Nederlandse geschiedenis van de prehistorie tot de vroege middeleeuwen
|
|
- Petrus Moens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nederlandse geschiedenis van de prehistorie tot de vroege middeleeuwen Auteursrecht Onderwijs geven zonder het gebruik van afbeeldingen is niet mogelijk. Een pdf-versie van dit Powerpoint-bestand wordt exclusief aan een beperkte groep van cursisten ter beschikking gesteld. De maker van deze presentatie is geprobeerd heeft geprobeerd alle afbeeldingen en teksten waarop nog auteursrecht zou kunnen rusten, te verwijderen uit het pdf-bestand dat aan de cursisten digitaal ter beschikking wordt gesteld. Mochten er desondanks rechthebbenden zijn die vinden dat hun belang wordt geschaad, dan verzoeken wij u vriendelijk contact op te nemen met ondergetekende, zodat de betreffende afbeelding of tekst kan worden verwijderd. Hoor! Geschiedenis Feico Houweling feico@xs4all.nl 1
2 overzichtcursusmet deel twee 1 Inleiding, overzicht en bronnen / de prehistorie 2 Germaanse stammen en hun leefgewoonten 3 De romanisering 4 Val van het Romeinse Rijk 5 De Franken: Merovingers 6 De Franken: Hofmeiers 7 De Friezen: handel en koningen 8 Karel de Grote 9 Geestelijk leven Noormannen, rijksdelingen 3 onder onze voeten NWO-programma De oogst van Malta (1992, bescherming van archeologische vindplaatsen) Onder onze voeten: de archeologie van Nederland Evert van Ginkel en Leo Verhart Uitg. Bert Bakker, sept ISBN 10: ISBN 13:
3 kenmerken stammen Stammen: kleine gemeenschappen (familieverbanden) geen steden of infrastructuur niet of semi-permanent later kleinschalige landbouw vaak crematie grafgiften: o.a. wapens voorouderverering Bernd Liermann - Zelfvoorzienende nederzettingen, ca. 200 mensen 5 het meisje van Yde Het meisje van Yde Gestorven tussen 54 v. Chr. en 128 n.chr
4 stammen in de Lage Landen Stammen in de Lage Landen Bataven Friezen Kananefaten Bructeri Chamaven Varini Usipeten Saksen Marsaci Menapi Tungri Nervi Sunuci Vada Vetera Kaart: Wikimedia Commons 7 totaal overzichtdeel twee De Kelten De Germanen De Bataven en hun rol na de Varusslag De Friezen en Frisiones De Kananefaten De Bataafse opstand 8 4
5 titel de Kelten De Kelten 9 kaart de Kelten De Kelten Ca. 400 v.chr. in Nederland Strijdvaardig Hoge cultuur Geen politieke eenheid Hallstatt ca v.chr. Kaartbasis: La Tène ca v.chr. 10 5
6 Kelten in Nederland Kelten in Nederland Plaatsen: Lugdunum Batavorum (naar de god Lug) Cadzand (Kagjo kade) Verder: Cananefaten Menapiërs (Zuid-Holland) Eburonen: schat van Amby Centre Céramique Maastricht 11 caesar en kaart Gallië Gaius Julius Caesar v.chr. Foto: F. Houweling / Rijksmuseum van Oudheden, Leiden 57 v. Chr. Caesar verovert Gallië 12 6
7 caesar titel oorlog Gallië Commentarii Rerum in Gallia Gestarum (= Commentarii de bello Gallico) Commentaren op de gebeurtenissen in Gallië (58-50 v. Chr) Gaius Julius Caesar v.chr. Foto: F. Houweling / Rijksmuseum van Oudheden, Leiden 13 caesar citaat Gallië Commentarii Rerum in Gallia Gestarum Gaius Julius Caesar v.chr. Foto: F. Houweling / Rijksmuseum van Oudheden, Leiden 1. Heel Gallia is verdeeld in drie delen. In één daarvan wonen de Belgae, de Aquitani in een ander en in het derde diegenen die in hun eigen taal Celtae genoemd worden en in de onze Galli. 14 7
8 caesar citaat Gallië Commentarii Rerum in Gallia Gestarum Gaius Julius Caesar v.chr. Foto: F. Houweling / Rijksmuseum van Oudheden, Leiden 3. De Belgae zijn de dappersten van allemaal, omdat ze het verst verwijderd zijn van de cultuur en de beschaving van de provincia en er slechts zeer zelden kooplui tot bij hen reizen en die dingen invoeren, die bijdragen tot het verwijven van de geesten, en omdat ze vlakbij de Germanen leven, die over de Rijn wonen, met wie ze voortdurend oorlog voeren 15 titel de Germanen De Germanen 16 8
9 Definitie Germanen Germanen Romeinen: niet te onderwerpen volkeren aan noord- en oostzijde van de Rijn Etnisch/cultureel: sprekers van Germaanse talen, die zich vanuit Noord-Europa hebben verspreid en in Centraal-Europa de Keltische cultuur hebben verdrongen Verspreiding van de vijf Germaanse hoofdgroepen in de 1e eeuw na Chr. Kaart: Wikimedia Commons, Varoon Arya 17 periodesfriezen, Bata van en de Romeinen Friezen, Bataven en andere stammen in de Romeinse tijd Periode 1 Onderwerping v. Chr. Periode 2 Schijnbare zelfstandigheid 12 v. Chr na chr. Periode 3 Onderworpen foederati 69 na chr. 18 9
10 biografie De origine et situ germanorum Vooraanstaande Romein, schoonzoon van consul Agricola Zelf niet in Germanië geweest Belangrijkste werk: Historiae 19 inhoudtde Germanen De origine et situ germanorum (Van de oorsprong en de gewoonten der Germanen) Inhoud: Geschiedenis van de Germanen Gewoonten en gebruiken Het leven in de nederzettingen Beschrijving van de stammen 20 10
