toelichting voor leerlingen en ouders / verzorgers dyslexie dyscalculie andere beperkingen

Transcriptie

1 toelichting voor leerlingen en ouders / verzorgers dyslexie dyscalculie andere beperkingen September 2012

2 Inleiding In deze toelichting, die wordt uitgereikt tegelijk met de groene kaart, wordt uitgelegd waar de betreffende leerling binnen onze school op kan rekenen. Enerzijds gaat het hierbij om faciliteiten (meer tijd bij toetsen e.d.), anderzijds om ondersteuning. In het eerste hoofdstuk gaan we in op de groene kaart voor de dyslectische leerling. In het tweede hoofdstuk gaan we in op de groene kaart voor de leerling met dyscalculie. In het derde hoofdstuk gaan we in op de groene kaart voor leerlingen met een andere beperking. 2

3 Dyslexie en de groene kaart Het dyslexieonderzoek en de dyslexieverklaring Als het vermoeden bestaat dat een leerling dyslectisch is, kunnen de ouders/verzorgers een ter zake deskundige psycholoog of een orthopedagoog vragen een dyslexieonderzoek uit te voeren. Tijdens dit dyslexieonderzoek stelt deze deskundige zich over de leerling o.a. de volgende vragen: 1. Ligt het vaardigheidsniveau van lezen op woordniveau en/of spellen opvallend ver onder dat van vergelijkbare leeftijdsgenoten? 2. Is er sprake van een duidelijk gebrek aan nauwkeurigheid en/of snelheid waardoor de leerling verhoudingsgewijs veel fouten maakt? 3. Heeft de leerling in het verleden voldoende leergelegenheid gehad om tot betere prestaties te komen? 4. Is er sprake van een tekort in automatisering, zich uitend in daling van kwaliteit van taak-uitvoering wanneer: a. er twee taken tegelijk verricht moeten worden; b. en/of spellen of lezen moeilijker wordt door bijvoorbeeld onbekende woorden of langere woorden; c. en/of het beroep op automatisering groter wordt door spanning of tijdsdruk? 5. Zijn de problemen hardnekkig: blijft de achterstand bestaan na extra instructie en oefening? Als de deskundige van mening is dat de leerling aan deze vijf criteria voldoet, zal hij een officiële dyslexieverklaring afgeven. In deze verklaring geeft de deskundige aan: dat de leerling dyslectisch is; op welk manieren de leerling in remediërende zin ondersteund kan worden; welke faciliteiten zinvol zijn voor de leerling; of een ontheffing overwogen moet worden. Deze dyslexieverklaring is voor de school van groot belang, omdat de school op basis van die verklaring vaststelt op welke manier zij de leerling zal ondersteunen en welke faciliteiten zij de leerling zal geven. Overigens is het niet zo dat de school verplicht is alle adviezen die in de verklaring genoemd worden, op te volgen: de school bepaalt uiteindelijk zelf welke adviezen zij zal opvolgen. 3

4 De groene kaart voor de dyslectische leerling Als een leerling een dyslexieverklaring heeft, stelt de school op grond van die verklaring een zogenaamde groene kaart vast. Op deze groene kaart wordt beschreven waar de leerling op kan rekenen bij het maken van toetsen. Welke punten op die kaart genoemd worden, hangt af van de adviezen die de deskundige in de dyslexieverklaring gegeven heeft. De school bepaalt echter zelf welke adviezen zij opvolgt en welke niet. In het algemeen kunnen i.v.m. dyslexie de volgende punten op de groene kaart vermeld worden: A. Recht op tijdsduurverlenging: 10 minuten bij een toets van 50 minuten, 30 minuten bij een meeruurstoets. In plaats van tijdsduurverlenging kan de docent bij een toets van 50 minuten ook kiezen voor inkorting van de toets met ongeveer 1/5 deel. De keuze tussen beide mogelijkheden is aan de docent. B. Recht op aangepaste beoordeling van spelfouten (uitgezonderd werkwoordspelling) bij Nederlands en moderne vreemde talen: half zo zwaar als bij andere leerlingen. Als de leerling gebruik maakt van een naslagmogelijkheid of een tekstverwerker met spellingcontrole vervalt dit recht. C. Indien gewenst door de leerling en organisatorisch mogelijk: gebruik van een tekstverwerker met spellingscontrole voor het maken van schrijftoetsen bij talen. D. Indien gewenst door de leerling en organisatorisch mogelijk: toetsen met veel leeswerk worden aangeboden met geluidsondersteuning (digitaal of mondeling). E. Indien gewenst door de leerling en organisatorisch mogelijk: leerling maakt de opgaven mondeling. F. N.v.t. G. N.v.t. Tijdens het centraal examen in het examenjaar kunnen bovengenoemde faciliteiten alleen toegepast worden, als de wet ze mogelijk maakt. Daarom is een aangepaste beoordeling van spelfouten (zie boven: punt B) tijdens het centraal examen van Nederlands en van de moderne vreemde talen niet mogelijk. 4

