Jaarverslag. Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen

Transcriptie

1 Jaarverslag 2010

2 Jaarverslag Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen

3 Inhoudsopgave Jaarverslag 1 Voorwoord 4 2 Karakteristieken van het pensioenfonds 5 Doelstelling 5 Profiel van de organisatie 5 Statutaire organen 5 Adviseurs 8 Pensioenfonds en de regeling 10 Kerncijfers 11 3 Verslag van het bestuur Bestuursbesluiten Deelnemersraad Verantwoordingsorgaan Goed pensioenfondsbestuur 18 Integere bedrijfsvoering 18 Intern toezicht en verantwoordingsorgaan 19 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Ontwikkelingen in de bedrijfstak 21 Pensioenregeling 2010/ Risicoparagraaf 23 Beleggingsrisico 23 Actuariële risico s 25 Operationele risico s Pensioenontwikkelingen Beleggingen 28 Terugblik op Dekkingsgraad ontwikkeling 29 Inrichting vermogensbeheer en beleggingsbeleid 30 Performance beleggingsportefeuille 35 Risicoanalyse 37 Vooruitblik Maatschappelijk verantwoord ondernemen Vooruitzichten Toeslag 38 2

4 4 Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Toelichting behorende tot de jaarrekening Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling 43 Toelichting op de balans per 31 december Niet in de balans opgenomen verplichtingen 69 Kasstroomoverzicht 70 Toelichting op de rekening van baten en lasten over het boekjaar Overige gegevens Verklaring van de actuaris 79 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 80 Gebeurtenissen na balansdatum 82 6 Slotwoord 83 Verklarende woordenlijst 84 JAARVERSLAG

5 1. Voorwoord Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2010 van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen. Het jaarverslag is verdeeld in karakteristieken, een verslag van het bestuur, een jaarrekening en overige gegevens. In karakteristieken geven wij de samenstelling van het bestuur, de kenmerken van de regeling, belangrijke ontwikkelingen, het profiel van de organisatie en de kerncijfers weer. In het verslag van het bestuur informeren wij u over de beleidsmatige zaken die in 2010 hebben gespeeld, zowel op het gebied van pensioenen als op het gebied van beleggingen. In de jaarrekening presenteren wij het fondsvermogen en de mutaties daarin gedurende 2010 alsmede een toelichting op de grondslagen voor de waardering en de mutaties in de beleggingsportefeuille. In overige gegevens geven wij de actuariële verklaring, de accountantscontrole en gebeurtenissen na balansdatum met belangrijke financiële gevolgen voor het fonds weer. Korte schets inhoud Na het crisisjaar 2008 en het jaar 2009 dat in het teken stond van het ontwikkelen van maatregelen en het opstellen van een herstelplan om de financiële positie van het fonds weer op het gewenste niveau te krijgen werden de fondsen in 2010 geconfronteerd met de zogenaamde landencrisis en een stijgende levensverwachting hetgeen een neerwaarts effect had op de dekkingsgraad. Na een eerste prognose door CBS van een verhoogde levensverwachting kwam in het derde kwartaal 2010 het actuarieel genootschap met nieuwe overlevingstafels. Het bestuur besloot om per 31 december 2010 over te gaan op de nieuwe prognosetafels zoals op 30 augustus gepubliceerd door het Actuarieel Genootschap. Op basis van een onderzoek, uigevoerd door de adviserend actuaris, naar de ervaringscijfers in de bedrijfstak voor wat betreft de sterfte kansen heeft het bestuur besloten een correctie toe te passen op deze prognosetafels. Ondanks de extra voorziening waarmee het fonds als gevolg hiervan rekening moest houden ligt de ontwikkeling van de financiële positie van het fonds nog in lijn met het herstelplan. In het herstelplan was voorzien in een dekkingsgraad per ultimo 2010 van 95,2%. De werkelijke dekkingsgraad per 31 december 2010 bedraagt 102,1% Vanwege de lange periode waarover de beleggingsrendementen lager dan de benchmark uitkwamen besloot het bestuur eind 2008 de vermogensbeheerovereenkomst met F&C Netherlands BV op te zeggen heeft het bestuur gebruikt om een nieuwe vermogensbeheerder te zoeken. Na een zorgvuldig selectietraject heeft het bestuur besloten het vermogensbeheer met ingang van 1 maart 2010 uit te besteden aan Lombard Odier Darier Hentsch & Cie (Nederland) N.V. Het jaar 2010 heeft in verband hiermee ook in het teken gestaan van de transitie van het vermogen in de eerste helft van 2010 van F&C Netherlands naar Lombard Odier Darier Hentsch & Cie (Nederland) N.V. Het bestuur stelde het jaarverslag 2010 en de daarbij behorende staten voor De Nederlandsche Bank vast op 23 juni juni 2011, I. van Duijn-Pennenburg, voorzitter G. Mantel, vice-voorzitter 4

6 2. Karakteristieken van het pensioenfonds Doelstelling Het fonds heeft tot doel uitvoering te geven aan de pensioenovereenkomst, zoals die geldt voor de aangesloten ondernemingen en de deelnemers. Hiertoe wordt voor de aangesloten werkgevers en deelnemers en gewezen deelnemers ruim 400 miljoen belegd. De regeling van het fonds heeft het karakter van een uitkeringsovereenkomst. Bij deze vorm van pensioen sluiten werkgever en werknemer een overeenkomst over een periodieke uitkering van een bepaalde hoogte die vanaf een bepaalde leeftijd ontvangen wordt. Afhankelijk van het salaris en de diensttijd wordt een bepaalde aanspraak op een uitkering opgebouwd. Zowel het langlevenrisico als het beleggingsrisico liggen bij het fonds. Verplichtstelling IIn de Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds 2000 (Wet Bpf 2000) is neergelegd dat het georganiseerde bedrijfsleven (= cao-partijen) een verzoek tot verplichtstelling, wijziging of intrekking van die verplichtstelling kan doen. Met andere woorden: cao-partijen spelen een centrale rol bij de totstandkoming van de verplichtstelling, zonder hen is een verplichtstelling niet mogelijk. Gevolg van de verplichtstelling is ondermeer dat werkgevers en werknemers verplicht zijn de statuten en de reglementen van het fonds na te leven. Door verplichtstelling van de deelneming in het fonds wordt deze deelneming voor iedereen gelijkgesteld met een deelneming op grond van een pensioentoezegging. Profiel van de organisatie, statutair gevestigd te Amsterdam, is door de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verplicht gesteld op 28 juni De laatste statutenwijziging die door het bestuur is goedgekeurd was op 12 mei De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het fonds is een bedrijfstakpensioenfonds en is aangesloten bij de Pensioenfederatie. Statutaire organen Bestuur Het bestuur bestaat uit zes leden, drie van werknemerszijde en drie van werkgeverszijde. Zij worden benoemd door cao-partijen, de organisaties die het fonds hebben opgericht. Zij hebben zitting voor een tijdvak van vier jaren. Na afloop van een kalenderjaar treedt een derde van de (plaatsvervangende) leden van het bestuur af. In het vierde jaar treedt geen van de bestuursleden af. De leden zijn na afloop van de zittingsperiode terstond herbenoembaar. De functies van voorzitter en vice-voorzitter van het bestuur worden bekleed voor de periode van een jaar. Hierna wordt het lid dat als vice-voorzitter heeft opgetreden voorzitter en omgekeerd. De werkgeversorganisatie en de werknemersorganisaties leveren beurtelings de voorzitter. De werkgevers worden vertegenwoordigd door de werkgeversorganisatie Koninklijke Vereniging van Handelaren in Bouwmaterialen in Nederland. De werknemers worden vertegenwoordigd door de volgende werknemersorganisaties: FNV Bondgenoten; CNV Dienstenbond; De Unie vakbond voor industrie en dienstverlening. Bestuursleden mogen alleen worden benoemd als De Nederlandsche Bank (DNB) geen bezwaar heeft gemaakt. Naar het oordeel van DNB moeten de personen die het beleid van een pensioenfonds (mede) bepalen voldoende deskundig zijn met het oog op de belangen van de (gewezen) deelnemers en overige belanghebbenden. De bestuursleden worden daarom getoetst op deskundigheid. Daarbij wordt zowel gekeken naar de individuele deskundigheid als naar het collectief. JAARVERSLAG

