Samenwerkingsverband Voortgezet onderwijs Brabant noordoost

Transcriptie

1 Samenwerkingsverband Voortgezet onderwijs Brabant noordoost

2 School- en locatienaam Directeur: Francis Elkerbout Zorgcoördinator(en): Peter Hermens Bezoekadres: Schoonstraat 5384AP Heesch Tel.:

3 1 Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave 3 2 Inleiding Wat is een schoolondersteuningsprofiel? 4 3 De school en de ondersteuningsstructuur Visie van de school op onderwijs en ondersteuning Onderwijsaanbod 5 De ondersteuningsstructuur Organisatie van de ondersteuning Het zorgadviesteam (ZAT) Samenwerking met ouders en leerling Beschikbare protocollen in het kader van ondersteuning 11 4 Inhoud van de ondersteuning Basisondersteuning Thema s in de basisondersteuning Toelichting op activiteiten in de basisondersteuning Ontwikkelambities van de school op het gebied van de basisondersteuning Extra ondersteuning Extra ondersteuning in de school Samenwerking in het kader van interne extra ondersteuning Ontwikkelambities van de school op het gebied van interne extra ondersteuning Als de school (tijdelijk) onvoldoende ondersteuning kan bieden 16 5 Bijlagen Dyslexieprotocol Dyscalculieprotocol Pestprotocol Verzuimprotocol RBLBNO Protocol LWOO Protocol Arrangementen Protocol langdurig zieken Vraag- en antwoordenboekje schakelklas 46 3

4 2 Inleiding Wat is een schoolondersteuningsprofiel? Het schoolondersteuningsprofiel is een beschrijving van de voorzieningen die zijn getroffen voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven. Deze voorzieningen kunnen eventueel in samenwerking met ketenpartners worden geboden. De basisondersteuning die binnen het samenwerkingsverband op iedere school wordt geboden wordt eveneens in de beschrijving opgenomen. (Referentiekader Passend Onderwijs) Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs (SWV VO 30 06) is een stichting waar alle scholen voor voortgezet (speciaal) onderwijs in de gemeenten Oss, Uden, Veghel en Bernheze aan verbonden zijn. Een samenwerkingsverband is wettelijk verplicht om afspraken te maken over hoe passend onderwijs gerealiseerd wordt voor álle leerlingen in de regio. Meer informatie over het samenwerkingsverband en de afspraken die gemaakt zijn is te vinden in het ondersteuningsplan. Dit is te downloaden van de website ( In dit schoolondersteuningsprofiel (SOP) worden achtereenvolgens de volgende onderwerpen beschreven: Een korte beschrijving van de school en haar ondersteuningsstructuur; De regionale afspraken over de basisondersteuning en de wijze waarop deze school daar uitvoering aan geeft; Werkwijze in het geval de leerling extra ondersteuning nodig heeft. 4

5 3 De school en de ondersteuningsstructuur In dit hoofdstuk is een beknopte beschrijving te vinden van de school. Voor uitgebreidere informatie wordt verwezen naar de schoolgids, het schoolplan en de website Visie van de school op onderwijs en ondersteuning Hooghuis Heesch streeft ernaar het onderwijs zo in te richten dat leerlingen kunnen presteren op een voor hen passend niveau in een veilige omgeving. De school probeert met haar onderwijsaanbod optimaal aan te sluiten bij de onderwijs behoeften van de individuele leerling. Hooghuis Heesch wil een school zijn, waar docenten zich betrokken en verantwoordelijk voelen voor de zorg van alle leerlingen. 3.2 Onderwijsaanbod Het Hooghuis Heesch is een reguliere school voor vmbo (theoretische en gemengde leerweg) en mavo. We streven naar kwalitatief goed onderwijs en uitstekende resultaten. Bij ons op school werken we in stamgroepen. Leerlingen hebben een eigen werkplek met boekenkluisje en computer. Dat voelt vertrouwd en veilig. Soms krijgen de leerlingen les van de leraren en soms werken ze zelfstandig. Afgelopen schooljaar ( ) slaagde 98% van onze leerlingen. Bij ons volgen alle leerlingen een zevende vak, maar een achtste of negende vak is ook mogelijk. We richten extra lestijd in voor taal en rekenen. In de onderbouw bieden we Xplore klassen aan. Kinderen die speciale aandacht nodig hebben, krijgen in onze schakelklas extra begeleiding, zodat ze later succesvol kunnen instromen in de gewone derde klas. Onze leerlingen gedijen hier op school in een positieve leeromgeving vol kansen en mogelijkheden, die we met elkaar maken. De ondersteuningsstructuur In onderstaande afbeelding staat schematisch weergegeven hoe de ondersteuningsstructuur er op het niveau van het samenwerkingsverband uitziet. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar het ondersteuningsplan van dit samenwerkingsverband (te downloaden van 5

6 Schooloverstijgende setting Regulier VO Basisondersteuning (met middelen van de school) Paragraaf 4.1 Preventie & signaleren: Voor elke leerling Licht curatief: Voor specifieke leerlingen Extra ondersteuning (met middelen van het SWV) Paragraaf 4.2 Lichte extra ondersteuning Zware extra ondersteuning Curatief: Intern arrangement Curatief: Tijdelijke plaatsing in tussenvoorziening* Curatief: Onderwijs in het VSO* *Tussenvoorzieningen en het VSO bieden basisondersteuning met daar bovenop een aanbod voor extra ondersteuning. In hoofdstuk 4 staat beschreven hoe de school de afspraken op het niveau van het samenwerkingsverband vorm geeft. Hieronder staat de ondersteuningsstructuur van de school beschreven Organisatie van de ondersteuning De mentor De mentor is het eerste aanspreekpunt voor leerlingen, ouders en collega s. Wanneer er een probleem gesignaleerd wordt, zal dit altijd naar de mentor doorgespeeld moeten worden. De mentor blijft tot en met zorgniveau 4 de eigenaar van het probleem. Hij/zij zal dan ook deelnemen aan het zorgoverleg aangaande de leerling. Van de mentor verwachten we dat hij/zij: - Kennis heeft van de inhoud van het dossier van zijn/haar eigen leerlingen; - Weet welke zorgbehoefte zijn/haar leerling(en) heeft vanuit het dossier en de dagelijkse praktijk; - Zijn/haar leerlingen volgt en wanneer er reden is, actie onderneemt om de zorg op te starten/aan te vragen die de leerling nodig heeft. - De schakel is tussen school en thuis. De mentor zorgt voor de overdracht van de nodige of geboden zorg aan de ouders en/of de zorgoverleggen. - Een handelingsplan of OPP schrijft, uitvoert (of daar zicht op houdt) en evalueert bij leerlingen die dit behoeven (minimaal alle LWOO en voormalige LGF leerlingen met extra ondersteuning). - Een bijdrage levert bij de aanvraag Extra Ondersteuning bij het SWV 6

