o NVO Basis-Orthopedagoog o NVO Orthopedagoog-Generalist o NVO Orthopedagoog-Specialist 1

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE Inleiding De NVO Orthopedagoog-Generalist Eindtermen %-regeling De Postdoctorale beroepsopleiding NVO Orthopedagoog-Generalist Theorie en vaardigheden Diagnostiek Indicatiestelling Behandeling Overige taken Literatuurstudie & praktijkopdrachten Werkervaring De richtlijnen voor een werkervaringsplaats Verkort vervolgtraject Supervisie 10 3 Toelating, beoordeling en accreditatie Toelatingseisen Aanwezigheid Beoordeling Accreditatie Inschrijving en betaling

2 Inleiding Voor u ligt het programma van de Postdoctorale opleiding tot NVO Orthopedagoog- Generalist van de Postdoctorale Beroepsopleiding Orthopedagogiek Randstad. De PDBO- Randstad is een samenwerkingsverband tussen de Universiteit van Amsterdam (UVA), de Universiteit Utrecht (UU), de Vrije Universiteit van Amsterdam (VU) en de Universiteit Leiden (UL). Aanleiding tot het ontwikkelen van deze opleiding is het huidige registratiesysteem van de Nederlandse verenigingen van pedagogen en onderwijskundigen (NVO). Dit registratiesysteem is per 1 september 2001 geïntroduceerd en omvat de volgende registers: o NVO Basis-Orthopedagoog o NVO Orthopedagoog-Generalist o NVO Orthopedagoog-Specialist 1 Voor registratie tot NVO Basis-Orthopedagoog dient aangetoond te worden dat een universitair programma (doctoraal/master) is gevolgd dat geaccrediteerd is door de NVO of anderszins voldoet aan de gestelde eisen. Indien men is opgenomen in het register NVO Basis- Orthopedagoog, is het mogelijk een postdoctorale beroepsopleiding tot NVO Orthopedagoog- Generalist of een individueel registratietraject te volgen. Opname in het register van NVO Orthopedagoog-Generalist is alleen mogelijk als het traject dat leidt tot NVO Orthopedagoog-Generalist met goed gevolg is afgelegd. De Postdoctorale Beroepsopleiding tot NVO Orthopedagoog-Generalist omvat een studieduur van ruim twee jaar waarin men één dag per week (dinsdag) cursorisch onderwijs volgt. Daarnaast moeten er minimaal 2790 uren postacademische werkervaring worden opgedaan in een praktijkinstelling, waarin orthopedagogische werkzaamheden worden verricht. 2 Daarbij dient een diversiteit aan orthopedagogische taken te worden verricht: diagnostiek, behandeling, onderwijs, onderzoek en beleid. Op minimaal drie van de vijf taakgebieden moet ervaring opgedaan worden, waarbij minimaal tweederde van de werktijd in evenwichtige verhouding aan diagnostiek en behandeling dient te zijn besteed. De werkervaring wordt opgedaan in combinatie met een supervisietraject. Sinds maart 2004 is er sprake van een gezamenlijk studietraject voor de opleiding tot NVO Orthopedagoog-Generalist, verzorgd door de PDBO Randstad, en de opleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog, differentiatie kinderen en jeugdigen, verzorgd door de PDO-GGZ Leiden/Rotterdam van de RINO. Evenals de opleiding tot NVO Orthopedagoog-Generalist omvat de opleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog, differentiatie kinderen en jeugdigen, een studieduur van ruim twee jaar waarin men één dag per week (dinsdag) cursorisch onderwijs volgt. Daarnaast moeten minimaal 2790 uren postacademische werkervaring worden opgedaan in een praktijkinstelling. 75% van beide opleidingstrajecten wordt gezamenlijk verzorgd. Vervolgens worden beide opleidingsgroepen gesplitst om de eigen differentiatie af te ronden. De opleidelingen die zich hebben aangemeld voor de registratie tot GZ-psycholoog, volgen het GZ-vervolg waarin het accent ligt op diagnostiek en behandeling van volwassenen. De opleidelingen die zich hebben aangemeld voor de opleiding tot NVO Orthopedagoog-Generalist volgen het OG-vervolg waarin het accent ligt op diagnostiek en behandeling binnen de opvoedingscontext. Indien GZ-psychologen in opleiding belangstelling hebben voor de registratie NVO Orthopedagoog-Generalist kunnen zij, indien zij in staat zijn te voldoen aan alle registratie-eisen, hiervoor in aanmerking komen. Zij dienen dan ook het OG-vervolg van het cursorisch 1 Het registratiesysteem tot NVO Orthopedagoog-Specialist is nog in ontwikkeling. 2 Zie 1.2 2

