Brochure voor stagebiedende instellingen. Pedagogische wetenschappen

Transcriptie

1 Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen Graduate School of Child Development and Education Nieuwe Prinsengracht WS Amsterdam t e. website Brochure voor stagebiedende instellingen Pedagogische wetenschappen

2 VOORWOORD Hartelijk bedankt voor uw interesse in de mogelijkheid om een masterstudent Orthopedagogiek of Forensische Orthopedagogiek een stageplaats te bieden binnen uw instelling. Door middel van deze brochure willen wij u informeren over de plaats van de stage binnen de opleiding, de doelstellingen van de stage, de omvang en tijdsinvestering, de criteria voor een stageplaats en de begeleiding. Mocht u eerder stagiaires van onze opleiding gehad hebben, dan hopen wij dat dit heeft geleid tot een vruchtbare samenwerking. Heeft u nooit eerder stagiaires van onze opleiding gehad, dan hopen wij dat deze brochure voor u aanleiding zal zijn om (op verzoek) een stagiaire te plaatsen. Indien u naar aanleiding van deze brochure vragen heeft kunt uw contact opnemen met een van de stage coördinatoren. Voor Orthopedagogiek is dat mevrouw drs. M.C. Wijnekus (M.C.Wijnekus@uva.nl) Voor Forensische orthopedagogiek is dat mevrouw A. R. van Beek MSc (A.R.vanBeek@uva.nl). Prof.dr. P.F. de Jong Directeur 2

3 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Doelstellingen van de stage Omvang en tijdsverdeling Aanvang en planning Criteria stageplaats Begeleiding Praktijkbegeleiding vanuit de instelling Supervisie Stagebegeleiding door de opleiding Evaluatiemomenten Contactgegevens Universiteit van Amsterdam... 7 BIJLAGEN... 8 Bijlage 1 Leerdoelen van de klinische stage en klinische stage met diagnostiek. 8 Bijlage 2 Leerdoelen van de onderzoeks- en beleidsstage... 8 Bijlage 3 Competentieprofiel stagiaires orthopedagogiek: Klinische stage Bijlage 4 Competentieprofiel stagiaires orthopedagogiek: Onderzoekstages

4 1. INLEIDING De masteropleiding Pedagogische Wetenschappen is gesplitst in drie trajecten, te weten de Orthopedagogiek, Forensische Orthopedagogiek en Opvoedingsondersteuning. De bachelor geeft een goede voorbereiding op deze mastertrajecten. Het traject Opvoedingsondersteuning heeft een eigen afstudeerproject. Deze brochure is dus gericht op de stages binnen de mastertrajecten Orthopedagogiek en Forensische Orthopedagogiek. In de stage binnen het traject Orthopedagogiek kan men kiezen voor een drietal mogelijkheden, de reguliere stage (onderzoek, beleid), een klinische stage (klinische omgeving) of een GZ stage (idem maar aangevuld met 3. In de stage binnen het traject Forensische Orthopedagogiek kan men kiezen voor een drietal mogelijkheden, de onderzoeks- of beleidsstage, een klinische stage (klinische omgeving ) en een GZ stage (idem maar aangevuld met 3 diagnostische casussen). Alle drie de stages zijn minimaal 21 studiepunten. De stage en de scriptie beslaan tweederde van de master en kunnen ook na elkaar worden afgelegd. Om in aanmerking te komen voor de vervolgopleidingen die leiden tot de registraties voor GZ-psycholoog, Orthopedagoog Generalist of Schoolpsycholoog moet de stage aan de ingangseisen van deze opleidingen voldoen. Van de stageplaats wordt dan ook verwacht dat de gelegenheid wordt geboden tot het verrichten van (veel) diagnostische werkzaamheden. De bewerking van de casuïstiek voor de basisaantekening wordt gedaan onder begeleiding van een UvA docent. 2. DOELSTELLINGEN VAN DE STAGE De stage beoogt een reflexieve kennismaking met een wetenschappelijk gefundeerde opvoedkundige beroepsuitoefening te zijn. De student leert hierbij om de in de opleiding verworven wetenschappelijke kennis te integreren in een beroepsmatige setting. Na de stageperiode dient de student te kunnen functioneren als (basis)(ortho)pedagoog. Hieronder wordt verstaan dat de student de basale werkzaamheden ten behoeve van diagnostiek en behandeling uit kan voeren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het afnemen van onderzoeken zoals de WISC-III, het uitvoeren van een geprotocolleerde CGT of dyslexie behandelingen, het schrijven van onderzoeksverslagen en het voeren van adviesgesprekken met ouders en/of leerkrachten. Uiteraard worden deze werkzaamheden gedurende de stageperiode opgebouwd en dient alles onder supervisie te gebeuren. Belangrijk hierbij is dat de student zich bewust is van zijn/haar eigen grenzen en competenties en op het juiste moment de deskundigheid van anderen kan inroepen. Daarnaast is de stage een goede oriëntatie op het toekomstige beroepenveld van de student. Zie voor een overzicht van de leerdoelen van de klinische stage bijlage 1 en van de onderzoeksen beleidsstage bijlage 2. 4

