Kriteblêd fan it Frysk Selskip Rjucht en Sljucht te De Haach. Oprjochte 1 oktober 1899

Transcriptie

1 Kriteblêd fan it Frysk Selskip Rjucht en Sljucht te De Haach Oprjochte 1 oktober 1899 Indien onbestelbaar: S.v.p. terug aan Parkstraat 77b, 2514 JG Den Haag

2 Rjucht en Sljucht Jiergong 63 novimber 2014 slachtmoanne - nûmer 2 Ynhâld Útnoeging lêzing 21 novimber Nederlân en romtefeart Ús advertearders sjogge jimme graach kommen Útnoeging nijjiersbesite 11 jannewaris Ynformaasje fan de ponghâlder Nij kritelid Wat noch yn it fet sit Betinking Slach by Warns 1345 Ljouwert kulturele haadstêd fan Europa 2018 Willem V, lêste steedhâlder Opstigings Flean mar fierder De Bokkehâlder FREEDTEMIDDEI 21 NOVIMBER LEZING OAN HÛS Freed 21 novimber is der in lêzing dy t fersoarge wurd troch ús lid Tjomme Bleeker. Hy wurket by it Nederlânske romtefeart agintskip en sil in presintaasje hâlde oer de romtefeart en wat it betsjut foar Nederlân. De middei begjint om oere. Wy ûntfange jim graach by de foarsitter thús Leeuwendaallaan 51, 2281 GK Rijswijk. 1

3 Nederlân en romtefeart As wy it oer romtefeart hawwe tinke wy direkt oanyuri Gagarin en mannen op e moanne. Mar dizze kyk op de romtefeart mei grutte raketten, mannen yn romtepakken is tsjintwurdich hielendal feroare. In dit tiidrek spilet alles om satelliten. Satelliten foar it waar, foar de tillefoan, foar de tillefysje útstjoeringen en fansels foar navigaasje. En dit binne mar inkele fan de mooglikheden dy't satelliten biede. Nederlân wurket tegearre mei de Europeeske partners oan nije satelliten, dy jaan no en straks in skat oan oare ynformaasje. ÚS ADVERTEARDERS SJOGGE JIMME GRAACH KOMMEN. 2

4 SNEIN 11 JANNEWARIS 2015 NIJJIERSBESITE Snein 11 jannewaris 2015 wurde wy útnoege troch Jouke en Nel van der Weide om elkoar it nijjier ôf te winnen. It is op it wol bekende adres Leeuwendaallaan 51 yn Rijswijk, dêr t wy wolkom binne fan oere. Wy sjogge der nei út. Bêste kriteleden, YNFORMAASJE FAN DE PÔNGHÂLDER Yn dit nûmer fan ús moanneblêd fine jo de nije akseptgirokaart foar it ferieningsjier Wy witte allegearre wol dat ús ledetal spitigernôch wêrom rint en dat wy as bestjoer ús tige warber opstelle om de krite noch by eltsenien ûnder de oandacht te bringen. Dêrom wol ik jimme frege om ien ekstra stipe op de giro by te skriuwen. Jo kinne der sels as lid ek nocht en wille oan hawwe. Seker foar leden dy net mear op e kritemiddei of kritejûn kommen kinne, is ús blêd tige wichtich. Wy hope dêrom dat wy jimme noch lang tewille wêze kinne. Jo ponghâlder, Ineke Huitema-Versteeg Wy ferwolkomje ús nij lid Willem Mesters Kopy ynleverje foar 18 desimber 2014 by w.luchtenveld@ziggo.nl 3

5 WAT NOCH YN IT FET SIT (foar jimme bûsboekje) Freed 6 febrewaris Snein 22 febrewaris Snein 14 meart Lêzing troch Hanneke Jansen-Huitema oer har boek De brommer fan Woudsend. Begjin 14 oere yn t Reuvensloo, Reuvenslaan 2, 2273 JS Voorburg. Fryske tsjerketjinst. Foarganger dûmny Geke de Haan. Begjin oere. Mear ynfo yn ús jannewarisblêd. Gesellige middei Begjint om 14 oere yn t Reuvensloo, Reuvenslaan 2, 2273 JS Voorburg. 4