7 De teamleider De teamleider geeft leiding aan het onder- of bovenbouwteam. Hij/zij zit de teamvergadering en leerlingbespreking voor. Wanneer een mentor een probleem heeft gesignaleerd spreekt hij dit door met de teamleider. Samen besluiten ze de juiste route in de zorg te volgen. De teamleider is aanwezig bij de zorgbesprekingen (ZT of ZAT) wanneer een leerling uit zijn/haar bouw besproken wordt. De zorgcoördinator De zorgcoördinator is een docent met een speciale taak en een speciale opleiding. Hij/zij coördineert de werkzaamheden met betrekking tot de zorg aan leerlingen binnen Hooghuis Heesch. De zorgcoördinator krijgt een deel van de werkzaamheden gecompenseerd in uren en taaktijd. De taakomschrijving van de zorgcoördinator: - Is het aanspreekpunt voor de zorg op Hooghuis Heesch; - Is mede verantwoordelijk voor de beleidsvoorbereiding op het terrein van zorg binnen Hooghuis Heesch; - Evalueert jaarlijks het zorgplan; - Bepaalt mede het zorgaanbod door TO&E; - Is voorzitter en notulant van het zorgteam en het zorgadviesteam; - Heeft een adviesfunctie voor docenten, ouders en basisscholen; - Heeft contacten met de interne/externe hulpverlening; - Coördineert zorg omtrent de LWOO leerlingen; - Coördineert de uitvoering van het Zorgarrangement; - Draagt zorg voor de uitvoering van de afspraken die op het niveau van het samenwerkingsverband zijn gemaakt en die passen binnen het beleid van Passend Onderwijs. - Informeert en rapporteert de teamleiders. - Houdt de administratie van de zorg bij. - Neemt deel aan bovenschools zorgoverleg. De remedial teacher De remedial teacher is een docent met een speciale taak en een speciale opleiding. Hij/zij verzorgt remedial teaching programma s voor Nederlands en de MVT, rekenen/wiskunde en metacognitieve vaardigheden (studievaardigheden). De taakomschrijving van de remedial teacher - Geeft spellingslessen, Nederlands en Engels aan leerlingen met taalproblemen; - Geeft ondersteuning bij de moderne vreemde talen op het gebied van spelling, grammatica, aanleren van vocabulaire en leesvaardigheid; - Begeleidt leerlingen aan de hand van op het probleem toegesneden materiaal; - Begeleidt leerlingen en geeft wiskunde RT aan leerlingen die problemen hebben met het volgen van de wiskundestof; - Brengt de problematiek binnen Hooghuis Heesch in kaart; - Adviseert over het te voeren RT-beleid; - Inventariseert om de 10 weken de vraag naar RT; - Inventariseert mogelijke programma s; - Doet voorstellen aan het team en adviseert over de in te voeren RT programma s; - Voert in en houdt RT programma s op peil; - Screent en test de door teamleider/mentor aangegeven leerlingen en deelt evt. in groepen in en zet vervolgacties op (nulmeting en eindmeting); 7

8 - Roept leerlingen op die door de teamleider/mentor zijn aangegeven; - Rapporteert/overlegt met betrekking tot de voortgang van de betreffende leerling aan teamleider, mentor en/of vakdocenten; - Fungeert als aanspreekpunt en vraagbaak voor vakdocenten; - Biedt ondersteuning aan docenten door het begeleiden van docenten die lesgeven aan leerlingen met taal- en/of rekenproblemen. - Doet verslag van intakegesprek, RT-periode en eindtoets met advies in het leerlingdossier SOM Today. De decaan De decaan is een docent met een speciale taak en een speciale opleiding. Hij/zij begeleidt leerlingen bij het samenstellen van een vakkenpakket of de loopbaankeuze, organiseert en coördineert projecten op het terrein van de aansluiting onderwijs-arbeid (arbeidsoriëntatie), adviseert uitstroom naar ander (vervolg)onderwijs c.q. arbeidsmarkt. De taakomschrijving van de decaan: - Verzorgt voorlichtingsbijeenkomsten voor ouders/verzorgers en leerlingen en stelt zich op de hoogte van ontwikkelingen die van belang kunnen zijn voor de interne voorlichting; - Stelt materiaal samen en licht dit materiaal toe aan vakdocenten en mentoren in het kader van de loopbaanbegeleiding in het geheel van schoolactiviteiten; - Draagt zorg voor de deskundigheidsbevordering van de vakdocenten en mentoren op het terrein van de LOB; - Adviseert het management over het loopbaanoriëntatie- en begeleidingsbeleid; - Verzamelt van alle voor de loopbaanoriëntatie en begeleiding relevante gegevens; - Bewaakt de schoolloopbaan van de leerling; - Woont regionale en landelijke decanenbijeenkomsten bij en geeft de relevante informatie hiervan door aan docenten; - Geeft leiding aan de vakkenpakketkeuzen in leerjaar 2 en 3; - Heeft contacten met ROC s en HAVO s uit de regio. De schoolmaatschappelijk werker De schoolmaatschappelijk werker is verbonden aan school maar heeft een andere werkgever. De schoolmaatschappelijk werker begeleidt leerlingen met psychosociale problemen. De taakomschrijving van de schoolmaatschappelijk werker: - Ondersteunt en begeleidt docenten en directie bij de aanpak van psychosociale problemen van leerlingen; - Verleent psychosociale hulp aan leerlingen en ouders/verzorgers; - Levert concrete en informatieve hulp aan school; - Signaleert, behartigt belangen en preventie in het algemeen; - Stelt een duidelijk behandelplan op waar nodig; - Bespreekt leerlingen in het zorgteam; - Draagt zorg voor de terugkoppeling m.b.t. het zorgtraject naar mentoren en teamleider; - Meldt leerlingen altijd bij de zorgcoördinator; - Verwijst eventueel door naar specialistische hulp; - Heeft een adviserende rol naar docenten, mentoren, teamleider en/of ouders. 8

