Hoe vertellen we het de Kamer?

Transcriptie

1 Hoe vertellen we het de Kamer? Guido Enthoven Bijeenkomst VBTP, 2 september 2015

2 Sommige dingen zie je niet omdat ze zo nietig zijn dat ze niet opvallen, andere dingen zie je niet omdat ze zo kolossaal zijn. Pirsig

3 Information is power because it s the substance of which decisions are made. Witherspoon

4 Es gibt nicht viel Wissen, das Macht verschafft, aber es gibt viel Wissen, das nur durch Macht verschafft wird. Brecht

5 Opzet Informatie tussen regering en parlement Wetenschap en politiek

6 Patroon van gebrekkige informatievoorziening Ojnuiste infromati Tkrtschtnde infrmtie Verhullende informatie misleidende informatie >selectieve informatie< OVERDADIGE informatie

7 Wat mij vooral opvalt is de verpletterende hoeveelheid informatie. Deze massieve omvang maakt me achtereenvolgens woedend, machteloos en neerslachtig. (Schinkelshoek, CDA)

8 Indien er door het ambtelijk apparaat tegenvallers worden gemeld heeft de minister de neiging om door te vragen hoe hard die tegenvallers zijn. Daarmee wordt fuz gecreëerd en dus is de tijd nog niet rijp om het aan de Kamer te melden. (Pans, voormalig secretaris-generaal)

9 Op ministeries geldt het adagium: bij twijfel: mompel. Dan denk ik na zo n brief: wat heb ik nu eigenlijk gelezen? (Vos, PvdA)

10 Timing is een instrument dat welbewust wordt ingezet. Een overleg dat acht weken van tevoren wordt vastgesteld en op de dag ervoor krijg je een brief van de minister. (Hermans, LPF)

11 De motivatie en toelichting is soms in een adembenemend slecht proza geschreven. Het meandert maar door en je kunt er geen touw aan vastknopen. (Vendrik, GroenLinks)

12 Na heel veel vragen en ellende kreeg de Kamer een enorm pakket stukken zonder leeswijzer, zodat je werd doodgegooid met informatie. Er was een houding in de trant van Je wilt informatie? nou jochie, dan krijg je die ook, maar je komt er nooit meer uit. (Van Walsem, D66)

13 In beginsel krijgt een Kamerlid alleen die informatie die de minister ook kwijt wil. Je stelt bijvoorbeeld een aantal vragen waarvan vraag 6 scherp en helder is en niet misverstaan kan worden. En het antwoord van de regering verwijst naar de vragen 4 tot en met 6 en wordt gegeven in algemene bewoordingen. (Irrgang, SP)

14 Selectie van informatie is noodzakelijk, want noch ministers, noch Kamerleden kunnen alles lezen wat er op een departement wordt geproduceerd. (Van Haersma Buma, CDA)

15 Ambtelijke informatievoorziening Ambtelijke selectie van informatie voor de minister is onontkoombaar en vaak adequaat. De ambtelijke informatievoorziening aan de minister schiet regelmatig tekort. Soms wordt de minister cruciale informatie onthouden. Er bestaan dertig redenen om de minister (nog) niet te informeren, welke deels legitiem en deels kwestieus zijn (Van Thijn 2004).

16 Redenen om minister niet te informeren Te futiel Te complex Onderwerp nog niet rijp Problemen eerst zelf oplossen Geen slapende honden wakker maken Collegialiteit ( geen maten naaien ) Slecht nieuws schaadt de organisatie Komt tijd, komt raad

17 Kamervragen worden om allerlei redenen gesteld. Het doel kan zijn om informatie te verkrijgen. Een ander doel is het aandacht vestigen op een bepaald thema, zodat het ook op de beleidsagenda komt. Maar een doel kan ook gelegen zijn in het vertragen van de besluitvorming. PvdA) (Duivesteijn,

18 Onze handicap is dat we een onevenredig aantal vragen uit de Tweede Kamer krijgen. Het beantwoorden van al die Kamervragen kost enorm veel geld. Dan komt er weer zo n idiote vraag uit de Kamer. Zeeën van tijd worden zo besteed aan niet ter zake doende onderwerpen.

19 Naarmate een tekst door de ambtelijke piramide omhoog gaat, wordt het antwoord steeds vager gemaakt. Vervolgens wordt er door een afdeling voorlichting nog een zekere blijmoedigheid aan toegevoegd, waardoor een antwoord ontstaat dat globaler is en minder gericht op de vraag van het Kamerlid.

20 Rol Tweede Kamer De Tweede Kamer schiet regelmatig ook zelf tekort in haar controlerende taak, is soms kort van geheugen, gaat mee in waan van de dag. Gebrekkige informatie van het kabinet wordt door de Kamer doorgaans geaccepteerd. Coalitiebelangen prevaleren regelmatig boven zelfbewuste dualistische houding van de Kamer.