6 5

7 Betinking Slach by Warns 1345 Tema: It Frysk ferbynt! Op sneon 27 septimber jl, om 13 oere 45!, wie it wer sa fier op it Reaklif: de betinking fan de Slach by Warns. Op 26 septimber 1345 wurde in út Hollân oerstutsen leger ûnder oanfiering fan Graaf Willem IV by Warns ferslein troch de Friezen. In wichtich barren, dat yn 1942 al ienris betocht waard. Mar sûnt 1945 bart dat elts jier, op de earste sneon nei de 26e septimber. Yn 1952 kaam op it Rea Klif de grutte stien te lizzen, troch Gerrit Roorda opgroeven yn de buert fan de Tynje. By eltsenien is de tekst op de stien wol bekend: Leaver dea as slaaf. Der wienen ek dit jier wer aardich wat minsken op ôf kaam. Earst wurde de Fryske flagge hise. Nei it sjongen fan it Flaggeliet kaam it iepeningswurd fan Tom Dijkstra, foarsitter fan de Stifting, folge troch in minút stilte ta oantinken oan harren, dy't lijen ha fan geweld en ûnderdrukking. Dêrnei kaam Hâns Dijk, foarsitter fan It Frysk Boun om Utens, oan it wurd, mei it al earder neamde tema:it Frysk ferbynt! De taal soarget foar mynskip en ferbynt oer grinzen hinne. Neidat we mei inoar it Friezeliet songen ha droech Albert Postma it gedicht foar fan Atze Bosch: Ûnwennich. In Prachtich gedicht!! It Frysk Sjongkoar fan Lelystêd song nochris, en der wie skoft mei in kollekte wilens it korps De Lytse Südwesthoeke spile. Doe kaam wer mei itselde tema: It Frysk ferbynt!, drs. Lysbeth Jongbloed-Faber, ûndersykster by de FA, oan it wurd. It brûken fan it Frysk yn de sosjale media: kânsen en bedriging. Noch twa moaie lieten brocht troch Bruno Rummler, it Fryske Sjongkoar fan Lelystêd song wer, en wy allegearre mei inoar lekker hurd It Heitelân It Hoarnsinjaal mei it striken fan de Fryske Flagge wie it ein fan in moaie, gesellige en weardige betinking!! Japke Stuiver 6

8 7

9 Ljouwert kulturele haadstêd fan Europa 2018 Sûnt 1985 meie elk jier twa Europeeske stêden har mei in wiidweidich programma presintearje as Kulturele Haadstêd fan Europa. In titel dy t in stêd de kâns biedt om boppe harsels út te stykjen. De stêd wurdt keazen om har kulturele, ekonomyske en sosjale ambysjes. De positive effekten fan dizze titel binne noch altiten te sjen yn eardere Kulturele Haadstêden lykas Lille, Liverpool en Essen. Yn 2018 presintearje Malta en Nederlân in Kulturele Haadstêd fan Europa. Malta keas foar de festigingsstêd Valletta. Yn Nederlân gienen Den Haach, Eindhoven, Ljouwert, Maastricht en Utrecht de striid mei-inoar oan. Op 6 septimber 2013 waard Ljouwert troch in ynternasjonale sjuery, besteande út 13 nasjonale en ynternasjonale eksperts, unanym ferkeazen ta Kulturele Haadstêd fan Europa yn Fan 2014 oant 2019, mei as hichtepunt 2018, presintearret Ljouwert- Fryslân har op Europeesk nivo mei op syn minsten fjirtich grutte kulturele eveneminten. Dat dogge wy yn gearwurking mei oare stêden en gebieten, nasjonaal likegoed as ynternasjonaal. Sintraal stiet de ferbining tusken minsken út hiel Europa dy t idealen diele en mei-inoar wurkje wolle oan in bettere takomst. In takomst wêrby t wurkgelegenheid, ekonomy en ûnderwiis ferbettere is, kultuer en natuer optimaal mei elkoar ferbûn binne en der mear begryp is foar elkoars identiteit en ferskaat. Ljouwert-Fryslân 2018 grypt dizze unike kâns oan om har yn Europa sjen te litten, om ûnderfinings út te wikseljen mei oare Europeeske stêden en regio s en ús provinsje in ekonomyske en maatskiplike ympuls te jaan. It jout de stêd en omkriten de takomst dy t se fertsjinnet en nedich hat. En dat dogge we mei de blik nei bûten rjochte. Mei-inoar ferlizze we de grinzen en ferbine we ús mei de rest 8

