Uw brief Ons kenmerk Doorkiesnummer. Onderwerp Datum Contactpersoon

Transcriptie

1 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap T.a.v. staatssecretaris B.J. Bruins Postbus BJ DEN HAAG Uw brief Ons kenmerk Doorkiesnummer PDTJ/06/ Onderwerp Datum Contactpersoon Verantwoordelijkheidsverdeling rondom 24 augustus 2006 Gita Griffioen BPV-plaatsen Geachte heer Bruins, Stages en leerbanen (BPV-plaatsen) zijn al vanaf de start van de Taskforce Jeugdwerkloosheid een belangrijk onderwerp. De Bve-Raad en Colo hebben in 2003 de Taskforce gevraagd om het stageprobleem aan te pakken. Zoals ik je heb verteld, is onduidelijk hoe groot het probleem is. De afgelopen twee jaar is hierover regelmatig overleg geweest met je voorgangers. Verschillende acties zijn sindsdien ondernomen. In de zomer van 2004 is de Taskforce Jeugdwerkloosheid samen met Colo, Bve-Raad en CWI gestart met de BPV-actie, gericht op de inventarisatie van knelpunten en eventuele tekorten aan BPV-plaatsen. De resultaten en oplossingsrichtingen zijn in een verzonden aan Mark. Ook heeft de Taskforce Jeugdwerkloosheid deze resultaten begin mei 2005 per brief verzonden aan onze partners het CWI, Colo en de Bve Raad (bijlage a). Belangrijkste conclusies zijn de volgende: het is onduidelijk hoe groot het probleem is, de verantwoordelijkheden zijn onduidelijk belegd en het is niet helder wie de instanties hierop aanspreekt. Met als gevolg dat de jongeren niet goed worden geholpen. Naar aanleiding van deze BPV-actie is afgesproken dat OCW, de Taskforce jeugdwerkloosheid, Colo, Bve-Raad en CWI gezamenlijk overleg zouden voeren over de oplossingen voor de knelpunten. In de brief is met betrekking tot de BPV-plaatsen het volgende opgenomen: 1. Zorg voor een transparant registratiesysteem met aantallen BPV-plaatsen, toegankelijk voor ROC s, RMC s, CWI s en jongeren. 2. Verhelderen van de verantwoordelijkheid tussen partijen zowel landelijk als in de regio. In juni 2005 is toegezegd aan de Tweede Kamer dat er ambtelijk overleg zou plaatsvinden over het verhelderen van de verantwoordelijkheidsverdeling van en tussen partijen. Ook tijdens de Werktop in november 2005 is besloten dat de verantwoordelijkheidsverdeling met betrekking tot BPV-plaatsen verduidelijkt dient te worden. Mark heeft aan Colo en de Bve- Raad gevraagd om in het voorjaar van 2005 met een advies te komen, helaas ligt dat advies er nog niet. Verder heeft de Taskforce Jeugdwerkloosheid begin september 2005 het initiatief genomen om in 8 regio s een pilot te starten. Doel van deze pilots was de samenwerking tussen regionale partijen, betrokken bij het oplossen van de stageproblematiek (gemeente (RMC, Dienst Sociale Zaken), ROC, KBB s, CWI) op regionaal niveau te initiëren en als die er al was, verder te stimuleren. De samenwerking was gericht op het creëren van een structurele samenwerking tussen de partijen, het inzichtelijk maken van vraag en aanbod en het maken van concrete afspraken, zodat zoveel mogelijk jongeren tijdens het najaar van 2005 aan een BPV-plaats werden geholpen. Ter ondersteuning van deze actie heeft de Taskforce de site geopend, waarop jongeren zich konden aanmelden wanneer zij nog op zoek waren naar een leerbaan. Achmea heeft vervolgens onderzoek gedaan naar 712 jongeren die nog op zoek waren naar een leerbaan in de zorg. De resultaten hiervan heb ik je reeds toegezonden. Naar aanleiding van deze pilots is er ook een handleiding geschreven