5 3.OMVANG EN TIJDSVERDELING De standaard omvang van de stage bedraagt bij (Forensische) Orthopedagogiek 21 studiepunten(één studiepunt = 28 uur) hetgeen neerkomt op 588 uur. De (forensische) orthopedagogiekstage kan desgewenst worden uitgebreid met nog eens 9 studiepunten (252 uur). De maximale omvang van de stage is 30 studiepunten = 840 uur. Voorbeeld tijdsindeling stage Voor een 21-puntsstage (=588 uur) geldt ongeveer de volgende tijdsverdeling: 1 studiepunt voor schrijven van evaluatieverslagen en bijwonen stagebijeenkomsten op de UVA. 20 studiepunten (560 uur) stageactiviteiten in de instelling. Bij een stage van 24 uur per week, betekent dit een stage van ca. 24 weken. Rekening houdend met vrije dagen / vakantiedagen komt dit neer op een stageperiode van een half jaar. 3.1 Aanvang en planning Hoewel geen sprake is van een vaste periode, waarbinnen de stage gerealiseerd moet worden, vindt het verwerven van een stageplek doorgaans plaats in de periode september tot december. De studenten kiezen voor een stage in de periode januari tot en met juli. Deeltijders kunnen kiezen voor een start in september (na het volgen van de mastermodules in het jaar daarvoor) en verspreiden eventueel de stage uit over een langere periode. Afhankelijk van de mogelijkheden en wensen van de instelling en de student, zijn andere periodes met een andere tijdsverdeling denkbaar. 4. CRITERIA STAGEPLAATS Vanuit de opleiding moet een stage-instelling aan de volgende criteria voldoen: De aard van de instelling waar stage wordt gelopen past binnen de mastertrajecten De stagiaire zal inzicht in de organisatie en het functioneren van de instelling moeten kunnen verkrijgen. De stagebiedende instelling dient minimaal anderhalf uur per veertien dagen praktijkbegeleiding te kunnen garanderen. De stagiaire dient de mogelijkheid te hebben om regelmatig met een gekwalificeerde (ortho)pedagoog/(klinisch) psycholoog mee te lopen. De stage dient betrekking te hebben op werkzaamheden die in principe door universitair afgestudeerde opvoedkundigen (kunnen) worden vervuld. De werkzaamheden zijn van academisch niveau en vergelijkbaar met het toekomstig beroepsniveau. De stagiaire dient in de gelegenheid worden gesteld om werk te verrichten met een grote mate van zelfstandigheid, op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Er dient voldoende variatie in de werkzaamheden te zijn. Dit betekent dat de stagiaire met zoveel mogelijk aspecten van de professie ervaring opdoet. 5