11 de Germanen geografie 1. Germanië is gescheiden van Gallië, Raetië [Tirol] en Pannonië [Hongarije] door de Rijn en de Donau en van Sarmatië en Dacië [Balkan] door bergen en wederzijdse afschrikking. 2. De inwoners van Germanië wonen op hun eigen land en hebben zich niet vermengd met vreemden, noch in hun woonplaatsen noch als bezoekers. De origine et situ germanorum 21 de Germanen liederen 2. In hun oude liederen, die hun enige vorm van overlevering en geschiedenis vormen, betonen ze eer aan de god Tuisto, die uit de aarde is geboren, en zijn zoon Mannus. Zij zijn de vaders en stichters van hun ras. 3. Een bijzondere vorm van zang die ook veel voorkomt wordt naar de manier van voordragen barden genoemd. Dit stimuleert hun moed. De origine et situ germanorum 22 11
12 de Germanen strijd 6. Terugtrekken om daarna opnieuw aan te vallen wordt eerder gezien als voorzichtigheid dan als lafheid. Ze halen hun gesneuvelden van het slagveld, zelfs als de slag nog onbeslist is. 7. De origine et situ germanorum [Tijdens de strijd] hebben ze het roepen van hun vrouwen en de kreten van hun kinderen binnen gehoorsafstand. (...) De vrouwen zorgen voor voedsel en moedigen degenen die vechten aan. 23 de Germanen goden 9. Van de goden is Mercurius het eerste onderwerp van hun aanbidding, op sommige dagen worden zelfs mensenoffers gebracht. Aan Hercules en Mars offeren ze dieren. Sommige Sueven voeren riten op voor Isis. De origine et situ germanorum De godin Isis Foto: F. Houweling, Rijksmuseum van Oudheden, Leiden 24 12
13 de Germanen rechtluiheid 11. [Over rechtszittingen] De koning of de leider krijgt het woord. Al naar gelang adel, leeftijd, oorlogsroem of welsprekendheid worden ze aangehoord. Er wordt meer naar hen geluisterd vanwege hun vermogen tot overreden dan vanwege het gezag waarmee ze commanderen. De origine et situ germanorum 15. Als er geen oorlog is, vallen ze terug in luiheid en drinkgelagen. 25 de Germanen woningkleding 16. Het is bekend dat de Germanen geen steden bewonen of permanente nederzettingen hebben. (...) Ze wonen zelfs in ondergrondse holen. 17. De origine et situ germanorum Het enige dat ze dragen is een mantel die ze vastmaken met een gesp of bij gebrek daaraan een doorn. Zonder andere kleren zitten ze hele dagen voor het vuur
14 de Germanen huwelijk kuisheid 18. De huwelijkse band is zeer hecht en strikt. Niets aan hun leefwijze is loffelijker dan dit. [De vrouw] neemt deel aan alle zorgen en gevaren en ze lijdt en doet mee op gelijke voet tijdens oorlog en vrede. De origine et situ germanorum 19. Ze leven in kuisheid, zonder verleidelijke schouwspelen. (...) Overspel is uitzonderlijk zeldzaam. 27 de Germanen gastvrijheid drank initiatie 21. Gastvrijheid weigeren is zeer verwerpelijk. 22. Ze drinken een brouwsel van gerst of graan dat tot gisting is gebracht en dan een beetje op wijn lijkt. De origine et situ germanorum 23. Ze hebben maar een publiek spektakel dat overal te zien is. Jonge mannen maken het tot hun tijdverdrijf om naakt te dansen tussen getrokken zwaarden en uitgestoken speren
15 titel Bataafse na Varusslag De Bataven 29 caesar oorlog Gallië citaat 10 geografie Commentarii Rerum in Gallia Gestarum 10. De Maas ontspringt op de Vogezen... en neemt dan een arm van de Rijn op, die de Vaculus (Waal) heet, vormt daarmee het eiland der Bataven en stroomt dan in de Rijn, niet verder dan 80 mijlen van de oceaan. Gaius Julius Caesar v.chr. Foto: F. Houweling / Rijksmuseum van Oudheden, Leiden... als hij de oceaan is genaderd, splitst hij zich in verscheidene armen en vormt vele zeer grote eilanden, die grotendeels door wilde en barbaarse volken worden bewoond, waarvan er enkele slechts leven van vissen en vogeleieren. Eindelijk stroomt hij met vele mondingen in de oceaan
16 de Germanen Bataven 29. Van al deze volkeren zijn de Bataven het beroemdst vanwege hun dapperheid. Hun gebieden omvatten slechts stukjes land aan de oevers van de Rijn, maar bestaat hoofdzakelijk uit een groot eiland in de rivier. Zij waren vroeger een stam binnen de Chatten die vanwege interne onenigheid naar hun huidige vestigingsplaats zijn gegaan om daar een deel te worden van het Romeinse Rijk. De origine et situ germanorum 31 de Germanen Bataven als foederati 29. (vervolg) Ze houden vast aan deze eer en houden de herinnering aan het oude bondgenootschap levend, want ze hoeven niet de vernedering van belastingen te verdragen en evenmin hun landbouwproducten af te geven. Vrijgesteld van belastingdruk en buitengewone lasten worden ze alleen maar gebruikt voor militaire doeleinden, ze worden apart gehouden als een wapenvoorraad voor het geval van oorlog. De origine et situ germanorum 32 16
17 Drusus 12 v.chr. Drusus onderwerpt Bataven en de Friezen Nero Claudius Drusus 38-9 v.chr. ook: Nero Claudius Drusus Germanicus Drusus de Oudere, broer van Tiberius en stiefzoon Augustus Wikipedia: slagen van Drusus 33 Mommsen Das Weltreich der Caesaren [De Germanen] probeerden in het begin van het jaar 12 [v. Chr.] de Rijn over te steken en hoopten op de steun van de Germanen op de linkeroever... Theodor Mommsen Maar de jonge veldheer [Drusus] had zijn maatregelen genomen en verstikte de beweging op Romeins gebied nog voor ze goed en wel op gang kwam. De omvangrijke en dappere stam van de Bataven in de Rijndelta is naar alle waarschijnlijkheid daarna in goed overleg ingelijfd in het Romeinse Rijk