2 voor de regio met praktische tips over hoe een regionaal overleg tussen partijen opgezet kan worden (bijlage b). Tijdens de uitvoering van deze pilots is wederom een aantal knelpunten naar voren gekomen die niet in de regio opgelost kunnen worden en om een structurele oplossing vragen. De verantwoordelijkheidsverdeling rondom BPV-plaatsen was één van deze knelpunten. Het ministerie van OCW heeft verschillende maatregelen getroffen. Zo is er naar aanleiding van de Werktop geld beschikbaar gekomen voor de begeleiding van jongeren en het creëren van extra stage- en simulatieplaatsen. Daarnaast is het voor ROC s in de bekostigingssystematiek aantrekkelijker gemaakt om ook jongeren zonder BPV-plaats in te schrijven. Ook zijn er voorbeelden van regio s die, door de ruimte die de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB) biedt, concrete afspraken hebben gemaakt over de verdeling van de verantwoordelijkheden. Ik vertelde je bijvoorbeeld van de mooie casus in Venlo. Ondanks al deze goede initiatieven en acties, landelijk en in de regio, blijken de verantwoordelijkheden rondom BPV-plaatsen niet expliciet in de WEB belegd (bijlage c). Ik ben van mening dat in het belang van de jongeren die een stageplek zoeken, snel actie moet worden ondernomen richting alle instanties. Een breed spectrum aan acties is mogelijk, uiteenlopend van het maken van afspraken met betrokken partijen tot het wijzigen van weten regelgeving. Het heeft mijn voorkeur dat de verantwoordelijkheden helder worden belegd in wet- en regelgeving zodat daar ook goed op voorgelicht, uitgevoerd en gehandhaafd kan worden. Ik realiseer mij echter dat dit op korte termijn niet haalbaar is. Daarom stel ik voor dat de gewenste verantwoordelijkheidsverdeling rondom BPV door het ministerie van OCW bij de start van het schooljaar 2006/2007 actief onder de aandacht wordt gebracht van de betrokken partijen, zowel mondeling als schriftelijk. Volgens mij moeten de volgende 6 taken geëxpliciteerd worden: De kenniscentra stellen regionale arbeidsmarktinformatie beschikbaar aan alle gebruikers (zoals jongeren, ROC s); De kenniscentra zorgen voor voldoende BPV-plaatsen en verschaffen inzicht in het aantal beschikbare BPV-plaatsen (naar regio, naar niveau, onderscheid BOL-BBL); Op basis van de regionale arbeidsmarktinformatie maken onderwijsinstellingen en kenniscentra regionale afspraken over het aantal te starten opleidingsplekken. Beide partijen zijn vervolgens aan de afspraken gebonden. Vervolgens kan een stagegarantie door de kenniscentra worden afgegeven. De onderwijsinstellingen begeleiden jongeren (voor en na inschrijving) naar en op de stage/bpv-plaats; De onderwijsinstellingen ondersteunen jongeren die nog niet gereed zijn voor de arbeidsmarkt doordat zij bepaalde vaardigheden missen (o.a. simulatieplaatsen); De onderwijsinstellingen bieden jongeren de mogelijkheid om zich te oriënteren of te heroriënteren op een beroep of beroepsopleiding; En het belangrijkste van alles is, naar mijn smaak, dat instellingen en personen de ruimte pakken die er vaak al is en vervolgens met soul en energie de hand aan de ploeg slaan. Daar zijn mooie voorbeelden van. Indien de instanties hun verantwoordelijkheden dan nog niet oppakken dan behoort een discussie over een fundamentele stelsel- danwel wetswijziging op de lange termijn tot de mogelijkheden. Centrale vraag hierbij is dan: leidt een andere verantwoordelijkheidsverdeling tot een betere match van de jongere op een BPV-plaats?

