Reactie Centrum voor Jeugd en Gezin op Kadernota Zorg voor Jeugd Montfoort

Transcriptie

1 Reactie Centrum voor Jeugd en Gezin op Kadernota Zorg voor Jeugd Montfoort Annegien Helderman, coördinator Centrum Jeugd en Gezin Montfoort 6 september 2013 Inleiding De gemeente Montfoort heeft een kadernota Zorg voor Jeugd geschreven. Deze nota gaat over de transformatie zorg voor jeugd. Het gaat over een fundamentele verandering, waarbij het huidige ingewikkelde en kostbare stelsel van jeugdzorg opnieuw ingericht wordt. De gemeente vindt het een goede zaak dat de verantwoordelijkheid voor zorg voor jeugd bij de gemeente wordt belegd. Zij zien kansen om de Zorg voor Jeugd effectiever en efficiënter te organiseren. In de nota worden leidende principes voor de zorg voor jeugd en de gewenste richting (op inhoud en organisatie) beschreven. Hieronder geven wij vanuit het Centrum van Jeugd en Gezin onze reactie weer op de kadernota. Er wordt gestart met een reactie op hoofdlijnen en daarna volgt onze visie op de inrichting van zorg voor jeugd. Tot slot een reactie per pagina. Reactie op hoofdlijnen Allereerst onze complimenten voor deze goed leesbare notitie. De gemeente geeft duidelijk aan wat zij wil bereiken (ambitie, maatstaven en leidende principes). Paradigmashift We zouden hierbij willen aanvullen dat het gaat om een andere manier van kijken naar en handelen op problemen van gezinnen. Er zal een paradigmaschift moeten plaatsvinden: problemen heel vroeg onderkennen (als het nog vragen zijn) en direct in het gezin en de sociale omgeving oplossen. Hierbij benutten van eigen kracht, netwerk en inzet vrijwilligers. Hiermee kan grotendeels voorkomen worden dat vragen problemen worden en te zwaar worden om in het sociaal netwerk en in de eerste lijn op te lossen. Ook een andere inrichting van jeugdhulpverlening is noodzakelijk. Alleen Bureau Jeugdzorg lokaal positioneren is een transitie van personeel en geen transformatie. De nulde en eerste lijn zullen meer moeten gaan opvangen en zullen versterkt moeten worden. Voordeur en huis Wij willen aangeven dat het belangrijk is voor de inwoners van Montfoort om een duidelijke ingang te hebben voor vragen. De gemeente Montfoort kiest meerdere toegangen, waaronder een toegang voor vragen op het gebied van de wmo en een toegang voor jeugd. In het kernteam dat achter die verschillende voordeuren opereert, moeten juist de verschillende aspecten en vragen die binnen één gezin spelen in totaliteit/integraal bekeken worden. Daar moet de samenwerking tussen de verschillende organisaties plaatsvinden. Deze lijn van denken, kunnen wij niet duidelijk uit de Kadernota halen. Wordt de genoemde lijn van denken door de gemeente gedeeld? Dan zal er een duidelijker onderscheid aangegeven moeten worden tussen de toegang en de samenwerking achter de verschillende toegangen. Als de lijn van denken niet wordt gedeeld, wat is dan de gedachte van de gemeente? Centrum voor Jeugd en Gezin versus Kernteam Zowel in hoofdstuk 1 als hoofdstuk 3 wordt het Centrum voor Jeugd en Gezin beschreven. In deze hoofdstukken is te lezen dat het CJG de toegang zal zijn voor de transitie jeugdzorg. Het CJG is er voor alle Montfoortse kinderen en hun ouders. Het CJG wordt omschreven als een netwerkorganisatie waarin verschillende disciplines plaatsnemen (waaronder de jgz, bureau jeugdzorg, en de opvoedpoli (in hoofdstuk 1), aangevuld in hoofdstuk 3 met het kernteam en de gezinswerker). In hoofdstuk 5 wordt het kernteam Montfoort beschreven als spil in de Montfoortse zorg voor jeugd. Het kernteam is dichtbij en snel toegankelijk. Alle zorgvragen verlopen via het kernteam. De verschillende manieren waarop in de Kadernota het CJG en het kernteam worden gepositioneerd, maakt het geheel niet duidelijk. Voor ons is het dus onduidelijk waar mensen zich kunnen aanmelden: bij het CJG of het kernteam? Ook de positionering van de gezinswerkers en de werkafspraken tussen 1