6 Het is van belang dat de stagiaire behandeld wordt als een normale werknemer van de arbeidsorganisatie en daardoor ook geconfronteerd wordt met realistische arbeidsomstandigheden. Studenten die na afronding van hun studie door willen stromen in de opleiding tot GZ-Psycholoog, Orthopedagoog Generalist of Schoolpsycholoog dienen binnen de stage aandacht te kunnen besteden aan diagnostiek, indicatiestelling en behandeling en 3 casussen kunnen uitvoeren. Voordat een stagiaire kan beginnen met de stage zal de stage-instelling ervoor zorg moeten dragen dat de stagiaire een Verklaring Omtrent Gedrag heeft overhandigd, die voldoet aan de specifieke profiel van de stage-instelling. 5. BEGELEIDING 5.1 Praktijkbegeleiding vanuit de instelling Aangezien het accent van de begeleiding ligt op de uitvoering van de taken en het behalen van de professionele en persoonlijke leerdoelen in de instelling, is praktijkbegeleiding vanuit de instelling een absolute voorwaarde voor een stageplaats; minimaal anderhalf uur per veertien dagen. De praktijkbegeleider geeft op grond van zijn plaats binnen de organisatie ondersteuning aan de stagiaire. De praktijkbegeleider is een academisch gevormd pedagoog of orthopedagoog of iemand met een vergelijkbare opleiding en takenpakket. Van hem of haar wordt ondersteuning verwacht bij het realiseren van de leerdoelen van de stagiaire en bij het functioneren binnen de instelling. In het stagecontract wordt vastgelegd dat praktijkbegeleiding tenminste eenmaal per veertien dagen gedurende anderhalf uur zal plaatsvinden. 5.2 Supervisie Een aantal studenten zoekt een stageplaats met het oogmerk om toegelaten te worden tot de opleiding GZ-psycholoog. Zij moeten taken uitvoeren op het terrein van diagnostiek, indicatiestelling en behandeling en onder supervisie van een bevoegd diagnosticus psychodiagnostiek bij een drietal casussen uitvoeren. De student krijgt via onze opleiding vervolgens supervisie bij het bewerken van de casuïstiek ten behoeve van de basisaantekening diagnostiek. 5.3 Stagebegeleiding door de opleiding De stagebegeleiding wordt verzorgd door één of meer docenten. Voor specifieke onderwerpen en activiteiten kunnen vakspecialisten worden ingezet. Na het succesvol afsluiten van de sollicitatieprocedure worden de studenten in groepen ingedeeld op grond van de aard van de stage biedende instelling. In deze stagewerkgroep komen onder andere de volgende thema s aan de orde: Bespreken van de ervaringen en die van anderen Opsporen van problemen die zich bij de stagewerkzaamheden voordoen Aanvullen van lacunes in de kennis of vaardigheden van de studenten Bespreking van de doelstellingen en werkwijzen van de stagebiedende instellingen Bespreking van de voor de praktijk relevante theorieën 6

7 Bespreking van actuele thema s binnen de hulpverlening en preventie Casuïstiekbespreking Oefening van vaardigheden, zoals gespreks- en presentatievaardigheden. 5.4 Evaluatiemomenten Omstreeks halverwege de stageperiode en aan het eind van de stageperiode vinden evaluatiegesprekken plaats tussen de praktijkbegeleider van de instelling, de begeleidende docent en de student. Hiervoor komt de begeleidende docent naar de instelling. Beide gesprekken duren ongeveer één uur. 6. CONTACTGEGEVENS UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Algemene informatie over de opleiding en het verzoek om plaatsing van een stagiaire: Onderwijs- en studentzaken, drs. M. Jongerius tel , studieadviseurs-pow@uva.nl. Specifieke informatie met betrekking tot de differentiaties: Stagecoördinatoren Coördinator van Orthopedagogiek: mw. drs. M.C. Wijnekus (M.C.Wijnekus@uva.nl) en coördinator van Forensische Orthopedagogiek mw. A. R. van Beek MSc (A.R.vanBeek@uva.nl). 7