7 Het bestuur heeft aanvullend hierop een eigen deskundigheidsplan vastgesteld waarin de eisen die aan de bestuursleden worden gesteld, zijn vastgelegd. Ook heeft het fonds een gedragscode voor haar bestuursleden. Een externe compliance officer ziet er op toe dat een ieder handelt conform de gedragscode. Het bestuur bepaalt het dagelijks beleid van het fonds en draagt zorg voor de handhaving en uitvoering van de statuten en reglementen. Het uitgangspunt hierbij is dat dit gebeurt door een evenwichtige en zorgvuldige afweging van de belangen van alle belanghebbenden. Het bestuur laat zich bij het maken van beleid ondersteunen door rapportages, gemaakt door of in samenspraak met externe deskundigen. Het bestuur ziet er op toe dat de uitvoering voldoet aan de gestelde eisen van de externe toezichthouders, te weten De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De samenstelling van het bestuur is op 23 juni 2011 als volgt: Werkgeversleden Plaatsvervangers G. Mantel, vice-voorzitter 1) J.M. Breunesse 1) F.H.A.Z. Koelman 1) J.M. Breunesse 1) vacature 1) J.M. Breunesse 1) Werknemersleden Plaatsvervangers I. van Duijn-Pennenburg, voorzitter 2) J.A.M. Bergervoet 2) C. Lonsain 3) M. den Heijer 3) J.A. Spruijt 4) M. Raaijmakers 4) Respectievelijk aangewezen door: 1) Koninklijke Vereniging van Handelaren in Bouwmaterialen in Nederland 2) FNV Bondgenoten 3) CNV Dienstenbond 4) De Unie vakbond voor industrie en dienstverlening Rooster van aftreden Volgens het rooster van aftreden traden aan het eind van 2010 mevrouw I. van Duijn-Pennenburg en de heer F.H.A.Z. Koelman (en hun plaatsvervangers) af. Allen zijn door de benoemende organisatie herbenoemd. Mutaties bestuur Met ingang van 1 april 2010 is mevrouw J.A.M. Bergervoet afgetreden als lid van het bestuur en opgevolgd door mevrouw I. van Duijn-Pennenburg. Mevrouw J.A.M. Bergervoet zal optreden als haar plaatsvervanger. Eind 2010 is de heer H. Aberson afgetreden als plaatsvervangend bestuurslid. In januari 2011 is de heer J. Bleeker afgetreden als lid van het bestuur. Hij is in deze functie opgevolgd door de heer C. Lonsain. Met ingang van 1 juni 2011 is de heer R.J.C.Braaksma als lid van het bestuur afgetreden. Dagelijks bestuur Het fonds kent een dagelijks bestuur, bestaande uit de voorzitter en vice-voorzitter van het bestuur. Het dagelijks bestuur is bij het uitoefenen van haar bevoegdheden verantwoording schuldig aan het bestuur. Het dagelijks bestuur vergadert tenminste tweemaal per jaar gezamenlijk met de deelnemersraad. Het bestuur heeft de volgende taken aan het dagelijks bestuur gedelegeerd: het voorbereiden van bestuursvergaderingen; het beslissen op kwesties inzake individuele gevallen; De samenstelling van het dagelijks bestuur is op 23 juni 2011 als volgt: I. van Duijn-Pennenburg, voorzitter G. Mantel, vice-voorzitter 6

8 Beleggingswerkgroep Het bestuur heeft eind 2009 besloten een beleggingswerkgroep in het leven te roepen, bestaande uit drie bestuursleden. Deze beleggingswerkgroep, die niet paritair is samengesteld, adviseert het bestuur over het beleggingsbeleid, waaronder het beleggingsplan, de met de vermogensbeheerder af te sluiten contracten, evenals de richtlijnen en aanwijzingen van het door de vermogensbeheerder uit te voeren vermogensbeheer. In 2010 zijn er vijf vergaderingen geweest van de beleggingswerkgroep. Deelnemersraad Het fonds heeft een deelnemersraad bestaande uit zes leden, naar evenredigheid verdeeld over werknemers en pensioengerechtigden. De leden worden benoemd door het bestuur op voordracht van de werknemersorganisaties. De werknemersorganisaties spreken onderling de verdeling van de zetels af op basis van de ledentallen. De deelnemersraad vertegenwoordigt de deelnemers en de pensioengerechtigden binnen het fonds en adviseert het bestuur over aspecten die het fonds betreffen. Op 23 juni 2011 bestaat de deelnemersraad uit de volgende afgevaardigden: Namens de deelnemers plaatsvervanger S. van der Ploeg vacature J. Krijt R.F.M. van Scheijndel H.K. Vink namens de pensioengerechtigden A.H.W.M. Bruins, vice-voorzitter F.D.G. Prins, voorzitter plaatsvervanger vacature Verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft een verantwoordingsorgaan ingesteld. In het verantwoordingsorgaan zijn de actieve deelnemers, pensioengerechtigden en de (financieel) betrokken werkgevers in principe gelijkelijk vertegenwoordigd. Een personele unie met de deelnemersraad is mogelijk maar is niet noodzakelijk. Het lidmaatschap van het verantwoordingsorgaan is niet verenigbaar met het lidmaatschap van het bestuur of het interne toezicht. De leden worden door de bij het fonds betrokken organisaties voorgedragen en door het bestuur benoemd. Het verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen, het gevoerde beleid en de beleidskeuzes van het bestuur aan de hand van onder meer het jaarverslag. Het bestuur bespreekt het rapport van het verantwoordingsorgaan en de bevindingen worden in het jaarverslag van het pensioenfonds vermeld. Het verantwoordingsorgaan bestaat op 23 juni 2011 uit de volgende afgevaardigden: Namens de deelnemers plaatsvervanger S. van der Ploeg, voorzitter J. Krijt namens de pensioengerechtigden F.D.G. Prins Namens de werkgevers M.J.J. Vaes, vice-voorzitter plaatsvervanger A.H.W.M. Bruins plaatsvervanger H.R. Delies JAARVERSLAG