2 de verschillende leden van de netwerkorganisatie is nog niet duidelijk. Dit laatste zal waarschijnlijk onderdeel zijn van wat verder uitgewerkt zal moeten worden in het Uitvoeringsplan 2014? En ook wordt de Jeugdgezondheidszorg soms als onderdeel van het CJG, soms als onderdeel van het kernteam en soms daarbuiten (bijlage 1) gepositioneerd. Een verdere onduidelijkheid is de soort vragen die beantwoord zullen worden in het kernteam. Daarover spreken de hoofdtekst en de bijlage elkaar tegen. Gaat het kernteam ondersteunen bij zowel enkelvoudige als meervoudige opvoedvragen? Kernteam In het kernteam werken generalistische gezinswerkers. In pilots in het land wordt aangegeven dat dat de medewerkers zijn van de deelnemende instellingen (Bureau Jeugdzorg, Algemeen Maatschappelijk Werk, GGD). Hierover wordt in de Kadernota van Montfoort geen expliciete uitspraak gedaan waardoor het onduidelijk is wie het kernteam vormen en hoe groot de bezetting is. Ook is het van groot belang te kijken naar niet alleen de bevoegdheden, maar ook de verantwoordelijkheden van de leden van het kernteam. Kortom, het organisatorisch verband en de werkwijze zal nog nader uitgewerkt moeten worden in het Uitvoeringsplan We zullen graag daarover met de gemeente in overleg treden. Positionering kernteam In de notitie staat beschreven dat vanuit het principe van ontwikkelen van de eigen kracht en inschakeling van vrijwilligersnetwerk het voor de hand ligt om het kernteam te positioneren bij de welzijnsorganisatie. Komt (de leden van) het kernteam dan in dienst bij de welzijnsorganisatie? En kost zo n organisatieverandering niet veel tijd en energie in een periode van grote veranderingen die op de gemeente afkomen? Die tijd en energie zou naar onze mening niet gericht moeten zijn op interne afstemming en processen, maar op het opvangen van de extra hulpvragen/hulpvragers die met de transitie Jeugdzorg op de gemeente afkomen. 2

3 Onze visie voor de inrichting Zorg voor Jeugd Het CJG vormt de basis van het nieuwe eenvoudige jeugdstelsel. Het is een samenwerkingsverband voor de jeugd. Het CJG heeft een duidelijke positie in de gemeente waar preventief en integraal gewerkt wordt en waar vroegtijdige en passende interventies worden aangeboden. We werken vanuit de behoefte en in samenspraak met ouders en jeugdigen. Eigen kracht van gezinnen, families en de buurt wordt gestimuleerd. Indien nodig worden zwaardere vormen van hulp ingevlogen. Er is een goede samenwerking met het onderwijs en andere professionals en vrijwilligers op het gebied van jeugd. Er wordt een sluitende aanpak gerealiseerd waarbij gebruik gemaakt wordt van coördinatie van zorg en één gezin, één plan. De principes van ontzorgen en normaliseren liggen aan de basis voor de inrichting van het CJG. Kwetsbaarheid kan lastig zijn maar hoort bij het dagelijks leven. Kinderen worden zo min mogelijk uit hun sociale context gehaald. We zetten in op het versterken van de opvoeding en het versterken van de handelingsbekwaamheid van het systeem rond het kind (ouders en mede opvoeders). Onnodig problematiseren en diagnosticeren wordt tegengegaan (normaliseren). Naast een veilige en stimulerende opvoedomgeving kan een vorm van ondersteuning nodig zijn. Deze ondersteuning is er op gericht de eigen kracht te versterken en de sociale omgeving te activeren en benutten (ontzorgen). Het CJG is in 2015 een flexibele en sluitende netwerkorganisatie waar een samenhangende steunstructuur gecreëerd is. Deze is erop gericht de opvoeding zoveel mogelijk te versterken en niet over te nemen. Zorgvormen niet te snel inzetten, maar als ze ingezet worden altijd zo licht als mogelijk, zo zwaar als noodzakelijk. Toegang Het CJG is de