9 De leerplichtambtenaar De leerplichtambtenaar is verbonden aan school, maar heeft een andere werkgever. De leerplichtambtenaar houdt zich bezig met het schoolverzuim. Daarvoor is er nauw contact met de teamleiders en de receptioniste die bijhoudt welke leerlingen er verzuimen. De school en de leerplichtambtenaar van het Regionaal Bureau Leerplicht Brabant Noordoost volgen de richtlijnen en wettelijke kaders welke in april 2011 zijn vastgelegd in de cahiers Verlofregeling en Protocol schoolverzuim van het Regionaal Bureau Leerplicht Brabant Noordoost. De leerplichtambtenaar voert drie maal per jaar preventieve gesprekken met leerlingen welke veel afwezig/ziek zijn geweest. Daarnaast neemt de leerplichtambtenaar deel aan het Zorg Adviesteam van Hooghuis Heesch. De begeleider zorgarrangement intern licht: De begeleiding wordt verzorgd door een docent of onderwijs assistent met een speciale taak. Hij/zij begeleidt de leerling met het zorgarrangement ondersteund door een ambulant begeleider. Taakomschrijving van de begeleider zorgarrangement intern licht: -Neemt actief deel aan begeleiding gesprekken, intake en evaluatie gesprekken; -Stelt samen met de ambulant begeleiding doelen op voor de begeleiding; -Onderhoud contacten met ambulant begeleiding, ouders, leerling en school; -Communiceert handelingsadviezen tijdens leerlingbespreking naar het team; -Monitort de voortgang van de leerling; -Koppelt dit terug naar zorg coördinator en mentor; -Is betrokken bij het opstellen van het OPP en verzorgt mede de aanvraag Extra Ondersteuning in samenspraak met mentor en andere betrokkenen. De vertrouwenspersoon De vertrouwenspersoon is een docent met een speciale taak. Hij/zij heeft voor deze taak een cursus gevolgd en volgt jaarlijks de nascholingsbijeenkomsten voor vertrouwenspersonen. De vertrouwenspersoon kan benaderd worden door ouders, leerlingen, medewerkers van Hooghuis Heesch en naasten van leerlingen. Hij/zij gaat vertrouwelijk om met de ontvangen gegevens en zet vervolgens de daarvoor nodige zorg uit. Coördinator passend onderwijs: De coördinator passend onderwijs is een docent met een speciale taak. Hij/zij heeft vanuit de master Special Education Needs expertise opgedaan. Taakomschrijving van de Coördinator passend onderwijs: - Monitoring van de schakelklassen in de onderbouw; - Methodiek in de schakelklas te waarborgen; - Inventariseren van hulpvragen van zowel leerling als docent; - Draagt zorg voor het plaatsen van expertise op de juiste plaatsen; - Ondersteunen van docenten; - Ondersteunen van mentoren in het opzetten van handelingsplannen, OPP en bij het aanvragen van Extra Ondersteuning en het evalueren hiervan; - Monitoren van de leerling die geschakeld zijn; - Onderhoud contact met management, ambulante begeleiding en mentoren; - Maakt onderdeel uit van uitbreiden van de expertise in het docenten team; 9

10 Medewerker Team Expertise en Onderzoek De medewerker(s) van TO&E van het Hooghuis voert het zorgarrangement uit dat jaarlijks met het TO&E wordt afgesproken. Deze medewerkers (psychologen en orthopedagogen) zijn opgeleid voor de zorg die ze verlenen. De taakomschrijving van de medewerker van TO&E: - Uitvoeren van het zorgarrangement; - Schrijven van begeleidingsplannen voor de gegeven zorg; - Evalueren van de gegeven zorg; - Vastleggen van de resultaten van de geboden zorg; - Overleggen met de zorgcoördinator over de praktische uitvoering het zorgarrangement; - Verzorgen van brieven en/of mailtjes naar ouders/mentoren over de geboden zorg en/of adviezen n.a.v. de geboden zorg Het zorgadviesteam (ZAT) Wanneer blijkt dat de zorg voor een leerling dusdanig groot is dat er meer externe partners nodig zijn om het juiste hulpaanbod te creëren, kan de leerling door de mentor aangemeld worden voor het ZAT. Deze aanmelding gebeurt bij de zorgcoördinator met het leerlingbesprekingsformulier. Voor bespreking binnen het ZAT moeten de ouders toestemming geven aan de mentor om hun kind te bespreken. In het ZAT participeren dezelfde functionarissen als het ZT, aangevuld met de leerplichtambtenaar en de schoolverpleegkundige. Waar nodig zijn overige partners (bijv. politie, GGZ, jeugdpreventie werker, vertegenwoordiger Basisteam Jeugdzorg) en de ouders oproepbaar Samenwerking met ouders en leerling Het contact met de ouder(s) / verzorger(s) wordt erg op prijs gesteld. Ouders/verzorgers kunnen gesprekken aanvragen bij de vakdocent, mentor, zorgcoördinator, decaan of een lid van de schoolleiding. Als er vragen zijn over het kind of de begeleiding van het kind, dan graag altijd eerst contact opnemen met de mentor. Deze is het eerste aanspreekpunt voor de ouders. Verloopt alles normaal, zien ouders en mentoren elkaar tijdens de ouderavonden. Ouders kunnen de mentor bij voorkeur bereiken op school tussen en uur op maandag t/m vrijdag m.u.v. dinsdagmiddag, dit is de vaste vergadermiddag. Daarnaast is de mentor bereikbaar via . Op het Hooghuis, Locatie Heesch worden voortdurend beslissingen genomen. Beslissingen die direct te maken hebben met het onderwijs dat wordt gegeven, bijvoorbeeld over de keuze van een lesmethode, projecten of de klassenindeling. Maar vooral beslissingen die betrekking hebben op de leerlingen worden ouders mee genomen in het traject ronden extra begeleiding. Hierbij kunt u denken aan het opstellen van een OPP. Wanneer een leerling besproken word tijdens de leerlingbespreking of zorgteam worden ouders wel op de hoogte gesteld. Wanneer de leerling word voorgedragen in het ZAT moeten ouders en leerling vooraf toestemming verlenen. Van alle gesprekken word verslag gedaan in ons digitale leerling volg systeem. En ouders mogen aanvragen het dossier in te zien. Verder wordt er veel zorg besteed aan de privacy van de leerling. Met name wanneer een leerling met meerdere partijen wordt besproken is er aandacht om alleen de relevante informatie te delen. 10

11 Wij verwachten van ouders, gedurende de volledige schoolperiode, een bijdrage in de ondersteuning van de leerling met als doel een succesvolle afronding van zijn of haar schoolloopbaan binnen het VMBO. Vanwege het hierboven genoemde doel is een open communicatie tussen alle betrokken partijen van groot belang Beschikbare protocollen in het kader van ondersteuning De school voorziet in onderstaande protocollen: Dyslexieprotocol Dyscalculieprotocol Pestprotocol Verzuimprotocol Protocol LWOO Protocol Arrangementen Deze protocollen zijn te vinden als bijlage bij dit schoolondersteuningsprofiel. Protocol medisch handelen en handelen bij ziekte (definitieve versie volgt) 11