18 over Bataven als foederati De Bataven als foederati De volgende dag stond een slaglinie Germanen aan de overkant van de Wezer opgesteld. Annales, 4; 16 n. Chr. Derde veldtocht van Germanicus vanaf het eiland der Bataven Omdat Germanicus van mening was dat het niet strategisch was om de legioenen aan risico's bloot te stellen zonder bruggen te slaan en daar bewakingsposten bij te plaatsen, stuurde hij ruiterij via een doorwaadbare plaats naar de overkant. Waar de rivier het snelst stroomde deed Chariovalda, de aanvoerder van de Bataven, een uitval. 35 indus Grafsteen van Indus, lijfwacht van keizer Nero in Rome. Foto: Wikimedia Commons / Jastrow Nero (r ) 36 18
19 indus grafsteen Grafsteen van Indus, lijfwacht van keizer Nero (54-68) in Rome. Indus Neronis Claudi Caesaris Aug(usti) corpor(is) custos dec(urio) Secundi natione Batavus Indus, lijfwacht van Nero Claudius Caesar Augustus uit de ruiterij van Secundus, Bataaf Foto: Wikimedia Commons / Jastrow 37 periodes Drusus 57 v. Chr. Caesar verovert Gallië 12 v.chr. Drusus onderwerpt Bataven en daarna ook de Friezen 9 Varusslag (3 Romeinse legioenen ten onder) 16 3 e Veldtocht Germanicus (Arminius verslagen) 38 19
20 Varusslag Varusslag ( Hermannsslacht ) Jaar 9 Vermoedelijke locatie: ten noorden van Osnabrück Opponenten: Arminius, hoofdman van de Cherusken Hermannsdenkmal Detmold (oostelijk v. Bielefeld) Varus (17 e, 18 e en 19 e legioen, man) 39 Varusslag kaart Jaar 9: Varusslag Plaats: Kalkriese (16 km. N. van Osnabrück)
21 titel Friezen De Friezen en Frisiones 41 Plinius Naturalis Historiae 1 Naturalis Historiae (boek 16, 2) Daar wordt de oceaan in een enorm getij twee keer per etmaal opgestuwd. Ze vloeit dan onmetelijk ver uit, een eeuwig twistgebied van de natuur, overdekkend een landschap waarvan onzeker is of het bij het land hoort of bij de zee. Daar leeft een arm volk op plateaus die zij eigenhandig hebben opgeworpen... Plinius de Oudere (Gaius Plinius Secundus) ca
22 Plinius Naturalis Historiae 2 Naturalis Historiae (boek 16, 2) Maar wanneer het water wijkt, lijken ze meer op schipbreukelingen... Van biezen en moerasriet vlechten ze touwen, ze maken daar netten van voor de visvangst. Ze pakken modder met de hand, drogen het in de wind en vervolgens in de zon en met deze aarde als brandstof verwarmen zij hun voedsel en hun eigen, door de noordelijke kou verkleumde ingewanden. Plinius de Oudere (Gaius Plinius Secundus) ca (MULDER, p. 20, vertaling onzeker) 43 Plinius Naturalis Historiae 3 Naturalis Historiae (boek 4, 29) In de Rijn zelf, die ongeveer 100 mijl lang is, ligt het beroemde eiland van de Bataven en Canninefaten en andere eilanden van de Friezen, Chauken, Frisiabones, Sturii en Marsacii, die tussen Helium en Flevum liggen. Dit zijn de namen van de mondingen waarin de Rijn zich splitst om het water in de noordelijke meren en in het westen in de rivier de Maas te laten stromen. Plinius de Oudere (Gaius Plinius Secundus) ca
23 Germanen citaat Geheel vooraan [bij de kust] volgen de Friezen, die verdeeld worden in Grote en Kleine Friezen naar gelang van hun kracht. Deze beide volkeren bewonen het gebied van de oceaan en langs de Rijn. Bovendien gaan ze de onmetelijke meren op die ook door Romeinse vloten zijn bevaren. De origine et situ germanorum 45 kaart Friezen Friezen - noorden Frisiavones - zuiden (?) 46 23
24 Annales Friezen een De Friese opstand in het jaar 28 Datzelfde jaar [28] maakten de Friezen (...) een eind aan de vrede, meer door onze inhaligheid dan uit onvrede over de onderworpenheid. Drusus had hen een gematigde belasting opgelegd, die paste bij hun beperkte reserves, het leveren van huiden voor militaire doeleinden. Annales, 4 Niemand was kritisch geweest over de maat of dikte, tot Olennius de maten van de oeros als standaard aanwees. Eerst gaven ze hun kudden, daarna hun land en tenslotte hun vrouwen en kinderen in gijzeling. Maar toen kwamen er boze protesten. 47 Annales Friezen twee De Friese opstand in het jaar 28 Lucius Apronius veroverde hun forten en bouwde bruggen om zijn zware leger in het gebied van de Friezen te krijgen. Hij beval de Canninefaten om samen met de Germaanse infanterie aan te vallen. De Romeinen werden op de vlucht gejaagd en namen hun gesneuvelden niet meer mee. Zo n 900 soldaten en officieren kwamen om. Annales,
25 titel Kananefaten De Kananefaten 49 Historien Kananefaten 15. De Kananefaten wonen op een deel van het eiland. Qua oorsprong, taal en moed zijn ze de gelijken van de Bataven, maar kleiner in aantal. Historiën
26 Look-meesters? Kananefaten (Kananefaten, Canninefaten) - konijnen? - (honden)vlees? - look-meesters 51 Stadsmuseum Leidschendam-Voorburg, voorheen Museum Swaensteyn Kananefaten kaart Kananefaten (Kananefaten, Canninefaten) Na 47 langs Corbulogracht (69 opstand) 52 26
