelijk voor de opstart van MIC voor kinderen en jongeren (tot 16 jaar (!) opnieuw vallen de adolescenten (16-25) er tussen uit) met een licht tot matig mentale handicap en bijkomende psychiatrische problemen. Deze MIC heeft dezelfde doelstelling: kortdurend, outreachend werken, opnamevermijdend en nazorg na opname. Kortdurend, in die zin dat men betracht om cliënten zo snel mogelijk terug naar reguliere diensten door te verwijzen (en anders dan vermeld in de nota Perspectief 2020 is het VAPH voor de GGZ wel degelijk een reguliere dienst). 1

2 De federale overheid maakt m.a.w. een duidelijke keuze om een apart zorgprogramma te ontwikkelen en is stelselmatig initiatieven aan het nemen om het outreachende aspect van de GGZ verder uit te werken. Intussen circuleert er ook een ontwerpadvies NRZV rond kinderen & jongeren voor de ganse kinder- en jeugdpsychiatrie (dit advies heeft het bureau noch het kabinet reeds doorlopen) waarin men gelijkaardige bevindingen terugvindt. Voor de doelgroep kinderen en jongeren met een mentale handicap worden specifieke dingen vermeld, de doelgroep wordt m.a.w. apart bekeken. Volgens het ontwerpadvies vereist beoogde doelgroep: dat vanuit de GGZ (als sector) initiatieven genomen moeten worden om outreach te versterken en dat een aantal bedden beschikbaar moeten zijn om time-out en crisis te ondersteunen Men pleit m.a.w. voor het oprichten van intensieve behandelunits, specifiek voor deze doelgroep (kortdurend behandelen, stabiliseren en terug doorverwijzen). Langdurende behandelunits (cfr. Fioretti) worden niet in het ontwerpadvies vermeld. VLAAMS: Op Vlaams niveau is een overlegplatform rond deze doelgroep opgericht (aanvankelijk alleen samengesteld uit GGZ-leden maar intussen uitgebreid met vertegenwoordigers van VAPH-voorzieningen) met als opdracht een aantal concepten uit te werken die de GGZ en het VAPH samen moet ontwikkelen om zorgcontinuïteit voor beoogde doelgroep te garanderen (m.n. verknoping, outreach, consulentenwerking en ambulante therapie modules die onderdeel uitmaken van een intersectoraal zorgprogramma). Vertegenwoordigers vanuit Antwerpen zijn: Greet Verbergt (Coördinatiepunt Handicap), Jean-Paul Van Baelen (zal wellicht vervangen worden), Sigrid Bauwens (PC Bethanië, afd. Merel) en Jan Bogaerts (PC Sint-Amedeus, afd. De Knoop). Ook binnen dit overleg wordt de GGZ gepercipieerd als een sector die vooral bedoeld is om tijdelijk op te nemen, diagnostiek en time-out mee te ondersteunen en kortdurend te behandelen (en dus niet langdurend). Dit concept maakt dat de GGZ korter op de bal kan spelen en meer mensen kan ondersteunen. Bovendien werd ook door de Vlaamse overheid gekozen om voor deze doelgroep meer middelen vrij te maken. In Antwerpen zou voorzien worden in middelen voor 2VTE (1/2 VTE per CGG) om ambulante therapie aan te bieden en outreachend te werken, dit i.s.m. een intersectoraal zorgprogramma. PERSPECTIEFNOTA 2020 (VLAAMS): Voor de eerste keer kan men beschikken over een meerjarenbudget VAPH. Hiervoor was het belangrijk dat in overleg met het ROG-netwerk Antwerpen een meerjarenvisie werd ontwikkeld met duidelijke krijtlijnen waar men de komende jaren op wil inzetten. De provincie Antwerpen heeft gekozen voor het onderscheid tussen basiszorg en gespecialiseerde hupverlening met gedrags- en medische problematieken (GES & MED). In het meerjarenplan van de provincie Antwerpen worden voor de komende vier jaar een 50-tal extra plaatsen voorzien voor jongeren en volwassenen met een mentale beperking en ernstige bijkomende psychiatrische en/of gedragsproblemen, waarbij de afspraak geldt dat men met die plaatsen de zwaarste problematieken zal opvangen. Er worden structurele middelen voorzien voor gespecialiseerde residentiële opvang : er zal o.a. een Observatie- en Behandelingsafdeling opstarten voor mensen met een ondergrens/ matig/ ernstig tot diepe mentale handicap en ernstige bijkomende psychiatrische problemen hiervoor zijn 6 plaatsen voorzien in het Zwart Goor te Merksplas die normaliter binnen twee jaar in exploitatie gaan. Deze plaatsen hebben een provinciale functie en hebben de bedoeling om kleinere voorzieningen, die even niet verder kunnen met een bepaalde case, te ontlasten. Opnameduur moet zo kort mogelijk worden gehouden (tot 2 jaar indien nodig). Met die extra plaatsen probeert men