8 BIJLAGEN Bijlage 1 Leerdoelen van de klinische stage en klinische stage met diagnostiek Kennis en inzicht: De stagiaire heeft een grondige en specialistische kennis en inzicht in: 1. theorieën en modellen, alsmede psychodiagnostische procedures en behandelingsmethodieken die in de specifieke stagecontext relevant zijn. Toepassen van kennis en inzicht De stagiaire is in staat: 2. de in de opleiding verworven wetenschappelijke kennis productief te maken in een beroepsmatige setting. Oordeelsvorming De stagiaire is in staat: 3. wetenschappelijk en ethisch te reflecteren op pedagogische praktijksituaties. 4. overzicht te houden tijdens het proces van diagnostische besluitvorming en behandeling. 5. de juiste ethische en procedurele beslissingen te nemen tijdens het diagnostisch en behandelingsproces. 6. kritisch te reflecteren op de eigen kennisaanspraken en handelwijzen en die van anderen. Vaardigheden De stagiaire beschikt over: 7. vaardigheid op het gebied van observatie, gespreksvoering en rapportage. 8. vaardigheid op het gebied van tests en vragenlijsten die in de stagecontext relevant zijn. 9. vaardigheid op het gebied van het begeleiden/adviseren van groepsleiding/leerkrachten. 10. besef van de grenzen van de eigen competentie, dat wil zeggen kan op het juiste moment de deskundigheid van anderen inroepen en kan zich op het juiste ogenblik onthouden van handelen. Communicatie De stagiaire is in staat 11. op een professionele manier een werkrelatie op te bouwen met een cliënt(systeem). 12. goed te functioneren in een (multidisciplinair) teamverband. Leervaardigheden De stagiaire is in staat 13. tot het aansturen van het eigen leerproces 14. de eigen standpunten te herzien naar aanleiding van feedback uit een praktijksituatie. 15. een begin te maken met het ontwikkelen van interessegebieden en een persoonlijke stijl, waarin normen, waarden en opvattingen geïntegreerd worden. Bijlage 2 Leerdoelen van de onderzoeks- en beleidsstage Kennis en inzicht: 8

9 De stagiaire heeft een grondige en specialistische kennis en inzicht in: 1. theorieën en modellen, alsmede methodologie en statistiek, c.q. beleidsontwikkeling voor zover relevant in de specifieke stagecontext. Toepassen van kennis en inzicht De stagiaire is in staat: 2. de in de opleiding verworven wetenschappelijke kennis productief te maken in een beroepsmatige onderzoeks- of beleidssetting. Oordeelsvorming De stagiaire is in staat: 3. wetenschappelijk en ethisch te reflecteren op de eventuele spanning tussen onderzoeks-, c.q. beleidsbelang enerzijds en cliëntbelang anderzijds. 4. overzicht te houden tijdens het proces van onderzoek, c.q. beleidsontwikkeling. 5. de juiste ethische en procedurele beslissingen te nemen tijdens het onderzoeks-, c.q. beleidsontwikkelingsproces. 6. kritisch te reflecteren op de eigen kennisaanspraken en handelwijzen en die van anderen. Vaardigheden De stagiaire beschikt over: 7. search- en documentatievaardigheid van wetenschappelijke en beleidsmatige literatuur. 8. begrip van onderzoeksliteratuur, c.q. literatuur m.b.t. beleidsontwikkeling (kwaliteitszorg en -verbetering) en de verwerking daarvan in eigen onderzoek. 9. de vaardigheid onderzoeksrapporten, c.q. beleidsstukken te schrijven. 10. voor zover relevant voor de stagecontext: vaardigheid op het gebied van statistische analyses en het opzetten en uitvoeren van alle aspecten van onderzoek. 11. voor zover relevant voor de stagecontext: vaardigheid in methodiekontwikkeling en deskundigheidsbevordering in het kader van kwaliteitszorg. 12. besef van de grenzen van de eigen competentie, dat wil zeggen kan op het juiste moment de deskundigheid van anderen inroepen en kan zich op het juiste ogenblik onthouden van handelen. Communicatie De stagiaire is in staat 13. op een professionele manier om te gaan met cliënten (ouders en kinderen, c.q. opdrachtgevers) 14. goed te functioneren in een teamverband. Leervaardigheden De stagiaire is in staat 15. tot het aansturen van het eigen leerproces 16. de eigen standpunten te herzien naar aanleiding van feedback uit een praktijksituatie. 17. een begin te maken met het ontwikkelen van interessegebieden en een persoonlijke stijl, waarin normen, waarden en opvattingen geïntegreerd worden. Naast deze, vanuit de opleiding geformuleerde, doelstellingen heeft de student bij de stage ook zijn of haar eigen persoonlijke leerdoelen. Deze worden evenals de concretisering van bovenstaande doelen geformuleerd in het stageplan. 9

