Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1

Transcriptie

1 Wie zijn wij Week 1 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 huid prei voorouders papyrus held spelletjes keuzes pelgrimstochten mee alleen huidskleuren overblijfselen botten wortelen behaard kruistochten reis mannen heldendaad werkelijkheid schrift allemaal volwassenen evolutie apen groente nauwe misdaad vergelijking mond avonturen zes miljard wereldwijd kleuren cent verwanten strijdgroepen poten uniek krokodillen Azië smal spijkerbroek schepping burgeroorlogen landen gelukkig bestemming ontwikkeling speelgoed iedereen indiaan diamant jongens hamstertje werktuigen hoogstwaarschijnlijk tevreden opnieuw visgerei geleidelijk nodig geboren motorbootje lunchpauze meisjes waardeloos miljonair dilemma vrouwen hoofdschuddend verantwoordelijk chimpansee glimlach ontmoeting grotschilderingen creatief thuis pianoles fantasie actie miljard televisie wetenschappers culturen 1 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 De bedoeling is dat op maandag/vrijdag in de klas per rij de tijd wordt afgenomen. Dan worden de lijsten mee naar huis gegeven en elke dag worden alle rijen thuis geoefend. Op vrijdag/maandag nemen de kinderen dit boekje weer mee naar school en worden de lijsten opnieuw op tijd afgenomen.

2 De gelukkige indiaan Een miljonair maakte in zijn lunchpauze een wandeling langs de rivier. Aan de oever zag hij een indiaan in het gras liggen. Hij leek te slapen, maar toen de miljonair dichterbij kwam, zag hij dat de indiaan een hengel in zijn hand hield. Miljonair: Wat doe je? Indiaan: Vissen. Miljonair: Is dat het enige wat je doet? De indiaan zweeg. Hoeveel vissen heb je vandaag gevangen? bleef de miljonair doorvragen. Indiaan: Twee hele grote. Miljonair: Wat heb je ermee gedaan? vroeg de rijke man nieuwsgierig. Indiaan: Ik heb ze verkocht op de markt. Miljonair: Waarom zoek je geen baan waarmee je meer geld kan verdienen? Indiaan: En dan? Miljonair: Als je veel geld verdient, dan kan je meer kopen. Indiaan: Wat zou ik moeten kopen? Miljonair: Dat is toch niet zo moeilijk om te bedenken. Een televisie, een telefoon, een huis, nieuw visgerei, een motorbootje, een fiets.. Indiaan: En wat moet ik dan met al die dingen? De miljonair werd ongeduldig: Als je rijk bent dan kan je doen wat je wilt. Indiaan: Ik doe al wat ik wil. Ik geniet elke dag van de natuur op dit heerlijke plekje aan de waterkant. Als ik mijn vissen verkoop op de markt heb ik genoeg geld om van te leven. Waarom zou ik moeite doen om nog meer te krijgen? Ik ben gelukkig zoals ik nu ben. De miljonair begreep hier niets van en liep hoofdschuddend weg. De indiaan floot een deuntje en legde de hengel naast zich neer. Met zijn handen onder zijn hoofd ging hij languit in het gras liggen. Hij keek naar de voorbijgaande wolken en was tevreden. 2

3 Wij leven samen Week 2 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 RIMPELS echtpaar verrassen verrassen GEZIN muisstil kunnen ondernemen ROUW gelukkig razen opgroeien VROUW ontbijt voeden verbeteren ANDERE moment leren overtreden VERDRIET leren schreeuwen opvoeden JONGEN ruilen bewijzen verschillen VADER razen vieren strijden LIJF vieren tieren bewaren MEISJE schreeuwen strijden verwisselen probleem hebben vegen wuiven MOEDER vegen kruipen aanpakken tegenover merken snuffelen voeden verdrietige tieren janken verdienen ouders janken jokken uitleggen benieuwd kruipen kwispelen bewijzen ouderwetse snuffelen brullen samenwerken trouw brullen trouwen veranderen kleding altijd jokken wuiven aannemen honderduit kwispelen gillen kunnen verschillen gillen veranderen verlengen trouwen Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 Wij lev en sa me n WE EK 2 3 De bedoeling is dat op maandag/vrijdag in de klas per rij de tijd wordt afgenomen. Dan worden de lijsten mee naar huis gegeven en elke dag worden alle rijen thuis geoefend. Op vrijdag/maandag nemen de kinderen dit boekje weer mee naar school en worden de lijsten opnieuw op tijd afgenomen.