12 4 Inhoud van de ondersteuning 4.1 Basisondersteuning Binnen het samenwerkingsverband van middelbare scholen in Oss, Uden, Veghel en Bernheze zijn afspraken gemaakt over de basisondersteuning die alle scholen aanbieden aan leerlingen. De afspraak over de kwaliteit van het onderwijsproces luidt als volgt: De scholen van SWV VO dragen zorg voor een kwalitatief goede primaire onderwijsomgeving, waarin voldoende aandacht is voor preventie van leer-, sociaalemotionele en gedragsproblemen. Er wordt op een passende wijze omgegaan met verschillen tussen leerlingen, zodat zowel de leerlingen die extra instructie nodig hebben als de leerlingen die gebaat zijn bij verrijking of verdieping (ten opzichte van het schoolniveau) bediend worden. Hieronder staat schematisch weergegeven op welke thema s basisondersteuning wordt geboden binnen dit samenwerkingsverband en hoe deze school daar uitvoering aan geeft. De activiteiten en voorzieningen binnen de basisondersteuning worden door de school georganiseerd met eigen middelen. Voor de meeste leerlingen is dit voldoende om hun schoolloopbaan op onze school succesvol te doorlopen. Na het overzicht is toelichting te vinden op de activiteiten die in het schema genoemd worden. Ook geeft de school daar toelichting op haar ontwikkelambities 1 t.a.v. de basisondersteuning. De kwaliteit van het reguliere onderwijsproces is voor de overzichtelijkheid niet in onderstaande schema opgenomen. Dit wordt beoordeeld door de onderwijsinspectie. Meer informatie hierover is te vinden op A Thema s in de basisondersteuning Ondersteuning aan leerlingen met leerproblemen, o.a. bij ernstige lees- en/of spellingsproblemen en dyslexie, ernstige rekenproblemen en dyscalculie, en problemen in de informatieverwerking, concentratie en planning. Concretisering van de afspraken in het samenwerkingsverband Volgen en signaleren van leerlingen met leerproblemen. Ondersteuning gericht op het versterken van de taalvaardigheid. Werken met en volgens protocol dyslexie: faciliteiten en hulpmiddelen. Ondersteuning gericht op het versterken van de rekenvaardigheid. Werken met en volgens protocol dyscalculie: faciliteiten en hulpmiddelen. Begeleiden van leerlingen bij het leren leren. Hoe de school hier werk van maakt (preventief en licht curatief) Teamscholing in 7-tal plenaire zorgbijeenkomsten Taaltraining; 1 lesuur p/w ingeroosterd voor leerjaar 1 en 2 Zie bijlage Rekentraining: 1 lesuur p/w ingeroosterd voor leerjaar 1 en 2. 2 lesuren p/w ingeroosterd voor leerjaar 3 Zie bijlage Preventief: vast thema mentorles 1 lesuur p/w leerjaar 1, 2 en 3. Waar nodig: huiswerkbegeleiding door alle mentoren. Ontwikkel -ambitie 12 1 Alle scholen in het samenwerkingsverband moeten voldoen aan de norm voor basisondersteuning. Ontwikkelambities hebben betrekking op de activiteiten die de school uitvoert om de kwaliteit van de basisondersteuning verder te verhogen.

13 Aandacht voor leerlingen die op specifieke leergebieden extra instructie en begeleiding nodig hebben. Aandacht voor leerlingen die op specifieke leergebieden extra uitdaging nodig hebben. Verlengde instructie tijdens de les. Waar nodig: huiswerkbegeleiding door alle mentoren. B Ondersteuning aan leerlingen met sociaal-emotionele problematiek en internaliserende gedragsproblemen 2, o.a. milde vormen van angst en onzekerheid, zoals faalangst, examenvrees en keuzeproblemen, moeite in de sociale omgang met leeftijdsgenoten en volwassenen, en belemmeringen door een gebrek aan onderwijsmotivatie. Concretisering van de afspraken in het samenwerkingsverband Signaleren van leerlingen met sociaal-emotionele problematiek en/of internaliserende gedragsproblemen. Begeleiding van leerlingen met faalangst/examenvrees. Ondersteuning van leerlingen met keuzeproblemen. Ondersteuning bij het ontwikkelen en versterken van sociale vaardigheden. Hoe de school hier werk van maakt (preventief en licht curatief) Teamscholing in 7-tal plenaire zorgbijeenkomsten Faalangstreductie training voor leerlingen die vanuit SOVA training zijn aangemeld. Mentoren kunnen ook leerlingen aanmelden; na screening en intake door deskundige van TO&E nemen de leerlingen deel aan de training. In leerjaar 4 vind er een examenvreestraining plaats gedurende 10 wekelijkse bijeenkomsten. Deze wordt verzorgd door een deskundige van TO&E i.s.m. IB-er Hooghuis Heesch. De training wordt gegeven voor leerlingen die na aanmelding en overleg instappen. Tijdens de mentorlessen van leerjaar 2 en 3 worden er gesprekken gevoerd en digitale vragenlijsten ingevuld om leerlingen te ondersteunen bij het samenstellen van hun vakkenpakket. Leerjaar 1: SOVA training Schakelklas leerjaar 1&2 tijdens de mentorles SOVA opdrachten. Ontwikkel -ambitie Aandacht voor het bevorderen van schoolmotivatie. Themabijeenkomsten Onderbouw C Ondersteuning als er bij de leerling sprake is van externaliserende 3 gedragsproblemen, o.a. bewegingsonrust, impulsiviteit, mild opstandig gedrag, en problemen in de sociale afstemming (ongepast gedrag). Concretisering van de afspraken in het samenwerkingsverband Signaleren van leerlingen met externaliserende gedragsproblemen. Aandacht voor het bevorderen van sociale veiligheid in de groep/school. Aandacht voor het voorkomen van gedragsproblemen in en buiten de klas. Hoe de school hier werk van maakt (preventief en licht curatief) Teamscholing in 7-tal plenaire zorgbijeenkomsten SOVA lessen, stilteruimte voor leerlingen met aantoonbare noodzaak tijdens de pauzemomenten. Preventieve gespreksvoering tijdens de mentorles. Inzet zorgstructuur bij signalering. Ontwikkel -ambitie 2 Internaliserend wil zeggen dat het probleemgedrag naar binnen, op zichzelf, gericht is. 3 Externaliserend wil zeggen dat het probleemgedrag naar buiten, op anderen, gericht is. 13

14 Maatregelen voor leerlingen die tijdelijk niet in de klas kunnen zijn als gevolg van storend gedrag voor zichzelf of anderen. Inzet 2 speciaal opgeleide docenten D E Ondersteuning aan leerlingen met lichamelijke beperkingen, o.a. bij milde auditieve, visuele of motorische beperkingen, bij milde spraaktaal belemmeringen, en bij milde belemmeringen als gevolg van een medische conditie. Concretisering van de afspraken in het samenwerkingsverband Werken met en volgens een protocol medisch handelen en handelen bij ziekte. Fysieke toegankelijkheid van het gebouw voor leerlingen met een lichamelijke beperking. Beschikbaarheid van hulpmiddelen en aangepast lesmateriaal voor leerlingen met een lichamelijke beperking. Begeleiding van leerlingen met spraaktaal belemmeringen. Samenwerking met ketenpartners in de signalering en begeleiding van leerlingen met fysiek-medische problematiek, bijvoorbeeld GGD en ambulante begeleiding. Hoe de school hier werk van maakt (preventief en licht curatief) Zie bijlage Lift, drempelvrij ingang Leerlingen kunnen naar behoefte beschikken over reeds aanwezige materialen. In alle andere gevallen worden deze besteld. Leerlingen kunnen naar behoefte beschikken over reeds aanwezige materialen. In alle andere gevallen worden deze besteld. Via zorgstructuur, ZAT Ontwikkel -ambitie Ten aanzien van problemen die zich (voornamelijk) afspelen op andere levensgebieden dan het onderwijsproces hebben scholen een signalerende functie in samenwerking met ketenpartners. Concretisering van de afspraken in het samenwerkingsverband Goed functionerende ondersteuningsstructuur in de school. Afstemming met ketenpartners in het ZAT. Hoe de school hier werk van maakt (preventief en licht curatief) Zorgstructuur staat op agenda vergaderingen onderbouw en bovenbouw. Vorming Stuurgroep in Ca. 10 bijeenkomsten ZAT in schooljaar Ontwikkel -ambitie Toelichting op activiteiten in de basisondersteuning In onze basisondersteuning willen wij zo veel mogelijk kinderen de mogelijkheid geven een op een schoolcarrière binnen het reguliere onderwijs/. Wij besteden veel aandacht aan persoonlijke aandacht voor het individuele kind en zijn behoeften. Zowel op cognitieve ondersteuning alsmede sociaal-emotioneel en psychomotorisch zijn binnen de basisondersteuning kunnen we veel bieden. Wij zijn van mening hier passend onderwijs echt aan te kunnen bieden Ontwikkelambities van de school op het gebied van de basisondersteuning Door expertise vergroting binnen ons eigen team willen we onze basisondersteuning versterken om individuele behoeften van leerlingen eerder te signaleren en daar effectief op in te spelen. 14