3 programma te volgen. Ook omgekeerd is het mogelijk dat de NVO Orthopedagoog-Generalisten in opleiding het GZ-vervolg van het cursorisch programma volgen. Hieraan zijn wel bepaalde voorwaarden wat de stage betreft verbonden. In 1 wordt nader ingegaan op de registratie tot NVO Orthopedagoog-Generalist, waarna in 2 de Postdoctorale opleiding tot NVO Orthopedagoog-Generalist wordt besproken. 2.1 behandelt de opleiding wat betreft theorie en vaardigheden, terwijl in 2.2 de literatuurstudie en de praktijkopdrachten aan de orde komen. In 2.3 worden de eisen, die gesteld worden aan de werkervaringplaats besproken, terwijl werkervaring in 2.4 wordt beschreven. Tot slot worden in 3 de toelating, de beoordeling en de accreditatie nader toegelicht. 1 De NVO Orthopedagoog-Generalist 3 Competentieprofiel NVO Orthopedagoog-Generalist Een NVO Orthopedagoog-Generalist is in staat en bereid te handelen volgens de beroepsethische regels, zoals neergelegd in de beroepscode (herziening 1994) van de NVO. Dat wil zeggen dat hij 4 handelt vanuit respect voor de rechten, de waardigheid en de gelijkwaardigheid van cliënten. Hij richt zich op het belang en welzijn van anderen. De NVO Orthopedagoog-Generalist beschikt over de hieronder genoemde beroepsspecifieke competenties en heeft de verantwoordelijkheid die competenties op peil te houden. Hij doet dat door zich op de hoogte te blijven stellen van relevante wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen. De NVO Orthopedagoog-Generalist is breed inzetbaar in het orthopedagogische werkveld. De NVO Orthopedagoog-Generalist is in staat om: 1. vanuit een kritische, professionele en academische attitude onderzoeken en ontwikkelingen in het orthopedagogisch vakgebied te volgen; 2. zelfstandig het beroep uit te oefenen (diagnostiek, indicatiestelling en interventies) met oog voor de inbreng van andere disciplines en voor de eigenheid van de orthopedagogische discipline; 3. verantwoording af te leggen van de gevolgde werkwijze in rapportage, waarbij vooral aandacht is voor de inbreng en invloed van de cliënt; 4. met cliënten een professionele relatie aan te gaan en te onderhouden op basis van de beroepscode; 5. door middel van zorgvuldige diagnostiek vast te stellen hoe opvoedingsproblemen verklaard kunnen worden en welke hulp daarop aansluit., waarbij gebruik wordt gemaakt van wetenschappelijk verantwoorde methoden en procedures; 6. af te wegen welk hulpaanbod past bij de hulpvraag van een cliënt(systeem) (indicatiestelling); 7. op grond van diagnostiek en indicatiestelling een zorgvuldige planning, uitvoering en evaluatie van een behandeling te realiseren, die gericht is op het verminderen van opvoedingsproblemen en het optimaliseren van de opvoedingscontext; bij de behandeling wordt gebruik gemaakt van empirisch beproefde methodieken en werkwijzen; 8. (ortho)pedagogische medewerkers te begeleiden bij de uitvoering van hun professionele handelen en het versterken van de kwaliteit daarvan; 9. bij (ortho)pedagogische medewerkers deskundigheid te bevorderen door het ontwikkelen en aanbieden van passende (bij- en na-)scholing. 3 Deze tekst is afkomstig uit Brochure NVO Orthopedagoog-Generalist mei 2004 NVO registraties, april Waar hij staat, kan ook zij worden gelezen. 3

4 1.1 Eindtermen Kandidaten die een registratieaanvraag willen indienen, dienen te voldoen aan de volgende eisen: 480 uur postacademisch onderwijs; 240 uur literatuurstudie en praktijkopdrachten; 2790 uur werkervaring; 90 uur supervisie %-regeling De vier onderdelen (postacademisch onderwijs, literatuurstudie & praktijkopdrachten, werkervaring en supervisie) voor de registratie tot NVO Orthopedagoog Generalist dienen voor 75% parallel lopen. Dit betekent dat de genoemde onderdelen voor een groot deel in eenzelfde tijdsperiode dienen te worden afgerond. 