LEAN AND GREEN. Visie op Het Nieuwe Werken

Transcriptie

1 LEAN AND GREEN Visie op Het Nieuwe Werken 1

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Het nieuwe paradigma Morele plicht En hoe dan verder?

3 1 Inleiding Op de achtergrond vindt een stille revolutie plaats. Wij rijden nog elke dag naar ons werk (of staan in de file), we werken van 9 tot 5 op kantoor (of een beetje langer), we kijken TV en lezen de krant. Maar stilletjes verdwijnen de redenen voor woon-werk verkeer, verdwijnt het bestaansrecht van kantoren, verdwijnt TV en is de papieren krant al bijna geschiedenis geworden. Ons dagelijks bestaan wordt uitgehold, totdat het als een reliek in het museum van de industriële revolutie wordt bijgezet. Nu staan 20% van de kantoren leeg. Over enkele decennia zullen de meesten daarvan onder de slopershamer verdwijnen. En we merken het nauwelijks. Omdat WIJ hetzelfde blijven doen, lijkt er niets te veranderen. Maar steeds meer mensen maken andere keuzes. Steeds meer bedrijven hebben een volledig ander business concept. Steeds meer kanalen worden geopend voor steeds meer media. Wie zijn ogen opendoet, ziet een aantal pinguïns op een smeltende ijsschots 1 die ontkennen dat er een wezenlijke omwenteling gaande is. De gruwelijke slavernij van fabriek, lopende band, bureaucratie, kantoor, wekker, prikklok en dwangneurotische managers in grijze pakken loopt ten eind. Wat verkocht wordt als Het Nieuwe Werken is waarschijnlijk niet meer dan een overgangsfase. Een poging de bestaande manieren van werken en organiseren te verzoenen met de mogelijkheden die de technologie biedt. Imagination rules the world. Napoleon Bonaparte Omdat het onmogelijk is voorbij de horizon van deze overgangsfase te kijken, moeten we ons beperken tot deze middellange termijn. De toekomst, die per definitie onkenbaar is, moet gelukkig nog vormgegeven worden. 1 Onze ijsberg smelt, John Kotter, ISBN

4 2 Het nieuwe paradigma Als we kijken naar de omgang met informatie zien we dat iedereen nu toegang heeft tot ongekende hoeveelheden gegevens. Tegelijkertijd is onze privacy uitgehold: we geven ons ook op een voorheen ongekende manier bloot. De uitruil vind plaats op het niveau van informatie: wie alles wil weten, zal alles moeten vertellen. Het nieuwe paradigma voor informatie is: ALLES, ALTIJD, OVERAL beschikbaar voor IEDEREEN. Maar als we iets verder kijken, dan geldt dit niet alleen voor informatie, maar voor alle op informatie gebaseerde diensten en dienstverlening. Kijk rond op internet en zie welke diensten altijd, overal beschikbaar zijn, welke producten altijd, overal door iedereen te koop zijn 2. Een aantal oude bedrijven zijn gevolgd, omdat hun dienst in de vuurlinie ligt: banken, verzekeraars, boekverkopers en videoverhuurders. Eén bedrijf waarvan de diensten zich voor het merendeel ook erg lenen voor dezelfde omwenteling, is de overheid. Helaas zijn de aansturingsstructuur, de arbeidsvoorwaarden en de cultuur nog vanuit een Weberiaans 19 e eeuws denken vormgeven. Maar ook de overheid ontkomt niet aan de stille revolutie. Ook de overheid staat voor het probleem, de eis, de opgave, de uitdaging, de droom, het wenkend perspectief, de visie van informatieverstrekking en dienstverlening die zich laat omschrijven als: ALTIJD, ALLES, OVERAL BESCHIKBAAR voor IEDEREEN. 2 Een leuk voorbeeld is muziek. Tot 1900 moest je om muziek te luisteren een optreden bezoeken. Na de uitvinding van de grammofoon, kon je zomaar thuis muziek luisteren, tenminste die muziek die je zelf gekocht had. LP en CD veranderden niets aan dit principe. Met het internet kwam de mogelijkheid om muziek (betaald of illegaal) te downloaden en kon de thuisverzameling enorm uitgebreid worden. Een verzameling van meer muziek dan je in je leven kan afluisteren, is vrij snel op te bouwen. En nu is er Spotify (en Amazon Cloud Player), apps die het mogelijk maken overal, vanaf elke computer, ipad of telefoon, zo ongeveer alle muziek in hoge kwaliteit af te spelen. Dit kost per maand minder dan een optreden, minder dan één CD. Dit is de stille revolutie. Niet alleen de CD is dood, ook het branden van CD s is achterhaald en zelfs de USB-stick is een achterhaald medium. Muzikanten treden nog wel op, maar ze verkopen geen grammofoonplaten meer en ook geen CD s meer. Niemand gaat nog een mp3 betaald downloaden. 4