het zorgcontinuüm volledig te maken (voor mensen met een licht tot matig mentale handicap bvb kon in het verleden ondersteuning gevraagd worden aan afd. Merel van PZ Bethanië en afd. De Knoop van PZ Sint-Amedeus, maar mensen met een ernstig tot diep verstandelijke beperking heeft men tot nu toe steeds moeten doorverwijzen naar andere provincies). In het kader van deze uitbreiding krijgt ook DBC Ter Elst 8 extra MPI-bedden voor personen met een licht tot matig mentale handicap en bijkomende gedragsproblemen (GES). Ten slotte zijn binnen het VAPH de laatste jaren een aantal regelingen van kracht waarin mensen met bijkomende psychiatrische problemen terecht kunnen: 2

3 regeling noodsituatie: als personen onverwacht, onvoorzien, op een bepaald moment totaal zonder opvang vallen en er geen sociaal netwerk is om die persoon op te vangen, kunnen (alle) VAPHvoorzieningen, gedurende 10 weken, gefinancierd worden om deze mensen direct op te vangen. Hoe mensen in een noodsituatie terecht komen is zeer divers (via PAAZ, politie, rechtstreeks, ). Deze regeling kan ook worden aangewend voor zeer dringende opnamen tijdens het weekend (mits aan de voorwaarden is voldaan). In de realiteit betekent dit echter dat de voorziening die dergelijke regeling wil aanbieden een kamer beschikbaar moet hebben (en dus geen erkenningsplaats) de bedoeling is dat op termijn alle (residentiële) VAPH-voorzieningen deze regeling gaan aanbieden (hoewel er begrip is dat niet alle voorzieningen daar meteen klaar voor zijn). convenantenregeling: dit is een persoonsvolgende budgetfinanciering van onbeperkte duur (kan levenslang zijn) voor personen met een zeer ernstige en complexe bijkomende problematiek waarvoor een specifieke oplossing gecreëerd moet worden. Concreet betekent dit dat de personen die deze regeling genieten een budget op naam krijgen en zij zich in voorzieningen die gepaste zorg kunnen bieden, kunnen inkopen (los van subsidies en erkenningen). Momenteel vallen in de provincie Antwerpen een 12-tal personen onder deze regeling, verwacht wordt dat er dit jaar nog 6 zullen worden toegekend. PROVINCIAAL: Begin 2010 werd een samenwerkingsverband tussen de geestelijke gezondheidszorg en de zorg voor personen met een handicap in de provincie Antwerpen opgericht waartoe tot op heden een 30-tal voorzieningen uit beide sectoren zijn toegetreden. Doelstelling van de werking van het samenwerkingsverband is bij te dragen tot het aanbieden van kwaliteitsvolle en aangepaste zorg (zowel preventief als curatief) op een wijze die complementair en aanvullend is ten aanzien van het huidige zorgaanbod. Doelgroep zijn zowel minder- als meerderjarige personen met een verstandelijke handicap en/of een nietaangeboren hersenletsel (NAH) en/of autisme spectrum stoornissen (ASS) die bijkomende psychiatrische, gedragsof psychosociale problemen hebben. Jan Bogaerts is voorzitter van de provinciale coördinatiegroep OGGPA-ROG (= stuurgroep van het samenwerkingsverband). De coördinatiegroep bestaat uit 5 vertegenwoordigers van de GGZ, 5 vertegenwoordigers van het ROG (Regionaal Overleg Gehandicaptenzorg) en wordt ondersteund door het Coördinatiepunt Handicap van de provincie Antwerpen en het OGGPA (Overlegplatform Geestelijke Gezondheidszorg Provincie Antwerpen). De coördinatiegroep is ongeveer twee jaar geleden opgestart, komt +/- 4 keer per jaar bijeen en heeft de ambitie om structurele samenwerkingsverbanden tot stand te brengen tussen de twee sectoren om de leemtes in het zorgaanbod in te vullen. De coördinatiegroep heeft van bij de start twee prioriteiten/ knelpunten voorop gesteld waarmee men sindsdien in twee werkgroepen concreet aan de slag is gegaan: werkgroep ambulante zorg DD : doelstelling is om, in onderling overleg met medewerkers uit beide sectoren, te verkennen hoe het aanbod ambulante GGZ toegankelijker gemaakt kan worden voor cliënten met een licht verstandelijke beperking en/of autisme. werkgroep adolescenten DD : doelstelling is om te verkennen hoe men, specifiek voor jongeren tussen 16 en 25 jaar, continuïteit in de hulpverlening kan realiseren, in het bijzonder bij overgang van minderjarigheid naar meerderjarigheid. Voortvloeiend uit de werkzaamheden van de coördinatiegroep is recentelijk ook een project opgestart om de modules/ zorgfuncties die nodig zijn tussen de twee sectoren te