Afrika Studiecentrum Leiden. Cocoon-Initiative Kenya

Transcriptie

1 Afrika Studiecentrum Leiden

2 Safari-Ecotoerisme in Afrika - wie neemt het leeuwendeel? - Marcel Rutten 1 november 2013

3 Wie is toerist?

4 Definitie toerist Everybody who visits another place than the home place and spends at least one night there (UNWTO). Er is een overlap met recreatie. Een belangrijk verschil is de eis van minstens een overnachting om als toerist in de statistieken te verschijnen.

5

6

7 economische cijfers toerisme

8

9 Toerisme: een economisch en sociaal fenomeen Toerisme kent een continue groei en verdiepende diversificatie en is een van de snelst groeiende economische sectoren in de wereld : jaarlijkse groei van 6,5%. Toerisme is omvangrijker dan bv olie exporten, voedsel producten of auto industrie. Voor sommige lage inkomenslanden is het de belangrijkste bron van inkomsten (e.g., Seychelles). Meer aanbod en toenemende competitie tussen bestemmingen. Contact tussen mensen van verschillende culturen, ideeën, gewoontes.

10 Oorsprong van vrije tijd, vakantie toerisme Oorspronkelijk, rustdagen gelieerd aan natuurlijke jaar cyclus of religieuze festiviteiten. Rurale bevolking: rustperiode na de oogsttijd, mn dus in de periode augustus tot december. De eerste reizen waren vooral pelgrimstochten naar religieuze bestemmingen (Mecca, Santiago di Compestella, etc).

11

12

13 Internationale Toerist Aankomsten,

14 Top 40 (x miljoen aankomsten 2011 (1995)) 1. Frankrijk 81,6 (60,0) 2. USA 62,7 (43,5) 3. China 57,6 (20,0) 4. Spanje 56,2 (34,9) 5. Italië 46,1 (31,1) 6. Turkije 34,7 ( 7,1) 7. UK 29,3 (23,5) 8. Duitsland 28,4 (20,2) 9. Maleisië 24,7 (7,5) 10. Mexico 23,4 (14,8) 11. Oostenrijk 23,0 26. Z. Korea 9,8 12. Rusland 22,7 27. Egypte 9,5 13. Hong Kong 22,3 28. Marokko 9,3 14. Ukraine 21,4 29. Tsjechië 9,0 15. Thailand 19,2 30. Zwitserland 8,5 16. Saudi Arab 17,5 31. Zuid Afrika 8,3 17. Griekenland 16,4 32. VAE 8,1 18. Canada 16,0 33. Indonesië 7,7 19. Polen 13,4 34. Ierland 7,6 20. Macao 12,9 35. België 7,5 21. Nederland 11,3 36. Portugal 7,4 22. Singapore 10,4 37. Denemarken 7,4 23. Hongarije 10,3 38. Bulgarije 6,3 24. Zweden 10,0 39. India 6,3 25. Kroatië 9,9 40. Japan 6,2

15 Internationale Toerisme Uitgaven Internationale toerisme ontvangsten US$ Lokale munteenheid Rang Miljard Verandering (%) Verandering (%) /10 12/11 11/10 12/11 1. USA 2. Spanje 3. Frankrijk 4. China 5. Macao 6. Italië 7. Duitsland 8. UK 9. Hong Kong 10. Australië 116,6 59,9 54,5 48,5 38,5 43,0 38,9 35,1 27,7 31,5 126,2 55,9 53,7 50,0 43,7 41,2 38,1 36,4 32,1 31,5 11,7 14,0 16,2 5,8 38,3 10,9 12,1 8,2 24,6 8,1 9,2-6,6-1,5 3,2 13,7-4,2-1,9 3,7 16, ,7 8,6 10,7 1,0 38,6 5,6 6,7 4,4 24,9-3,8 9,2 1,2 6,7 0,8 13,3 3,8 6,2 5,2 15,6-0,2

16

17 Toerisme en duurzaamheid Massa toerisme veroorzaakt problemen aan het milieu, lokale culturen = Paradox van toerisme Noodzaak van een duurzaam toerisme: 1. Geen verontreiniging van land, water of lucht 2. Weinig verstoring van de levende natuur 3. Weinig verstoring van sociale structuren en lokale culturen. 4. Bieden van ontwikkelingsmogelijkheden voor de gehele bevolking

18 Ecotoerisme 2002: het Internationale Jaar van Ecotoerisme. Slotdeclaratie World Ecotourism Summit (Quebec 19-22/5): Tourism ( ) can bring both benefits and costs to the environment and local communities ( ) ecotourism should contribute to make the overall tourism industry more sustainable, by increasing economic and social benefits for host communities, actively contributing to the conservation of natural resources. Positief: voor eerste maal nadrukkelijk onderkennen van de positie van lokale gemeenschappen.