5 Ontheffingen voor de dyslectische leerling Uitgangspunten Ontheffing verlenen voor een taal is een zeer vergaande maatregel die door de school dan ook alleen wordt toegepast wanneer dat absoluut noodzakelijk is. Onze uitgangspunten hierbij zijn: De school blijft binnen de wettelijke mogelijkheden. Schoolbreed is vastgelegd welke ontheffingen op grond hiervan verleend worden. In voorkomende gevallen kunt u hierover contact opnemen met de teamleider van uw zoon/dochter. De wet geeft de school slechts de volgende mogelijkheden om ontheffing te verlenen van een moderne vreemde taal: o 2G en 2T voor Frans of Duits o Bovenbouw vwo voor de 2 e moderne vreemde taal van het algemene deel. Ontheffing van welke aard dan ook wordt alleen verleend, als naar het oordeel van de teamleider schoolintern blijkt dat de betreffende taal een onacceptabel groot probleem vormt voor de betreffende erkend dyslectische leerling en dit oordeel aan de hand van de officiële dyslexieverklaring onderbouwd kan worden. Volledige of gedeeltelijke ontheffing is geen automatisme en wordt pas verleend nadat de consequenties voor de verdere schoolloopbaan met de ouders en de leerling besproken zijn. Procedure bij het verlenen van ontheffing Als de ouders/verzorgers van mening zijn dat ontheffing overwogen moet worden, nemen zij contact op met de teamleider van hun zoon/dochter; ook is het mogelijk dat vanuit de rapport-vergadering de vraag gesteld wordt ontheffing te overwegen. Voordat een ontheffing verleend wordt, heeft de teamleider een gesprek met de ouders en met de betreffende leerling, met als doel vast te stellen of er daadwerkelijk sprake is van een onacceptabel groot probleem dat alleen opgelost kan worden door de leerling een ontheffing te verlenen. Voorafgaand aan dit gesprek heeft de teamleider de betreffende vakdocent om diens mening gevraagd; tevens zijn de mogelijke consequenties inzake pakketkeuze in hogere leerjaren op een rijtje gezet. Als de teamleider besluit een ontheffing te verlenen, wordt dit in een brief aan de ouders medegedeeld. In deze brief worden de eventuele consequenties van de ontheffing aangegeven. De ouders dienen de brief voor akkoord te ondertekenen. De teamleider bewaart een kopie van de brief in zijn eigen administratie en doet de mentor een kopie toekomen voor diens leerlingendossier. 5

6 Begeleiding van de dyslectische leerling In het eerste leerjaar worden dyslectische leerlingen ondersteund door onze remedial teachers en de dyslexiecoaches. De ondersteuning door deze collega s heeft kortweg tot doel: de leerling te leren hoe hij bepaalde leertaken het beste kan aanpakken; de leerling coachen bij het gebruikmaken van de faciliteiten die hem zijn toegekend op de groene kaart. Indien mogelijk wordt in deze begeleiding aansluiting gezocht bij de adviezen die de externe deskundige in zijn rapport over het dyslexieonderzoek heeft opgenomen. In het tweede en de hogere leerjaren wordt de dyslectische leerling in principe alleen onder-steund door de dyslexiecoach. Deze richt zich met name op het gebruikmaken van de facili-teiten die de leerling zijn toegekend. Het gaat dan echter niet alleen om toetssituaties, maar ook om het functioneren van de leerling in de gewone lessituatie. Bij wijze van uitzondering wordt een dyslectische leerling in het tweede en de hogere leerjaren ondersteund door onze remedial teachers. Als daaraan behoefte bestaat, kunnen de ouders daarover contact opnemen met de teamleider, die de betreffende vraag zal voorleggen aan de remedial teachers. De remedial teachers zullen uiteindelijk beoordelen of ze de leerling met een kort traject kunnen helpen. Indien zij dit niet kunnen, zal de ouders geadviseerd worden eventueel buiten de school ondersteuning in te schakelen. Kurzweil Kurzweil is een computerprogramma dat geschreven tekst omzet in spraak. De dyslectische leerling die hierbij baat denkt te hebben, kan bij de school een licentie huren voor het gebruik van dit programma. De leerling kan het programma thuis gebruiken bij het maken van het huiswerk en het leren voor toetsen. Binnen de school kan de leerling het programma tijdens lessen gebruiken als hij zelf een laptop tot zijn beschikking heeft met een draadloze internetverbinding. Tijdens toetsen kan de leerling het programma alleen gebruiken op een laptop/pc van school; het gebruik van een eigen laptop tijdens toetsen is alleen toegestaan als de betreffende docent daar expliciet toestemming voor heeft gegeven. De school kan niet garanderen dat altijd een laptop/pc beschikbaar is. Nadere informatie over de mogelijkheden om van Kurzweil gebruik te maken worden tijdens de dyslexieouderavond verstrekt. U kunt echter ook contact opnemen met de dyslexiecoach van de locatie. 6