9 Visitatiecommissie Voor de inrichting van het intern toezicht heeft het bestuur van het pensioenfonds gekozen voor intern toezicht door een visitatiecommissie. Deze commissie bestaat uit drie leden die door het bestuur worden benoemd. Leden van de visitatiecommissie hebben verder geen banden met het pensioenfonds. De visitatiecommissie overlegt tenminste éénmaal per jaar met het zo voltallig mogelijk bestuur van het pensioenfonds. De visitatiecommissie kan het bestuur van het pensioenfonds vragen om frequenter dan éénmaal per jaar te overleggen en andersom. De visitatiecommissie rapporteert schriftelijk aan het bestuur van het fonds. In 2008 zijn de volgende leden benoemd tot lid van de visitatiecommissie: J.D. Carrière K. Rijk G.W. van de Peijl De visitatiecommissie is in 2009 van start gegaan met haar activiteiten. In 2010 is de eerste visitatieronde afgerond. Vergoeding voor bestuur, presidium, deelnemersraad, verantwoordingsorgaan, en visitatiecommissie De leden van het bestuur, presidium, deelnemersraad en verantwoordingsorgaan ontvangen vacatiegeld en een reis- en verblijfkostenvergoeding. De leden van de visitatiecommissie ontvangen een vooraf overeengekomen jaarlijkse vergoeding. Over het jaar 2010 is aan vergoedingen een totaalbedrag van ,00 uitgekeerd. Adviseurs Pensioenbeheerder De administratie en het secretariaat van het fonds zijn uitbesteed aan Syntrus Achmea. De voorwaarden van de uitbesteding zijn vastgelegd in een mantelovereenkomst en een pensioenbeheerovereenkomst. Vastgelegd zijn de specifieke werkzaamheden die Syntrus Achmea voor het fonds verricht, onderverdeeld in administratieve, financiële, secretariële, actuariële, juridische en overige werkzaamheden. De administrateur ondersteunt het bestuur met rapportages over verschillende aangelegenheden. Syntrus Achmea Pensioenbeheer verstrekt SAS70-rapportages. Over 2010 is, evenals over 2009, een SAS70 type II verklaring afgegeven. Vermogensbeheer Het beheer van het fondsvermogen (met uitzondering van vastgoed) was in het eerste kwartaal van 2010 nog uitbesteed aan F&C Netherlands BV. In april heeft de transitie plaatsgevonden naar Lombard Odier Darier Hentsch & Cie (Nederland) N.V. Voorheen was F & C onze balanced manager aangaande het overgrote deel (vastgoed zit bij Syntrus Achmea Vastgoed) van de beleggingsportefeuille. Vanaf het tweede kwartaal is Lombard Odier onze fiduciair manager, dit houdt in dat Lombard Odier de externe vermogensbeheerders superviseert en centraal de verantwoordelijkheid heeft over de beleggingen. De voorwaarden zijn vastgelegd in een vermogensbeheerovereenkomst met service-afspraken over het niveau van de dienstverlening. Lombard Odier heeft de bevoegdheid om beleggingstransacties aan te gaan zoals opgenomen in de overeenkomst. Lombard Odier stelt jaarlijks een beleggingsplan op dat ter goedkeuring aan het bestuur wordt voorgelegd. In het beleggingsplan wordt onder meer voor elke beleggingscategorie het percentage van het totaal belegde vermogen vastgesteld en de toegestane marges. Het beheer van de beleggingen in vastgoed is opgedragen aan Syntrus Achmea Vastgoed. Ook Syntrus Achmea Vastgoed stelt jaarlijks een beleggingsplan op dat ter goedkeuring aan het bestuur wordt voorgelegd. De werkgevers- en werknemersvoorzitter participeren in de vergaderingen van het algemeen bestuur van Syntrus Achmea Vastgoed. 8

10 Beleggingsadviseur Bureau Bosch heeft het bestuur tot 1 oktober 2010 bijgestaan als adviseur op het terrein van het vermogensbeheer. In december 2010 is met Montae Bestuurscentrum B.V. een overeenkomst aangegaan voor de advieswerkzaamheden in het kader van het vermogensbeheer. Compliance officer Het bestuur heeft KPMG Integrity & Investigation Services vanaf 2008 benoemd tot compliance officer. Adviserend actuaris De heer M.J.M. Pernot AAG, verbonden aan Hewitt Associates BV te Eindhoven, is de adviserend actuaris van het fonds. Certificerend actuaris De heer drs J.J.M. Tol AAG, verbonden aan Triple A-Risk Finance Certification BV, te Amsterdam, is sedert januari 2010 de certificerend actuaris van het fonds. Accountant Het bestuur heeft de heer drs. H.C. van der Rijst RA van PricewaterhouseCoopers als accountant belast met de controle van de jaarrekening van het fonds. JAARVERSLAG

11 Pensioenfonds en de regeling De inhoud van de pensioenregeling De inhoud van de pensioenregeling wordt in hoofdlijnen door cao-partijen bepaald binnen het arbeidsvoorwaardenoverleg. De technische uitwerking van wat is overeengekomen vindt veelal plaats binnen de gelederen van het bestuur, of als het om geheel nieuwe elementen gaat, binnen werkgroepen, commissies e.d. waarin afgevaardigden van cao-partijen en bestuur samenkomen. Doordat de inhoud van de pensioenregeling moet worden vastgelegd in de statuten en reglementen van het fonds, kunnen cao-partijen niet zonder medewerking van het bestuur de inhoud van de regeling algemene gelding geven. Het bestuur is bevoegd de pensioenregeling aan te passen conform de reglementaire en wettelijke bepalingen. Onderlinge verhoudingen Het bestuur bestuurt het fonds en heeft daarbij een geheel eigen bevoegdheid en verantwoordelijkheid. Dit laatste blijkt uit alle van toepassing zijnde wetten; steeds is het zo dat het bestuur en de bestuursleden worden aangesproken op bestuursverantwoordelijkheid. Het bestuur hoeft aan cao-partijen geen verantwoording af te leggen over het gevoerde beleid. Kort gezegd komt het erop neer dat cao-partijen de pensioenregeling in gang zetten en handhaven, zorgen voor de algemene werking daarvan, maar dat het reilen en zeilen van het fonds volledig in handen ligt van het bestuur. Missie van het fonds De missie van het fonds is het verschaffen van een pensioen aan werknemers in de bedrijfstak en hun nabestaanden. Daarnaast biedt het fonds de deelnemer de mogelijkheid om eerder te stoppen met werken. Onder bepaalde voorwaarden heeft de deelnemer recht op de voorwaardelijke aanvullingsregeling. Vanaf de start van de pensioenregeling, per 1 juli 1958, voorzag het fonds in een vast bedrag per week voor iedere werknemer. Hierbij speelde de hoogte van diens inkomen geen enkele rol. Met ingang van 1 juli 2001 is het fonds overgegaan van de vaste bedragenregeling naar een loonafhankelijke regeling en is het uitgangspunt voor een goed pensioen 70% van het gemiddeld verdiende loon. Solidariteit De regelingen van het fonds zijn gebaseerd op solidariteit. Dit komt onder andere tot uitdrukking in het hanteren van een voor iedere deelnemer gelijk premiepercentage, ongeacht het geslacht, de leeftijd of de gezondheid van de deelnemer. Het uitgangspunt is dat alle werknemers die onder de verplichtstelling van het fonds vallen ook deelnemen aan de regelingen van het fonds. Alleen op deze wijze kunnen collectieve bedrijfstakbrede en op solidariteit gebaseerde pensioenregelingen mogelijk gemaakt en in stand gehouden worden. Uitgebreide informatie is te vinden op onze website: 10