4 Feesten en vieringen In onze samenleving komen mensen bij elkaar voor belangrijke gebeurtenissen, zoals geboorte, verjaardagen, huwelijk, dood en andere hoogtijdagen. Allemaal momenten die bij een mensenleven horen! Sommige gebeurtenissen maak je zelfs maar één keer in je leven mee. Deze gebeurtenissen zijn overgangsmomenten. Een oude levensfase is voorbij en je gaat een nieuwe levensfase in. Een overgangsmoment is dus ook een nieuw begin. Overgangsrituelen Bij overgangsmomenten horen speciale overgangsriten of rituelen. Overgangsriten vind je over de hele wereld in alle culturen. In elke cultuur gaan mensen anders met die levensfasen en rituelen om. Vaak wordt er bij een belangrijke gebeurtenis (een overgangsrite) een ceremonie gehouden. Een ceremonie is een plechtig, belangrijk moment. Mensen hebben speciale kleding aan die bij de gebeurtenis past. Er worden mooie woorden gesproken en er worden kaarsen gebrand. Bij een ceremonie wordt muziek gemaakt, gezongen en gedanst. Er wordt gegeten en gedronken. Allemaal rituelen die bij een ceremonie horen. Leuke én verdrietige gebeurtenissen samen delen en beleven. Dan weet je dat je niet alleen bent! 4 Feest! Feestvieren maakt het leven leuk. Je hoeft even helemaal niets en je hoeft nergens aan te denken! Samen lachen, dansen, zingen, muziek maken en plezier hebben: dat is feest! Wereldwijd worden overal feesten gevierd. Elke cultuur kent andere feestdagen. Rouw Het leven kan soms ook zeer verdrietig zijn Bijvoorbeeld als iemand van wie je houdt dood gaat. Of als vader en moeder gaan scheiden. Sommige mensen zijn jaren in de rouw. De pijn van het verdriet kan zo erg zijn dat je die in je lijf voelt. Volwassen worden De volwassen leeftijd van mensen verschilt per cultuur. In sommige culturen vinden ze kinderen van 13 jaar al volwassen. Het is een belangrijk moment als jongens en meisjes volwassen worden. Ze zijn dan oud en zelfstandig genoeg om zelf verantwoordelijkheden te dragen. Bij de nieuwe levensfase van kind naar volwassene horen ook overgangsriten. In sommige culturen moeten kinderen moeilijke opdrachten uitvoeren als overgangsrite. In andere culturen krijgen kinderen een sleutel, om de deur naar de volwassenheid te openen. Er zijn ook culturen waar kinderen volwassen zijn als ze het ouderlijk huis verlaten en op zichzelf gaan wonen.