7 Dyscalculie en de groene kaart Het dyscalculieonderzoek en de dyscalculieverklaring Als het vermoeden bestaat dat een leerling dyscalculie heeft, kunnen de ouders/verzorgers een ter zake deskundige psycholoog of een orthopedagoog vragen een dyscalculieonderzoek uit te voeren. Tijdens dit dyscalculieonderzoek stelt deze deskundige zich over de leerling o.a. de volgende vragen: 1. Ligt het vaardigheidsniveau van rekenen en ruimtelijk inzicht opvallend ver onder dat van vergelijkbare leeftijdsgenoten? 2. Is er sprake van een duidelijk gebrek aan nauwkeurigheid en/of snelheid waardoor de leerling verhoudingsgewijs veel fouten maakt? 3. Heeft de leerling in het verleden voldoende leergelegenheid gehad om tot betere prestaties te komen? 4. Is er sprake van een tekort in automatisering, zich uitend in daling van kwaliteit van taakuitvoering wanneer: a. er twee taken tegelijk verricht moeten worden; b. en/of het beroep op automatisering groter wordt door spanning of tijdsdruk? 5. Zijn de problemen hardnekkig: blijft de achterstand bestaan na extra instructie en oefening? Als de deskundige van mening is dat de leerling aan deze 5 criteria voldoet, zal hij een officiële dyscalculieverklaring afgeven. In deze verklaring geeft de deskundige aan: dat de leerling dyscalculie heeft; op welk manieren de leerling in remediërende zin ondersteund kan worden; welke faciliteiten zinvol zijn voor de leerling.. Deze dyscalculieverklaring is voor de school van groot belang, omdat de school op basis van die verklaring vaststelt op welke manier zij de leerling zal ondersteunen en welke faciliteiten zij de leerling zal geven. Overigens is het niet zo dat de school verplicht is alle adviezen die in de verklaring genoemd worden, op te volgen: de school bepaalt uiteindelijk zelf welke adviezen zij zal opvolgen. 7

8 De groene kaart voor de leerling met dyscalculie Als een leerling een dyscalculieverklaring heeft, stelt de school op grond van die verklaring een zogenaamde groene kaart vast. Op deze groene kaart wordt beschreven waar de leerling op kan rekenen bij het maken van toetsen. Welke punten op die kaart genoemd worden, hangt af van de adviezen die de deskundige in de dyscalculieverklaring gegeven heeft. De school bepaalt echter zelf welke adviezen zij opvolgt en welke niet. In het algemeen kunnen in verband met dyscalculie de volgende punten op de groene kaart vermeld worden: A. Bij wiskunde en bij rekenonderdelen van andere vakken recht op tijdsduurverlenging: 10 minuten bij een toets van 50 minuten, 30 minuten bij een meeruurstoets. In plaats van tijdsduurverlenging kan de docent bij een toets van 50 minuten ook kiezen voor inkorting van de toets met ongeveer 1/5 deel. De keuze tussen beide mogelijkheden is aan de docent. Deze verlenging is dus alleen van toepassing bij vakken waarbij gerekend moet worden, voor zover dat in de betreffende toets verlengd wordt. B. N.v.t. C. N.v.t. D. N.v.t. E. N.v.t. F. Het gebruik van rekenmachine, overzicht van formules, regels en stappenplannen (op te stellen in overleg met de eigen docenten). G. N.v.t. In de voorexamenjaren worden bovengenoemde faciliteiten ook verstrekt op basis van een schoolinterne verklaring, afgegeven door een docent die tot taak heeft leerlingen van het eerste leerjaar te testen op vermoedens van dyscalculie. Zo n schoolinterne verklaring van vermoeden van dyscalculie is echter niet voldoende voor het verlenen van de bovengenoemde faciliteiten in het examenjaar. Als een leerling ook in het examenjaar gebruik wil maken van bovengenoemde faciliteiten, zullen de ouders/verzorgers een onderzoek door een psycholoog of orthopedagoog moeten laten uitvoeren. Een verklaring van een psycholoog of orthopedagoog zal tijdens het centraal examen overigens alleen leiden tot verlenging van toetsduur en dan alleen bij vakken waarbij rekenen in het geding is. 8