12 Kerncijfers Ondernemingen en deelnemers (aantallen) Verplicht aangesloten ondernemingen gedispenseerde ondernemingen vrijwillig aangesloten ondernemingen Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Ouderdomspensioen (incl Prepensioen) partnerpensioen wezenpensioen invaliditeitspensioen Premies en uitkeringen (bedragen x 1.000,-) Premie basisregeling Premie voor de Anw-hiaatverzekering Premie aanvullende regeling Uitkeringen Feitelijke premie Kostendekkende premie basisregeling (bedragen x 1000) - Samengesteld uit - Actuarieel benodigd PVI-opslag opslag in standhouden vereist vermogen opslag voor uitvoeringskosten risicopremie herverzekering Gedempte premie Samengesteld uit - Actuarieel benodigd PVI-opslag opslag in standhouden vereist vermogen opslag voor uitvoeringskosten risicopremie herverzekering Beleggingen (bedragen x 1.000, ) Belegd vermogen (actuele waarde) Opbrengst belegd vermogen Performance (incl. Aegon-annuïteit) 12,1 9,7 -/- 11,1 Dekkingsgraad 102, Z-score 0,44 0,92 -/- 1,44 Performancetoets 0,57 0,54 -/- 0,16 Voorziening pensioenverplichtingen Pensioengegevens (bedragen x 1,-) Premie per jaar 22,2% 20,2% 20,2% - waarvan werknemersdeel 7,4% 6,73% 6,73% Opbouw ouderdomspensioen per jaar 2% 2,2% 2,2% Franchise Minimum pensioengrondslag Maximum salaris Extra opbouw (bedragen x 1,-) Premie per jaar 6,4% 5,5% 5,5% - waarvan werknemersdeel 2,13% 1,83% 1,83% Opbouw ouderdomspensioen per jaar 0,25% 0,45% 0,45% Franchise Maximum salaris Toeslag per 1 januari - voor de actieve deelnemers 0% 0% 0% - voor de gewezen deelnemers en pensioengerechtigden 0% 0% 1,2% JAARVERSLAG

13 3. Verslag van het bestuur 3.1 Bestuursbesluiten In het jaar 2010 zijn er 5 reguliere vergaderingen van het bestuur geweest en 2 extra vergaderingen. De extra vergaderingen hielden verband met de implementatie van risicomanagement en de bespreking van de gevolgen van de nieuwe AG-prognosetafels. Daarnaast is er een evaluatiebijeenkomst gehouden. Het bestuur heeft de ontwikkelingen die op het fonds afkomen gevolgd en de consequenties daarvan op het beleid van het fonds doorgevoerd. Het doel blijft het in standhouden van een goede pensioenvoorziening op basis van collectiviteit en solidariteit voor de bedrijfstak handel in bouwmaterialen. Herstelplan en evaluatie Als gevolg van de kredietcrisis bedroeg de dekkingsgraad van het fonds op 31 december ,6%. Dit betekende dat het fonds in een situatie van dekkingtekort verkeerde en een herstelplan diende op te stellen om de financiële positie weer op orde te krijgen. Na zorgvuldige afstemming en uitvoerig overleg met Cao-partijen is er een herstelplan ingediend waarin maatregelen waren opgenomen met behulp waarvan het fonds binnen 5 jaar op het niveau van 105% uitkomt. Deze maatregelen hielden in een verlaging van het opbouwpercentage van 2,2% en 0,45% naar 2% en 0,25% en een verhoging van de premiepercentages van 20,2% en 5,5% naar 22,2% en 6,4%. Dit herstelplan werd door DNB op 30 december 2009 goedgekeurd. Jaarlijkse evaluatie Het bestuur houdt het verloop van de financiële positie goed in de gaten. Maandelijks ontvangt het bestuur een rapportage van de geraamde stand van de dekkingsgraad alsmede een rapportage van de vooruitzichten van de dekkingsgraad ultimo Daarnaast zal het bestuur het herstelplan jaarlijks evalueren. Uit de evaluatie moet blijken of de doelstellingen van het herstelplan worden gehaald. Als er gedurende de looptijd van het herstelplan ingrijpende wijzigingen plaatsvinden, dan zal dat direct worden gemeld aan DNB. Het herstelplan eindigt zodra er in drie aaneengesloten kwartalen geen sprake meer is van een tekort. Hogere levensverwachting Een van de aspecten die een belangrijke invloed heeft op de dekkingsgraad is de levensverwachting. Uit nieuwe cijfers van het CBS bleek begin 2010 dat de levensverwachting is toegenomen. DNB liet begin 2010 aan de pensioenfondsen weten dat reeds in de cijfers over 2009 rekening gehouden moest worden met deze hogere levensverwachting. Voor het fonds werd het effect op de voorziening pensioenverplichtingen berekend op 3,9%. In de loop van 2010 heeft het Actuarieel Genootschap nieuwe prognosetafels gepubliceerd. Het bestuur besloot per 31 december 2010 over te gaan op de nieuwe AG-prognosetafels. Het bestuur besloot voorts een nader onderzoek te laten uitvoeren naar de sterftekansen specifiek in de bedrijfstak. Op basis van de resultaten van dit onderzoek besloot het bestuur rekening te houden met correctiefactoren op de sterftekansen. Daarnaast is besloten om de partnerfrequenties aan te passen alsmede de opslag op de voorziening voor het partnerpensioen met betrekking tot de niet-gepensioneerden ten behoeve van het latente wezenpensioen. Een en ander heeft geresulteerd in een dekkingsgraad ultimo ,1%. Ondanks het feit dat rekening gehouden moet worden met de verbeterde levensverwachting verloopt het herstel van de financiële positie van het fonds in lijn met het herstelplan en hoeven er geen aanvullende maatregelen getroffen te worden. 12