15 4.2 Extra ondersteuning Extra ondersteuning in de school Als de activiteiten in de basisondersteuning onvoldoende ondersteuning bieden aan de leerling om succesvol te zijn op school, kunnen bij het samenwerkingsverband middelen voor extra ondersteuning aangevraagd worden. Dit is gebonden aan bepaalde voorwaarden. Zodra er een vermoeden is dat een leerling extra ondersteuning nodig heeft zal de zorgcoördinator in samenwerking met de mentor contact opnemen met ouders en leerling om dit te bespreken. Het zorgadviesteam van de school (ZAT) stelt vast welke onderwijsondersteuningsbehoefte de leerling heeft en beschrijft dit in het ontwikkelingsperspectief (OPP). De Commissie Ondersteuningstoewijzing (COT) van het samenwerkingsverband kijkt of aan de voorwaarden voor de toekenning van middelen voor extra ondersteuning is voldaan. Scholen hebben een grote mate van vrijheid in het bepalen hoe zij de extra ondersteuning vorm geven in hun school. Zo kunnen scholen maatwerk bieden voor de leerling passend bij de specifieke kenmerken van leerling en school Samenwerking in het kader van interne extra ondersteuning In het realiseren van extra ondersteuning in de school werken wij samen met de volgende organisaties: Organisatie Visio Expertise op het gebied van leerlingen met visuele belemmeringen. Kentalis / SSOE-De Taalbrug Expertise op het gebied van leerlingen met auditieve en/of communicatieve belemmeringen. Mytylschool Gabriël Expertise op het gebied van leerlingen met fysiek-medische problematiek. Vierland / Vlechtwerk Expertise op het gebied van leerlingen met gedragsproblemen en/of psychiatrische problematiek. Hub Noordbrabant Expertise op het gebied van zeer moeilijk lerende kinderen. De Berkenschutse LWOE Expertise op het gebied van leerlingen met epilepsie en aanverwante neurologische stoornissen. Team Onderzoek & Expertise Team van het samenwerkingsverband met brede expertise op het gebied van didactische en sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen, alsook schoolontwikkeling. Toelichting Ambulante Begeleiding voor leerlingen met een ESM problematiek Ambulante Begeleiding voor leerlingen die chronisch en/of langdurig ziek zijn Ambulante Begeleiding voor leerlingen met een gedragsproblematieken NVT Ambulante Begeleiding voor leerlingen met epilepsie Ondersteuning in training van het team, uitvoering van afgesproken zorg, individuele psychologische hulp verlening voor leerlingen, ondersteuning bij het ZAT, Doorstroom besprekingen, dyslectie en dyscalculie, aanname, Lwooscreening. 15

16 Ondersteuningsteam SWV VO Team van het samenwerkingsverband dat de school kan begeleiden om te komen tot een passend arrangement voor extra ondersteuning. Basisteam Jeugd & Gezin Team van gemeentelijke ketenpartners, dat betrokken is bij signalering en begeleiden van opvoed- en opgroeivraagstukken in het gezin. Ondersteuning in het aanvragen van passend arrangement en het toekennen van arrangementen Ondersteuning maatschappelijk werk op school en overkoepelende ondersteuning naar gezin Ontwikkelambities 4 van de school op het gebied van interne extra ondersteuning Individuele begeleiding van de voormalige LGF leerlingen met behulp van middelen uit het Samenwerkingsverband. Gericht op ondersteuning en versterken van de vaardigheden die de leerlingen nodig hebben bij het succesvol afronden van de VMBO-T opleiding. Trajectbegeleiding voor 14 leerlingen die vanuit de schakelklas overstappen naar de reguliere klassen. De begeleiding bestaat uit 10 bijeenkomsten waarin problemen sociaalemotioneel alsmede cognitief en psycho-motorisch preventief uitgefilterd kunnen worden Als de school (tijdelijk) onvoldoende ondersteuning kan bieden Als ook extra ondersteuning binnen de school onvoldoende is voor de leerling om succesvol te kunnen zijn op school, kan de school een beroep doen op externe voorzieningen in de regio. Het vaststellen van de schooloverstijgende onderwijsondersteuningsbehoefte vindt plaats in het ZAT in nauw overleg met leerling en ouders en ook hier beoordeelt de COT de aanvraag. Op de website van het samenwerkingsverband ( is meer informatie te vinden over de regionale bovenschoolse voorzieningen Ontwikkelambities hebben in deze paragraaf betrekking op de activiteiten die de school uitvoert om leerlingen in de school extra ondersteuning te bieden met middelen van het samenwerkingsverband. Het kan gaan om het versterken van bestaande voorzieningen alsook over het ontwikkelen van trajecten voor nieuwe doelgroepen.