10 fan Europa. Ljouwert-Fryslân 2018 is in kearpunt. De Fryske Mienskip wurdt in iepen Mienskip. Wy fan de krite Rjucht en Sljucht ha it foarnimmen jim de kommende tiid fan de ûntwikkelingen op de hichte te hâlden. Jouke v.d. Weide Willem V, lêste steedhâlder Yn 2013 en 2014 betochten wy it 200-jierrich bestean fan ús keninkryk. Foaral yn De Haach en op Skeveningen wie it feest. Mar wat barde der krekt foar 1813? En hat dat wat mei Fryslân te krijen? Ja wis! De lêste steedhâlder yn Nederlân wie prins Willem V, de heit fan Kening Willem I. Hy hâlde mear fan keunst en dat soarte fan saken as fan regearen. Fan him is ommers de Galerij Prins Willem V by Museum de Gevangenpoort mei syn hiele kolleksje skilderijen en bylden. Boppedat moast hy de menazjery, de bisteboel yn De Kleine Loo yn Voorburg, dy t er fan syn heit Willem IV erfd hie, ûnderhâlde. Hy wie sels ek gek op bisten, dus dat kaam him goed út. Mar Prins Willem V moast foar de Frânske Révolúsje flechtsje. Dat die hy nei Ingelân, mei syn beide soannen. Syn bisten wiene doe al troch Napoleon mei nei Frankryk ta nommen. De âldste soan kaam yn 1813 as kening Willem I nei Nederlân werom. No, dizze Willem V spilet de haadrol yn it moaie boek fan Lida Dykstra Spegelspreuk. De 9-jierrige prins Willem dy t by syn beppe Marijke-muoi yn it Princessehof útfanhuzet, belibbet dêryn allegear spannende en heimsinnige aventoeren tegearre mei Lodelakei, syn oppas. Dat komt troch Foekje, in biddelwiif dat yn it Prinsessehof mei har toverspegel bisten libben út tegels weikomme litte kin, lytse lykas in hazze, mar ek grutte lykas in oaljefant! De skriuwster hat har fantasij derop los litten en in nijsgjirrich ferhaal foar de jeugd skreaun. 9

11 Histoarje, keunst en magy rinne trochinoarhinne. Troch de aventoeren fan de jonge prins komt it 18 e ieuske Ljouwert ta libben. meitsjen. It boek is ûntstien út in projekt fan in team fan minsken dy t oan de Ljouwerter Histoaryske Feriening Aed Levwerd, it Keramykmuseum Princessehof, it Histoarysk Sintrum Ljouwert en Tresoar ferbûn wiene. Fan harren krige Lida Dykstra de opdracht it boek te skriuwen en sy hat dêr tegearre mei de yllustrator Roelof van der Schans in prachtige útjefte fan makke. Har doel wie te bewurkstelligjen dat lêzers niget krije soene om ris nei in museum ta te gean of in stedskuier troch Ljouwert te It boek is yn 2008 tagelyk yn it Frysk en yn it Nederlânsk ferskynd. Der is ek in iepenloftspul fan makke en dat is opfierd yn Easterwierrum. Yn 2013 binne de Fryske en de Nederlânske edysje fan dit moai foarmjûne boek oan kening Willem Alexander en keninginne Maxima oanbean by harren besyk oan Fryslân. As ien Spegelspreuk ris fan my liene wol, dan kin dat. Afke Bergstra 10