concretiseren en het intersectorale zorgprogramma voor mensen met een licht tot matige mentale handicap en bijkomende psychiatrische problemen effectief uit te bouwen. Met provinciale middelen, aangevuld met de middelen van het SEN voor de organisatie van de consulentenwerking, werden twee mensen aangeworven (Rosien Mesdag & Annick Fransen) die in de toekomst instaan voor het traject van coördinatie (incl. consulentenwerking), verknoping, ambulant en outreachend werken. Het concept is nog in volle ontwikkeling. Er wordt verwacht dat Rosien & Annick tegen september/ oktober operationeel zijn. In wat volgt worden de grote lijnen van het project geschetst. Let wel, deze zijn nog niet finaal! 3

4 Aanmeldingspunt van een persoon met NAH/ASS/MH en bijkomende psychische/psychiatrische problemen in een vastgelopen situatie door de professionele en/of natuurlijke omgeving via één telefoonnummer/ één adres. Ondersteuning naar voorzieningen die gespecialiseerd zijn naar die doelgroep en eventueel tijdelijke kortdurende interventies o.m. voor stabilisatie van de psychiatrische problematiek maar vooral om de problematiek van het vastgelopen zijn en het omgaan met probleemgedrag mee te ondersteunen/ om overbrugging te voorzien totdat mensen kunnen worden opgenomen of verder kunnen worden ondersteund in de thuissituatie. Zodoende elke opname vanuit psychiatrie op gelijkaardige manier melden aan verknopingspunt zodanig dat snel geïntervenieerd kan worden in een vastgelopen situatie en er een beeld gevormd kan worden van de hulp- en ondersteuningsvragen voor deze doelgroep in de provincie Antwerpen. Dit wordt niet enkel opgenomen door Annick & Rosien, maar ook door een aantal experten vanuit de VAPH- en GGZ-sector die tijdelijk ondersteunend werken naar organisaties en/of individuen. Ook dwarsverbindingen met de ambulante hulpverlening zijn van cruciaal belang. Let wel! Niet enkel de GGZ-medewerkers worden als experts beschouwd, ook het VAPH heeft zijn experts die tot nog toe de opgebouwde expertise enkel in de eigen voorziening toepassen en veel te weinig proberen om daar overkoepelend mee te werken. REGIONAAL: ARRONDISSEMENT MECHELEN Intersectorale samenwerking GGZ-GHZ wordt jaarlijks op de agenda van GGalimero geplaatst. Doelstelling is, om samen met de betrokken actoren een stand van zaken op te maken m.b.t. wat goed loopt en wat beter kan. Naar aanleiding van deze vergadering werden een aantal voorbereidende vragen rondgestuurd. Daar zijn een aantal reacties opgekomen. De vragen en knelpunten die leven in het arrondissement Mechelen werden ter vergadering omstandig toegelicht: In Borgerstein vangt men meerdere personen op met een verstandelijke handicap en bijkomende psychiatrische problemen. Men wenst de opvang van deze personen in de toekomst nog verder te optimaliseren. Men heeft echter op regelmatige basis nood aan kortdurende time-out opvang in een psychiatrische setting voor personen in crisis. (Borgerstein beschikt over een afzonderingsruimte, maar deze is absoluut niet aangepast om mensen daar langer dan enkele uren te laten verblijven (bvb. bij agressie). Bovendien is het ook belangrijk dat de begeleiders en de medecliënten de tijd krijgen om het schokkende gebeuren te verwerken en tot aangepaste afspraken te komen.). de vraag is enerzijds of dergelijke opvang door de residentiële voorzieningen kan gegarandeerd worden zodanig dat men de drempels die er zijn om personen met dergelijke problemen op te vangen voor een stuk wegneemt. anderzijds wil men graag verkennen of men specifiek voor de opvang van personen met een bordeline problematiek/ een ernstige hechtingsproblematiek met andere residentiële voorzieningen (PZ/PAAZ) afspraken kan maken om op structurele basis, voor korte periodes dergelijke time-outs te organiseren (zo n time-out kan zowel voor de persoon zelf als voor de begeleiding de nodige zuurstof bieden om daarna weer samen verder te kunnen). PAAZ Sint-Maarten ervaart dat ook terugnamegarantie vanwege een VAPH-voorziening niet vanzelfsprekend is en is vragende partij om voortaan duidelijke en concrete afspraken te maken m.b.t. terugname, communicatie en verdere samenwerking (dergelijke manier van werken zou frustraties bij PAAZ-personeel kunnen wegnemen en de opname van personen in crisis mogelijks kunnen versnellen): Men stelt voor om