5 Ons lichaam WEEK 3 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 bloed gebeente dagelijks stijgbeugel BOTJES organen weefsel spijsvertering VINGER spijsvertering regelmatig smaakzintuig schedel hemelgod gevoelig massa vingers wervelkolom zenuwen voedingsstoffen schouders wenkbrauwen hartendief intuïtie hart buitenbeentje volwassene röntgenfoto tenen aderen ribbenkast elastisch polsen zintuigen aantrekkelijk contact ribben verliefdheid groeispurt anatomie borst inwendig schadelijk gezichtszintuig enkels lichaamsdelen oogverblindend verliefdheid nagels kippenvel stevigheid babylichaam lichaam uitwendig ontlasting tastzintuig verliefd behulpzaam beeldschoon seksualiteit roomwit wonderbaarlijk volgroeid lichaamsbouw gewrichten donkerbruin zenuwbanen smaakpapillen haartjes bloeddruppel ondersteboven reukorgaan roze borstkas zichtbaar puberteit vanzelf diepzwart liter gehoorzintuig hebberig gezicht allermooiste Nota bene hersenen menselijk functie lever ingewanden reukzintuig medelijden 5 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 De bedoeling is dat op maandag/vrijdag in de klas per rij de tijd wordt afgenomen. Dan worden de lijsten mee naar huis gegeven en elke dag worden alle rijen thuis geoefend. Op vrijdag/maandag nemen de kinderen dit boekje weer mee naar school en worden de lijsten opnieuw op tijd afgenomen.

6 Zintuigen Zintuigen geven informatie: ze laten je weten wat er om je heen gebeurt. Je hebt vijf zintuigen: 1. Je gehoorzintuig: je oren, waarmee je hoort. 2. Je gezichtszintuig: je ogen, waarmee je ziet. 3. Je tastzintuig: je huid, waarmee je voelt. 4. Je reukzintuig: je neus, waarmee je ruikt. 5. Je smaakzintuig: je tong, waarmee je proeft. Zintuigen of organen? Of allebei? Gehoorzintuig, gehoororgaan of gewoon je oor! Het zijn andere woorden voor dezelfde lichaamsdelen. Het kan dus allebei: zintuigen en organen. 6 Oren Door je oren kan je horen: stemmen van anderen, muziek waar je van houdt, lawaai! Ogen Je ogen laten alles om je heen zien. En soms ook dingen die je liever niet wil zien.wist je dat tranen je ogen vochtig en schoon houden? Huid Je huid laat je voelen of iets koud of warm is, glad of ruw, groot of klein. Strelen kan fijn aanvoelen. Maar je huid voelt ook pijn en waarschuwt je dan. Neus Je neus laat je de heerlijkste geuren en de smerigste luchtjes ruiken! Tong Op je tong zitten kleine bultjes: de smaakpapillen. Daardoor kan je vier soorten smaken proeven: zoet, zout, zuur en bitter. Zenuwen De zenuwen in je lichaam versturen via de zenuwbanen berichten van je zintuigen. Je hersenen ontvangen die berichten. En ze laten je weten wat je hoort, ziet, voelt, ruikt of proeft.

7 Amor en Psyche Het begin van een mooi verhaal In een koninkrijk hier ver vandaan leefden eens een koning en een koningin. Zij hadden drie opvallend knappe dochters. De oudste twee waren zeer aantrekkelijk, maar de jongste koningsdochter Psyche was oogverblindend mooi! Er zijn geen woorden om te beschrijven hoe mooi ze was. Psyche was zo beeldschoon, dat geen enkele man om haar hand durfde te vragen. Ze was gewoon te mooi. Zo kwam het dat de twee zussen van Psyche trouwden en zij eenzaam en alleen achterbleef in het huis van haar ouders. In het koninkrijk leefde nog een beeldschone vrouw. Afrodite was beroemd om haar schoonheid en zij was tot dan toe de mooiste vrouw van het land geweest. Maar toen ze de verhalen over de aantrekkelijke Psyche hoorde, begreep de jaloerse Afrodite dat Psyche mooier was dan zij. En dat beviel haar helemaal niet. 7 De ouders van Psyche waren erg verdrietig en ten einde raad. Wat konden zij nog doen om hun jongste dochter helpen? Ze besloten een wijze vrouw om raad te vragen. De wijze vrouw zei dat Psyche helemaal alleen naar de hoge bergen moest gaan en dat ze daar een man zou ontmoeten. En zo gebeurde het dat Psyche werd achtergelaten in de bergen. Niet veel later hoorde Afrodite ook dat Psyche eenzaam in de bergen op een man zat te wachten. Dat bracht haar op een idee. De mooie Afrodite was altijd omringd door vele, aantrekkelijke mannen. Zij liet de allermooiste man bij zich komen. Amor, ik heb je hulp nodig, zei Afrodite. Ga naar Psyche in de bergen en maak haar verliefd. Deze gouden pijl schiet je in het hart van een man. Hij zal veranderen in een monster. Hij zal een slechte man voor Psyche zijn en ze zal steeds lelijker worden. Er kan er maar één de mooiste zijn en dat ben ik! Amor maakte een diepe buiging voor Afrodite en vertrok naar de bergen