14 Ontwikkeling dekkingsgraad In de eerste maanden van 2011 heeft de dekkingsraad zich verder in gunstige zin ontwikkeld. Een positief effect heeft met name gehad de wijziging van de rentetermijnstructuur. De rente is gestegen ten opzichte van eind 2010 en dit heeft geleid tot een daling van de voorziening en een geraamde stijging van de dekkingsgraad naar 104,6% ultimo maart Toeslag Het bestuur heeft beoordeeld of de opgebouwde aanspraken en de ingegane pensioenen, gehoord de actuaris en de financiële positie in aanmerking genomen, per 1 januari 2011 kunnen worden verhoogd. Als de financiële positie dit toelaat, worden de pensioenaanspraken van de deelnemers aangepast met het stijgingspercentage van de cao-lonen in de bedrijfstak. In de periode van 2 januari 2010 tot en met 1 januari 2011 zijn de Cao-lonen gestegen met 1,25% (0,5% per 1 juli 2010 en 0,75% per 1 januari 2011). Gelet echter op de financiële positie van het fonds per 31 december 2010 heeft het bestuur besloten de pensioenaanspraken niet te verhogen. Voor de pensioengerechtigden en de gewezen deelnemers is het toeslagpercentage gebaseerd op het percentage waarmee de consumentenprijsindex CPI van de maand september van het voorafgaande jaar afwijkt van het prijsindexcijfer van de maand september van het daaraan voorafgaande jaar (eerste publicatie CBS). Dit prijsindexcijfer is in deze periode met 1,34% gestegen. Ook aan de pensioengerechtigden en de gewezen deelnemers is geen toeslag verleend in verband met de financiële positie van het fonds per 31 december Toeslagenlabel Voor een begrijpelijke communicatie over het toeslagbeleid van het pensioenfonds voerde de Pensioenwet een toeslagenlabel in. Dit label staat op bijna alle communicatiemiddelen. Hiermee maken pensioenfondsen en verzekeraars duidelijk of de pensioenen de komende jaren kunnen stijgen met de prijsstijgingen, met andere woorden of de koopkracht op peil blijft. Naast het toeslagenlabel moet het fonds een voorwaardelijkheidsverklaring gebruiken. Daarin wordt het toeslagbeleid verder uitgelegd. Het gaat dan om de ambitie die het fonds heeft voor de mate waarin toeslagen worden gegeven. En ook hoe toeslagen worden betaald. Verder geeft het label aan wat daarvan de laatste drie jaar is waargemaakt. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is de toezichthouder die zich concentreert op het gedragstoezicht van pensioenfondsen. In de praktijk gaat het met name om communicatie. Het toeslagenlabel valt onder het toezicht van de AFM. Vanwege de bijzondere economische situatie in 2009 besloot minister Donner dat het toeslagenlabel in 2009 niet gebruikt hoefde te worden. In plaats daarvan zijn de deelnemers per brief geïnformeerd over de maatregelen in het kader van het herstelplan. In 2010 is het toeslagenlabel wel toegepast. In januari 2011 besloot Minister Kamp het gebruik van het toeslagenlabel niet langer verplicht te stellen. Tijdelijk geen waardeoverdracht Zolang de dekkingsgraad van het fonds lager is dan 100% is waardeoverdracht niet mogelijk. Op grond van de pensioenwet moest het bestuur de behandeling van waardeoverdrachten opschorten. Op 1 december 2009 was er sprake van een situatie dat de dekkingsgraad hoger lag dan 100%. Dit betekende dat het fonds met ingang van 1 december 2009 weer meewerkte aan verzoeken tot waardeoverdracht. Door het effect van de langere levensverwachting echter daalde de dekkingsgraad begin 2010 weer onder de 100% waardoor de waardeoverdrachten toch weer stil kwamen te liggen. Financieel beleid Het bestuur van het fonds voert een degelijk financieel beleid met enerzijds als doelstelling voldoende middelen op te bouwen om aan de verplichtingen (lees: de pensioenuitkeringen) te kunnen blijven voldoen en anderzijds om een stabiel premie- en toeslagbeleid te voeren. De inkomsten aan premies en de opbrengsten uit de beleggingen moeten voldoende zijn om de pensioenrechten van de deelnemers te waarborgen en de pensioenrechten van de huidige en van de toekomstig pensioengerechtigden te kunnen blijven betalen. Er zijn door DNB geen aanwijzingen aan het fonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van organen van het fonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder. JAARVERSLAG

15 Beleggingsbeleid Uitgangspunt van het beleggingsbeleid zijn de ALM studie uit 2008 en de continuïteitsanalyse uit De strategische asset allocatie is gebaseerd op 35% zakelijke waarde en 65% op vastrentende waarde. De strategische norm voor matching van de rentegevoeligheid van de verplichtingen is vastgesteld op 75%. Voor het valutabeleid wordt, daar waar mogelijk, bescherming gekozen. Verder wordt circa 75% van de portefeuille op passieve basis belegd. Actuariële en bedrijfstechnische nota Het bestuur heeft zijn beleid verwoord in de actuariële en bedrijftechnische nota (Abtn). Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheerstaken is risicomijdend operationeel management. Het bestuur heeft, onder andere in verband met de wijziging van de pensioenregeling en een nadere omschrijving van de gedempte kostendekkende premie de Abtn geactualiseerd. Fusie / samenwerking Bpf Hibin en Bpf Houthandel De werkgeversverenigingen van de Handel in Bouwmaterialen en de Houthandel zijn begin 2007 een onderzoek gestart naar mogelijkheden om de pensioenregelingen van beide bedrijfstakken in elkaar te schuiven. De reden hiervan is het creëren van een groter draagvlak en een reductie van de uitvoeringskosten. Op verzoek van de besturen van beide pensioenfondsen is een onderzoek gedaan naar een mogelijke nieuwe regeling. De belangrijkste uitgangspunten waren hierbij kostenneutraliteit en het zoveel mogelijk beperken van effecten op de toekomstige pensioenopbouw en premies van de deelnemers. De hoofdgedachte van een nieuwe regeling is een basisregeling voor alle deelnemers op basis van middelloon. Het primaat voor verdere stappen ligt thans bij Cao-partijen. Afkoop kleine pensioenen In het voorjaar van 2010 heeft het bestuur besloten gewezen deelnemers met een klein pensioen, tot een bedrag van 50,00, de mogelijkheid te bieden dit pensioen af te kopen. In het najaar van 2010 is hiermee een aanvang gemaakt. In totaal hebben ruim 2700 gewezen deelnemers gebruik gemaakt van het aanbod. De afkoopwaarde bedraagt bijna ,00. Wijziging van de statuten In 2010 zijn de statuten aangepast in die zin dat het nu ook mogelijk is om (spoedeisende) zaken met behulp van aan het bestuur voor te leggen. Wijziging van Pensioenreglement 2006 Gedurende het verslagjaar is het reglement op verschillende plaatsen aangepast. De wijzigingen in de regeling naar aanleiding van het herstelplan zijn aangebracht. Daarnaast zijn de bepalingen in het kader van afkoop van kleine pensioenen ingevuld en zijn flexibiliseringfactoren opgenomen als bijlage bij het reglement. Uitbesteding Het bestuur heeft diverse malen overleg gevoerd met de uitvoeringsorganisatie Syntrus Achmea Pensioenbeheer over de dienstverlening overeenkomstig de service level agreement. Daarnaast heeft het bestuur op grond van zijn analyse van de SAS70-rapportage aanvullende vragen gesteld aan de uitvoeringsorganisatie over bepaalde aspecten van de kwaliteit van de beheersmaatregelen. Gedragscode / compliance Het fonds heeft al langere tijd een gedragscode waarin de regels en richtlijnen voor bestuursleden en andere betrokkenen zijn opgenomen. Deze regels en richtlijnen zijn ter voorkoming van conflicten tussen de belangen van het fonds en de privé-belangen van betrokkenen en ter voorkoming van het gebruik maken van vertrouwelijke informatie van het fonds voor privé-doeleinden. Een compliance officer controleert of de bestuursleden en andere betrokkenen de gedragscode naleven. De compliance officer heeft in de afgelopen jaren geen overtreding van de regels gevonden. 14