2 De Postdoctorale beroepsopleiding tot NVO Orthopedagoog-Generalist Conform de eisen vanuit de beroepsvereniging omvat de ruim twee jaar durende opleiding in totaal 480 contacturen postacademisch onderwijs waarvan 192 uren diagnostiek, 192 uren indicatiestelling, 48 uren behandeling en 48 uren overige taken. In de opleiding is ervoor gekozen om vanuit een generalistisch standpunt de theorie en vaardigheden aan te bieden. Dit impliceert dat een vertaalslag naar specifieke werkvelden gedaan moet worden binnen de praktijkinstelling en de supervisie. Uitgangspunt voor de invulling van de opleiding zijn de volgende onderdelen zoals geformuleerd in de Brochure NVO registraties van april 2003 van de NVO. 2.1 Theorie en vaardigheden Diagnostiek (192 uren) Psychodiagnostiek (100 uren): - kennis van en inzicht in verstoorde ontwikkeling, opvoeding en opvoedingscontext; - methodologie van het diagnostisch redeneerproces; - inzicht in de onderscheiden diagnostische modellen; - psychometrie, constructie van onderzoeksmiddelen; - inzicht in de betrouwbaarheid, validiteit en theoretische fundering van vigerende onderzoeksmiddelen; - beheersing van de belangrijkste diagnostische middelen. Diagnostische vaardigheden (70 uren): - gespreksvoering; - observatie; - rapportage; - reflectie, gerelateerd aan wetenschappelijke modellen. Reflectief practicum (22 uren): - procesaspecten van diagnostiek; - reflectie op de diagnostische attitude, inclusief beroepsethische aspecten Indicatiestelling (48 uren) - Overzicht van en inzicht in principes van de onderscheiden orthopedagogische, orthodidactische, psychologische en psychotherapeutische behandelingsvormen; - kennis van indicaties en contra-indicaties van de onderscheiden behandelingsvormen; 4

5 - kennis van de organisatie van de hulpverlening en maatschappelijke voorzieningen; - vaardigheid in het overdragen van de bevindingen aan cliënten en hulpverleners; - methodiek van de indicatiestelling Behandeling (192 uren) Interventietechnieken (160 uren): - kennis van: leer- en cognitieve theorieën, experiëntiële theorieën, systeemtheorieën, groepsdynamica; - kennis van en vaardigheden in het toepassen van hulpverleningsmethodieken die binnen de orthopedagogiek toepasbaar zijn, zowel individueel als systeemgericht; - behandelingsplanning; - het formuleren, hanteren en bijstellen van behandelingsdoelen; - het tot stand brengen en hanteren van de behandelingsrelatie; - het herkennen en integreren van voor het behandelingsproces relevante informatie; - procesevaluatie; - vaardigheid in het hanteren van groepsprocessen; - kennis van en inzicht in medicamenteuze, neurologische therapie. Reflectief practicum (32 uren): - procesaspecten van interventies, gerelateerd aan verschillende theorieën; - reflectie op de therapeutische attitude, inclusief beroepsethische aspecten Overige taken (48 uren) - methodologie van praktijkonderzoek; - voorlichtingskunde; - didactiek; - werken in organisatieverband; - interdisciplinaire samenwerking; - juridische en ethische aspecten; - orthopedagogische vraagstelling. 2.2 Literatuurstudie & praktijkopdrachten De 240 uren literatuurstudie en praktijkopdrachten vinden plaats binnen het postacademisch onderwijs. Ter voorbereiding van ieder dagdeel dient literatuur bestudeerd te worden of moeten opdrachten worden voorbereid. De toetsing vindt plaats op verschillende wijzen, waaronder actieve participatie, een (take home) toets of een praktijkopdracht. De praktijkopdrachten beogen de afstemming tussen theorie en praktijk te bevorderen en te waarborgen. 2.3 Werkervaring Er moeten minimaal 2790 uren postacademische werkervaring worden opgedaan, waarin orthopedagogische werkzaamheden verricht kunnen worden in een praktijkinstelling. Bij een 32-urige werkweek betreft dit een periode van twee jaar, bij een 24-urige werkweek drie jaar. 5 Er dient een diversiteit aan orthopedagogische taken te worden verricht waarbij op minimaal drie van de volgende vijf taakgebieden ervaring moet worden opgedaan: diagnostiek, behandeling, onderwijs, onderzoek en beleid. Minimaal tweederde van de werktijd moet in evenwichtige verhouding aan diagnostiek en behandeling worden besteed. Binnen de instelling is werkbegeleiding (niet te verwarren met supervisie) verplicht. 5 Let op: dit is anders dan de minimale eis van 12 uur per week zoals deze geformuleerd staat in de Brochure Klinische Registratie van de NVO, september Het opleidingstraject kan maximaal drie jaar duren en gaat uit van een minimale werkervaring van 24 uur per week. 5