17 5 Bijlagen - Dyslexieprotocol Dyscalculieprotocol Pestprotocol Verzuimprotocol RBLBNO Protocol LWOO Protocol Arrangementen Protocol langdurig zieken Vraag- en antwoordenboekje schakelklas 17

18 18 5.1: PROTOCOL DYSLEXIE JANUARI 2015

19 Inhoudsopgave 1.1 Uitgangspunten pag Definitie dyslexie pag Kenmerken van dyslexie pag Problemen bij lezen pag Problemen bij spellen pag Mogelijk bijkomende problemen pag Specifieke problemen in het voortgezet onderwijs pag De diagnose van dyslexie en de dyslexieverklaring pag Er zijn drie niveaus van de diagnose dyslexie: pag Hoe gaat Hooghuis Heesch om met Dyslexie pag Faciliteiten pag reguliere faciliteiten pag Faciliteiten bij examens pag. 7 19

20 1.1 Uitgangspunten Er heerst een pedagogisch klimaat dat accepteert dat leerlingen verschillen in tempo, talent en temperament. Het beleid op Hooghuis Heesch is erop gericht leerlingen met de diagnose 'dyslexie' de gelegenheid te geven een leerweg te volgen die past bij hun individuele intellectuele capaciteiten. Dit is adaptief onderwijs; het sluit aan bij de leerbehoeften en leercapaciteiten van elke leerling. Het is onderwijs dat elke leerling tot zijn recht laat komen. Dyslexiebeleid is onderdeel van de totale integrale leerlingenzorg vanuit de visie die er is met betrekking tot de volgende vragen: o Hoe gaan wij om met leerlingen met problemen? o Wat verwachten wij van de leerling? o Hoe gaan we in de klas om met verschillen? Uitgangspunt van het beleid is verder dat een dyslectische leerling in aanmerking komt voor remediërende, compenserende en dispenserende maatregelen wanneer officieel dyslexie is vastgesteld en er dus een onderzoeksrapportage en een daarop gebaseerde geldige verklaring van dyslexie kan worden overlegd. Wanneer een dergelijke verklaring is afgegeven, geldt deze voor de gehele schoolloopbaan, dus tot en met het schoolexamen. Voor het centraal schriftelijk eindexamen gelden specifieke, wettelijke regels. 20

21 2.1 Definitie dyslexie De officiële definitie van dyslexie, zoals die door de Stichting Dyslexie Nederland wordt gehanteerd, luidt: Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau. 2.2 Kenmerken van dyslexie Dyslexie is het best omschreven als een combinatie van mogelijkheden en moeilijkheden die het leerproces beïnvloeden bij lezen, spellen, schrijven en vaak ook rekenen. Leerlingen met dyslexie hebben ernstige lees- en/of spellingproblemen die het gevolg zijn van een gebrek aan automatisering en fonologische tekorten. Deze twee laatste componenten worden steeds meer gezien als de kern van het probleem Problemen bij lezen De leesproblemen van dyslectische leerlingen vallen het meest op bij hardop lezen, waarbij het leestempo traag is en de lezer overwegend spellend leest, of waarbij het leestempo hoog is en de lezer overwegend radend leest. Een combinatie van spellend lezen en veel raadfouten komt ook veel voor bij dyslectici. De meeste moeite hebben dyslectici met het onthouden van letters, analyseren en synthetiseren van woorden en het aangeven van de positie van een klank in een woord. En het hersynthetiseren van een woord als bepaalde klanken worden weggelaten of worden toegevoegd Problemen bij spellen De spellingproblemen van dyslectische leerlingen komen het meest tot uiting bij spontane schrijfproducten. Ze maken langdurig veel basale spellingfouten, ze kennen en onthouden weinig tot geen spellingregels en ze corrigeren zichzelf niet. Van de spellingregels die dyslectici wel kennen, weten ze vaak niet wanneer en hoe ze deze moeten toepassen. Dyslectische leerlingen schrijven vaak onleesbaar en ze maken veel doorhalingen. Bij kinderen die wel leesbaar schrijven, valt het trage schrijftempo op. Verder valt op dat dyslectische kinderen weinig leerstrategieën kennen en vaak niet de meest efficiënte kiezen. Dat komt omdat ze te weinig instructie krijgen in leerstrategieën en de instructie blijft op een te abstract niveau. De instructie is vaak alleen auditief, terwijl dyslectici behoefte hebben aan visuele ondersteuning. 21

22 Mogelijk bijkomende problemen Een trage verwerkingssnelheid van (talige) informatie als gevolg van een algemeen automatiseringsprobleem. De prestaties nemen af bij dubbeltaken en bij werken onder tijdsdruk. Dit is vooral goed te zien in toetssituaties. Niet begrijpen van complexe vragen, terwijl ze het antwoord wel weten. Moeite hebben met plannen en vasthouden van de volgorde van denkstappen. Onthouden van meervoudige instructies, terwijl ze de afzonderlijke taken wel kunnen uitvoeren. Dit komt doordat dyslectici vaak een beperkt korte termijn geheugen hebben. Het onthouden of ophalen van namen uit het geheugen. Dit is bijvoorbeeld een probleem bij topografie. De snelheid waarin auditieve of visuele informatie wordt verwerkt in het brein is trager. Dit uit zich door moeite te hebben met overschrijven van het bord en (snel) opschrijven van informatie die gedicteerd wordt door een leerkracht. Een stoornis in de spraak-taalontwikkeling, zoals woordvindingsproblemen. Een zwak ontwikkelde fijne motoriek; een onleesbaar handschrift. Rekenproblemen. Moeite met sommige aspecten van rekenen zoals bij het leren van tafels, getallen omdraaien, snel hoofdrekenen, klokkijken Specifieke problemen die in het voortgezet onderwijs voorkomen Problemen met lezen en/of spellen op woordniveau in het Nederlands en in de moderne vreemde talen (nieuwe klank-tekenkoppelingen, ingewikkelde spellingsafspraken). Problemen met het snel en accuraat lezen (decoderen) van teksten bij alle vakken. Problemen met het snel en accuraat spellen (coderen) bij functioneel schrijven bij alle vakken. Problemen met taken, vakken en situaties die een beroep doen op de geletterdheid. Frustratie van talent door onvoldoende geletterdheid. Problemen met het behalen van schoolse kwalificaties in overeenstemming met de aanleg. Problemen met het sociaal-emotioneel functioneren en de taakwerkhouding van de leerling. Waar de aanpak van dyslexie in het basisonderwijs nog sterk zit op remediëren, vraagt de leerling in het voortgezet onderwijs ook om compenseren en dispenseren. De leerling moet leren omgaan met zijn of haar dyslexie. 2.3 De diagnose van dyslexie en de dyslexieverklaring Het diagnostisch onderzoek naar dyslexie en het afgeven van een dyslexieverklaring ligt in handen van psychologen en orthopedagogen op het niveau van GZ- psychologen met een erkende bekwaamheidsregistratie in de psychodiagnostiek. 22

23 2.3.1 Er zijn drie niveaus van de diagnose dyslexie: 1- De onderkennende diagnose: het toewijzen van een leerling aan de categorie dyslexie op basis van een aantal objectief waarneembare kenmerken van het probleem, criterium van de achterstand en de didactische resistentie. 2- De verklarende diagnose: een samenhangend beeld van de factoren die ten grondslag liggen aan de dyslexie en de eventueel compenserende en belemmerende factoren. Mogelijke factoren kunnen zijn: fonologische tekorten, tekort in de toegankelijkheid van taalkennis, problemen met het werkgeheugen en erfelijkheid. 3- De indicerende of handelingsgerichte diagnose: De globale richtlijnen voor een aanpak die de indicerende diagnose vormen worden gebaseerd op: De onderkennende en de verklarende diagnose en de daarvan afgeleide specifieke pedagogische- didactische behoeften m.b.t. lezen en spellen De analyse van de onderwijsbelemmeringen die het gevolg zijn van de dyslexie Het eventuele samengaan van de dyslexie met andere leer- gedrag- en ontwikkelingsstoornissen (comorbiditeit) Een diagnosticus vermeldt in een dyslexieverklaring zijn bevindingen op het gebied van de onderkennende, verklarende en indicerende diagnose. Leerlingen met een dyslexieverklaring hebben recht op specifieke maatregelen of faciliteiten. Een dyslexieverklaring is onbeperkt geldig. Het kan wenselijk zijn bepaalde onderdelen van de verklaring na verloop van tijd aan te passen aan de dan geldende omstandigheden met het oog op veranderingen in aanpak en faciliteiten. 23