19 Agenda 21: exclusie van lokale gemeenschappen Bv in Agenda 21 (1992) de World Travel & Tourism Council, the UNWTO en de Earth Council focussen enkel op duurzaamheid door: Overheidsafdelingen nationale toerisme autoriteiten de private sector Gemeenschappen veelal genegeerd als actieve deelnemers Afrika (Tanzania, Zimbabwe, Kenia, Botswana, Namibia) zien een explosie in community-based tourism sinds mid-1990s.

20 2002 Regionale Conferentie Ecotoerisme in de Oost Afrikaanse Regio 1. Noodzaak voor alle partners zich te realiseren dat gemeenschappen een significante hoeveelheid tijd nodig hebben om de filosofie van ecotoerisme te begrijpen. 2. Succesvol ecotoerisme lukt alleen met de volledige betrokkenheid van de lokale gemeenschap. Community-based conservation, (..) is the best strategy available so long as certain conditions are met to ensure that the term community-based is not used to misguide interested donors for the benefit of a small group of well-off individuals, tour operators or conservationists (Lynch and Talbott (1995)).

21 Cairns Charter Oktober 2002: The Cairns Charter on Partnerships for Ecotourism. Ecotoerisme partners moeten: 1. Vrijwillig in een partnership stappen; 2. Elkaars aspiraties en benodigdheden respecteren, inclusief respect voor sociale en culturele waarden; 3. Samenwerken ten voordele van natuurlijke gebieden waarin ecotoerisme plaatsvindt;

22 Partners moeten: Cairns Charter (2) 4. samenwerken voor ontwikkeling van een goed partnerschap; 5. duidelijke en open communicatie strategieën toepassen; 6. Zorgen voor gelijkwaardige toegang tot expertise en hulpbronnen; 7. waarderen van eenieders inbreng in het partnerschap (financieel kapitaal; intellectueel eigendom); en 8. samenwerken in een transparant planning proces, monitor uitvoering en periodiek her-evalueren van doeleinden.

23 Hoe kan toerisme bijdragen aan pro-poor, eerlijke partnerschappen?

24

25

26 Kenia s Amboseli wildlife Park: een korte geschiedenis 1915: Southern game Reserve hunting blocks ter protectie wild 1947: Amboseli National Reserve (3,260 km2) ter protectie van het land 1961: Maasai Amboseli Game Reserve 78 km2 vee vrij en administratie overhandigd aan de lokale County Council 1968: Plan voor 500 km2 exclusief voor wild Maasai protest 1974: Amboseli National Park: Maasai mogen Park niet in Compensatie door aanleg water buiten het Park WUF: Extra fondsen voor Maasai dmv jacht/camping/cropping 1977: Jachtverbod in Kenia 1984: Wildlife Education Programme (Unesco, Afew): ter assistentie van Maasai versus de Keniaanse overheid 1988: The Kenya Wildlife Services (KWS): Amboseli ecologie bedreigd Anti-stropen programma (Somalië/Ethiopië) Gemeenschapsdeelname: 25% 1995: KWS start het Park beyond Parks programma: lokale bevolking mag tentenkampen opzetten en andere toeristische activiteiten ontwikkelen in de grensgebieden van de nationale wildparken. 1997: Onder andere Eselenkei Conservation Area contract getekend.

27 Toerisme Historie Afrika In 1869, opening van het Suez Kanaal, organiseerde Thomas Cook, eerste reis naar Egypte. In volgende jaren was toerisme naar Afrika vooral weggelegd voor de gegoede Europeanen met interesse in jacht op groot wild. Na WW II snelle toename van toeristenstromen naar Afrika. Commercieel vliegverkeer, verbeterde toeristische infrastructuur en groeiende aantallen rijken stimuleerde het reizen naar tropische vakantiebestemmingen.

28

29 Stropen, Jagen, Cropping Botswana: jachtsafari met Jeff Rann Safaris kost vanaf $8,700/week Een dagje uit met een professionele jager zoals Jeff Rann, op foto met koning Juan Carlos, kost $2,000 extra. Olifant: $15,000 extra om te schieten.

30 Eco-toerisme conservation Touroperators en natuur beschermingsorganisaties werken samen in een poging wild te behouden. Lokale gemeenschappen worden ertoe aangezet een deel van hun land te reserveren in ruil voor een aandeel in de winst in deze wild-gebaseerde toerismetak.