27 Forum Hadriani Kananefaten (Kananefaten, Canninefaten) Bezoek keizer Hadrianus: Forum Hadriani 150 Municipium Aelium Cananefatium 53 Titel de Bataafse opstand De Bataafse opstand 54 27
28 v.chr. tot Bataafse opstand 57 v. Chr. Caesar verovert Gallië 12 v.chr. Drusus onderwerpt Bataven en daarna ook de Friezen 9 Varusslag 16 3e Veldtocht Germanicus (Arminius verslagen) 28 Slag Friezen bij Castellum Flevum (Olennius, huiden) 47 Krijgstocht tegen de Friezen met Plinius de Oudere, wapenstilstand 69 Opstand Bataven onder Julius Civilis, vestiging Romeinse legerplaats Ulpia Noviomagus Batavorum 55 Historien Bataafse opstand Bataafse opstand begint bij Kananefaten Julius Civilis was een van de meest vooraanstaande Bataven. Hij was van koninklijke afkomst. Hij werd onder Nero beschuldigd van verraad, maar na de dood van Nero vrijgesproken. Historiën 4 hayer/e/roman/texts// Histories/4A*.html#15 De Kananefaten waren onder leiding van Brinno in opstand gekomen, gesteund door de Friezen en de Chauken. Civilis beloofde de Romeinen de opstand neer te slaan, maar in plaats daarvan keerde hij zich tegen de Romeinen
29 jaartallen Bataafse opstand De Bataafse Opstand Juni 68 Dood van keizer Nero. Vierkeizerjaar. Augustus 69 Opstand Kananefaten onder Brinno. Julius Civilis neemt initiatief Slag in de Betuwe, slag bij Bonn Bataven belegeren Xanten en plunderen tot in Triër. Romeinen ontzetten Xanten met Baskische hulptroepen. Romeinen laten de Bataafse edelman Claudius Labeo een guerrilla tegen de Bataven beginnen December 69 Vespasianus wordt keizer Zomer 70 Cerialis verslaat de Bataven 57 overzicht cursus met deel drie 1 Inleiding, overzicht en bronnen / de prehistorie 2 Germaanse stammen en hun leefgewoonten 3 De romanisering 4 Val van het Romeinse Rijk 5 De Franken: Merovingers 6 De Franken: Hofmeiers 7 De Friezen: handel en koningen 8 Karel de Grote 9 Geestelijk leven Noormannen, rijksdelingen 68 29
Barbaars of beschaafd?
Bronnenblad havo Werkwijze Hieronder staan bronteksten van Romeinse schrijvers. Ze gaan over het contact tussen Romeinen en Germaanse stammen. Wat moet je doen? Lees de bronteksten goed door en vraag je
Nadere informatieNederlandse geschiedenis van de Oudheid tot de vroege Middeleeuwen
Leergang Nederlandse Geschiedenis, deel I Nederlandse geschiedenis van de Oudheid tot de vroege Middeleeuwen 1 Auteursrecht Onderwijs geven zonder het gebruik van afbeeldingen is niet mogelijk. Een pdf-versie
Nadere informatieLESPAKKET ROMEINSE INVAL IN DE LAGE LANDEN
@ LESPAKKET ROMEINSE INVAL IN DE LAGE LANDEN pagina 2 en 3! inleiding HET ROMEINSE RIJK Het Romeinse Rijk bestond van 753 voor Christus tot 476 na Christus. Het viel in 285 na Christus uit elkaar in het
Nadere informatieExtra: Limes hv123. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 03 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/79557 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatie1 Belangrijk in deze periode
1 Belangrijk in deze periode De Romeinen en de Grieken zijn in hun tijd twee machtige volkeren. Ze hebben beiden zaken bedacht en uitgevoerd die ook nu voor ons eigen, hedendaagse leven belangrijk zijn.
Nadere informatie3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr.
12 prehistorie oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Jagers en Boeren De Germanen Jos en Mirthe doen met hun ouders een dagje Friesland. Ze bezoeken het terpdorpje Hegebeintum. De
Nadere informatieRomeins Velsen. Achtergrondinformatie t.b.v. het herdenkingsjaar: 2015 (MMXV) 2000 jaar Romeinen in Velsen
Romeins Velsen Achtergrondinformatie t.b.v. het herdenkingsjaar: 2015 (MMXV) 2000 jaar Romeinen in Velsen een project van de Archeologische werkgroep Velsen Joost Vink Romeins Velsen De geschiedenis van
Nadere informatieParagraaf 4: De Germaanse cultuur - TL 1
Auteur Floris Sieffers Laatst gewijzigd 28 October 2015 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/65939 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieAnalyseschema Tacitus Het leven van Agricola
Analyseschema Tacitus Het leven van Agricola Bron: Tacitus, P.C., Het leven van Agricola en de Germanen, vert. Vincent Hunink (Amsterdam 2000) (Voor online versie, zie: http://www.let.ru.nl/v.hunink/documents/tac_agr_germ_nl.pdf
Nadere informatieGeschiedenis van de Lage Landen van Europa Feico Houweling
I Deel 1: Podcasts 1-85 (Prehistorie tot Hanzetijd) Geschiedenis van de Lage Landen van Europa Feico Houweling 1 2 Geschiedenis van de Lage Landen van Europa Deel 1: Podcasts 1-85 (Prehistorie tot Hanzetijd)
Nadere informatieDe Germaanse cultuur hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62219
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 June 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62219 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieBij les 1: Werkblad 1a, bij ansicht 1 (Groeten uit Fletio)
Bij les 1: Werkblad 1a, bij ansicht 1 (Groeten uit Fletio) Opdracht 1 Op jullie ansichtkaart heeft Sem een tekst geschreven over de Romeinen. Sommige dingen kloppen niet. Overleg met je groepje. Zet achter