toegang voor alle vragen, signalen en aanmeldingen op het gebied van jeugd. Alle vragen worden snel en op een eenduidige manier afgehandeld, waarbij de volgende volgorde geldt: Eigen Kracht (van de hulpvrager en het systeem) Sociaal netwerk (familie, vrienden, buren) Vrijwillige/informele inzet (vrijwilligers, clubgenoten etc.) Collectieve voorzieningen (inloopspreekuren, opvoedcursussen, etc.) Individuele voorzieningen (ondersteuning in het gezin, individuele gemeentelijke verstrekkingen, etc.) Het CJG is in staat breed te kijken welke hulp de jeugdige en het gezin nodig hebben. Wij doen aan vraagverheldering, doen indien nodig diagnostiek en maken een risico analyse. Op basis van onze professionele deskundigheid en ervaring zijn we in staat in te schatten wanneer inschakeling van specialistische hulp nodig is, of dat een kinderbeschermingsmaatregel dient te worden overwogen. De tweedelijn wordt geconsulteerd en coacht de medewerkers van het CJG. Als dit onvoldoende is voor de vraag in het gezin, wordt gespecialiseerde zorg ingevlogen. Route Hieronder wordt kort de route beschreven bij vragen, zorgen, signalen en aanmeldingen jeugd: Alle vragen, zorgen en signalen komen binnen bij het CJG. Bij de toegang worden vragen beantwoord, informatie gegeven, aan triage gedaan (waar moet welke vraag heen) en snel doorgeschakeld in geval van crisis. Ook kunnen er gelijk afspraken gemaakt worden met een medeweker in het lokale veld voor een keukentafelgesprek. Zowel ouders, jeugdigen als professionals kunnen hier terecht. De professional in het lokale veld heeft een gesprek met het gezin (en het netwerk) en stelt samen met het gezin een gezinsplan op. Ook wordt de coördinatie geregeld (bij voorkeur is dit iemand uit het gezin of het sociale netwerk). In geval van ingewikkelde problematiek vindt dit gesprek plaats samen met een medewerker van BJZ. Het plan wordt besproken in het coördinatie overleg. Hier wordt: o Een check gedaan of de juiste route is gevolgd (inzet eigen kracht, netwerk, vrijwilligers etc.) o Een check gedaan of de juiste partijen aan tafel hebben gezeten of zijn betrokken o Een check gedaan of de kinderen in de Verwijsindex gezet zijn (indien nodig) 3

4 o o o De risico inventarisatie en de maatregelen beoordeeld De (eventuele) vraag voor inzet 2 e lijn beoordeeld en een besluit over genomen Gemonitord hoe casuïstiek verloopt (procescoördinatie) en bijgestuurd en opgeschaald indien nodig Meerwaarde CJG De meerwaarde van het CJG is dat er meerdere disciplines samenwerken en aanvullend werken. Het hele palet van zorg voor jeugd is beschikbaar: van preventie, signalering, lichte ondersteuning, interdisciplinaire beoordeling en inschakelen van gespecialiseerde ondersteuning als dat nodig is. Het is van belang om dit vast te houden. Daarnaast is het CJG een punt voor iedereen die vragen heeft op het gebied van jeugd. Er is veel kennis van jeugd. Onze kracht is dat wij de verbinding maken met alle partners die met jeugd werken. Op deze manier is één gezin, één plan gewaarborgd. Ook is de organisatorische coördinatie geregeld, zoals: ervoor zorgen dat op eenzelfde manier wordt gekeken naar problemen van gezinnen, op eenzelfde manier aan risicoanalyse wordt gedaan en oplossingen worden gevonden. Dit gebeurt door formuleren van visie, gezamenlijk uitvoeren van veiligheidschecks en gezamenlijk getraind worden in bijvoorbeeld Eigen Kracht en Coördinatie van Zorg. 4