10 Bijlage 3 Competentieprofiel stagiaires orthopedagogiek: Klinische stage Het competentieprofiel valt uiteen in twee onderdelen: o kennis, vaardigheden en attitudes die halverwege de stage aanwezig moeten zijn wil een orthopedagoog in opleiding goed kunnen functioneren. Dit gedeelte is te gebruiken bij de tussentijdse evaluatie en heeft vooral betrekking op het proces van de stage. o kennis, vaardigheden en attitudes die aanwezig moeten zijn wil een junior orthopedagoog zelfstandig kunnen functioneren. Dit gedeelte is te gebruiken bij de eindevaluatie en heeft vooral betrekking op de eindtermen van de stage. Proces 1. Attitude: o Een respectvolle, klantgerichte houding o Motivatie en betrokkenheid o Leerbaarheid: open staan voor en gebruik maken van feedback o Zelfstandigheid en initiatief o Zelfvertrouwen en vertrouwen in de ontwikkelingsmogelijkheden van anderen 2. Vaardigheden o Adequate omgang met cliënten (ouders en kinderen) en collega s o Samen kunnen werken o Organisatievermogen o Gespreksvaardigheden o Kunnen hanteren van diagnostische middelen 3. Kennis en theoretische diepgang: o Kennis van diagnostische procedures en fasering (intake, inclusief anamnese, hypothesevorming en toetsing, onderzoek, integratie gegevens) o Kennis van behandelingsmethodieken o Kennis van pedagogische, (ontwikkelings)psychologische en psychiatrische theorieën en (behandelings)modellen 4. Verslaglegging o In correct en foutloos Nederlands kunnen schrijven o Teksten kunnen structureren en logisch kunnen opbouwen o Helder en beknopt kunnen formuleren 5. Uitvoering deelbehandeling o Volgens een behandelprotocol kunnen werken en dit protocol kunnen toepassen o Indicaties en contra indicaties voor behandeling kennen o In de behandeling kunnen aansluiten op de sterke en minder sterke kanten van de cliënt 10