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 tijd van grieken en romeinen, paragraaf 3 Imperium Romanum
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 tijd van grieken en romeinen, paragraaf 3 Imperium Romanum Samenvatting door Anisha 1170 woorden 23 januari 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks
Nadere informatieDe Romeinen. Langs de limes in de Lage Landen. WAAR & WANNEER Geschiedenissen. Luit van der Tuuk. Luit van der Tuuk. Langs de limes in de Lage Landen
Langs de limes in de Lage Landen De Romeinen Luit van der Tuuk (1954) is voornamelijk bekend als auteur van boeken over de Noormannen en de Franken. Deze keer waagt hij zich aan de Romeinen. Van der Tuuk,
Nadere informatieAnalyseschema Tacitus Jaarboeken. Bron: Tacitus, P.C., Jaarboeken, vert. J.W. Meijer (Baarn 1990)
Analyseschema Tacitus Jaarboeken Bron: Tacitus, P.C., Jaarboeken, vert. J.W. Meijer (Baarn 1990) Inhoudsopgave Religie blz. 3 Priesters blz. 3 Offeren blz. 3 Goden blz. 3 Overige blz. 3 Oorlog blz. 4-5
Nadere informatieToelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7
Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze
Nadere informatieRomeinen. Romeinen. Germanen
Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns
Nadere informatieDe Germaanse cultuur hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62219
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 14 July 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62219 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieDE ROMEINSE TIJD. 58 voor Christus - 406 na Christus JAARTAL PERIODE BEWIND GEBEURTENISSEN
DE ROMEINSE TIJD 58 voor Christus - 406 na Christus De Romeinse Tijd begon in onze contreien in 57 voor Christus toen de Romeinse keizer Caesar Gallië onderwierp. Ons land behoorde tot het noordelijke
Nadere informatieExamen Geschiedenis. Geef de 7 tijdsvakken: Mintiens Quintin
Examen Geschiedenis Geef de 7 tijdsvakken: Prehistorie :... 3500 v.c Stroomculturen : 3500 v.c 800 v.c Klassieke Oudheid : 800 v.c 500 n.c Middeleeuwen : 500 n.c 1450 n.c Nieuwe tijd : 1450 n.c 1750 n.c
Nadere informatieOpzet Workshop Romeinen in Limburg
Opzet Workshop Romeinen in Limburg I. Bronnen 1. Canon 1.1 Canon van Nederland: Tijd van Grieken en Romeinen geeft één venster: De Romeinse Limes met daarin de onderwerpen - bewaking van de grens - opstand
Nadere informatieNederland tijdens de Romeinse tijd Retourtje Romeinen
Nederland tijdens de Romeinse tijd Retourtje Romeinen Marcus Scanius Naam Klas Flavius Victor Julia, Julius en Lucius Brinno werkblad 1 2 3 4 Romeinse soldaat A ve, mijn naam is Marcus Scanius. Ik ben
Nadere informatieNoord-Nederlandse chronologie. Nederlandse chronologie Landschap. Lezingenserie AWN 23 januari Annet Nieuwhof (drs.
Noord-Nederlandse chronologie Lezingenserie AWN 23 januari 2014 gebaseerd op aardewerk Romeinse tijd: globaal 1e-4e eeuw Annet Nieuwhof (drs.) Nederlandse chronologie Landschap Grootste deel Nederland
Nadere informatieDe Romeinen. Wie waren de Romeinen?
De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als
Nadere informatieVerslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken
Nadere informatieNederlandse geschiedenis van de prehistorie tot de vroege middeleeuwen
Klik om de stijl te bewerken Nederlandse geschiedenis van de prehistorie tot de vroege middeleeuwen 1 Data 26 sep 1 Inleiding, overzicht / de prehistorie 3 okt 2 Germaanse stammen en hun leefgewoonten
Nadere informatieProject Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC
Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.
Nadere informatieBarbaars of beschaafd?
Naam leerling:.. Klas:.. Kwadrant Barbaars of beschaafd? Bronnenblad werkwijze Hieronder staan bronteksten van Romeinse schrijvers. Ze gaan over het contact tussen Romeinen en Germaanse stammen; Romeinen
Nadere informatieNederlandse geschiedenis van de prehistorie tot de vroege middeleeuwen
Klik om de stijl te bewerken Nederlandse geschiedenis van de prehistorie tot de vroege middeleeuwen 1 Data 26 sep 1 Inleiding, overzicht / de prehistorie 3 okt 2 Germaanse stammen en hun leefgewoonten
Nadere informatieVerspreiding christendom vmbo12
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 12 july 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/62161 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieFAMILIE THIEL COURANT Sinds 2012
Sinds 2012 NUMMER 2 1 Het klassieke Germanie was Frans-Vlaanderen Romeinse veldtochten. De Romeinen hebben in alle veldtochten tegen de Germanen vele overwinningen behaald. Julius Caesar (57-55 v.chr.)
Nadere informatieGeschiedenis hoofdstuk 3
Geschiedenis hoofdstuk 3 Romeinse rijk 500 v Christus 500 na Christus Rome de eeuwige stad : deze stad bestaat al eeuwenlang. De tijdlijn Het Romeinse rijk begint 500v Chr. En eindigt 500 na Christus.
Nadere informatieGRIEKEN EN ROMEINEN ORIENTATIEKENNISVRAGEN...