3 Tot slot heeft de Taskforce in samenwerking met CNV jongeren een jongerenpanel georganiseerd. Ook hieruit blijkt dat de jongeren mede ons advies onderschrijven. Tijdens deze bijeenkomst is de volgende top 4 van oplossingen naar boven gekomen: - 1. Het instellen van een landelijke database op scholen met stagebedrijven; - 2. Een fysiek loket voor jongeren voor stages; - 3. De inhoud van de opleidingen beter afstemmen met de vraag van het bedrijfsleven; - 4. Een beroep doen op het bedrijfsleven om actief te investeren in onderwijs. Zoals in ons gesprek aangegeven: de aanval is de beste verdediging. Voorlopig niet teveel in structuren denken, maar vooral het heilige vuur aansteken en aanwakkeren. Met vriendelijke groet, Hans de Boer (voorzitter Taskforce Jeugdwerkloosheid)

4 Bijlage C: Advies verantwoordelijkheidsverdeling BPV 1. Huidige situatie Op dit moment blijkt dat de jongere uiteindelijk zelf eindverantwoordelijk is voor het vinden van zijn of haar eigen BPV-plaats. Voor 80% van de jongeren is dat geen probleem, dit zijn voornamelijk jongeren die zich goed zelf kunnen redden. Het gaat hier bijvoorbeeld om jongeren, die het MBO volgen als doorstroomroute naar het HBO of die bewuste keuzes hebben gemaakt voor een vak en een opleiding volgend op niveau 3 en 4. Echter, ongeveer 20% van de jongeren (voornamelijk binnen niveau 1 en 2) is niet of nauwelijks in staat om zelf een BPV-plaats te vinden. Deze jongeren zijn niet in staat om de zelfstandig een BPV-plaats te zoeken, kunnen zich niet op een juiste manier presenteren op de arbeidsmarkt of missen vaardigheden om te starten met een BPV-plaats. Deze jongeren hebben hierbij begeleiding en ondersteuning nodig vanuit de onderwijsinstellingen en de kenniscentra. In de praktijk blijkt de taakverdeling tussen onderwijsinstellingen en kenniscentra zoals deze in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) belegd is te impliciet beschreven (punt 4), waardoor deze begeleiding en ondersteuning bij het vinden van een plek achterwege blijft. Voor de kenniscentra geldt dat zo veel mogelijk zorgdragen voor een toereikend aantal bedrijven en organisaties dat geaccrediteerd is niet betekent dat alle kenniscentra zorgdragen voor voldoende noodzakelijke BPV-plaatsen of dat inzichtelijk is waar deze plaatsen te vinden zijn. Het ministerie van OCW stelt dat eindverantwoordelijkheid voor het regelen van een BPV-plaats bij de onderwijsinstelling ligt en jongeren zelf natuurlijk een inspanningsverplichting hebben. De WEB is hier niet helder in. 2. Gewenste situatie Natuurlijk bieden de huidige kaders wel ruimte voor de instellingen om invulling te geven aan de gewenste taken, maar om ervoor te zorgen dat geen enkele jongere tussen de wal en het schip valt dienen de verantwoordelijkheden echt aangescherpt te worden. De Taskforce Jeugdwerkloosheid heeft gesprekken gevoerd met de Bve-Raad, Colo, kenniscentra en onderwijsinstellingen over een oplossingsrichting. Mede naar aanleiding van deze gesprekken concludeert de Taskforce dat een verheldering van de verantwoordelijkheden noodzakelijk is en stelt het volgende voor. De knelpunten rondom BPV concentreren zich rondom een tweetal activiteiten: 1. Het werven en accrediteren van BPV-plaatsen 2. Het begeleiden van jongeren naar en op BPV-plaatsen