6 De werkervaring moet leiden tot de beheersing van zowel het diagnostisch proces, het behandelingsproces als de beheersing van klinische vaardigheden alsmede reflectie hierop. De werkervaring dient te resulteren in het zelfstandig uitvoeren van twee volledig geïntegreerde gevalsbeschrijvingen (diagnostiek en behandeling), volgens de door de NVO opgestelde richtlijnen. De gevalsbeschrijvingen omvatten uitwerkingen van gevarieerde casuïstiek van verklarende dan wel indicerende diagnostiek en directe dan wel indirecte behandeling. Daarnaast moeten er twee integrale reflectieverslagen worden geschreven, volgens de door de NVO opgestelde richtlijnen De richtlijnen voor een werkervaring De praktijkinstelling is een instelling op het gebied van de orthopedagogiek, zoals bijvoorbeeld in de Jeugdhulpverlening, (Geestelijke) Gezondheidszorg, Justitiële Hulpverlening, het Speciaal Onderwijs, de Gehandicaptenzorg, Regionale Expertisecentra, Onderwijsbegeleidingcentra. De praktijkinstelling verleent professionele hulp aan een gedifferentieerde populatie cliënten en werkt samen met andere instellingen op het betreffende gebied. Er is gelegenheid tot het opdoen van ervaring met verschillende cliëntenpopulaties (onder andere leeftijdsdifferentiatie; differentiatie in aard van de werkzaamheden) en/of wijzen van werken binnen de instelling. De organisatie binnen de instelling is zodanig dat er sprake is van een multidisciplinaire teamsamenstelling. Er is minimaal ruimte voor twee fte academisch geschoolde gedragswetenschappers met een dito gewaardeerde functie. Ten minste één van de gedragswetenschappers is in het bezit van een klinische registratie: NVO Orthopedagoog-Generalist of GZpsycholoog. Er is gelegenheid om in een disciplinaire overlegstructuur te participeren. De werkbegeleider is een door de opleideling direct aanspreekbare functionaris op het uitvoerende vlak. De werkbegeleider is opgeleid op academisch niveau en bekleedt een orthopedagogische functie op academisch niveau. Daarnaast heeft de werkbegeleider minimaal vijf jaar werkervaring op het terrein van de orthopedagogiek of als gedragswetenschapper. Voor een nadere omschrijving van de eisen die aan de werkplek worden gesteld, wordt verwezen naar de Brochure NVO-registraties, april Verkort vervolgtraject Indien een NVO Orthopedagoog Generalist in opleiding belangstelling heeft voor de registratie GZ-psycholoog, dient deze na afloop van de opleiding het aanvullend cursorisch onderwijs te volgen van de GZ-opleiding. Daarnaast dient men er zorg voor te dragen dat de praktijkinstelling waar men werkzaam is, vanaf het begin van de initiële opleiding voldoet aan de eisen zoals die gesteld zijn door de Kamer Gezondheidszorgpsycholoog in het kader van de opleiding tot GZ-psycholoog. Het verkorte vervolgtraject is alleen toegankelijk voor de cursisten die de opleiding tot Orthopedaoog-Generalist in Leiden volgen Supervisie De supervisie in het kader van de Postdoctorale opleiding tot NVO Orthopedagoog-Generalist heeft als doel het vergroten van de beroepsbekwaamheid en het verbeteren van de beroepsuitoefening. Het is een begeleide leermethode, gericht op het zelfstandig uitoefenen van het beroep orthopedagoog. De supervisie wordt geboden door een door de NVO erkende supervisor. Dit impliceert dat de supervisor is ingeschreven in het supervisorenbestand NVO Orthopedagoog-Generalist. De supervisie in de opleiding wordt zowel groepsgewijs als individueel aangeboden. In het eerste studiejaar vindt supervisie plaats in groepjes van maximaal drie cursisten, met een omvang van 50 supervisie-uren per supervisant. Iedere zitting duurt twee uur en drie kwartier. In het eerste studiejaar zijn er dus 20 supervisiebijeenkomsten. In het tweede studiejaar dient 6