24 3.1 Hoe gaat Hooghuis Heesch om met Dyslexie Een leerling die in het bezit is van een dyslexieverklaring, heeft recht op de faciliteiten die wij als school (kunnen) bieden (zie paragraaf 3.2 Faciliteiten). Een leerling kan dyslexieverdacht zijn. Dit kan blijken uit het dossier (inclusief warme overdracht vanuit het basisonderwijs) dat bij aanmelding van een leerling wordt opgesteld. Het kan ook blijken uit het screeningsonderzoek dat bij elke aangemelde leerling afgenomen wordt. Bij dyslexieverdachte leerlingen getoetst volgens het Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs. Deze toetsing wordt gedaan door specialisten van het Team Onderzoek & Expertise van Het Hooghuis. Indien het vermoeden van dyslexie bevestigd wordt, wordt er met hardnekkigheidstraining gestart. Deze training duurt een half jaar en in dit halve jaar krijgt de leerling wekelijks RT aangeboden, gericht op remediëring van de gevonden problematieken. Wanneer er na een half jaar geen vooruitgang is geboekt, wordt ouders geadviseerd verder onderzoek te laten doen. Aan twee criteria, benodigd voor een dyslexieverklaring, wordt dan al voldaan, namelijk de aanwezigheid van een achterstand en didactische resistentie. Wanneer een leerling in het traject van de hardnekkigheidstraining zit, heeft een leerling recht op de faciliteiten zoals beschreven in paragraaf 3.2. Als uit de hardnekkigheidstraining geen dyslexie blijkt, vervalt direct het recht op de beschreven faciliteiten. Wanneer uit de hardnekkigheidstraining wel de mogelijke aanwezigheid van dyslexie aangetoond is, heeft de leerling na afronding van de hardnekkigheidstraining nog een half jaar recht op de faciliteiten voor dyslectische leerlingen. In dit half jaar dient een leerling een officiële dyslexieverklaring te krijgen om gebruik te mogen blijven maken van de faciliteiten. Wanneer een leerling na dat halve jaar niet in het bezit is van een officiële dyslexieverklaring vervallen de faciliteiten. 3.2 Faciliteiten Reguliere faciliteiten Leerlingen met een dyslexieverklaring krijgen een dyslexiepas van school. Op deze pas staat wat een leerling van een docent mag verwachten en wat de docent van de leerling mag verwachten. Deze dyslexiepas moet tijdens de lessen en toetsen zichtbaar op de werkplek van de leerling aanwezig zijn. Leerlingen met een dyslexieverklaring krijgen hiervoor, waar nodig en gewenst, begeleiding. Deze begeleiding is specifiek gericht op het omgaan met dyslexie. De begeleiding gebeurt door de remedial teacher (RT er) van school of een orthopedagoog/psycholoog van Het Hooghuis. De begeleider (be)schrijft het begeleidingsverloop. Alle docenten krijgen in het begin van het schooljaar een overzicht van alle leerlingen met een dyslexiepas. Leerlingen krijgen 25% extra tijd voor toetsen. Ter beoordeling van de verantwoordelijke docent kan méér tijd gegeven worden. Tijdens het examen is dit niet mogelijk, daaraan zit de wettelijke 25% vast. 24

25 Leerlingen mogen gebruik maken van computer-spraak-software (Claroread). Deze software kan gebruikt worden om teksten voor te laten lezen. Dit kan lesstof zijn, maar ook toetsen. Leerlingen dienen voorafgaand aan een toets zelf bij docenten aan te geven wanneer zij getoetst willen worden met behulp van gesproken ondersteuning. Leerlingen met een dyslexieverklaring worden anders beoordeeld tijdens toetsen. Spellingsfouten worden minder zwaar beoordeeld. Dit betekent voor het vakgebied Nederlands dat dyslectische leerlingen van leerjaar 1 t/m 3 niet beoordeeld worden op spellingfouten, tenzij het gaat om een spellingsoefening/dictee. Voor de moderne vreemde talen geldt dat spellingfouten niet fout worden gerekend, wanneer het woord voldoende herkenbaar is geschreven. Wanneer dit onvoldoende is, ter beoordeling van de docent, zal het woord niet goed gerekend worden. Wanneer er sprake is van een grammaticale fout (bijv. het vergeten van een s bij Engels meervoud) wordt dit ook fout gerekend. Leerlingen met dyslexie dienen bovenaan het antwoordblad van hun toets een hoofdletter D te zetten, zodat een docent bij het corrigeren van de toets rekening kan houden met de aangepaste regels voor normering. Wanneer er sprake is van een onvoldoende handschrift van een leerling, kan er in overleg besloten worden om een leerling te laten typen bij een toets Faciliteiten bij examens De onder paragraaf beschreven faciliteiten gelden alleen voor leerlingen welke tijdens de examens ook daadwerkelijk beschikken over een officiële dyslexieverklaring en komen boven op de faciliteiten zoals beschreven in paragraaf Leerlingen met een dyslexieverklaring mogen tijdens de examens werken met een computer. Vooraf wordt duidelijk met de leerling afgesproken waar hij/zij gebruik van maakt. Dit wordt ook kortgesloten met de vakdocenten, examensecretaris en de zorgcoördinator. Extra hulpmiddelen, zoals een daisyspeler, kunnen bij de examens alleen gebruikt worden, indien de leerling dit hulpmiddel gedurende langere tijd daarvoor ook al gebruikt heeft. 25

