Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel Ontwerp van een gebouw dat de contacten tussen mensen ten goede komt Frederic LUYCKX, architect & onderzoeker

2 Doelstellingen van de presentatie Aantonen hoe architectuur en programmatie de contacten tussen mensen kunnen bevorderen. Niet alleen technische innovaties kunnen modellen aanreiken om onze toekomst veilig te stellen, maar ook nieuwe verhoudingen tussen mensen die steunen op vertrouwen, solidariteit en delen. Dominique Gauzin-Müller, 2009, tentoonstelling Habiter écologique, Cité de l Architecture, Paris 2

3 Plan van de uiteenzetting 1. Context 2. Uitdagingen 3. Benadering 4. Indicatoren 5. Doelstelllingen 6. Te onthouden uit de uiteenzetting 3

4 Context in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Bevolkingsgroei: In Brussel, volgens het Federaal Planbureau: + 35% inwoners tegen 2060 of inwoners in 2060 Lage dichtheid en geografische discrepanties in de dichtheid: gemiddeld inw./km² >< Parijs (75): inw./km² Inkomstenongelijkheid en geografische spreiding Bevolkingsdichtheid in 2009 (inw./km²) Bron: Wijkmonitoring, 4

5 Context in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Evolutie van de sociale structuren: Steeds meer versnippering: alleenstaanden, eenoudergezinnen,... Trend van kleinere gezinnen Personen met beperkte mobiliteit (PBM): In België en Brussel gaat het om meer dan 30% van de bevolking Bron: Tekening van Fabienne Dath 5

6 Uitdagingen Programmatie en oordeelkundige verdichting: De verdichting van de bebouwde oppervlakte maakt het mogelijk te besparen op grond, infrastructuren, verplaatsingen en dus kosten De verdichting moet het voorwerp zijn van een uitvoerige stedenbouwkundige visie van de projectauteur: verdichten rond transportkernen heeft meer zin dan verdichten aan de rand van het Zoniënwoud 6

7 Uitdagingen De sociale breuklijnen tussen wijken verkleinen: Het aanbod van voorzieningen en diensten van goede kwaliteit herwaarderen De levenskwaliteit en de veiligheid in alle wijken verbeteren. De sociale cohesie binnen de wijk en binnen het gebouw bevorderen: De integratie van alleenstaanden bevorderen De sociale gemengdheid binnen gebouwen en wijken bevorderen Uitwisselingen tussen mensen bevorderen, aan de hand van gemeenschappelijke ruimten (gemeenschappelijke kantoren, wasplaatsen, enz.) 7

8 Uitdagingen Fijn dat je je toekomstige buren kan leren kennen nog voor je gaat bouwen! Bron: Archtectenbureau Stekke+Fraas architecte (s) (n) en AAAA architects en 8

9 Uitdagingen Zo veel mogelijk mensen toegang geven tot huisvesting Er is nood aan woonvormen op maat van uiteenlopende behoeften en nieuwe levenswijzen: woningen voor studenten, bejaarden, eenoudergezinnen, Er is nood aan een functionele flexibiliteit die zorgt voor aanpasbaarheid (duurzaamheid) naarmate gebruiken, situaties, evolueren Toegankelijkheid van gebouwen voor PBM s opdat iedereen, zonder onderscheid, toegang kan krijgen tot woningen en voorzieningen. Bron: [Voorbeeldgebouwen] Espoir, 1080 Bruxssel, Atelier d architecture Carnoy Crayon, Foto: Y. Glavie 9

10 Benadering Het duurzame ontwerp van een gebouw kan zorgen voor meer contactmogelijkheden voor en solidariteit tussen de bewoners van de gebouwen en/of de wijk. Er zijn 3 niveaus van kansen voor uitwisselingen: De contactmogelijkheden die de wijk biedt aan het gebouw De contactmogelijkheden die het gebouw biedt aan de wijk De contactmogelijkheden binnen het gebouw 10