9 Ontheffingen voor de leerling met dyscalculie Ontheffing verlenen voor een vak is een zeer vergaande maatregel die door de school dan ook alleen wordt toegepast wanneer dat absoluut noodzakelijk is en de wet daartoe de mogelijk-heden geeft. Aangezien de wet geen ruimte geeft ontheffing te verlenen voor vakken waarbij gerekend wordt, kan de school de leerlingen met dyscalculie geen ontheffingen verlenen. Op het moment dat de leerling zijn vakkenpakket kiest voor de bovenbouw, is het uiteraard raadzaam rekening te houden met de mogelijkheden van de leerling en in het bijzonder met de geconstateerde dyscalculie. Begeleiding van de leerling met dyscalculie In het eerste leerjaar worden leerlingen met dyscalculie ondersteund door onze remedial teachers en de dyscalculiecoaches. De ondersteuning door deze collega s heeft kortweg tot doel: de leerling te leren hoe hij bepaalde leertaken het beste kan aanpakken; de leerling coachen bij het gebruikmaken van de faciliteiten die hem zijn toegekend op de groene kaart. Indien mogelijk wordt in deze begeleiding aansluiting gezocht bij de adviezen die de externe deskundige in zijn rapport over het dyscalculieonderzoek heeft opgenomen. In het tweede en de hogere leerjaren wordt de leerling met dyscalculie in principe alleen onder-steund door de dyscalculiecoach. Deze richt zich met name op het gebruikmaken van de facili-teiten die de leerling zijn toegekend. Het gaat dan echter niet alleen om toetssituaties, maar ook om het functioneren van de leerling in de gewone lessituatie. Bij wijze van uitzondering wordt een leerling met dyscalculie in het tweede en de hogere leerjaren ondersteund door onze remedial teachers. Als daaraan behoefte bestaat, kunnen de ouders daarover contact opnemen met de teamleider, die de betreffende vraag zal voorleggen aan de remedial teachers. De remedial teachers zullen uiteindelijk beoordelen of ze de leerling met een kort traject kunnen helpen. Indien zij dit niet kunnen, zal de ouders geadviseerd worden eventueel buiten de school ondersteuning in te schakelen. 9

10 Andere beperkingen en de groene kaart Behalve door dyslexie en dyscalculie kunnen leerlingen uiteraard ook van allerlei andere psychische of fysieke beperkingen tijdelijk of structureel hinder ondervinden bij het functioneren in school, zodat ze gebaat zijn bij extra ondersteuning en/of faciliteiten. Voor zover de beperking niet objectief waarneembaar is, zal de school alleen overgaan tot het verstrekken van faciliteiten op basis van een verklaring van een deskundige, waarin deze aangeeft bij welke faciliteiten de leerling op grond van welke beperking gebaat zou zijn. Op grond van de eigen waarneming dan wel op grond van de verklaring van deskundige zal de school op een groene kaart aangeven welke faciliteiten de leerling verleend worden. Veelal zal het hierbij gaan om verlenging van toetsduur en/of het gebruik maken van een computer. Bij lichamelijke beperkingen die deelname aan de lessen lichamelijke opvoeding onmogelijk maken, wordt voor dit vak tijdelijk of structureel ontheffing verleend. Voor andere vakken kan geen ontheffing verleend worden; wel is het soms mogelijk ontheffing te verlenen voor een bepaald onderdeel van een vak. Voor begeleiding van deze leerlingen zijn veelal de mentor en/of de schoolmaatschappelijk werker de aangewezen persoon. Omdat hier niet in algemene zin valt aan te geven bij welke faciliteiten en/of begeleiding uw kind gebaat is, is overleg hierover met deze perso(o)n(en) van groot belang. Aarzelt u dan ook niet met de mentor, de schoolmaatschappelijk werker of de teamleider in gesprek te gaan over de specifieke situatie van uw kind. 10