26 5.2: PROTOCOL DYSCALCULIE JANUARI

27 Dyscalculieprotocol Hooghuis Heesch Doelstelling dyscalculieprotocol In de praktijk is de grens tussen ernstige rekenwiskunde-problemen en dyscalculie moeilijk te trekken. Alleen met extern diagnostisch onderzoek en vervolgens een periode van intensieve, deskundige begeleiding kan worden vastgesteld of het gaat om ernstige rekenwiskunde-problemen of om dyscalculie. In het onderwijs hebben we te maken met gradaties van stagnatie in de rekenwiskundige ontwikkeling van individuele leerlingen. Wanneer de stagnatie dusdanig is en er sprake is van hardnekkigheid kan een daartoe bevoegde persoon via een onderzoek bepalen of er sprake is van dyscalculie. De erkenning van dyscalculie krijgt steeds meer vorm en vanuit het Ministerie van Onderwijs en Cultuur (OC&W) is er inmiddels een protocol voorhanden hoe er binnen het Voortgezet Onderwijs omgegaan dient te worden met dyscalculie. Hierin zijn er richtlijnen en wettelijke kaders aangegeven, waar we als school naar dienen te handelen. Het doel van het protocol is: - Het verhogen van de kwaliteit van de begeleiding van leerlingen met dyscalculie; - Helderheid geven aan alle betrokkenen over het gevoerde beleid inzake dyscalculie. Achtergronden, afbakening en plaatsbepaling In dit hoofdstuk positioneren wij het protocol te midden van opvattingen in en resultaten van (lopend) wetenschappelijk onderzoek. Wij hebben gekozen voor de belangrijkste recente ontwikkelingen. We gaan achtereenvolgens in op het leren in interactie en ontwikkelingen binnen de neurobiologische en neuropsychologische wetenschappen, de orthopedagogiek en de vakdidactiek. De meningen zijn verdeeld over wat wordt verstaan onder dyscalculie. Er is geen eenduidige verklaring over de oorzaken van dyscalculie en over welke kindkenmerken hierbij in het geding zijn. Hierdoor is het moeilijk onderscheid te maken tussen twee soorten problemen. Enerzijds zijn er ernstige rekenwiskunde-problemen die uitsluitend ontstaan door specifieke kindkenmerken. Anderzijds zijn er problemen die ontstaan door onvoldoende of een gebrekkige afstemming van het onderwijs op specifieke onderwijsbehoeften van de leerling. Elk van beide vraagt om specifieke afstemming en deskundige begeleiding. 27

28 Werkdefinitie: Ernstige rekenwiskunde-problemen ontstaan wanneer het gedurende langere tijd niet lukt om de juiste afstemming te realiseren van het onderwijsaanbod op de onderwijsbehoeften van de leerling. Wij spreken van dyscalculie als ernstige rekenwiskunde-problemen ontstaan ondanks tijdig ingrijpen, deskundige begeleiding en zorgvuldige pogingen tot afstemming. De problemen blijken hardnekkig te zijn. De rekenwiskundige ontwikkeling van de leerling wordt waarschijnlijk belemmerd door kindfactoren. Wat doet Hooghuis locatie Heesch met dyscalculie? Begeleiding Leerlingen met een dyscalculieverklaring mogen deelnemen aan de module omgaan met dyscalculie in het voortgezet onderwijs. Deze module wordt verzorgd door een specialist van Team Onderzoek & Expertise van Het Hooghuis. Tijdens deze module wordt er ingegaan op het omgaan met dyscalculie en dit is dus niet om remediërende opdrachten te maken. De mogelijkheid van remediërende begeleiding is aanwezig, maar dit is voor leerlingen met dyscalculie vaak onvoldoende nuttig. Dit ligt weer in de hardnekkigheid van de problemen. Faciliteiten Leerlingen die in het bezit zijn van een dyscalculieverklaring hebben recht op extra tijd bij het maken van toetsen. Vanuit de richtlijnen van het Ministerie van OC&W is dit ook de enige faciliteit die tot en met het examen ingezet mag worden. Concreet houdt dit in dat leerling bij toetsen 25% meer tijd krijgen ten opzichte van de reguliere toetstijd. Naast extra tijd kan er in overleg met de leerling en de ouders besloten worden om ook gebruik te maken van aanvullende faciliteiten. Voor deze faciliteiten geldt wel dat deze alleen ingezet mogen worden tot aan de examens. Bij examens mag er dus geen gebruik van worden gemaakt. Het is dus raadzaam heel voorzichtig met deze faciliteiten om te gaan. Mogelijke andere faciliteiten: - Gebruik van een tafelkaart - Gebruik van een formuleboekje / spiek boekje - Gebruik van een rekenmachine bij rekenopgaven. Alle leerlingen met een dyscalculieverklaring krijgen een dyscalculiepas waarop staat van welke faciliteiten de leerling gebruik maakt. 28

29 5.3 PESTPROTOCOL 29

30 PESTPROTOCOL HOOGHUIS HEESCH Info over pesten Wat is pesten? We spreken van pesten als dezelfde persoon regelmatig en systematisch bedreigd en geïntimideerd wordt. Pesten is een vorm van geweld en daarmee grensoverschrijdend en zeer bedreigend. Over de redenen waarom mensen zich agressief gedragen, bestaan allerlei theorieën. Volgens de ene theorie is geweld een onontkoombaar verschijnsel, dat op zijn best op een acceptabele wijze kan worden gekanaliseerd, volgens een andere theorie komt geweld voort uit frustratie en kan dit worden voorkomen door ontevredenheid weg te nemen, de agressie opwekkende omgeving om te vormen en reflectie op het gedrag te stimuleren. Een klimaat waarin gepest wordt, tast iedereen aan. In een klas waar gepest wordt, kunnen alle leerlingen en docenten slachtoffer worden. Pestgedrag moet dan ook door iedereen serieus worden genomen. Het lastige is dat veel pestgedrag zich in het verborgene afspeelt, zodat het moeilijk is om er greep op te krijgen. En zelfs als het pestgedrag wordt opgemerkt, weten omstanders niet altijd hoe ze ermee om kunnen gaan. Dat is ook de reden van dit pestprotocol. Docenten en onderwijsondersteunend personeel hebben echter een taak (samen met de ouders en de leerlingen zelf ) bij het tegengaan van pesten. Leerlingen moeten weten dat ze hulp kunnen krijgen van volwassenen in de school en hierom durven vragen. Volwassenen dienen oog te hebben voor de signalen van leerlingen. Ze dienen interesse te tonen en te luisteren naar wat de leerlingen te vertellen hebben. Voor mentoren betekent dit dat ze groepsgesprekken houden, aandacht hebben voor de groepssfeer en het functioneren van individuele leerlingen in de groep. Ze maken afspraken met de klas en zorgen ervoor dat deze afspraken nagekomen worden. Hoe wordt er gepest? Met woorden: vernederen, belachelijk maken schelden dreigen met bijnamen aanspreken gemene briefjes, digitaal pesten Lichamelijk: trekken aan kleding, duwen en sjorren schoppen en slaan krabben en aan haren trekken wapens gebruiken Achtervolgen: opjagen en achterna lopen in de val laten lopen, klem zetten of rijden opsluiten Uitsluiting: doodzwijgen en negeren uitsluiten van feestjes uitsluiten bij groepsopdrachten Stelen en vernielen: afpakken van kledingstukken, schoolspullen kliederen op boeken banden lek prikken, fiets beschadigen Afpersing: dwingen om geld of spullen af te geven het afdwingen om iets voor de pestende leerling te doen. Tussen plagerij en pesten loopt een diffuse grens, die voor ieder persoonlijk verschillend is. Iedereen is gerechtigd zelf aan te geven wat hij als acceptabel beschouwt. 30