GRIEKEN EN ROMEINEN ORIENTATIEKENNISVRAGEN... score: 1. a Waarom konden er in Griekenland zoveel verschillende staatsvormen naast elkaar bestaan? Gebruik in je antwoord het begrip poleis. b Sparta en Athene
Nadere informatieStartpunt: Volkspark Oosterhofweg 49, Rijssen
Speurtocht Oosterhof Startpunt: Volkspark Oosterhofweg 49, Rijssen Romeinse Rijk Vooraf Tweeduizend jaar geleden woonden er ongeveer 250 miljoen mensen op aarde (nu: meer dan 7 miljard!). Een groot deel
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatie29 april - 7 mei 2017
Meer informatie Waar? Veerweg 1,, Opheusden, Gelderland Telefoon: 0900 6363 888 E-mail: info@rivierenland.biz Website: http://www.rivierenland.nl Wanneer? 29 april 2017 30 april 2017 1 mei 2017 2 mei 2017
Nadere informatie2000 jaar oude sporen
2000 jaar oude sporen Archeologie & Romeinen in Nederland Deze lesbrief bevat 2 lessen van elk 1 lesuur - Les 1 is een kennismaking met de wereld van de archeologie. - Les 2 spitst zich toe op een deel
Nadere informatieGROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat
Naam GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Groot Brittannië Groot-Brittannië is Schotland, Engeland en Wales samen. Engeland is het grootst van Groot-Brittannië en Wales het kleinst. Engeland heeft meer dan 46
Nadere informatieIN DE LAGE LANDEN. Uitgeverij Ploegsma Amsterdam
IN DE LAGE LANDEN Uitgeverij Ploegsma Amsterdam Deze ZWAAR GEHEIME papyrusrollen zijn van Nurdius Maximus uit Rome. VERBODEN TE LEZEN. Ma en Pa Mijn beste vriend, Linos Gisila van de barbaarse stam De
Nadere informatie- Buste van Gaius Julius Caesar, - midden 1 e eeuw v.chr. 100 n.c. - Groen Egyptisch steen. - 41cm hoog. - Staatliche Museen (museum), East Berlin.
- Buste van Gaius Julius Caesar, - midden 1 e eeuw v.chr. 100 n.c. - Groen Egyptisch steen - 41cm hoog - Staatliche Museen (museum), East Berlin. ijdele machthebber met de markante neus. Komt keizerlijk
Nadere informatieKlassieke vormentaal van de Grieks Romeinse cultuur.
Onderzoeksvraag: Hoe beïnvloedde de uitbreiding van het Romeinse Rijk de cultuur van de volken in West Europa? De (beeldhouw)kunst en architectuur uit de Grieks Romeinse tijd werd in de eeuwen daarna als
Nadere informatieVoorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Nadere informatieeen zee Sparta Sparta is een stad in Griekenland. Rond 600 voor Christus waren de steden in
Werkblad 9 Ω Grieken en Romeinen Ω Les : Grieken: goden en mensen Sparta Sparta is een stad in Griekenland. Rond 600 voor Christus waren de steden in Griekenland heel belangrijk. Ze werden stadstaten genoemd.
Nadere informatieIN HET VOETSPOOR DER ROMEINEN door M. Dolmans
IN HET VOETSPOOR DER ROMEINEN door M. Dolmans Op 27 januari 1988 hield de Leidse student geschiedenis M. Dolmans een lezing over een tocht die hij met een collega ondernam 'in het voetspoor van Varus'.
Nadere informatieRomeinen 1/6. Ze vroegen overal belasting en werden zo ook steeds rijker.
Romeinen Rome was één van de vele volken in Italië. Op een gegeven moment wisten ze de baas te worden over hun buurlandje. Ze voegden de soldaten bij hun eigen leger en waren dus weer sterker! Ze trainden
Nadere informatieVerspreiding christendom vmbo12
banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 19 juni 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62161 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieAntonia minor: 31 januari 36 v.chr., Rome 1 mei 37 n. Chr., Rome
Antonia minor: 31 januari 36 v.chr., Rome 1 mei 37 n. Chr., Rome Antonia, ook bekend als Antonia minor of Antonia de Jongere, was een van de meest prominente vrouwen van de Julisch-Claudische dynastie
Nadere informatieDe Romeinen in Nederland
De Romeinen in Nederland N GERMANIA BELGICA W O GALLIA Z HISPAN- ITALIA ROMA ASIA SYRIA ARABIA inhoud Inleiding 3. De verovering van Gallia 4 2. Neder-Germanië 5 3. De limes 6 4. Kampdorpen 7 5. Het Romeinse
Nadere informatieDe Romeinen in het defensief: de overval van de Bataven op het kamp van Cerialis (70)
De Romeinen in het defensief: de overval van de Bataven op het kamp van Cerialis (70) Donkere, zwaarbewolkte nacht. Snel gaat het stroomafwaarts, zonder enige tegenstand komen ze binnen de wal. Bloedbad
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 3 Toetsvragen
Tijdvak 3 Toetsvragen 1 Op veel afbeeldingen wordt de Romeinse keizer Constantijn als een heilige afgebeeld met een stralenkrans om zijn hoofd. Welke reden was er om Constantijn als christelijke heilige
Nadere informatieBretagne, een eigenaardige Franse regio. College 1
Bretagne, een eigenaardige Franse regio College 1 alberteroue@home.nl Vóór 1532 hoorde Bretagne niet bij Frankrijk. Aparte koninkrijk, later hertogdom met Bretons als taal. Historisch/cultureel Bretagne
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen (3000 v.c. 500 na C.) / Oudheid * ontwikkeling van wetenschappelijk denken en denken over burgerschap en politiek in de
Tijdvakken Tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.c. 500 na C.) / Oudheid K.A. * ontwikkeling van wetenschappelijk denken en denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat * klassieke vormentaal
Nadere informatieNaam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6
Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Tijd van Grieken en Romeinen: kern, perspectief en kenmerkende aspecten
Samenvatting Geschiedenis Tijd van Grieken en Romeinen: kern, perspectief en kenmerkende aspecten Samenvatting door Lotte 2036 woorden 19 juni 2017 5,4 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks
Nadere informatieRomeinse Rijk. In het korten in beeld.
