Geachte voorzitter, RIS Aan de commissie Ruimte. Geert van Aken. Dienst Stedelijke Ontwikkeling. 6 december 2016

Transcriptie

1 Typ teksttyp teksttyp tekst J. Wijsmuller Wethouder van Stadsontwikkeling, Wonen, Duurzaamheid en Cultuur 040 Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de commissie Ruimte Datum 6 december 2016 r- RIS Contactpersoon Geert van Aken Dienst Dienst Stedelijke Ontwikkeling Afdeling Juridische Zaken Telefoonnummer adres Onderwerp Betrekken belanghebbenden bij bestemmingsplannen Geachte voorzitter, Inleiding In de gemeenteraadsvergadering van 2 juli 2015 is de motie Bestemmingsplannen: toegankelijk en betrokken bewoners van de gemeenteraadsleden Balster en Rogier aangenomen. Een raadsmededeling (RIS286608) hoe de motie af te doen is in november 2015 besproken in de raadscommissie, maar is op dat moment niet afgedaan. Hierbij informeren wij u over het vervolg. Het hoe en waarom van de wijze waarop in Den Haag burgers en belanghebbenden bij bestemmingsplannen worden betrokken vraagt bij voortduring aandacht. Breed leeft het gevoel dat de wijze waarop burgers betrokken worden bij het maken van hun bestemmingsplan beter kan en (dus) moet. Als gevolg van deze besprekingen in de raadscommissie is een aantal activiteiten in gang gezet om de betrokkenheid van burgers te verbeteren. Daarbij is tevens de informatievoorziening over omgevingsvergunningen betrokken. Deze activiteiten zijn op hoofdlijnen: het verbeteren van de communicatie met bewoners en andere belanghebbenden (waaronder de communicatie met de stadsdeelorganisatie); het aantal contactmomenten met bewoners en andere belanghebbenden vergroten; bewoners en andere belanghebbenden actiever informeren over het bestemmingsplanproces, beter betrekken bij de voorbereiding van het bestemmingsplan en betrekken in het vooroverleg; de leesbaarheid van de bestemmingsplannen verbeteren; plannen (met name bijlagen bij omgevingsvergunningen) beter beschikbaar maken. Deze brief geeft inzicht in de praktijk van de bestemmingsplannen zoals die tot nu toe ging en meldt terug over de inmiddels uitgevoerde activiteiten. Gemeente Den Haag Postbus T Spui DJ Den Haag Den Haag

2 De Haagse bestemmingsplannenpraktijk tot nu toe Het grondgebied van Den Haag is belegd met ruim 100 bestemmingsplannen. Een aantal beslaat een groot gebied en omvat een aantal buurten van de stad. Een groot aantal is ook erg klein in omvang, op maat gemaakt om een bepaalde ruimtelijke ontwikkeling in Den Haag mogelijk te maken. Sinds de inwerkingtreding van de Wet ruimtelijke ordening (op 1 juli 2008) geldt dat voor het hele grondgebied van de gemeente bestemmingsplannen moeten zijn vastgesteld en dat een bestemmingsplan maximaal tien jaar oud mag zijn. Ook bepaalt de Wet ruimtelijke ordening dat wanneer een plan ouder dan 10 jaar is, er bij het afgeven van omgevingsvergunningen geen leges mag worden gevraagd. Voor Den Haag is dit reden geweest om sinds 2007 alle bestemmingsplannen te actualiseren. Dit is een aanzienlijke krachtsinspanning geweest, zowel voor het college van Burgemeester en Wethouders en de Raad, als voor de ambtelijke dienst. De afgelopen jaren is de raadscommissie Ruimte en de Raad gewend geraakt aan een stroom bestemmingsplannen, die geregeld zelfs een omvang van 25 plannen per jaar had. Vanaf nu is de opgave om, in een veel rustiger tempo, de bestemmingsplannen die de afgelopen jaren opgesteld zijn actueel te houden en om ontwikkelingsplannen op te stellen. Den Haag zal namelijk altijd nieuwe plannen moeten blijven maken om alle door de Raad, inwoners en bedrijven gewenste ruimtelijke ontwikkelingen in de stad mogelijk te maken. Naast het actueel houden van de bestemmingsplannen bereidt de gemeente zich voor