met een standaardformulier te werken waarbij de instelling die de cliënt in crisis laat opnemen meteen ook een terugnameverbintenis biedt. Bovendien wenst men, dat wanneer voorzieningen vragen om een persoon dringend te plaatsen, dat deze aangekondigd wordt en (indien mogelijk voorafgaandelijke) informatie (bvb. wanneer dit personen met uitzonderlijke ziektebeelden betreft, ) ter beschikking wordt gesteld zodanig dat PAAZmedewerkers ook weten wat hen te wachten staat. Ten slotte stelt men voor om vooraf duidelijke afspraken (een soort staande overeenkomst) te maken met voorzieningen met meer geëigende afdelingen (PZ) voor overname op korte termijn en met een onbetwistbare overnamedatum zodanig dat de PAAZ zich gesteund weet, zijn brugfunctie kan vervullen en vervolgens kan doorverwijzen naar gepaste opvang. 4

5 Net zoals Borgerstein beschikt de PAAZ enkel over een prikkelarme/ afzonderingsruimte die niet aangepast is om personen langdurig te laten verblijven. De mogelijkheden die een PAAZ heeft worden zowel door VAPH- als andere GGZ-voorzieningen overschat eerste actiepunt: werkbare afspraken maken wat betreft: 1. Terugnamegarantie Standaardformulier. 2. Bij opname in crisis informatie binnen de week ter beschikking stellen/ eventueel gezamenlijk overleg organiseren met een medewerker van de verwijzende instelling. 3. Medewerkers van de voorziening die de patiënt in crisis laat opnemen actief mee laten nadenken over de volgende stap indien de PAAZ er zelf niet in slaagt de patiënt door te verwijzen. Deze werkafspraken kunnen volgens Huize De Steiger perfect in de opnamevoorwaarden worden opgenomen. Huize De Steiger en BW Oikonde Mechelen hebben een gelijkaardige vraag wat betreft ambulante ondersteuning: zij ervaren de behoefte aan een wisselwerkende medisch-psychiatrische en pedagogische ondersteuning met de bedoeling het (medisch en/of pedagogisch) gegeven advies ook effectief te implementeren in het eigen team zodat men anders leert omgaan met de doelgroep en crisissituaties en opnames vermeden kunnen worden (cfr. coaching). Als kleinschalige VAPH-voorziening zou het bovendien zinvol zijn als men is ingebed in een zorgnetwerk. Momenteel is er echter geen goed overzicht van de diverse zorgaanbieders psychiatrie voor de regio Mechelen en hun mogelijkheden voorhanden. tweede actiepunt: huidige zorgaanbod en mogelijkheden in kaart brengen en op de GGalimerowebsite plaatsen (a.d.h.v. sjabloon). Rosien & Annick mogen contact opnemen om de voorzieningen te bevragen. In dit kader wordt ten slotte opgemerkt dat het uitbouwen van gespecialiseerde hulpverlening ook als doelstelling kan hebben dat VAPH-voorzieningen zich engageren om het medisch-psychiatrische luik voortaan zelf op te nemen door bvb. een psychiater aan te werven. In het arrondissement Turnhout heeft men heel duidelijk die keuze gemaakt. Het VAPH moet structurele oplossingen bieden voor personen die kortdurend door de GGZ worden behandeld het probleem in het arr. Mechelen is dat het VAPH-eindstation voor deze personen niet voorhanden is (geen gespecialiseerde residentiële opvang/ geen GES-plaatsen). Ondersteuning van mensen ter bevordering van hun leefkwaliteit is echter de verantwoordelijkheid van het VAPH. In PVT Amedeus verblijven hele wat mensen met een handicap die eigenlijk een plaats zouden moeten hebben in een VAPH-voorziening die mensen hebben nl. recht op meer kwaliteit van zorg die de psychiatrie hen niet kan bieden (VAPH-omkadering = dubbel zo groot). 2. Varia Op 8 juni vindt de eerste algemene vergadering van het provinciale samenwerkingsverband OGGPA-ROG plaats van 13u30 tot 16u30 in de Taxandriazaal van het Provinciehuis (Koningin Elisabethlei 22, 2018 Antwerpen). Alle toegetreden leden werden uitgenodigd. Er zal die dag een stand van zaken gegeven worden van de werkzaamheden van de Coördinatiegroep OGGPA-ROG en de twee werkgroepen Adolescenten DD en Ambulante Zorg DD. Na goedkeuring van dit verslag door alle aanwezige partijen wordt het op de GGalimero-website gepubliceerd. De eerstvolgende bijeenkomst van GGalimero zal doorgaan op woensdag 22 juni van 12u30 tot 14u in een vergaderzaal van PAAZ Imelda (Imeldalaan 9, 2820 Bonheiden). Het centrale thema van deze vergadering is samenwerking GGZ eerste lijn. Een broodjeslunch wordt voorzien en accreditering werd aangevraagd. 5