16 Communicatie De Pensioenwet bevat veel voorschriften over de informatieverstrekking aan allerlei belanghebbenden bij de pensioenregeling. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de verzending van startbrieven aan nieuwe deelnemers en om verzending van beëindigingbrieven indien een deelnemer de bedrijfstak verlaat. Het bestuur heeft een communicatieplan vastgesteld waarin onder meer deze uitingen zijn opgenomen. Voorts is opgenomen dat vier maal per jaar een Pensioenflits wordt uitgegeven. In deze Pensioenflits, die naar alle werkgevers, actieve deelnemers en pensioengerechtigden wordt verzonden, wordt aandacht besteed aan belangrijke wijzigingen in de pensioenregeling en de premies en grondslagen. Het bestuur vertrouwt erop hiermee een belangrijke stap voorwaarts in de pensioencommunicatie te hebben gezet. Vaststelling rentevoet gemoedsbezwaarden De rentevergoeding voor gemoedsbezwaarden wordt in beginsel vastgesteld op de gedempte disconteringsvoet van 4% per jaar, die het fonds in ogenschouw neemt bij de vaststelling van de feitelijke premie, vermeerderd met de feitelijke premie. Gegeven de omstandigheid dat geen toeslag wordt verleend is besloten de rentevergoeding op de spaarrekening van de actieve en de gewezen gemoedsbezwaarde deelnemers over 2010 vast te stellen op 4%. Naleving wet- en regelgeving Het bestuur is niet bekend met overtredingen van wet- en regelgeving. Het afgelopen jaar zijn door DNB geen aanwijzingen aan het fonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van organen van het fonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder. JAARVERSLAG

17 3.1.2 Deelnemersraad Activiteiten De deelnemersraad is in het verslagjaar viermaal in vergadering bijeen geweest waarvan tweemaal samen met de voorzitters van het bestuur. In het verslagjaar heeft de raad de transitie van het vermogen van F&C Netherlands naar Lombard Odier Darier Hentsch en Cie (Nederland) N.V. nauwlettend gevolgd alsmede de ontwikkelingen rond het vermogensbeheer door deze nieuwe vermogensbeheerder. Voorts heeft de raad de rapportages zowel van Lombard Odier als Syntrus Achmea Vastgoed uitvoerig besproken in zijn vergaderingen. Tijdens deze vergaderingen is veel aandacht besteed aan de bemensing van de deelnemersraad en de ontwikkelingen op politiek niveau rond de medezeggenschap bij pensioenfondsen zoals het eventueel samenvoegen van deelnemersraad en verantwoordingsorgaan. Mede op instigatie van de deelnemersraad is in de pensioenflits een oproep geplaatst voor toekomstige leden van de deelnemersraad. Daarnaast wordt er op het moment van toekenning van pensioen, een flyer bij de toekenningsbrief gevoegd waarin wordt opgeroepen zitting te nemen in de deelnemersraad. De raad is voorts regelmatig geïnformeerd over de ontwikkelingen rond een mogelijke fusie met het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel en heeft, waar nodig, het bestuur van adviezen voorzien. De deelnemersraad heeft onder andere positief geadviseerd ten aanzien van: het jaarverslag 2009; statuten- en reglementswijzigingen; het premiebeleid; het niet verlenen van toeslagen; het communicatiebeleid; de Abtn en het beleggingsbeleid voor Scholing De leden van de deelnemersraad worden in de gelegenheid gesteld hun kennis te vergroten door middel van cursussen en andere opleidingsmogelijkheden in de breedste zin op het gebied van pensioenen en hieraan gerelateerde onderwerpen. Diverse leden volgden in het verslagjaar cursussen georganiseerd door het Platform van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB). In de maand september is een opleidingsdag verzorgd door Syntrus Achmea waarin met name op de wet- en regelgeving is ingegaan mede in relatie tot de pensioenregeling van Bpf Hibin. Voorts is in de maand oktober door Lombard Odier een opleiding gegeven met betrekking tot de beoordeling van het vermogensbeheer door het bestuur en de leden van de deelnemersraad. Tot slot is de deelnemersraad in de maand december geïnformeerd over de wijze waarop de nieuwe vermogensbeheerder, Lombard Odier, het vermogensbeheer heeft ingericht en de wijze waarop hierover wordt gerapporteerd aan het bestuur en de deelnemersraad Verantwoordingsorgaan Algemeen Het verantwoordingsorgaan van het pensioenfonds is met ingang van 20 mei 2009 ingesteld. Op basis van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) van de Stichting van de Arbeid heeft het bestuur de werkwijze van het verantwoordingsorgaan in een reglement vastgelegd. Er zijn afspraken gemaakt over welke informatie het verantwoordingsorgaan ontvangt, de frequentie van het overleg met het bestuur en de te behandelen onderwerpen. Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid en de wijze waarop het is uitgevoerd. Tevens legt het bestuur verantwoording af over de naleving van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur zoals vastgesteld door de Stichting van de Arbeid op 16 december