21 Het stellen van de juiste vragen is een kunst het krijgen van de juiste antwoorden een genade.

22 Open contact tussen Kamerleden en ambtenaren is wenselijk

23 Verruiming art. 68 Grondwet Ook actieve informatieplicht over: - negatieve effecten en risico s - varianten en beleidsalternatieven

24 Toegang tot opdrachtonderzoek Opdrachtonderzoek door universiteiten, instellingen en bureaus Met publiek geld gefinancierd Via Arvodi-regels wordt het intellectueel eigendom van departement Of het aan de Kamer wordt gezonden, is mede afhankelijk van de mate waarin dat politiek opportuun is

25 Informatie en innovatie Kennis en informatie worden beschouwd als sleutelfactoren voor het innovatief vermogen van een organisatie. Het verschil tussen best perfomers en bad performers is afhankelijk van de mate waarin informatie wordt gedeeld met anderen binnen en buiten de organisatie. De bestaande informatie-arrangementen tussen regering en parlement belemmeren het innovatief vermogen van het openbaar bestuur.

26 Wetenschap en Politiek

27 Het gezond verstand is het best verdeelde goed ter wereld, al was het maar omdat iedereen er zoveel van denkt te hebben, dat zelfs wie men anders het moeilijkst tevreden stelt, er doorgaans niet meer van willen hebben dan hij al bezit. Descartes

28 Verschillen tussen wetenschap en politiek Onderzoek Objectief Vragen Waarheid Twijfel Descriptie Peers Besluitvorming Subjectief Antwoorden Waarden Zekerheid Prescriptie Kiezers

29 Checklist voor beleid (Commissie Onderwijsvernieuwingen) Probleemanalyse is helder onderbouwd Aangetoond dat overheidsinterventie noodzakelijk is Evaluatie beschikbaar van voorafgaand beleid Verantwoording welke alternatieven zijn overwogen Neveneffecten en beleidssamenhang zijn bestudeerd Beleidsoptie is wetenschappelijk gevalideerd. Resultaten van de pilots zijn geëvalueerd en verwerkt Genoeg geld, expertise en tijd beschikbaar Uitvoerders worden actief betrokken bij vernieuwing Voldoende draagvlak bij betrokken professionals

30 Tijdsklem Wil een minister iets voor elkaar krijgen en als een daadkrachtig bestuurder te boek komen te staan, dan zal hij of zij allerlei maatregelen in het eerste jaar van de termijn in werking moeten zetten. Dijsselbloem

31 Reguliere vormen interactie politiek en wetenschap Telefoontje naar bevriende hoogleraar Initiatief vanuit wetenschapper Uitnodiging als expert bij Hoorzitting of RT Getuige bij Parlementaire Enquête Opdrachtonderzoek

32 Members of Congress and their staff operate in a largely oral culture in which people are more important than documents. Whiteman

33 Hetgeen politici in the corridors of power met andere mensen wisselen geeft vaak een laatste zetje of draai aan een politiek besluit. Rosenthal

34 Bij politieke spanningen of conflicten wordt informatie vooral strategisch ingezet en gebruikt, terwijl in minder gepolariseerde situaties er sprake is van een meer open zoektocht naar de beschikbare informatie en kennis.

35 More research" is often prescribed as the antidote, but new results quite often reveal previously unknown complexities, increasing the sense of uncertainty and highlighting the differences between competing perspectives. Sarewitz

36 Information is only one basis upon which policy actors take their positions.it is usual outweighed by two other factors that carry higher emotional loadings: ideology and interests. To ignore these influences or to regard them as illegitimate or irrational components of resistance to truth and beauty of research, is to misread the nature of democratic decision-making. (Weiss)

37 Factors Use of Information in the Polical Realm New information Sense of Urgency Unclearity of the topic Author is trusted Closeness Rhetoric quality Clear options Timing

38 Personal responsibility Where the personal factor emerges, where some person takes direct personal responsibility for getting information to the right people, evaluations have an impact. Utilization is determined in large part by real, caring human beings. Patton

39 Oorzaken betwiste informatie Data die worden gehanteerd zijn altijd aanvechtbaar. Methodologische problemen, onderzoeksmethode, kwaliteit en representativiteit van de aanpak. Dissensus over oorzaak-gevolgrelaties. Scope en begrenzing van het project. Verschillende toekomstverwachtingen en inschattingen van het potentieel voor toekomstige verbeteringen.

40 Contested knowledge Erken dat veel informatie contested is. Erken dat desondanks bepaalde informatie harder, beter objectiveerbaar en meer gezaghebbend is dan andere. Organiseer processen van joint fact finding en processen waarbij de robuustheid van kennisclaims wordt getoetst (forumproces).

41 Forumproces (A.D. de Groot) Een initiatief voor de behandeling van een vraagstelling in een forumdiscussie. Het formuleren van een kandidaat-bewering of kennisclaim, met argumentatieve onderbouwing. Het ontwikkelen van een processtructuur, organiseren van debat en overleg. Waar nodig via amendementen trachten unanieme overeenstemming te bereiken. Toekenning of afwijzing van de kennisclaim.

42 De constructie van feiten is zozeer een collectief proces dat een geïsoleerd persoon slechts dromen, beweringen en gevoelens kan opbouwen, geen feiten. Latour