5 De verantwoordelijkheid rondom deze activiteiten zou als volgt helder belegd moeten zijn: Ad 1. Het werven en accrediteren van BPV-plaatsen Op basis van regionale arbeidsmarktinformatie wordt in het begin van het jaar door de kenniscentra inzichtelijk gemaakt wat de komende behoefte aan werknemers van de verschillende sectoren is. Op basis van de analyse en in overleg met het regionale bedrijfsleven en relevante arbeidsmarktpartijen wordt in het voorjaar het aantal benodigde opleidingsplaatsen en BPV-plaatsen vastgesteld. Onderwijsinstellingen en KBB s maken daaropvolgend afspraken over het aantal deelnemers per opleiding (incl. een marge) en zijn hieraan gebonden. Dit sluit aan bij de wens van de sociale partners dat het regionale en sectorale bedrijfsleven afspraken maken met de regionale onderwijsinstellingen via haar intermediaire organisaties, de kenniscentra. Vervolgens moet inzichtelijk zijn welke BPV-plaatsen beschikbaar zijn (naar regio, naar niveau, onderscheid BOL-BBL). De kenniscentra kunnen hierin inzicht verschaffen door hun databases up-to-date te houden en deze actief aan te bieden aan gebruikers (jongeren, onderwijsinstellingen e.d.). Colo en enkele van de kenniscentra hebben hier een begin mee gemaakt door een transparant registratiesysteem met beschikbare BPV-plaatsen op te zetten ( Deze moet worden uitgebreid en verbeterd. De medewerking van de onderwijsinstellingen en de werkgevers is hierbij vereist om deze bestanden actueel te houden. De kenniscentra geven voor het aantal afgesproken opleidingen en deelnemers een stagegarantie af. Mocht blijken dat er binnen het aantal afgesproken opleidingsplekken nog deelnemers zijn, die geen leerbaan hebben, dan gaan zij actief werven. Randvoorwaarden hierbij zijn wel dat de jongere een dusdanig niveau qua sociale vaardigheden heeft dat de jongere ook aangeboden kan worden aan een werkgever en dat de jongere bij een verkeerde beroepskeuze door middel van heroriëntatie richting een andere opleidingsplaats wordt begeleid. Verder verzorgen de kenniscentra de (tijdige) accreditatie van de bedrijven en het opleiden van de leermeesters binnen deze bedrijven. De volgende taken van kenniscentra moeten geëxpliciteerd worden: - De kenniscentra stellen regionale arbeidsmarktinformatie beschikbaar aan alle gebruikers; - De kenniscentra zorgen voor voldoende BPV-plaatsen en verschaffen inzicht in het aantal beschikbare BPV-plaatsen (naar regio, naar niveau, onderscheid BOL-BBL);

6 - Op basis van de regionale arbeidsmarktinformatie maken onderwijsinstellingen en kenniscentra regionale afspraken over het aantal te starten opleidingsplekken. Beide partijen zijn vervolgens aan de afspraken gebonden. Vervolgens kan een stagegarantie door de kenniscentra worden afgegeven. Ad b. Het begeleiden van jongeren naar BPV plaatsen De jongeren die het nog niet op eigen kracht redden richting een BPV plaats hebben vaak extra ondersteuning nodig. Dit is een wettelijke taak voor de onderwijsinstellingen. Begeleiding van de groep jongeren die niet zelf een BPV-plaats kunnen vinden, is temeer noodzakelijk daar het vaak gaat om: - jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt (inhoudelijk/sociaal) die eerst een voorbereidend traject moeten doorlopen, voordat zij op een BPV-plaats te werk gesteld kunnen worden; - jongeren die gekozen hebben voor een beroep (opleiding) waar geen vraag naar is, worden niet of slecht begeleid bij het maken van een andere beroepskeuze. De begeleiding van de onderwijsinstelling heeft nadrukkelijk betrekking op een drietal situaties. De begeleiding van de jongere naar een BPV-plaats voor en na inschrijving, maar ook het begeleiden van de jongere op de werkplaats maakt hier onderdeel van uit. Dit heeft mede tot positief effect dat de werkgever ondersteund wordt in zijn relatie met de leerling en dat de leerling zijn leerbaan langer behoud. De volgende taken voor onderwijsinstellingen moeten geëxpliciteerd worden: - De onderwijsinstellingen begeleiden jongeren (voor en na inschrijving) naar en op de stage/bpv-plaats; - De onderwijsinstellingen ondersteunen jongeren die nog niet gereed zijn voor de arbeidsmarkt doordat zij bepaalde vaardigheden missen (o.a. simulatieplaatsen); - De onderwijsinstellingen bieden jongeren de mogelijkheid om zich te oriënteren of te heroriënteren op een beroep of beroepsopleiding;