op de implementatie van de Omgevingswet, naar verwachting in Na inwerkingtreding zal het omgevingsplan het bestemmingsplan vervangen. Dit verandert de rol van de overheid bij en de wijze van sturing op ruimtelijke ontwikkelingen (bredere reikwijdte, minder gedetailleerd, meer ruimte voor particulier initiatief, meer lokale afwegingsruimte e.d.). Binnen deze context levert Den Haag maatwerk. Vanzelfsprekend op de inhoud, maar ook op de samenwerking met de betrokkenen, waar onder de inwoners van het deel van de stad waar een bestemmingsplan betrekking op heeft. Natuurlijk kan (en moet) alles beter. Het beter betrekken van bewoners bij bestemmingsplannen De afgelopen periode is uitgebreid met u gesproken over de wijze waarop wij burgers beter willen betrekken bij het opstellen van bestemmingsplannen. Op 16 juni 2015 (RIS283343), 30 september 2015 (RIS286608) en 8 december 2015 (RIS289672) heeft u over dit onderwerp commissiebrieven ontvangen. Met deze brieven hebben wij onze visie gegeven op de wijze waarop inwoners en andere belanghebbenden worden geïnformeerd over en betrokken bij bestemmingsplannen en hoe we uitvoering zullen geven aan de motie. Voortkomend uit de brieven en de besprekingen is het laaghangend fruit geplukt. Wat eenvoudig te verbeteren is, is verbeterd. Voorbeelden hier van zijn het laten werken van de twee pc s die bij het Haags Informatiecentrum in het Atrium van het stadhuis beschikbaar zijn om bijlagen bij omgevingsvergunning in te zien. Ook zijn we aan de slag gegaan met het verbeteren van de leesbaarheid van bestemmingsplannen en nemen nu standaard een samenvatting in onze bestemmingsplannen op én hanteren waar mogelijk steeds dezelfde opzet in een bestemmingsplan. 2/6

3 De aankondiging dat het gesprek rond de bestemmingsplannen beter kan worden gevoerd, zodat bewoners en bedrijven actiever worden bevraagd en zij hun input kunnen leveren voordat het conceptontwerp bestemmingsplan is afgerond, heeft geresulteerd in een pilot met twee bestemmingsplannen (Vogelwijk en Regentesse- Valkenboskwartier). Pilots: bestemmingsplannen Vogelwijk en Regentesse Valkenboskwartier Een steeds terugkerende vraag is om een buurt of wijk niet te confronteren met een bestemmingsplan dat ambtelijk al helemaal af is, maar met bewoners en andere betrokkenen bij de voorbereidingen en in een vroeg stadium te betrekken. In twee pilots hebben we hier gevolg aan gegeven. Helemaal blanco beginnen kan niet, omdat ieder bestemmingsplan dat wordt geactualiseerd rekening moet houden met bestaande rechten opgenomen in het oude plan. Weg bestemmen van functies of bouwhoogten leidt tot planschade en mag niet zo maar. Verder is er ook het geheel aan beleid dat door de raad is vastgesteld en dat, voor zover ruimtelijk relevant, in een bestemmingsplan een plek krijgt. Wat we wel kunnen doen is met een basisversie het gesprek aangaan. Dit doen we nog voordat het bestemmingsplan aan het college (of raad) is voorgelegd, dus in die zin zijn de bewoners de eersten die het zien. De versie die na het bewonersoverleg ontstaat sturen we aan de institutionele gesprekspartners in het kader van het Bro-overleg. De bewonersorganisaties die we kennen stuurden we in de praktijk altijd al dit plan toe. In de pilots hebben we hen ook daadwerkelijk uitgenodigd om het te bespreken. Pilot Vogelwijk De pilot Vogelwijk bestond uit het houden van een bewonersavond voorafgaand aan het opstellen van het ontwerpbestemmingsplan en het betrekken van de wijkvereniging via het instellen van een werkgroep. De avond in de Vogelwijk werd door ongeveer 200 bewoners en belangstellenden bezocht en bestond uit twee delen. Een plenair deel waarin we uitleg gaven over de noodzaak van het op te stellen bestemmingsplan en