11 Benadering Voorbeeld: Sanering van Zeepziederij Heymans, MDW architectures Bron: [Voorbeeldgebouwen] Zeepziederij Heymans, 1000 Brussel, MDW architectures, foto: Y. Glavie 11

12 Benadering Voorbeeld: Sanering van Zeepziederij Heymans, MDW architectures Bron: [Voorbeeldgebouwen] Zeepziederij Heymans, 1000 Brussel, MDW architectures, foto: Y. Glavie 12

13 Benadering Contactmogelijkheden die de stedelijke omgeving biedt Kan de inplanting van een gebouw profiteren van een stadsomgeving die contactmogelijkheden biedt? School dichtbij site (400 m) Speelplein + sportveld (200 m) Groene ruimte (400 m) Intermodaal knooppunt openbaar vervoer (160 m) Villo-station (140 m) Villo-station (160 m) Museum (140 m) Medisch centrum (50 m) Buurtwinkels in de wijk Bron: Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van kleine gebouwen 2011, Algemene problematiek Menselijke omgeving _G HUM00 13

14 Benadering Contactmogelijkheden die het gebouw biedt Hoe communiceert het gebouw met zijn omgeving? Hoe kan een gebouw het isolement van mensen helpen verkleinen? Hoe moet de interface tussen omgeving en gebouw worden behandeld? Hoe kan voor sociale controle worden gezorgd? De grootte van de woningen verschilt en kan leiden tot sociale / intergenerationele verscheidenheid Het project draag bij aan de relevante dichtheid op het terrein Functionele mix: kinderopvang op gelijkvloerse verdieping van het gebouw aan straatkant Aanleg van tussenruimten als buffer tussen privé en openbare ruimten Bron: Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van kleine gebouwen 2011, Algemene problematiek Menselijke omgeving _G HUM00 14

15 Benadering Contactmogelijkheden binnen in het gebouw Hoe kunnen we gemeenschappelijke lokalen aanbieden die zijn afgestemd op de behoeften van de bewoners? Hoe kunnen we de contactmogelijkheden in de doorloopruimten optimaliseren? Hoe kunnen we zorgen voor een sociale mix in het gebouw? Hoe maakt het gebouw een functionele mix mogelijk? Hoe kunnen we de voorwaarden voor het naast elkaar bestaan van deze verschillende functies optimaliseren? Gemeenschappelijke buitenruimtes: binnenplaats en tuin Kwaliteitsvolle distributieruimten Gemeenschappelijke lokalen voor diensten Toegankelijk voor PBM Conciërge die zorgt voor sociale controle en uitwisselingen in het gebouw Bron: Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van kleine gebouwen 2011, Algemene problematiek Menselijke omgeving _G HUM00 15

16 Benadering Park in 3D: speeltuigen, uitzichtterrassen en ontsluiting buren Gemeenschappelijk salon + wassalon = de kroeg op de hoek Kinderopvang = interface Zeepziederij x wijk Bron: MDW architecture Verhouding tot de wijk, gemeenschappelijke buitenruimte, gemeenschappelijke binnenruimte, diversiteit van de functies, 16

17 Benadering Blokken B, C, D Rond grote binnenplaats Woningen grote gezinnen (2/3/4 slaapkamers) Blok E Open plateau onbepaald Blok C Woning met patio Logia: achteraan Blok H Flat met drie verdiepingen Blok B Grote duplex 6 kamers! Dichtheid, sociale mix, Blok A Kant stad Kleine woningen Bron: MDW architecture 17

18 Benadering Bron: MDW architecture Goede doorloopruimten, behoud van privacy 18

19 Benadering De gebruiken van de mensen... De fysieke mogelijkheid zal niet volstaan om de verwachte gedragingen tot stand te brengen Anderzijds: zonder de nodige architecturale voorzieningen zal er helemaal niets gebeuren De architecturale voorzieningen moeten rekening houden met de sociale en culturele gebruiken 19