7 Alleen indien de bovengenoemde genoemde taken goed uitgevoerd worden, is een sluitende match jongeren en BPV-plaatsen mogelijk. Er is sprake van een gezamenlijke verantwoordelijkheid om tot een sluitende aanpak voor elke jongere te komen. Schematisch is het proces als volgt weergegeven: Regionale arbeidsmarktanalyse per sector Afspraken tussen Onderwijsinstellingen en Kbb s over het aantal te starten leerlingen Kbb s: - Reeds beschikbare BPV-plekken inzichtelijk maken & actief aanbieden - Werven nog benodigde BPV-plekken Onderwijsinstellingen: - Begeleiden van leerlingen naar en op de BPV-plaats - Actief jongeren klaarmaken voor de arbeidsmarkt. (socialisatie, heroriëntatie) Kennis leerbedrijf Kennis jongere Voor jongeren die het ondanks de inspanningen niet redden wordt in overleg tussen kbb en onderwijsinstelling de jongere met een werkgever gematched. Welke werkgever kan bieden wat de jongere nodig heeft? En vice versa?

8 3. Aandachtspunten Het bovenstaande advies verandert niets aan de bestaande verantwoordelijkheidsverdeling tussen KBB s en onderwijsinstellingen in het huidige stelsel. De verantwoordelijkheid van beide actoren wordt echter wel aangescherpt. Van een impliciete verantwoordelijkheid naar een explicitering van verantwoordelijkheden. Uiteindelijk staat de relatie tussen de jongere en de werkgever centraal. De intermediaire instanties, zoals onderwijsinstellingen en kenniscentra hebben nadrukkelijk een ondersteunende rol bij deze relatie. Desalniettemin zal er een groep jongeren en werkgevers blijven die, ondanks de verbetering van de ondersteuning, elkaar niet weet te vinden. Dit kan leiden tot een oproep van de partijen om daarom te komen tot een nuancering in de taakverdeling. De Taskforce Jeugdwerkloosheid wil u adviseren om de taken echter zo expliciet mogelijk weer te geven. Tot slot adviseert de Taskforce u de taken niet alleen aan te scherpen maar ook zorg te dragen voor toezicht en handhaving.

9 4. Een tweetal impliciete voorbeelden uit de WEB De verantwoordelijkheid van het werven van voldoende stages door KBB's: Artikel Taken landelijke organen 4. Landelijke organen dragen zoveel mogelijk zorg voor de beschikbaarheid van een toereikend aantal bedrijven en organisaties van voldoende kwaliteit die de beroepspraktijkvorming verzorgen. Landelijke organen zijn voorts belast met een regelmatige beoordeling van die bedrijven en organisaties. Allereerst is de zinsnede zoveel mogelijk niet concreet. Wat is zoveel mogelijk? Ten tweede is niet helder wanneer de status 'toereikend' aantal leerbedrijven bereikt is. Wie bepaalt dat? Regionaal of landelijk voldoende leerbedrijven? Daarnaast wil het hebben van voldoende leerbedrijven nog niet zeggen dat er ook daadwerkelijk genoeg beschikbare BPV-plekken (bol of bbl) zijn. Een erkend leerbedrijf kan ervoor bijvoorbeeld voor kiezen om tijdelijk geen jongere in dienst te nemen of de plaats kan al bezet zijn door een andere jongere. De kenniscentra bepalen op dit moment met behulp van macrodoelmatigheidsonderzoek of er voldoende plekken zijn. Dit is geen wettelijke taak. Daarnaast is een landelijke analyse niet voldoende om regionaal te bepalen of er voldoende plekken zijn. Ook ontbreekt de verantwoordelijkheid om de beschikbare plaatsen inzichtelijk te maken voor gebruikers. De verantwoordelijkheid van BVE-instellingen om ervoor te zorgen dat jongeren een stageplek vinden. Ministerie van OCW geeft, bijvoorbeeld in een reactie op een rapport van de Algemene Rekenkamer over startkwalificaties aan dat de verantwoordelijkheidsverdeling verheldering behoeft. Belangrijk daarbij is dat het ministerie van OCW ook aangeeft dat wat blijft is, dat de onderwijsinstelling eindverantwoordelijk is voor het vinden van BPV-plaatsen voor haar deelnemers, die zelf op dat punt een inspanningsverplichting hebben. In de WEB staat volgens de Taskforce niet of heel impliciet beschreven wie verantwoordelijk is voor de begeleiding van de jongeren naar de BPV-plek. Mogelijke verwijzingen in de WEB zijn bijvoorbeeld:

10 1. Artikel Totstandkoming praktijkovereenkomst; vervangende praktijkplaats 1. Het bevoegd gezag van de instelling draagt zorg voor de totstandkoming van de in artikel bedoelde overeenkomst. De overeenkomst wordt gesloten door de instelling, de deelnemer en het bedrijf dat of de organisatie die de beroepspraktijkvorming verzorgt. Bovenstaand artikel geeft aan dat het bevoegd gezag verantwoordelijk is voor de totstandkoming van een praktijkovereenkomst. Dit zou kunnen betekenen dat het bevoegd gezag ook moet zorgen voor het verkrijgen van een praktijkplaats, immers als er geen plaats is dan kan er ook geen praktijkovereenkomst worden afgesloten. 2. Artikel Inrichting opleidingen Het bevoegd gezag draagt er zorg voor dat de opleidingen zodanig zijn ingericht dat de deelnemers de eindtermen binnen de vastgestelde studieduur kunnen bereiken. In combinatie met Artikel De Beroepspraktijkvorming 1. Van elke beroepsopleiding maakt onderricht in de praktijk van het beroep deel uit. Aangezien de BPV een verplicht onderdeel uitmaakt van de opleiding en de school ervoor moet zorgen dat de deelnemer zijn eindtermen binnen de gestelde tijd kan halen zou dit kunnen betekenen dat de school verantwoordelijkheid is ervoor te zorgen dat een ingeschreven deelnemer ook zijn stageplek tijdig vindt. Het staat er echter niet expliciet. 3. Artikel Aan de in het eerste lid bedoelde opleidingen kunnen ten behoeve van individuele deelnemers voorbereidende en ondersteunende activiteiten worden toegevoegd ter bevordering van het kunnen instromen in en met gunstig gevolg voltooien van de opleiding. Deze activiteiten maken geen deel uit van de opleiding. Voorbereidende en ondersteunende activiteiten zijn bestemd voor deelnemers wier vooropleidingen naar het oordeel van het bevoegd gezag onvoldoende uitzicht biedt op verwezenlijking van de eindtermen van de opleiding binnen redelijke tijd.

11 Dit impliceert dat onderwijsinstellingen de VOA-middelen kunnen inzetten om niet ingeschreven jongeren te helpen bij de instroom en ingeschreven jongeren om hun opleiding te voltooien. Aangezien stage een essentieel onderdeel vormt hierbij, impliceert dit dat scholen moeten bevorderen (niet ervoor zorgen) dat de ingeschreven en niet-ingeschreven jongeren een stageplek vinden. 4. Artikel Totstandkoming praktijkovereenkomst; vervangende praktijkplaats 2. Indien het bevoegd gezag en het betrokken landelijk orgaan na het sluiten van de in artikel bedoelde overeenkomst t vaststellen dat de praktijkplaats niet of niet volledig beschikbaar is, de begeleiding tekortschiet of ontbreekt, het bedrijf of de organisatie niet langer beschikt over een gunstige beoordeling als bedoeld in het eerste lid, of sprake is van andere omstandigheden die maken dat de beroepspraktijkvorming niet naar behoren zal kunnen plaatsvinden, bevorderen het bevoegd gezag en het betrokken landelijk orgaan dat een toereikende vervangende voorziening beschikbaar wordt gesteld. Het gaat hier alleen om deelnemers die al een praktijkovereenkomst hebben. Het gaat dus om een deelverantwooordelijkheid, die trouwens door het ministerie van OCW wordt aangepast in het wetsvoorstel DAL. Bevorderen in de wettekst wordt gewijzigd in ervoor zorgen. Deze DAL-wetswijziging regelt dus niet de eindverantwoordelijkheid van scholen om ervoor te zorgen dat jongeren, die zich melden op de school (ingeschreven of niet), een stageplek vinden.