vijftal tafelsessies waar we specifieke thema s met de bewoners hebben besproken. Ideeën en wensen uit de avond zijn meegenomen in het op te stellen concept ontwerp bestemmingsplan. Hierin heeft ook de wijkvereniging een rol gekregen door een werkgroep bijeen te brengen om vervolgens de Bro-versie te beoordelen en te becommentariëren. De uitkomsten van het Bro-overleg (waaronder de ingebrachte reacties van de wijkvereniging) zijn uitgebreid in het ontwerp bestemmingsplan besproken en heeft op onderdelen geleid tot aanpassingen in het ontwerp bestemmingsplan. Vanaf het Bro-overleg tot en met de vaststelling van het bestemmingsplan en naar de beroepstermijn is vervolgens de normale wettelijke werkwijze van het bestemmingsplan doorlopen. Pilot Regentesse - Valkenboskwartier De pilot Regentesse Valkenboskwartier bestond uit een dialoog met stichting Mafuganova en de bezwaarmaker (beide hadden beroep ingesteld tegen het eerder vastgestelde bestemmingsplan) en andere bewonersverenigingen en een informatiebijeenkomst voor bewoners van de Hendrik van Deventerstraat en omgeving. Omdat het bij dit bestemmingsplan ging om een herziening van het eerder vastgestelde bestemmingsplan is afgezien van een bijeenkomst voor alle bewoners van het plangebied. 3/6

4 Mafuganova wenste een wijziging van recent vastgesteld sectoraal beleid. Gevraagd werd om ten aanzien van de woonomstandigheden geen enkele verandering toe te staan en ontwikkelingsmogelijkheden die in de vigerende bestemmingplannen mogelijk zijn geheel terug te draaien. Hier kunnen we niet aan voldoen, omdat op beperkte wijze ontwikkelingen mogelijk gemaakt moeten kunnen worden (dakopbouwen, woningsplitsing via binnenplanse vrijstelling). Van de betrokken bewonersverenigingen zijn later in het proces geen reacties meer ontvangen. Tijdens voorbereiding van het bestemmingsplan was er ophef over een verleende vergunning voor een internaat aan de Van Deventerstraat 43. Mede in het kader van de motie is voor omwonenden van de Van Deventerstraat (ca. 300 adressen) op 19 januari 2016 een inloopgelegenheid georganiseerd in het woonzorgcentrum aan het Newtonplein. Er kwamen 12 personen die hun wensen met ambtenaren ter plekke hebben besproken. Veel praktische opmerkingen zijn op deze wijze naar voren gebracht die zo veel mogelijk verwerkt zijn in het bestemmingsplan. Conclusie Aan de pilots zijn behoorlijk wat kosten verbonden, in budgettermen maar vooral in ambtelijk uren. De resultaten zijn positief. Zowel in Vogelwijk als in Regentesse - Valkenboskwartier heeft het proces positieve resultaten opgeleverd. Dit baseren we op wat we ambtelijk hebben terug gehoord en het aantal zienswijzen dat is ingediend. Een oorzakelijk verband is niet te leggen, maar deze manier van werken voorziet in de behoefte. Dit maakt dat we vaker langs de lijnen van de pilots zullen gaan werken. Dit zal niet bij ieder bestemmingsplan het geval kunnen (en hoeven) zijn. Met name in de plangebieden met een actieve bewonersparticipatie zal, binnen de mogelijkheden van de ambtelijke capaciteit langs deze lijnen worden gewerkt. Verbeteren leesbaarheid van bestemmingsplannen Een ander steeds terugkerend punt is de leesbaarheid van bestemmingsplannen. Vanzelfsprekend moet een bestemmingsplan voor eenieder te begrijpen zijn. Dit gaat niet van zelf. Een bestemmingsplan is een juridisch document, een verordening die de burger direct bindt. Dit maakt dat een bestemmingsplan niet vormvrij is. De afgelopen periode is op twee manieren geprobeerd de leesbaarheid te verbeteren. Allereerst hebben alle bestemmingsplannen een samenvatting in begrijpelijke taal gekregen. Voor de snelle lezer maakt deze samenvatting duidelijk waarom het bestemmingsplan is opgesteld, en wat er gaat