31 Publiek-private partnerschap Selengei Group Ranch -Kenia Gelegen op15 km noordelijk van Amboseli, semi aride regio ( mm/jr) group ranch land (74,794 ha) ongeveer 3,000 Maasai pastoralisten leven op de ranch, analfabetisme is hoog Een group ranch committee, waarin alle drie hoofdclans vertegenwoordigd zijn is het juridisch orgaan dat contracten kan aangaan, na ruggenspraak met de leden. Belangrijkste landgebruik is het (nomadisch) houden van vee. Relatief rijke veehouders in jaren 90. Neemt af. Selengei is lid van de Amboseli and Tsavo Group Ranches Conservation Association established in : verhuur van 7,000 ha aan Porini voor 15 jaren. Hoofdopbrengst moet komen van 60-bed lodge Verhuur land US$ 3,500/jr + bednight fee en entrance fee inkomen: $43, jobs ($75pm). Contract vernieuwd op April Tropical Places Ltd - UK Brits bedrijf gevestigd in 1987 by Jake Grieves-Cook, met30 jaar ervaring in de toerisme industrie. Onderdeel van de World of Tui, de wereld's grootste reisonderneming. Werkt samen met het in Nairobi gebaseerde Gamewatchers Safaris Ltd en Porini beide eigendom van Jake Grieves-Cook in 1989 and 1996 respectievelijk, ook ooit voorzitter van zowel de Eco-tourism Society of Kenya (ESOK) en de Kenya Tourism Federation (KTF) Bracht slechts een paar tenten, claimt dat hij nooit beloofd heeft een lodge te bouwen. Verhoogd de prijzen voor toeristen (2n/pp) van $110 (1997) naar $1100 (2012) Slechts één jaar was winstgevend (2007) stelt Porini.

32 Potentieel voor ontwikkeling of conflict? Deze foto laat de overblijfselen zien van (tijdelijke) Maasai hutten, die werden gebouwd in het droge seizoensweidegebied/natuurgebied om het hoofd te bieden aan een enorme droogte van De touroperator wilde de Maasai hier niet meer zien en zette alle hutten in vuur en vlam.

33 Luxueus tenten kamp

34 Algemene opinie onder Selengei leden zeer pos neutr. zeer neg

35 Ontvangers voordelen volgens Selengei leden huish. samenl. tourop. wild natuur /- - --

36 16 14 Voordelen eerlijk verdeeld in de Selengei gemeenschap? /- - --

37 Belangrijkste voordelen voor Selengei huishoudens baan bedrijf studie hosp. aandel. gift anders ja nee

38 Belangrijkste nadelen voor Selengei huishoudens vee gewassen anders ja nee

39 Selengei communale voordelen water school kliniek wegen ja nee

40 Selengei communale nadelen weide veeziekten cultuur afval anders ja nee

41 Selengei informatie management initiatief contract financieen ja nee

42 Selengei Conservancy moet doorgaan? ja ja, mits nee 5 0 doorgaan

43 Update 2011/12 DATUM VAN 2 Nachten Package fb TOT PER PERSOON 20-Dec Jan-12 $ Jan Mar-13 $ Apr Apr-13 $1115 closed 01-Jun Jun-13 $ Jul Oct-13 $ Nov Dec-13 $ Dec Jan-14 $ /07/2011 Game warden: Het gaat goed met mijn baan als senior parkopzichter. We hebben onze overeenkomst hernieuwd voor de volgende 15 jaar. De basis betaling is met 50 procent omhoog gegaan.

44 Contract hernieuwing Een selecte groep van 38 mensen eiste aanpassingen: grazen moet toegestaan worden in het droge seizoens graasgebied voor de perioden april-juni en oktober-december. De prijs per entree/bednight omhoog naar Ksh 1200 pp (10 euro). Huur van land omhoog van Ksh 1.3 naar Ksh 3 miljoen (11000 naar euro). Porini accepteert deze eisen muv de Ksh 1200 entree vergoeding. Deze gaat naar Ksh 1000 (= 9). Bednight prijzen voor toeristen omhoog met US$ pp/p2n. Volgens Porini manager is het Eselenkei project verliesgevend muv één specifiek jaar (2007) (pers. com. Eseya).

45 Contract hernieuwing (vervolg) The Eselenkei Youth Alliance (Eseya) bezoekt Porini (Mr Grieves- Cook) op zijn Game watchers safaris HQ in Nairobi. Hij claimt een verlies voor Porini van Ksh 8 miljoen per jaar ( euro). Het gemiddelde van 859 bezoekers/jaar ( ) was te laag voor de operationele kosten van de Conservancy. Een minimum van 1000 bezoekers (= bednights) nodig zoals in Porini accepteert de Ksh. 3 miljoen (nog steeds veel lager dan naburige conservancies) en graasreguleringen om het contract te vernieuwen voor datum afloop (1 oktober 2012) uit vrees dat de meerderheid van de Eselenkei leden de groep ranch wil opdelen en de Conservancy sluiten.