5 Reactie per pagina p.5: in het voorbeeld staat dat de familie zich bij het kernteam kan aanmelden voor alle problemen (ook de relatieproblemen tussen ouders), dit impliceert dat het kernteam een integrale toegang is. Hoe verhoudt dit zich met de voornemens van de gemeente om vier loketten in te richten (jeugd, volwassen, ouderen en zorg)? p.7: punt 4: zo veel mogelijk middelen ten goede aan de inwoners en zo min mogelijk middelen besteden aan uitvoeringsorganisaties. Het geld is toch juist bedoeld voor de uitvoering om gezinnen te ondersteunen? p.7: het reeds bestaande cjg zal het aanmeldcentrum zijn voor de transitie jeugdzorg. Wat wordt hiermee bedoeld? p.7: Vanuit het cjg zullen alle aanmeldingen plaatsvinden. Of wordt bedoeld Bij het CJG? Wat wordt hiermee bedoeld? p.8: is het aparte projectplan Passend onderwijs er al? p.8-10: cijfers zijn soms onduidelijk. Waarom is er een verschil tussen het aantal jeugdzorgtrajecten (een aantal van 17 per april 2013) en jeugdhulpverlening (een aantal van 12 per april 2013). Wat wordt bedoeld met jeugdhulpverlening jan t/m april 2013 (p.9)? Daarnaast ontbreken er veel cijfers. In het cjg worden er kinderen in het multidisciplinaire overleg en in het lokale casusoverleg besproken. In de casus overleggen van het CJG zijn in kinderen besproken. Verder vallen de verslechteringen op: werkloze jongeren, kinderen in jeugdzorg, meldingen kindermishandeling, achterstandskinderen, achterstandsleerlingen, voortijdige schoolverlaters. p.11: bij de beschrijving van de maatschappelijke resultaten en bijbehorende maatstaven ontbreekt de meting op de inzet van het netwerk en het versterken van de pedagogische civil society. p. 12: principe 2: hierbij mist het inzetten van het sociale netwerk. p. 13: Hoe verhoudt zich de opmerking dat de gemeente als opdrachtgever functioneert en de professionele uitvoering aan de zorgaanbieders laat, zich met de vierde richtlijn op p. 8? p. 14: regel 4: een klein deel van de gezinnen hebben even niet zelfstandig een oplossing voor kunnen vinden. Sommige gezinnen hebben te maken met problematiek die er altijd zal zijn (bijvoorbeeld bij en verstandelijke beperking). p.15: het versterken van de pedagogische civil society is een voorwaarde voor het welslagen van de transformatie (paradigmashift): bij de nadere uitwerking van dit thema in het Uitvoeringsplan 2014 wil het CJG graag haar voorstel voor het versterken van de pedagogische civil society in brengen. p. 16: de centra voor jeugd en gezin en de jeugdgezondheidszorg worden apart genoemd. De jgz is onderdeel van het CJG. Verder staat beschreven dat de preventieve en signalerende positie van de jgz versterkt en gemoderniseerd dient te worden. Waarbij op p. 17 beschreven staat dat opvoedondersteuning geïntegreerd dient te worden in de jgz. Het cjg beschikt nu al over een pedagoog die dit doet. p.16: de jgz verzorgt niet alleen de digitale dienstverlening en informatieservice voor het CJG. Dit wordt door alle partners van het CJG gedaan. Verder bieden we ook internethulpverlening (wordt gedaan door onze maatschappelijk werkers). p. 17: Vanzelfsprekend organiseren we een goede aansluiting tussen het CJG, de JGZ en het Kernteam Montfoort. Het lijkt alsof dit drie afzonderlijke dingen zijn, wat niet zo is. Ook hier is het 5

6 beter om een onderscheid te maken tussen de toegang naar hulp en de samenwerking achter de voordeur (van instellingen). De jgz is onderdeel van het CJG. p. 17: Vanwege het grote aantal kinderen dat lid is van een sportvereniging is hierop de nadruk gelegd. Waar verwijst hierop naar? Op de inzet van de combinatiefunctionarissen? p. 20: Voor het gezin zijn gezinswerkers generalisten die kunnen ondersteunen op zoveel mogelijk leefgebieden. Ook financiën, relatieproblemen etc?? p. 20: aantal taken niet bij kernteam: - Therapie en medische behandeling: wordt de GGZ eruit gelaten. De opvoedpoli zou wel onderdeel zijn van het CJG en zij bieden ggz hulp. - Gespecialiseerde toeleiding naar werk, budgetbeheer, bewindvoering: dat uitvoering niet in het kernteam wordt gedaan is goed te snappen, maar toeleiding kan toch wel gedaan worden? p.22: Onduidelijk wat wordt bedoeld met de positionering van het