Romeinse Rijk In het korten in beeld. Het rijk HetRomeinse rijkwas het rijk dat zich vanaf de 6e eeuw v.chr. uit de stadstaat Rome ontwikkelde, in 63 voor Chr. het landisraëlveroverde en op zijn hoogtepunt
Nadere informatie4,9. Samenvatting door Rubien 1966 woorden 6 februari keer beoordeeld. Geschiedenis. Geschiedenis 3.1 Van stad tot wereldrijk
Samenvatting door Rubien 1966 woorden 6 februari 2017 4,9 44 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Geschiedenis 3.1 Van stad tot wereldrijk - Rome eerste stad met koning - Ze jagen de koning
Nadere informatie5,8. Samenvatting door een scholier 933 woorden 28 november keer beoordeeld. Geschiedenis. Begrippen:
Samenvatting door een scholier 933 woorden 28 november 2012 5,8 118 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Begrippen: Atheense democratie: een vorm waarbij het bestuur het volk (demos) via stemming
Nadere informatieOntstaan van Rome: 1 * Aeneas en de Trojaanse oorlog sticht Alba Longa * Mars x Sylvia Rheia = Romulus + Remus * moeder is dochter van Numitor koning
DE ROMEINEN Ontstaan van Rome: 1 * Aeneas en de Trojaanse oorlog sticht Alba Longa * Mars x Sylvia Rheia = Romulus + Remus * moeder is dochter van Numitor koning van Alba Longa * Numitor afgezet door zijn
Nadere informatie1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde. Noteer alleen de letters.
Oefenrepetitie geschiedenis SUCCES!!! 4 Havo Periode 1 Tijdvakken 1 t/m 4 Dyslectische leerlingen slaan de vragen met een asterisk (*) over. DOOR DE TIJD HEEN 1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de
Nadere informatieZe gebruikten bijna alleen maar streepjes omdat ze het snel en makkelijk in stenen wilden krassen. Rondjes waren erg moeilijk!
Romeinse cijfers Vroeger werd er overal in Romeinse cijfers gerekend. Deze cijfers zijn bedacht door de Romeinen in de Romeinse tijd. Er is geen symbool voor het getal 0. Ze vonden namelijk dat niks maar
Nadere informatie1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde. Noteer alleen de letters.
Oefenrepetitie geschiedenis SUCCES!!! 4 Havo Periode 1 Tijdvakken 1 t/m 4 Dyslectische leerlingen slaan de vragen met een asterisk (*) over. DOOR DE TIJD HEEN 1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Tijdvak 2
Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 2 Samenvatting door een scholier 1189 woorden 13 oktober 2014 6,6 30 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 2.1 Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat De ontwikkeling
Nadere informatieONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN
STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een
Nadere informatieTijd van monniken en ridders ( ) 3.1 Leenheren en leenmannen ( ) ( ) Plundering Rome door Alarik in 410, tekening uit de 20 e eeuw
3.1 Leenheren en nen 3.1 Leenheren en nen Gallië was rond 450 n. Chr. al meer dan 4 eeuwen (sinds Caesar) onder Romeins bestuur en een sterk geromaniseerd gebied, cultuur, bestuur, economie, taal en geloof
Nadere informatieNapoleon. bekendste persoon uit de geschiedenis
Napoleon bekendste persoon uit de geschiedenis Napoleon behoort tot de meest bekende personen uit de geschiedenis. Hij wist zich van eenvoudige komaf op te werken tot keizer van Frankrijk en heerser over
Nadere informatieBegrippen. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers
ijstijd De tijd dat Nederland onder een laag ijs lag. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers Mensen die zochten naar dieren om ze te vangen en op te eten.
Nadere informatieTijdvak 2 Tijd van Grieken en Romeinen (3000 voor Chr. 500 na Chr.)
De Romeinse Limes Een Romeinse grens door Nederland Korte lesomschrijving Nederland is meerdere keren onderdeel geweest van grote rijken. De eerste keer was 2000 jaar geleden toen de Romeinen de baas waren
Nadere informatieGeschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren
Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers
Nadere informatieOpdracht KCV De schilderijen over de bataafse opstand
Opdracht KCV De schilderijen over de bataafse opstand Opdracht door een scholier 3170 woorden 28 april 2001 4,7 69 keer beoordeeld Vak KCV OPDRACHT 30: De schilderijen over de Bataafse opstand Het Onderzoek:
Nadere informatieTERRACOTTALEGER HET. & De erfenis van de eeuwige Keizer van China EXPO > PEDAGOGISCH DOSSIER JAAR LUIK GUILLEMINS TGV STATION
HET TERRACOTTALEGER & De erfenis van de eeuwige Keizer van China EXPO 23.12.16 23.04.17 PEDAGOGISCH DOSSIER 11-14 JAAR LUIK GUILLEMINS TGV STATION + 3 2 4 2 2 4 WWW. T E R R A C O T 4 9 3 8 TA - L I E
Nadere informatieLimburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon. les 1: Wie waren de graven van Loon
Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon les 1: Wie waren de graven van Loon Na deze les kan je de geschiedenis van het graafschap Loon aanduiden op je tijdbalk; kan je informatie opzoeken
Nadere informatieKarel de Grote Koning van het Frankische Rijk
Karel de Grote Koning van het Frankische Rijk Eén van de bekendste koningen uit de Middeleeuwen is Karel de Grote. Hij leeft zo'n 1300 jaar geleden, waar hij koning is van het Frankische rijk. Dat rijk
Nadere informatieMaar hij ziet niemand. Ik zal het wel gedroomd hebben, denkt hij dan. Hij gaat weer liggen en slaapt verder.
Over dit boek Karel en Elegast is een oud verhaal. Het gaat over trouw aan de koning en over verraad. Het is één van de eerste verhalen die in de Nederlandse taal zijn opgeschreven. De Karel in dit verhaal
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieExtra: Terpen hv123. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/79565
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 03 oktober 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/79565 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieSituering in tijd en ruimte
Situering in tijd en ruimte Rome groeide tussen 753 v.c. en 476 uit tot een echt wereldrijk. Binnen deze tijdspanne kunnen we drie periodes onderscheiden: Rome als koninkrijk, als republiek en tenslotte
Nadere informatieWaarom stuurt de Spaanse koning schepen naar de Nieuwe Wereld?