46 Contract hernieuwing (vervolg) Land surveying kost Ksh 57 miljoen ( euro) Porini geeft een voorschot van Ksh 3,6 miljoen om de Conservancy te registreren, maar weigert vervolgens meer te betalen uit vrees voor opdeling van de group ranch. Beschuldigingen geuit dat de group ranch officials een merry-go-round praktijk erop na houden ter verdeling van inverdiende Conservancy gelden. Bovendien wordt geld overgemaakt naar de lokale MP van het gebied om zijn politieke campagnes te betalen.

47 Selengei een exceptioneel geval? Kimana Sanctuary zeer pos positief neutral negatief zeer neg

48 Ontvangers voordelen volgens Kimana leden / huish. samenl. tourop. wild natuur

49 Voordelen eerlijk verdeeld in de Kimana gemeenschap? /

50 Kimana Conservancy moet doorgaan? ja ja, mits nee 0 Doorgaan

51 Shompole algemene opinie zeer pos positief neutral negatief zeer neg

52 Ontvangers voordelen volgens Shompole leden / huish. samenl. tourop. wild natuur

53 Shompole moet doorgaan? ja ja, mits nee 5 0 doorgaan

54 Permanente Mislukkingen? Shompole Lodge, Luxury safari holidays in Kenya - Imagine Africa We regret to tell you that Shompole has closed for the time being due to some issues between the owners of the lodge and the reserve.

55 2009: Loliondo Gate 8 Villages unlawfully burnt out of their homes in Loliondo, Tanzania pt2

56 2013: Loliondo update

57 CONCLUSIE 1. De Selengei casus is het bewijs dat community-based management een gevaarlijk concept is. De Parks beyond Parks benadering is voornamelijk een top-down approach bedacht op het hoofdkantoor van Kenya Wildlife Service. 2. De kern van het probleem: geen eerlijke motivatie bij de touroperator om de Sanctuary te ontwikkelen in het belang van de lokale bevolking. 3. Meer problemen traden op het moment dat de touroperator faalde om de Maasai traditie te respecteren voor consensus en democratische besluitvorming. 4. Selengei Maasai hebben geen gebruik gemaakt van het contract dat duidelijk stelt dat: opening date of the lodges and other facilities for business shall not be later than twelve months after the effective date of this lease. 5. Een nieuw contract zou een werkelijke markt prijs moeten hanteren. Maar ook het hernieuwde contract voldoet daar niet aan. Een hogere basisprijs voor het land zal moeten compenseren voor het niet bouwen van de 60-bedden hotel. 6. Lokale elite heeft het inkomen gekaapt van de Sanctuary voornamelijk voor eigen gebruik. Zij kunnen dat voortzetten door het omkopen van ambtenaren, samenspannen met politici en bedreigen van opponenten. Op deze wijze hebben zij voortijdig zonder het minimum aantal vereiste aantal aanwezigen een nieuw contract afgesloten voor 15 jaar.

58 Aanbevelingen Ecotoerisme Partnerschappen 1. Community-based tourism moet bij voorkeur ontstaan vanuit de gemeenschap en niet van buiten; 2. De (financiële) voordelen EN kosten voor de gemeenschap moeten goed begrepen worden. De opbrengsten moeten de gemeenschap in gehele zin ten goede komen, niet enkele individuen. 3. Het bieden van kwaliteitsadvies door een onafhankelijke bron is cruciaal. 4. Klein beginnen met eigen middelen en langzaam groeien is de beste strategie. 5. Het is beter om meerdere potentiele partners te raadplegen en niet met de eerstkomende in zee te gaan (tender). 6. De verhuur van het land moet tegen markt prijzen. 7. Consulteer naburige groepen die negatieve effecten mogelijk zullen ervaren. 8. Toeristen moeten beter geïnformeerd worden over de wijze waarop lokale gemeenschappen betrokken zijn bij en profiteren van een toeristische attractie.

59 Referentie Voor een gedetailleerde analyse van Eselenkei Conservation Area en andere community-based tourism ervaringen in Kenia zie: Rutten, M. Partnerships in Community-based Ecotourism Projects: Experiences from the Maasai Region, Kenya Leiden: African Studies Centre, ASC Working Paper no. 57, 2004 available at

60 Ashe Oleng voor uw aandacht!