8 Gezond en ziek Week 4 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 echt ziekte zakken niezen over zeventien eten verscheuren zalfje verdrietig knoeien omringen rolstoel oorlog ontspannen proeven dokter amandel buigen versturen gips zielig achterblijven bedwingen buikpijn rechteroog durven ontspannen briefje waterpokken zuiveren sorteren prik pompen verscheuren onthouden beter tuimelen omringen uitrusten drankje roken bedekken inenten hulp buigen bedwingen verteren ziekenhuis poepen ontvangen achterblijven gewond blijven spitten functioneren mazelen zuiveren sorteren afbreken vrolijk begrijpen proeven morsen langzamer kuchen onthouden krimpen elleboog bedekken morsen omzetten grappig niezen niezen flakkeren proeven afbreken dommelen poetsen aaien 8 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 De bedoeling is dat op maandag/vrijdag in de klas per rij de tijd wordt afgenomen. Dan worden de lijsten mee naar huis gegeven en elke dag worden alle rijen thuis geoefend. Op vrijdag/maandag nemen de kinderen dit boekje weer mee naar school en worden de lijsten opnieuw op tijd afgenomen.

9 Het nachtvrouwtje Als je s avonds niet kan slapen, als je koorts hebt, als je ziek bent, moet je op het vrouwtje wachten dat een koortsig kind verwent. Als je s avonds niet kan slapen, ook al tel je duizend schapen, komt ze aangerend. Als je stil ligt, zal ze komen, uit de verte, uit het nachtland, zachtjes op haar kousenvoeten met haar schoenen in haar hand. Als je stil ligt, zal ze komen met een stapel donzen dromen in een gouden mand.als je niet meer ligt te draaien, maar zo heet wordt, alles pijn doet, komt het nachtblauw dromenvrouwtje en haar handen doen je goed. Als je niet meer ligt te draaien, gaat ze langs je ogen aaien tot je slapen móét. 9 Als je stil ligt, komt ze zeker, uit het nachtland van de droomvrouw, en dan voel je je weer beter, van wat slaap genees je gauw. Als je stil ligt, komt ze zeker met een glanzend groene beker vol met druppels dauw. Als je ziek bent, moet je wachten, even wachten, op de nachtwind, die het vrouwtje naar je toe brengt tot de ochtend weer begint. Als je ziek bent, moet je wachten, ze komt bij je, alle nachten. Lig maar stil, m n kind. Schrijver: Peter Jaspers De oude grootvader en zijn kleinzoon Er was eens een stokoude man. Hij woonde bij zijn zoon en zijn schoondochter en hun zoon van vier jaar. De oude grootvader was doof en bijna blind. Zijn handen beefden erg. Elke dag aten ze met elkaar aan tafel. Maar de oude man kon niet meer netjes eten. Zijn lepel kon hij niet goed vasthouden. En hij knoeide elke dag soep op het tafelkleed. De zoon en zijn vrouw vonden het een vies gezicht. Daarom mocht de oude grootvader niet meer aan tafel eten. Hij moest in de hoek achter de kachel gaan zitten. Daar kreeg hij zijn eten op een klein schoteltje. En hij kreeg maar weinig. De grootvader werd bedroefd. Op een dag viel het schoteltje uit zijn bevende handen. Het viel op de grond en brak in stukken. De vrouw zuchtte diep, maar ze zei niets. Ze kocht voor de oude man een houten bakje. Daar moest hij uit eten. Het zoontje was aan het spelen in de kamer. Hij verzamelde kleine houten plankjes. De vader vroeg: Wat ga je daarmee doen? Ik ga een houten bakje maken, zei het jongetje. Als ik groot ben, moeten jullie daar uit eten. De man en de vrouw keken elkaar aan. Ze begonnen te huilen. De oude grootvader mocht meteen weer aan tafel zitten. Voortaan mocht hij eten zoals hij wilde. En niemand vond het erg als hij een beetje knoeide.