kernteam en de medewerkers. p.23: discrepantie tussen wat op p. 23 staat over enkelvoudige vragen met wat er in de bijlage staat. p. 23: aanvullende de zorg is o.a praktische zorg: wat wordt hiermee bedoeld? p. 24: Voor andere expertise gebieden zoals armoedebestrijding, schuldhulpverlening, Werk en inkomen wordt aansluiting gezocht bij De Sluis Groep. Het maatschappelijk werk en de sociaal raadslieden bieden ook ondersteuning op deze gebieden. p. 28: We vervullen globaal vijf verschillende rollen. Wordt met we de gemeente bedoeld? p.30: De opmerking over contractduur is lastig te doorgronden. Ook bij bestuurlijke aanbesteding worden er wel degelijk afspraken gemaakt over de contractduur. En natuurlijk wordt er dan ook tussentijds geëvalueerd en gemonitord. Wordt met deze passage aangegeven dat er wordt gekoerst op een bestuurlijk aanbesteding? p. 30: De gemeente Montfoort ziet voor zichzelf een rol als opdrachtgever en niet als uitvoerder (behalve in een aantal reeds bestaande specifieke gevallen zoals de JGZ en de leerplicht). Bij de Jeugdgezondheidszorg is de gemeente toch geen uitvoerder? p. 30: Voor het kernteam is het hierbij in ieder geval van belang dat er sprake is van voldoende span of control. Dit maakt flexibele inzet tussen verschillende teams mogelijk. Eerde in de tekst was aangegeven dat er maar 1 team is. Wat is de bedoeling? p. 30: Functiegerichte bekostiging: dit is geschikt voor diensten waar toegang en beschikbaarheid centraal staan. Het betreft een eenvoudig model, zonder directe koppeling tussen bekostiging en doelmatigheid, prestaties of resultaten. Dit kan een persoonsvolgende financiering zijn. Gemeente Woerden doet hier onderzoek naar. Wordt dit ook bedoeld? p. 36: Ook het feit dat de buurtteams in de eigen buurt beschikbaar zijn wordt gewaardeerd. In Montfoort wordt vaak aangegeven dat men liever niet in het dorp hulp heeft (de vuile was niet buitenhangen). p. 36: Het Kernteam Jeugd en Gezin biedt begeleiding en ondersteuning aan gezinnen die het leven en/of de opvoeding op eigen kracht (tijdelijk) niet aan kunnen. Wat als problematiek langdurig is? Doet kernteam dit zelf of schakelen ze dan andere hulp in? Welke hulp? p. 36: Het kernteam komt in principe in beeld als de problematiek groter is dan enkelvoudige opvoedvragen. 6

7 Dit is in strijd met wat op p.20 staat, namelijk dat het kernteam zowel enkelvoudig als meervoudige problematiek oppakt. p. 37: Kernteam houdt ook contact met instellingen buiten de basiszorg, zoals de Jeugdgezondheidszorg. Valt JGZ dan buiten de basiszorg die door het kernteam wordt geleverd? p. 38: Een belangrijk onderdeel van het werk van gezinswerkers vormen de casusbesprekingen. Gezinswerkers werken niet op eilandjes. Ieder gezin dat begeleid wordt door het kernteam is tenminste bekend bij twee gezinswerkers. Het eerste gesprek vindt altijd plaats met twee gezinswerkers en ieder kernteamlid spreekt periodiek al zijn casussen door met een collega. Ingewikkelde casussen worden besproken in een grotere groep collega's. Zo leren medewerkers van elkaar, houden ze elkaar scherp en voorkomen ze dat er blinde vlekken optreden. Dit vraagt nogal wat personele inzet. Wordt hier rekening mee gehouden bij de bepaling van de gewenste formatie van het kernteam? p. 39: Het Kernteam kan snel en zonder wachtlijsten starten met begeleiding. Toch willen we niet dat zij fungeren als crisisopvang of crisisinterventie. Dit heeft als reden dat het uitgangspunt van kernteamwerk is, dat de regie (zoveel mogelijk) bij het gezin blijft en dat wordt gewerkt aan het vergroten van de eigen regie en kracht. In acute crisissituaties zijn vaak (tijdelijke) andere prioriteiten aan de orde. Wie gaat dit dan wel doen? Bij crisis is vaak veiligheid in het geding, en dit maakt ons inziens dat het wel zou horen bij kernteam. 7