18 Het verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, over het door het bestuur uitgevoerde beleid, alsmede over beleidskeuzes voor de toekomst. Het verantwoordingsorgaan legt zijn oordeel ten minste één maal per jaar schriftelijk vast. Dit oordeel wordt, samen met de reactie van het bestuur daarop, opgenomen in het jaarverslag volgend op het jaarverslag waar het oordeel betrekking op heeft. Het verantwoordingsorgaan heeft een adviesrecht ten aanzien van: het vaststellen en wijzigen van de vergoedingsregeling voor bestuursleden; het wijzigen van het beleid ten aanzien van het verantwoordingsorgaan; de vorm, inrichting en samenstelling van het interne toezicht; het vaststellen en wijzigen van een interne klachten- en geschillenprocedure; het vaststellen en wijzigen van het communicatie- en voorlichtingsbeleid. Het verantwoordingsorgaan heeft in het kader van haar taakuitoefening in 2011 kennis genomen van het jaarverslag en de jaarrekening 2010, de reglementen 2010 en de ABTN Het verantwoordingsorgaan heeft geen gebruik gemaakt van haar recht op overleg met de externe actuaris en de externe accountant. Bevindingen Het verantwoordingsorgaan heeft de volgende bevindingen. Beleggingsbeleid Het strategisch beleggingsbeleid wordt als correct beoordeeld. Ondanks de transitie van het vermogen van F&C Netherlands naar Lombard Odier Darier Hentsch is het beleid volgens het beleggingsplan uitgevoerd. Wetgeving en reglementen Het verantwoordingsorgaan heeft vastgesteld dat het bestuur adequaat heeft ingespeeld op de gewijzigde wet en regelgeving. Financiële positie van het fonds De financiële positie van het fonds heeft zich in 2010 in positieve zin ontwikkeld. Het verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat de maatregelen in het kader van het herstelplan vruchten afwerpt. Ondanks de extra voorziening die het fonds heeft moeten treffen is de financiële positie verbeterd. Premie- en toeslagbeleid Het verantwoordingsorgaan is van mening dat het bestuur en cao-partijen juist gehandeld hebben door met ingang van 2010 de premie te verhogen en het opbouwpercentage te verlagen. Door deze maatregelen is de financiële basis van het fonds verbeterd. De feitelijke premie bedraagt thans meer dan de zuiver kostendekkende premie. Het verantwoordingsorgaan acht dit een goede ontwikkeling en adviseert het bestuur hier alert op te blijven. Communicatiebeleid Het doet het verantwoordingsorgaan genoegen te constateren dat het bestuur kritisch kijkt naar het communicatiebeleid en dat wordt voldaan aan de wettelijke norm. Het verantwoordingsorgaan adviseert het bestuur bij de deelnemers zelf te toetsen of de communicatie effectief is. Pension Fund Governance (Goed Pensioenfondsbestuur) Met genoegen heeft het verantwoordingsorgaan geconstateerd dat het bestuur geïnvesteerd heeft in scholing. Daarnaast is vastgesteld dat de visitatiecommissie haar taak heeft afgerond en een volledig rapport heeft uitgebracht Het verantwoordingsorgaan adviseert het bestuur de samenwerking tussen deelnemersraad en verantwoordingsorgaan nader te bezien en verder te verstevigen. Risicobeleid Het verantwoordingsorgaan adviseert het bestuur een integrale risicoanalyse uit te voeren ten einde te bereiken dat alle risico s adequaat worden afgedekt. JAARVERSLAG

19 Oordeel Op grond van het voorgaande komt het verantwoordingsorgaan tot het volgende oordeel. Het verantwoordingsorgaan van het bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen is van oordeel dat: het bestuur afdoende informatie aan het verantwoordingsorgaan heeft verstrekt om zich een oordeel te vormen; het handelen van het bestuur in 2010 in overeenstemming is geweest met de statuten en reglementen het bestuur in 2010 een consistent beleid heeft gevoerd, waarbij de belangen van alle betrokkenen afgewogen en geborgd zijn het bestuur logische beleidskeuzes voor de toekomst heeft gemaakt. 23 mei 2011, Utrecht Verantwoordingsorgaan Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen Reactie van het bestuur Het bestuur neemt de aanbevelingen van het verantwoordingsorgaan ter harte. Voor wat de financiële positie van het fonds geeft het bestuur aan alert te blijven op de ontwikkelingen. Voor wat betreft het communicatiebeleid zal het bestuur bezien op welke wijze de effectiviteit van de communicatie getoetst kan worden. In 2011 zal het bestuur start maken met de integrale risicoanalyse Goed pensioenfondsbestuur (pension fund governance) Integere bedrijfsvoering Dit hoofdstuk gaat over de kwaliteit van het bestuur van het pensioenfonds. De Stichting van de Arbeid (STAR) heeft deze principes in december 2005 vastgesteld. De principes zijn per 1 januari 2007 in de Pensioenwet opgenomen. De principes moeten het pensioenfondsbestuur verbeteren. Het gaat om zorgvuldig bestuur, intern toezicht, verantwoording, deskundigheid, openheid en communicatie. Een pensioenfondsbestuur moet weten waarvoor het verantwoordelijk is. Het bestuur dient te weten hoe het die verantwoordelijkheid moet dragen en hoe het interne toezicht is geregeld. Het bestuur moet bovendien weten hoe en aan wie het verantwoording aflegt. Het bestuur heeft in 2008 de laatste hand gelegd aan de invulling van de principes goed pensioenfondsbestuur. De keuzes die het bestuur heeft gemaakt bij de besturing van het pensioenfonds, de wijze waarop het bestuur verantwoording over het beleid aflegt en hoe het interne toezicht is vormgegeven, staan beschreven in een zogenaamd transparantiedocument. Hierin is opgenomen waar het jaarverslag en de statuten en reglementen kunnen worden opgevraagd. Dit transparantiedocument, wordt jaarlijks geactualiseerd en wordt gepubliceerd op de website. Zelfevaluatie Het bestuur heeft een procedure vastgesteld voor een periodieke zelfevaluatie. Het gaat om het functioneren van het bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden afzonderlijk. Doel van de zelfevaluatie is de kwaliteit van het bestuur in stand te houden en of te verbeteren. Het bestuur heeft tijdens de bijeenkomst in het kader van risicomanagement op 1 juli 2010 aangegeven nader van gedachten te willen wisselen over de inrichting van het bestuur. Op 3 december 2010 heeft hieromtrent een eerste sessie plaatsgevonden, gevolgd door een tweetal sessie begin Het bestuur laat zich bij deze bespreking begeleiden door Strategisch adviesbureau Lyncs. Principes voor beheerst beloningsbeleid Deze Principes, die gepubliceerd zijn op 6 mei 2009, zijn gericht op de financiële ondernemingen en op pensioenfondsen die onder toezicht staan van DNB of AFM. DNB en AFM hebben aan pensioenfondsen duidelijk gemaakt dat het beloningsbeleid ook bij hen en hun uitvoerders in lijn moet zijn met de Principes. In de kern is het doel van de Principes: het tegengaan van perverse beloningsprikkels. Met naleving van de Principes zijn soliditeit, integriteit en voldoen aan verwachtingen bij belanghebbenden van het pensioenfonds gediend. Pensioenfondsen moeten de Principes concreet toepassen op hun situatie en daartoe hun beloningsbeleid kritisch tegen het licht houden en waar nodig aanpassen. 18