veranderen (in het geval het bestemmingsplan ingrijpende veranderringen mogelijk maakt). Dit maakt het voor bewoners mogelijk om snel te beoordelen of het voor hen nuttig is het hele plan door te nemen. Op de tweede plaats hebben we een taaldokter gevraagd te adviseren over de tekst van een bestemmingsplan. De planregels (het juridische bindende deel van de tekst van een bestemmingsplan) veranderen we niet. De planregels staan in een bibliotheek en blijven in ieder plan, rekening houdend met maatwerk, zoveel mogelijk ongewijzigd. De toelichting op een bestemmingsplan is vormvrij. De verschillende delen van de toelichting staan ook in een bibliotheek. Ten aanzien van de toelichting is een aantal verbetervoorstellen ontvangen, en deze zijn op de verschillende delen ingevoerd. Dit verbetert de leesbaarheid van de bestemmingsplannen. Belangrijk is te benadrukken dat ieder bestemmingsplan maatwerk is. Het vormt het planologischjuridisch kader onder vaak hele specifieke ruimtelijk plannen. Dit maakt dat ook de toelichtingen en de samenvattingen onderling zullen blijven verschillen. 4/6

5 Door een heldere samenvatting en meer aandacht voor begrijpelijke taal hopen we de leesbaarheid van de bestemmingsplannen te hebben verbeterd. Wij hopen dat u de verbeteringen in de meest recente plannen heeft teruggezien. Verbeteren participatie Voor het betrekken van bewoners, ondernemers en andere stakeholders in de stadsdelen en wijken heeft de stadsdeelorganisatie het netwerk en de contacten in de wijken. Voor het bestemmingsplanproces is dit netwerk van belang. Door gebruik te maken van de kennis en de netwerken van de stadsdelen kunnen bewoners anders en beter worden betrokken. In de ambtelijke dienst zijn afspraken gemaakt om twee dingen beter te gaan doen. Als eerste het beter uitvragen van de personen, verenigingen en groepen die de stadsdeelorganisaties kent. Op deze manier willen we nieuwe initiatieven of nieuwe groepen met energie, plannen en ambitie voor hun woonomgeving leren kennen en betrekken. En als tweede de stadsdeelorganisatie zelf een nadrukkelijker rol gunnen bij het opstellen van bestemmingsplannen. Hierdoor weten ze wat dat er in hun stadsdeel een bestemmingsplan wordt opgesteld of geactualiseerd, en kunnen ze input leveren bij het opstellen van de bestemmingsplannen. Daarnaast is er een Toolbox participatie beschikbaar, waarvan ook in de praktijk gebruik zal worden gemaakt om de burgers beter te betrekken bij het tot stand komen van de bestemmingsplannen. Ontwikkelingen om bewoners meer en beter te betrekken bij beleidsontwikkelingen en uitvoering zullen uiteraard worden gevolgd en waar mogelijk in het bestemmingsplanproces worden betrokken. Tenslotte verwachten we de komende jaren veel van de inzet van moderne 3D-technieken om ontwikkelingen die een bestemmingsplan mogelijk maakt, duidelijk te kunnen visualiseren. Het is voor de meeste mensen moeilijk zich op basis van het lezen van een toelichting en een traditionele kaart een goed beeld te vormen van wat een plan beoogt mogelijk te maken. Een 3D-plaatje (bij een bewonersavond, of thuis te bekijken via de gemeentelijke website) zegt meer dan duizend woorden. Plannen beter beschikbaar maken Bestemmingsplannen inclusief de bijlagen zijn zowel digitaal (via de website en via als op papier (in het Den Haag Informatie Centrum gevestigd in het Atrium van het Stadhuis op het Spui) in te zien. De bijlagen bij omgevingsvergunningen zijn niet digitaal in te zien. Privacywetgeving en technische beperkingen staan dit (nog steeds) in de weg. Er is echter al wel een aantal verbeteringen doorgevoerd in het beschikbaar maken van (bijlagen bij) omgevingsvergunningen. Aangevraagde en verleende omgevingsvergunningen worden