10 In je hoofd Week 5 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 Tijd 1 buurmannen kronkelige vervoermiddel psychiatrische bang verdrietig medische infecties wakker gereedschap herinneringen slijtage slimste slapend waarschuwing inrichting leuk belevenissen gezichtsvermogen virussen eng filmpje onbewust hulporganisaties zacht werelden besmettelijke lichaamsverzorging goed jongeman oplossingen parasieten juf handomdraai voortdurend hobbyboek vuisten griezelig onschadelijk ongelooflijk vorm juffrouw rechterhelft afweersysteem meester gedachten intelligent hygiëne spaarvarken spannend signaal esculaap verhalen vriendelijk geest immuunsysteem toverstaf geheugen verpleegkundige gehandicapt walnoot nachtmerrie zichtbaar tegelijkertijd binnenin middernacht geneeskunde bacteriën jezelf tastbaar ontwikkelingslanden lantaarnpaal dolgelukkig waarheidsgehalte dromen voetsporen dialect sandalen duisternis specialisten hetzelfde vannacht ziektekiemen gekste effect polo humeur 10 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 Tijd 2 De bedoeling is dat op maandag/vrijdag in de klas per rij de tijd wordt afgenomen. Dan worden de lijsten mee naar huis gegeven en elke dag worden alle rijen thuis geoefend. Op vrijdag/maandag nemen de kinderen dit boekje weer mee naar school en worden de lijsten opnieuw op tijd afgenomen.

11 Dromen en fantasie Een groot deel van je leven breng je slapend door. Dat is maar goed ook, want slaap heb je nodig. De spieren in je lichaam ontspannen zich. Je hoofd komt tot rust als je slaapt. Als je opstaat ben je meestal weer uitgerust. We dromen s nachts allemaal, zelfs als we ons er niets van herinneren. Als je s morgens wakker wordt, denk dan even na. Waar ben je vannacht in je dromen geweest? Dromen zijn bijzondere verhalen in je hoofd. Het speciale is dat niemand anders jouw dromen droomt. Je dromen zijn van jou. Alles wat je op een dag beleeft, maak je vaak opnieuw mee in je dromen. Zo verwerk je alle informatie en ervaringen van die dag. Je kan overal over dromen. Het is zelfs mogelijk om in je dromen naar andere werelden te reizen. Je dromen willen je soms iets vertellen. Ze hebben een betekenis of een boodschap voor je. Als je meer op je dromen gaat letten, dan valt het je vast wel op! Wist je dat in dromen je wensen kunnen uitkomen? Wist je dat je dromen kan bewaren? Je kan je dromen op papiertjes schrijven en ze bewaren in jouw droomdoos. Of je kunt ze in je droomdagboek opschrijven. 11 Een nachtmerrie Als je midden in de nacht wakker schrikt uit een enge droom, dan weet je dit was een nachtmerrie! Herken je dat? Dagdromen Ken je dat: dagdromen? Dagdromen kan je overal. Bijvoorbeeld als je op school bent en je denkt dat je ergens anders bent. Of je dagdroomt over later, over wat je wil worden en waar je wil wonen. En met wie je wil trouwen. Fantasie Je fantasie is iets heel moois. Fantasie is op reis gaan in je hoofd. Hoe lijkt je dat? Fantastisch toch! In je fantasie kan je je alles voorstellen wat je maar wil. Niets is te gek! Alles wat je fantaseert, zegt, denkt en droomt gebeurt in je hersenen.

12 12