7 de opleideling voor de resterende 50 supervisie-uren zelf zorg te dragen voor de supervisie, conform de hierboven gestelde supervisor-eisen. De individuele supervisie vindt plaats rondom de diagnostische onderzoeken welke op het Ambulatorium van de Universiteit Leiden, Faculteit der Sociale Wetenschappen, worden uitgevoerd. Per onderzoek wordt vijf uur individuele supervisie geboden. De samenwerkingsrelatie binnen de supervisie is gebaseerd op een (toekomstige) professionele collegialiteit. Tijdens de supervisie is er (bij pas afgestudeerden) dan ook sprake van een junior-senior verhouding. De supervisor en supervisant zijn gehouden aan vertrouwelijke omgang met de verstrekte informatie. 3 Toelating, beoordeling en accreditatie 3.1 Toelatingseisen Voorwaarde voor toelating tot de opleiding is een afgeronde doctoraal- (of master)opleiding in een van de sociale wetenschappen. Daarnaast dient men geregistreerd te zijn als NVO Basis- Orthopedagoog. De opleideling dient zelf zorg te dragen voor een werkplek als orthopedagoog waarin een diversiteit aan orthopedagogische taken kan worden verricht. De werkplek dient minimaal 24 uur per week te beslaan. Voor toelating tot de opleiding vindt tevens een selectiegesprek plaats. 3.2 Aanwezigheid Aanwezigheid is zowel bij het cursorische gedeelte als bij de supervisie verplicht. Bij afwezigheid door ziekte of bijzondere omstandigheden zoals congressen, studiedagen of vakantie moet voor elk gemist dagdeel uit het opleidingsprogramma een vervangende opdracht worden gemaakt. Worden er meer dan vijf dagdelen gemist binnen één opleidingsjaar, dan is men verplicht het gemiste onderdeel in te halen in een direct daarop volgend opleidingsjaar tegen extra kosten. Wordt er een supervisiebijeenkomst gemist, dan is het aan de opleideling om met de supervisor een individuele afspraak te maken om deze in te halen. Hiervoor kunnen extra kosten in rekening worden gebracht. 3.3 Beoordeling Indien men aan alle eindtermen van de opleiding heeft voldaan, wordt een diploma aan de opleideling uitgereikt. Op het diploma staat nauwkeurig omschreven: - het aantal uren cursorisch onderwijs - het aantal uren zelfstudie, literatuurstudie en praktijkopdrachten - het aantal uren supervisie Dit diploma van NVO Orthopedagoog-Generalist moet worden opgestuurd naar de registratiecommissie van de NVO samen met de aanvraagformulieren van de NVO. 3.4 Accreditatie De opleiding is onder voorbehoud goedgekeurd door de NVO. 3.5 Inschrijving en betaling De aanmelding dient schriftelijk te geschieden op de daarvoor bestemde aanmeldingsformulieren. De inschrijvingskosten bedragen 75,--. Verondersteld wordt dat de deelnemers voldoende basiskennis hebben over fundamentele concepten van de (ortho)pedagogiek, ontwikkelingspsychologie, persoonlijkheidstheorie, 7

8 psychopathologie, neuropedagogiek, onderwijspsychologie en gezinsleer. De NVO Basis- Orthopedagoog registratie voldoet aan deze voorwaarden. Behalve kennis is persoonlijke geschiktheid voor het klinisch werk een belangrijk selectiecriterium. Hiervan dient men blijkt te geven bij het beschrijven van de persoonlijke motivatie (zie de desbetreffende vraag op het aanmeldingsformulier) en tijdens het selectiegesprek. Men kan zich inschrijven door het desbetreffende formulier in te vullen en met de benodigde stukken op te sturen naar het secretariaat van de PDBO Randstad, mw V. van Es, Afdeling Orthopedagogiek, Postbus 9555, 2300 RB Leiden. Na ontvangst van de inschrijving wordt enkele maanden voorafgaande aan het begin van de opleiding een afspraak voor een selectiegesprek gemaakt. Indien bij de selectie meer kandidaten overblijven dan er opleidingsplaatsen zijn, geeft de datum van ontvangst van aanmeldingsformulier en inschrijvingsgeld de doorslag. De opleiding start in februari De kosten bedragen ,--. Het inschrijfgeld ad 75,-- kan worden overgemaakt op postgirorekening t.n.v. PDBO Randstad te Leiden o.v.v. inschrijfgeld Orthopedagoog-Generalist. 8