5 3 Morele plicht Elke euro kan maar één keer uitgegeven worden. Er is maar één planeet Aarde. We hebben maar één leven. Met deze uitgangspunten wordt het een morele plicht om verspilling tegen te gaan. Verspilling is Zonde. Het is verspilling van tijd, energie en milieu door papier en inkt te gebruiken, verspilling van tijd, energie en milieu door onnodige autoritten te maken. Als alles, altijd, overal voor iedereen digitaal beschikbaar is, is gebruik van papier volstrekt overbodig. Printen en scannen zijn signalen van verspilling. We moeten allergisch worden voor deze activiteiten. Als alles, altijd, overal voor iedereen digitaal beschikbaar, dan hoeven we niet naar kantoor omdat daar het werk is. Het werk is daar waar de klant is, waar de opdracht gedaan kan worden, daar waar het werk naar toe verplaatst kan worden. Het leven is eindig, dus de uren zijn telbaar. Elke uur komt nooit meer terug. Een uur bespaarde reistijd is een uur leven gewonnen 3. Elke bespaarde reis, spaart de planeet. De besparing in geld is een leuk, maar bijna irrelevant, neveneffect. 3 Dit is niet helemaal waar. In de praktijk is de besparing in tijd het dubbele. Een dag thuis werken bespaart mij bijvoorbeeld 2 maal 35 reisminuten, maar ook de wandeling van parkeerplaats naar werkplek en het opstarten van PC. Daarnaast scheelt het een dag scheren, het strijken van een overhemd etc. In de praktijk zit ik thuis 15 minuten na het opstaan met een kop koffie aan het werk, waar dat anders na 100 minuten zou zijn. En op de thuisreis bespaar ik dan ook nog netto 45 minuten. 5

6 4 En hoe dan verder? Het duurt lang voordat bestuurders en ambtenaren het überhaupt eens zijn over de vraag of er iets moet gebeuren. Er kunnen jaren voorbij gaan met discussie óf er iets aan de hand is. Dan nog duurt het jaren om te bepalen wát er aan de hand is. Maar ook als het probleem geïdentificeerd is, zijn we er niet. Er kan een decennium verstrijken met discussie over de juiste aanpak. Daarom is het niet erg handig om bij de overheid iets te willen veranderen. Een geplande verandering vrijwel zeker tot mislukken gedoemd. Juist hier is een stille revolutie de enige manier om de fundamentele wijziging in werken door te voeren. Maar we kunnen beginnen met een relatief onbeladen onderwerp als de informatieverstrekking. Zorg dat alles wat burgers willen weten, altijd, overal beschikbaar is. Maar wat voor burgers geldt, geldt ook voor bestuur en medewerkers. Zorg dat alle medewerkers altijd, overal toegang tot alle informatie, alle systemen en alle applicaties te geven. Dit kan door ze de gelegenheid te geven altijd, overal van alle middelen gebruik te maken. Dan kunnen we ook stoppen met verspilling van papier. Dan kunnen we ook zoeken naar besparing in reistijd. Als we de basisvoorwaarden hebben ingevuld, kan het werk verder verplaatst worden. Uit het kantoor en naar de klant. De dienstverlening kan verder verruimd. Dit kan meer op locatie gebeuren op tijden die de klant beter past en deels verplaatst naar media die altijd beschikbaar zijn. Laten we lef tonen en de eerste stappen zetten. De richting is globaal bekend en het mission statement voor nu simpel: Zorg dat ALLES, ALTIJD, OVERAL, voor IEDEREEN beschikbaar is. 6