sinds 1 mei 2016 via een geografische kaart zichtbaar gemaakt op de website (de gemeente Den Haag heeft een abonnement op deze website). Men kan zich via deze website ook abonneren op een service en een app downloaden. Om inwoners van Den Haag te attenderen op deze service is er op de gemeentelijke website een link geplaatst. Bijlagen bij omgevingsvergunningen kunnen echter niet via deze website (en de gemeentelijke website) ingezien worden. De bijlagen worden wel individueel (en op aanvraag) verstrekt. Burgers die documenten willen inzien kunnen de stukken via de of op een usb-stick ontvangen. Hoewel beperkt tot maximaal 10 pagina s, bestaat er ook nog de mogelijkheid om kopieën te ontvangen. 5/6

6 We zoeken naar mogelijkheden om het niet publiceren te beperken tot bijvoorbeeld alleen particuliere aanvragers. Bij aanvragen van bedrijven speelt het privacy argument niet. En we zoeken naar goedkopere manieren om te anonimiseren, waardoor we in de praktijk bijlagen op de website kunnen zetten. Het anonimiseren nu vraagt zeer veel capaciteit, en is daardoor in de praktijk niet mogelijk. Het is mogelijk om bestemmingsplannen en vergunningen ook via deze website ( te publiceren. We verkennen nu wat de mogelijkheden hiervoor zijn. Hoe eenvoudig het soms lijkt, dit is (en blijft) een moeilijk onderwerp (juridisch, ICT, organisatie). In Nederland wordt op dit moment op verschillende plaatsen onderzocht hoe DigiD kan worden ingezet om overheidsinformatie veilig te ontsluiten. Op deze manier is overheidsinformatie digitaal beschikbaar, zonder dat het via het internet algemeen beschikbaar komt (en via zoekmachines als Google is terug te vinden met alle vragen rond privacy van dien). In Den Haag is het digitaal indienen van bezwaar met behulp van DigiD al mogelijk. Op dit moment wordt in Den Haag onderzocht hoe via DigiD (bijlagen bij) omgevingsvergunningen beschikbaar kunnen worden gemaakt. Dit project is onlangs opgestart. We verwachten er in januari concreet mee aan de slag te gaan. De ontwikkelingen op dit vlak gaan snel, waarmee we hopen dat we snel kunnen voorzien in de informatievraag die bewoners op dit punt hebben. Ik houd u op de hoogte over de voortgang. Tot slot In deze brief is het geheel aan aanpassingen dat is doorgevoerd in het bestemmingsplanproces beschreven. Samen maken ze het mogelijk dat burgers beter worden betrokken (en hopelijk zich beter betrokken voelen) bij het maken van bestemmingsplannen. De komende jaren werkt Den Haag langs deze lijn verder. Deze verbeteringen zijn nodig. Allereerst omdat Den Haag zich intensief ontwikkelt. Grotendeels in het aanwezige volume woningen, kantoren, winkels et cetera. Maar voor een belangrijk deel zijn hiervoor ook nieuwe ontwikkelingen nodig waarvoor een nieuw bestemmingsplan zal moeten worden gemaakt. Op de tweede plaats omdat de Omgevingswet er aan komt. Nu zijn het nog separate trajecten, maar razendsnel, in de aanloop naar 2019 als de wet naar het zich nu laat aanzien van kracht wordt, zal het maken van bestemmingsplannen worden afgelost door het werken met het omgevingsplan. In dat proces moet de betrokkenheid van burgers goed zijn geborgd. En tenslotte, als derde, omdat de digitalisering van de samenleving door zet. De oude manier van communiceren (geregisseerd door de gemeente, op vaste momenten, op een gestructureerde manier) is voorbij. Gemeente en (zeker) burgers weten elkaar voortdurende te vinden via sociale media en het is aan de gemeente om rond bestemmingsplannen, ook in deze context, goed ieders betrokkenheid mogelijk te maken. We blijven er de komende jaren ongetwijfeld met elkaar over in gesprek. Ik stel u voor de motie hiermee als afgedaan te beschouwen. Met vriendelijke groet, Joris Wijsmuller 6/6