11 Eindtermen 1. Attitude Zie ommezijde 2. Vaardigheden o Voorgelegde adviezen overtuigend kunnen brengen o Samenwerkingsprocessen (groepsleiding; leerkrachten) kunnen bevorderen o Het kunnen plannen en organiseren van alle taken van een orthopedagoog o Assertief kunnen optreden en grenzen kunnen aangeven o Het uitvoeren van diagnostisch onderzoek volgens vaststaande procedures o Het vertalen van onderzoeksgegevens naar adviezen, c.q. handelingsplannen o Beheersing van gespreksvaardigheden: luisteren, zich verplaatsen in de boodschap van de ander en de ander volgen; de ander ruimte geven in gesprek, uitnodigend zijn; gevoelens en behoeften van de anderen verwoorden; heldere taal gebruiken; evenwicht vinden tussen volgen en sturen 3. Kennis, theoretische diepgang en reflectie o Het mobiliseren en toepassen van kennis van pedagogische, (ontwikkelings)psychologische en psychiatrische theorieën en (behandelings)modellen o Kritische opstelling o Ethische reflectie o Het kennen van de grenzen van de eigen competentie en daarbinnen handelen 4. Verslaglegging o Kan onderzoeksverslagen, rapporten en plannen schrijven o Kan, onder begeleiding, diagnostische conclusies formuleren 5. Uitvoering deelbehandeling o Het - onder begeleiding - uitvoeren c.q. begeleiden van een (deel)behandeling volgens vaststaande methodieken, c.q. protocollen 11

12 Bijlage 4 Competentieprofiel stagiaires orthopedagogiek: Onderzoekstages Het competentieprofiel voor de onderzoekstages bestaat net als dat voor de klinische stages uit drie onderdelen: Attitudes, Vaardigheden en Kennis. Aan het begin van de stageperiode worden de leerdoelen omschreven, halverwege wordt geëvalueerd hoe ver de student gevorderd is, en aan het eind van de stage wordt het competentieprofiel getoetst. Attitude: - Motivatie en betrokkenheid - Interesse in theoretische en methodologische vraagstukken, - bereidheid tot kennisuitbreiding - Een respectvolle houding t.o. proefpersonen en anderen - Leerbaarheid: open staan voor en gebruik maken van feedback - Kritisch-analytische houding t.o. v. wetenschappelijke literatuur - Zelfstandigheid en initiatief - Nauwkeurigheid en tempo - Zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen Vaardigheden - Search- en documentatievaardigheden - Onderzoeksliteratuur kunnen begrijpen - Statistische analyses kunnen uitvoeren, beschrijven, en interpreteren - Het uitvoeren van onderzoek volgens vaste procedures - Kunnen hanteren van onderzoeksmiddelen, zoals tests, film, etc. - Onderzoeksliteratuur kunnen maken (End Note, Web of Science, e.d.) - Meewerken aan het maken van een onderzoeksdesign - Meewerken aan het maken van een coderingssysteem - Meebeslissen over de selectie van onderzoeksinstrumenten - Adequate omgang met cliënten (ouders en kinderen) en collega s - Samen kunnen werken - Gespreksvaardigheden - Kunnen plannen en organiseren van alle taken van een orthopedagogisch onderzoeker - Assertief kunnen optreden en grenzen kunnen aangeven Kennis, theoretische diepgang en reflectie: - Kennis van pedagogische, (ontwikkelings)psychologische en psychiatrische theorieën en (behandelings)modellen - Ideeën kunnen ontwikkelen voor verder onderzoek en klinische implicaties - Verdiepte kennis van onderzoeksthematiek, zowel theoretisch als methodologisch - Kennis van methodologie en statistiek - Mogelijke nieuwe onderzoeksvragen kunnen maken - Ethische reflectie, inzicht in mogelijke spanning tussen onderzoek- en cliëntbelang - Inzicht in het belang van wetenschappelijk evidentie voor de klinische praktijk, en v.v.: - Besef dat klinische oordelen moeten berusten op wetenschappelijke evidentie 12

13 Verslaglegging - In correct en foutloos Nederlands kunnen schrijven - Evaluatieverslagen kunnen schrijven - Teksten kunnen structureren en logisch kunnen opbouwen - Helder en beknopt kunnen formuleren - Onderzoeksresultaten (met hulp) adequaat kunnen weergeven - Conclusies kunnen trekken in overleg met begeleider - Onderzoeksverslag, artikel, of nieuw onderzoeksinstrument voltooid 13