Werkblad 6 Ω De Nieuwe Wereld Ω Les : Cortés en de Azteken een In de periode van 500 tot 600 zijn Spanje en Portugal de machtigste landen van de wereld. Ze sturen schepen en mensen naar de Nieuwe Wereld
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieDe vondst van de mijlpalen
De vondst van de mijlpalen In het najaar van 1997 zijn in het Wateringse Veld in Den Haag vier Romeinse mijlpalen gevonden. De mijlpalen lagen in een greppel aan de noordkant van een Romeinse weg. Naast
Nadere informatieTijd van monniken en ridders (500 100) 3.1 Leenheren en leenmannen (500 100) (500 100) Plundering Rome door Alarik in 410, tekening uit de 20 e eeuw
3.1 Leenheren en nen 3.1 Leenheren en nen Gallië was rond 450 n. Chr. al meer dan 4 eeuwen (sinds Caesar) onder Romeins bestuur en een sterk geromaniseerd gebied, cultuur, bestuur, economie, taal en geloof
Nadere informatieDe eerste boeren. De eerste boeren bouwden stevige huizen van hout. Van boomstammen werd eerst een geraamte neergezet.
De eerste boeren Ongeveer tienduizend jaar geleden heeft men in het oosten van Turkije ontdekt dat korrels van bepaalde graansoorten opnieuw gezaaid konden worden. In korte tijd leverden deze granen genoeg
Nadere informatieTIJDLIJN VAN DE MIDDELEEUWEN TIJDLIJN
e-book Deze serie bestaat uit... 978-94-6175-209-3 (HB) 978-94-6175-153-9 (HB) 978-94-6175-963-4 (e-book) 978-94-6175-967-2 (e-book) 978-94-6175-210-9 (HB) 978-94-6175-155-3 (HB) 978-94-6175-154-6 (HB)
Nadere informatieDe middeleeuwen. Isabel Vogelezang 10 jaar OBS De Vogelenzang Leonardo Middenbouw Groep 6.
De middeleeuwen. Isabel Vogelezang 10 jaar OBS De Vogelenzang Leonardo Middenbouw Groep 6. Inhoud 1.De pest 6. Het kasteel 2. Waarom middeleeuwen? 7.Straffen 3.Belegeringswapens 8.Karel de Grote 4. Kinderen
Nadere informatieToon Uw heerlijkheid Opwekking 505
Hartelijk welkom Toon Uw heerlijkheid Opwekking 505 Vader van de schepping, volvoer uw eeuwige plan. Maak ons een generatie die overwinnen kan. Heer, laat uw koninkrijk komen, waar heel de schepping
Nadere informatie5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders.
Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart 2013 5,1 27 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Paragraaf 1 De Romeinen trekken zich terug. 1. Welke
Nadere informatieeen zee Volksverhuizingen Het Romeinse Rijk is heel rijk. Veel volkeren willen een deel van die rijkdom.
Werkblad 7 Ω De Franken Ω Les : De volksverhuizingen Volksverhuizingen Het Romeinse Rijk is heel rijk. Veel volkeren willen een deel van die rijkdom. Het wordt steeds moeilijker om de grenzen van het grote
Nadere informatie3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr.
18 prehistorie oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Romeinen Het Romeinse rijk Jos en Mirthe staan voor opa s boekenkast. Opa, vraagt Mirthe, heeft u ook boeken over de Romeinen?
Nadere informatieKarel de Grote en het feodale stelsel. Rilana Kuiters. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Rilana Kuiters Laatst gewijzigd 09 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/73905 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatie1. Algemene informatie
1. Algemene informatie hoofdstad inwoners oppervlakte landstalen staatshoofd munteenheid buurlanden volkslied nationale feestdag vlag 2. België: de provincies provincie provinciehoofdstad 1... 2... 3...
Nadere informatieGeschiedenis van het Nederlands Voorlopers en verwanten. Noord-Germaans
3. Ontstaan van de verschillende Germaanse talen Noord-Germaans Oost-Germaans West-Germaans Proto-Indo-Europees Proto-Germaans Keltisch, Italisch, Baltisch, Slavisch, Grieks, Albanees, Armeens, Hettitisch,
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/26522
Nadere informatieWaarom is het evangelie van Johannes geschreven?
Menorah 11-02-2018 Waarom is het evangelie van Johannes geschreven? Waarom is het evangelie van Johannes geschreven? A B C D E F Om Gods liefde voor de wereld te laten zien. Om mensen tot geloof in Jezus
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten
Nadere informatieEen uitgave van Eifel vakanties thema vakanties in de Eifel
Een uitgave van Eifel vakanties thema vakanties in de Eifel Eifel thema vakanties Pad door de Middeleeuwen Eifel Thema Vakanties Haal meer uit uw vakantie! Wie zijn wij en wat bieden wij u? Wij zijn het
Nadere informatieHet houten zwaard. van der Heijden. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres van der Heijden 18 december 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/48439 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten om de macht (235 284 meer dan 50 soldatenkeizers ) 3. Waardevermindering van het geld
Nadere informatieNEDERLAND IN DE 16e EEUW
NEDERLAND IN DE 16e EEUW In de 16e eeuw vielen de Nederlanden onder de Spaanse overheersing. Er bestonden grote verschillen tussen de gewesten (= provincies), bv: - dialect - zelfstandigheid van de gewesten
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen
Tijdvak 1 Toetsvragen 1 De meeste kennis over de periode waarin de eerste mensen leefden, komt van archeologen. Wat houdt het werk van archeologen in? A Zij bestuderen de verschillende theorieën over de
Nadere informatieInleiding geschiedenis Griekenland
Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse
Nadere informatiePaulus kon een aantal jaren niet in het openbaar prediken. Nu ging hij naar de hoofdstad van het Romeinse rijk, zodat hij daar kon prediken.
Les 13 voor 29 september 2018 Paulus kon een aantal jaren niet in het openbaar prediken. Nu ging hij naar de hoofdstad van het Romeinse rijk, zodat hij daar kon prediken. Hij zou op zijn weg naar Rome
Nadere informatie