Uitbreiding onderbouwing

Transcriptie

1 Behoort bij de onderbouwing van de aanvraag Gemeentelijke Monumenten status Kuipershaven 152/155 Uitbreiding onderbouwing Een zeker geen volledig overzicht aan veranderingen, welke de laatste eeuw in het gebied rond de Kuipershaven hebben plaatsgevonden. Rond 1700 woonde er in Het Meevat aan de Kuipershaven, nu nr 41/42, een wijnkoper/bankier genaamd Huijbert Borret. Hij had het pand in 1685 gekocht, kwam uit Luik en was een fel verdediger van de Roomsche zaak en mag zeker als grondlegger van de Rooms Katholieke gemeenschap in Dordrecht van na de Reformatie worden beschouwd. Hij was tevens eigenaar van een aantal verderop gelegen pakhuizen, welke hij beschikbaar stelde voor het houden van de eerste openbare erediensten. Tussen 1737 en 1739 werden twee pakhuizen gelegen naast brouwerij De Swaen omgebouwd tot kerk. Deze kerk werd in 1828 verkocht, waarna in 1851 de Gereformeerde Gemeente onder leiding van Ds. Salomon Flesch er zijn intrek nam. Zowel Huijbert Borret als Salomon Flesch zijn het waard hun levensloop eens nader te beschouwen, het schijnen bijzondere personen geweest te zijn, maar dit is niet de bedoeling van dit stukje. Het zegt wel iets over de wijze waarop dit stukje stad o.a. ooit werd gebruikt. Door het doortrekken van de Nieuwe haven en na het slechten van de ter plaatse gelegen Stadsmuur, Drinkwaertstoren en Joppetoren, zijn er hier in de loop der 17 e eeuw nieuwe pakhuizen zijn ontstaan. Zo zijn Het Meevat, De Speykermand en nog een paar grootse, naamloze pakhuizen al ver voor 1700 zijn gebouwd. Aan de overzijde, destijds de Drapierskade, thans Wolwevershaven werden op een paar uitzonderingen na als Stockholm en Oslo, voornamelijk patriciershuizen gebouwd, waarschijnlijk ook toen al, vanwege het uitzicht op de achtergelegen Oude Maas. Deze verdeling is eigenlijk altijd zo gebleven. Toen echter sinds de 60-er jaren van de vorige eeuw steeds meer bedrijven o.a. i.v.m. schaalvergroting naar industrieterreinen vertrokken, kwamen de pakhuizen leeg te staan. Dit was het begin van de periode waarin pakhuizen, welke hiervoor geschikt waren, werden omgebouwd tot appartement, een oplossing welke de statige panden heeft gered. Het besef dat we hier over een uniek havengebied spreken was toen nog maar langzaam aan het ontstaan. Buiten de minder geschikte panden waren er echter ook nog stukken onbebouwd zoals het Damiatebolwerk, een stuk terrein rechts van pakhuis Stockholm, de tuin links van de voormalige pastorie aan de Kuipershaven t.p.v. het huidige nr. 35. Deze gaten zijn inmiddels, na sloop van diverse naastgelegen panden, opgevuld met nieuwbouw waarover op zijn minst de meningen verdeeld kunnen zijn.

2 Zo werden aan de Wolwevershaven afgebroken de panden t.p.v. de huidige nrs. 25 en 26 en vervangen door de nieuwbouw op de foto rechts. aan het eind de huidige nrs. t.p.v. de overgang naar het Vlak. Het pand links op de hoek, de huidige sociëteit Amicitia, was overigens de plaats waar in 1911 de Dordtse Middelbaar Technische School haar lessen startte! Een sloop/bouwvergunning is of wordt afgegeven voor nr. 4 2 e helft 19 e eeuw 1 e helft 20 e eeuw 2 e helft 20 e eeuw 2

3 Situatie vanaf 2012? Aan de Kuipershaven verdwenen de panden: de nrs. t.p.v 34/35 Op deze plaats stond links een kleine woning, daarnaast een klein pakhuis, in gebruik als draaierij en rechts een muur welke de tuin afsloot van de verderop gelegen pastorie (nr.40) de nrs. t.p.v.116/134 In het linkerpand was een koper/brons gieterij gevestigd, de overige panden werden gebruikt door de Dordtse Glashandel. 3

4 de nrs. t.p.v 190/195. De smederij was gevestigd in het rechtergedeelte van de huidige nieuwbouw. De smederij van Randwijk wordt in 1854 al genoemd en is er gevestigd geweest tot eind dertiger jaren van de 20 e eeuw. Niet alleen complete panden zijn recent verdwenen, ook kleinere details hebben het veld geruimd. Bijvoorbeeld: Tussen Kuipershaven nr. 11 en nr. 12 bevindt zich een poortje, dit gaf een aantal jaren geleden nog aan waarheen het leidde (t.w. pakhuis Bordeaux), nu is het vervangen door een onneembare vestingdeur, zonder enige aanduiding. Voor de vernieuwing Na de vernieuwing Kuipershaven bestaat uit twee in spiegelbeeld gebouwde panden, met uitzondering van de pleisterlaag. De vorige bewoner wilde zijn auto achter de rechterdoorgang plaatsen, maar die was te smal. Vervolgens kreeg hij toestemming voor verbreding van de deur. Dat hiermee het spiegelbeeld effect zou verdwijnen heeft waarschijnlijk nooit iemand zorgen gebaard. 4

5 Het rechter poortje was even breed als het linker Evenzo zal het smeedijzeren hekwerk verdwijnen op Wolwevershaven 4 indien daar de bouwplannen worden uitgevoerd. Dit hekwerk is nog een overblijfsel van een vroegere bebouwing, zie onderstaande afbeeldingen Resumerend: Door zowel veranderingen in detail, als op grotere schaal verdwijnt heel langzaam het oorspronkelijke karakter van het gebied. Over het algemeen valt bij de nieuwbouw de schaalvergroting op t.o.v. de oorspronkelijke, historische bebouwing. Ook de rechte gootlijsten bij maximale hoogte maken er een saai geheel van. Dit laatste valt vooral bij de Straatman nieuwbouw op. De Kuipershavenzijde was rond 1900 in gebruik bij bedrijven die genoemd worden als: kolenhandelaar, transporteur, smederij, kopergieter, glasbewerking- en buigerij, zeilmaker, wijnhandelaar, draaierij, sleepdienstonderneming, touwslager, huidenzouterij, parapluifabriek. Van al deze bedrijfstakken is niets meer terug te vinden, met als uitzondering het Schroevendok en de aanduidingen Scheepssmederij en Straatman Ketelmakerij tegen de gevels. Je kunt je tegenwoordig dus eigenlijk al geen voorstelling meer maken hoe het havenbeeld zo n 50 jaar geleden was. Voorbeeld: In 1916 worden aan de Kuipershaven van de 38 verschillende huisnummers er 31 aangegeven als bedrijf, respectievelijk pakhuis, bergplaats enz. Er was ook bewoning, maar dit waren veelal de eigenaren van de bedrijfjes. In 1949 worden er nog steeds 27 geteld.(gegevens ontleend aan adresboeken). Van de 22 telefoonnrs,. welke de Kuipershaven in 1915 bezat, stonden er 20 op naam van een groter of kleiner of bedrijf. 5