20 Het gaat daarbij niet alleen om de beloning van bestuurders, maar ook om uitbestede werkzaamheden van het pensioenfonds. Het beheerste beloningsbeleid past binnen het thema risicobeheer van een pensioenfonds. Het bestuur heeft aan de bij het fonds betrokken partijen gevraagd een verklaring te onderteken dat er een beheerst beloningsbeleid wordt toegepast. Intern toezicht en verantwoordingsorgaan Het bestuur van het fonds besteedt conform de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed pensioenfondsbestuur veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Reglementair is bepaald hoe het bestuur omgaat met de rol als bestuur en invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. Instellen van een verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft een verantwoordingsorgaan ingesteld. In dit verantwoordingsorgaan zijn de deelnemers, de pensioengerechtigden en de aangesloten werkgevers vertegenwoordigd. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit 1 vertegenwoordiger van iedere groepering, t.w. deelnemers, werkgevers en pensioengerechtigden. Het bestuur heeft de inrichting (ondermeer samenstelling en stemverhouding) en de bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan vastgelegd in de statuten van het fonds. Tevens heeft het bestuur een reglement voor het verantwoordingsorgaan opgesteld. De verantwoording die het bestuur aflegt, is onderdeel van de jaarverslagcyclus. In dit jaarverslag wordt verslag gedaan van de bevindingen van het verantwoordingsorgaan over het gevoerde beleid. Instellen van een visitatiecommissie Voor de inrichting van het intern toezicht heeft het bestuur gekozen om een visitatiecommissie in te stellen. Deze commissie bestaat uit drie leden die door het bestuur worden benoemd. De leden van de visitatiecommissie mogen geen banden hebben met de bij het fonds betrokken werknemers- en werkgeversorganisaties, de administrateur, de actuaris en de accountant. De visitatiecommissie heeft als collectief een deskundigheid die ten minste vergelijkbaar is met de deskundigheid die door DNB wordt verlangd van het bestuur als collectief. De visitatiecommissie beoordeelt elk jaar één of meerdere aspecten van de beleids- en bestuursprocedures en processen, de checks en balances, de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn (voor de dekkingsgraad van) het pensioenfonds. De visitatiecommissie overlegt ten minste éénmaal per jaar met het bestuur. Op 22 oktober 2010 heeft de commissie met een delegatie uit het bestuur gesproken. De visitatiecommissie kan het bestuur vragen frequenter te overleggen en andersom. De visitatiecommissie beoordeelt onder andere de wijze waarop het bestuur zijn besluiten neemt, hoe het bestuur de kwaliteit van de adviseurs beoordeelt en hoe het bestuur toezicht houdt op de uitvoering van de pensioenregeling. De visitatiecommissie rapporteert schriftelijk aan het bestuur van het fonds. Het intern toezicht is opgenomen in de statuten en uitgewerkt in een apart reglement. Voor de instelling van de visitatiecommissie is samenwerking gezocht met het bestuur van Bpf Houthandel. De commissie die werkzaam is voor zowel Bpf Houthandel als het fonds bestaat uit dezelfde leden. Verbetering deskundigheid pensioenfondsbestuur Enige jaren geleden heeft het bestuur een deskundigheidsplan opgesteld. Dit plan wordt jaarlijks geactualiseerd. Het plan is zodanig gesteld dat het bestuur als geheel over de vereiste deskundigheid beschikt. Ten minste éénmaal per jaar gaat het bestuur na of het bestuur de ontwikkelingen op pensioengebied voldoende volgt en of de deskundigheid nog steeds aanwezig is. In het afgelopen jaar is veel aandacht besteed aan de deskundigheidsbevordering van het bestuur. Het bestuur is hierbij uitgegaan van de eisen die zijn vastgelegd in het plan van aanpak deskundigheidsbevordering van VB, OPF en UvB, laatstelijk geactualiseerd in juni JAARVERSLAG

21 Naar aanleiding van de kredietcrisis hebben DNB en AFM hun beleid voor de toetsing van de deskundigheid van beleidsbepalers geëvalueerd. De resultaten van deze evaluatie zijn neergelegd in de beleidsregel Deskundigheid In het najaar van 2010 hebben DNB en AFM een consultatieversie van deze beleidsregel 2011 voorgelegd aan de pensioenkoepels. De pensioenkoepels hebben hierop in november 2010 gereageerd. Eind 2010 hebben AFM en DNB de beleidsregel 2011 gepubliceerd. De Pensioenkoepels hebben hierop aangekondigd in de eerste helft van 2011 met een uitgewerkt plan van aanpak Deskundigheid en Goed pensioenfondsbestuur te komen. Het bestuur zal vervolgens het eigen deskundigheidsplan toetsen aan de hand van de gezamenlijke beleidsregel deskundigheid van DNB en AFM en met behulp van het plan van aanpak van de pensioenkoepels het plan aanpassen. In 2010 heeft het bestuur op 1 juli een sessie gehouden betreffende risicobeheer en risicomanagement verzorgd door Aon Hewitt. Op 19 oktober 2010 is door Lombard Odier een opleiding verzorgd met betrekking tot het vermogensbeheer. Daarnaast hebben de leden van het bestuur individuele opleidingen gevolgd onder andere via de Stichting Pensioen Opleidingen en Nyenrode. Instellen van een klachten- en geschillencommissie In de Principes voor goed pensioenfondsbestuur is onder meer bepaald dat het bestuur moet zorgen voor een adequate klachten- en geschillenprocedure. Naar aanleiding hiervan heeft het bestuur een klachtenen geschillencommissie ingesteld. Een deelnemer of een andere belanghebbende heeft het recht bij de administrateur een klacht in te dienen over de uitvoering van de pensioenregeling. De klacht moet schriftelijk worden ingediend binnen zes weken na de gebeurtenis of het uitblijven van een reactie na een verzoek daartoe. Onder een klacht wordt verstaan: iedere vorm van ontevredenheid over de behandeling, bejegening of dienstverlening die door de deelnemer als onjuist wordt ervaren. Een geschil is een verschil van mening tussen een deelnemer en het bestuur over de interpretatie van regelingen en afspraken. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Op grond van richtlijn 400 jaarverslag besteedt het fonds, net als andere ondernemingen, aandacht aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Doel daarvan is het informeren van belanghebbenden en het verantwoording afleggen over maatschappelijke verantwoordelijkheden. Dat betreft met name algemene, sociale en economische aspecten van het fonds. De rapportage over deze aspecten is op diverse plaatsen terug te vinden in het jaarverslag. De algemene aspecten betreffen de belangrijkste problemen en uitdagingen, de invloed daarvan op het beleid en de strategie en de rol van belanghebbenden hierbij. De algemene aspecten zijn opgenomen in de hoofdstukken verslag van het bestuur en pensioenontwikkelingen. In dit laatste hoofdstuk wordt per onderwerp aangegeven wat het fonds aan deze onderwerpen heeft gedaan gedurende de loop van het verslagjaar. Relevante sociale aspecten betreffen met name sociaal-maatschappelijke zaken zoals verantwoord beleggen. In het hoofdstuk beleggingen wordt het beleggingsbeleid van het fonds uiteengezet. Richtlijn 400 beoogt overigens niet aan pensioenfondsen voor te schrijven dat zij (meer) maatschappelijk moeten beleggen, de nadruk ligt op informatieverschaffing. Verdere aspecten die betrekking hebben op maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn bijvoorbeeld de wijze waarop het pensioenfonds georganiseerd is, de verdeling van taken en verantwoordelijkheden, de interne beheersing van processen en procedures en de communicatie met de belanghebbenden. 20