20 Indicatoren De effectiviteit van de sociale uitwisselingen kan worden gemeten aan de hand van verschillende indicatoren: Gevels op minder dan 5 meter van de rooilijn Minimum 20% openingen in de gevel op de gelijkvloerse verdieping Aanwezigheid van een gemeenschappelijke ruimte of een gemeenschappelijk lokaal De sociale heterogeniteit (leeftijden, culturen,...) in het gebouw en in de omgeving ervan De toegankelijk voor PBM s 20

21 Doelstellingen Reglementaire grondslag en goede praktijken In acht nemen van de stedenbouwkundige voorschriften (GSV, GemSV, GBP, BBP Naleven van het burgerlijk wetboek op het vlak van buurt en uitzicht Zorgen voor geluidsisolatie tussen de verschillende functies Elk type van gebouw, behalve eengezinswoningen of kleine kantoorgebouwen (150 m²): Zorgen voor gemeenschappelijke ruimten, gedeelde technische lokalen, goed ontworpen circulatieruimtes,... 21

22 Doelstellingen Aanbevolen minimum De ruimten van het gebouw moeten flexibel zijn Elk type van gebouw, behalve eengezinswoningen of kleine kantoorgebouwen (150 m²): Minimum 6 buurtvoorzieningen, -diensten en -winkels beschikbaar op minder dan 10 minuten wandelafstand Indien deze 6 buurtvoorzieningen, -diensten en -winkels niet aanwezig zijn in de stedelijke omgeving, moet het project ertoe bijdragen dat deze doelstelling wordt bereikt Minimum één gemeenschappelijke ruimte in het gebouw Indien vloeroppervlakte gebouw > 1000 m², dan wordt minimum 10% van de oppervlakte op de gelijkvloerse verdieping toegekend aan een andere functie dan de hoofdfunctie 22

23 Doelstellingen Optimum De ruimten van het gebouw moeten zeer flexibel zijn Het huisvestingsproject omvat de inrichting van een solidaire woning Elk type van gebouw, behalve eengezinswoningen of kleine kantoorgebouwen (150 m²): Minimum 10 buurtvoorzieningen, -diensten en -winkels beschikbaar op minder dan 10 minuten te voet Indien deze 10 buurtvoorzieningen, -diensten en -winkels niet aanwezig zijn in de stedelijke omgeving, moet het project ertoe bijdragen dat deze doelstelling wordt bereikt Minimum 2 gemeenschappelijke ruimten in het gebouw Indien vloeroppervlakte gebouw > 1000 m², dan wordt minimum 20% van de oppervlakte op de gelijkvloerse verdieping toegekend aan een andere functie dan de kantoorfunctie 23

24 Bibliografie CORIJN E., VLOEBERGHS E., (2009), Brussel! Stadsschriften, VUBpress, Brussel. DECLEVE B, ANANIAN P., ANAYA M. LESCIEUX A., (2009), Brusselse dichtheden en woonvormen, Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Leefmilieu Brussel - BIM (2009), Sustainable Check-Up en Memento voor duurzame wijken, Twee hulpmiddelen voor de ontwikkeling van duurzame wijken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel. BRAL, (2008), Brussel ecopolis? Duurzame ideeën voor nieuwe wijken, Brussel. J. Gehl, Life between buildings, uitg. The Danish architectural press, Copenhagen,

25 Referenties Gids Duurzame Gebouwen : gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be Fiche G_HUM00 Een gebouw ontwerpen dat de sociale interactie bevordert Fiche G_HUM01 De wisselwerking tussen een gebouw en zijn context en binnen het gebouw bevorderen 25

26 Te onthouden uit de uiteenzetting De duurzame bouw omvat ook een culturele en sociale dimensie Architectuur kan de contacten tussen mensen bevorderen Denk hieraan vanaf het begin van uw projecten! 26

27 Contactpersoon Frederic LUYCKX architect onderzoeker Gegevens : +32(0) frederic.luyckx@ceraa.be 27