12 OPSTIGINGS Nijsgjirrige minsken ha in helte nijsgjirriger bistean as net-nijsgjirrige. It freget in subtyl gefoel foar balâns om autobannen en houliksbannen op krekte spanning te hâlden. De measte petearen binne monologen mei publyk. Jins miening foroarje wol almeast sizze: jins âlde foaroardielen op in nij richje sette. De measte bearen op de wei blike by neijer bisjen teddybearen te wêzen. De lju mei it soune ferstân binne de lju dy t krekt sa tinke as ik. Bernsbern útfanhûs is in lust, seit buorman, mar men moast it lûd hwat better regelje kinne. Tiny Mulder 11

13 12

14 Flean mar fierder Tûzenen fûgels fleane troch de loft, sill ús ferlitte, foar it winterskoft. Sweevjende wjokken, driuwe yn e wyn, op nei it súden en de sinneskyn. Flean mar fierder fûgels, de wrâld yn t run. Mar kom, takom maitiid werom. Ja kom, takom maitiid werom. Boppe de wolken binne ûnderweis, sulveren fûgels, foar in sinnereis. k Wol mei har fleane, nei de warmte ta, dêr wêr t de fûgels no har wenten ha. Flean mar fierder fûgels, k fiel my net bûn. Flean mar fierder fûgels, de wrâld yn t run. Mar bring my ek maitiids werom. Ja bring, my ek, maitiids werom. Etie Pasma Fryske Skriuwerskalinder

15 De Bokkehâlder Henk F. Hansma Nei t se sizze, moat dit him yn Jobbegea ôfspile ha, mar men wit it nea. It kin ek in oar plak west wêze, de wrâld is sa grut en wy moatte gjin ferkearde konklúzjes lûke. Mar it is my ferteld troch in jager út dy omkriten. De man wenne yn in lyts húske en net iens sa fier fan de buorren fan it doarp ôf. Hy hie wat lân efter syn wenninkje te lizzen dêr t hy griente op ferboude. De hûskes dy t eartiids boud waarden hienen faaks flink wat grûn en dit wie noch sa n húske dat noch net ôfbrutsen wie en dat noch in krimp hie dêr t it efterhûs begûn. De man wenne allinne en hie neist wat lyts fee der ek noch in bok te rinnen. Sa it yn de krante stie in staat ter dekking. It boerke hie in buordzje by de wei stean dêr t dat yn hoannepoaten op skreaun stie. It wie mar mei ien spiker oan it pealtsje fêst set, want ek spikers binne tige djoer. Jo riede it al, nei fan rin fan tiid hinge it op ien kant. Dekking hong nei ûnderen en In nei boppen. De bern út de buert hienen fansels der wille fan, mar de âlden yn de omkriten net. Want sa as de minsken wol witte, bokken ha noch al wat lucht oan harren. Se ha in klier oan de foarkant fan de kop en se mige harren sels der ek ûnder, sels harren sik is der bytiden brún oer. No en dat kin jo wol fan fierrens rûke. Burgum wie er neat by. De minsken ha der tige lêst fan, foaral as it waarm waar wurdt. De geiten fine de lucht blykber wol lekker, want dy binne dan net te hâlden. It is mar goed dat it by de minsken net sa is. 14

16 De neiteam fan de geiten witte yn elts gefal wol wa t de heit wie, mar dy koe it dôchs net ûnthâlde. Se hoechden dan ek net yn it programma DNA ûnbekend. De heit wie wol bekend, mar dy luts him fan it Heit-wêzen neat oan. Der wienen al gauris wat minsken út it doarp west by de man om te freegjen as it ek wat oars koe mei dy bok, want it wie soms net te hurdzjen dy stank. De man joech gjin belies en lake mar wat en sei: it is foar my in stikje ynkommen of jo meie him sels wol efkes waskje, der stiet wol in ammerke en it wetter sit wol yn de feart. No, dêr hie net ien nocht oan, dat kin men wol begripe. No rûn is al tsjin de kryst, en de bok wie yniens fuort. De minsken koenen de knipers wol fan de noas helje en ien fan de neiste buorren wie wol wat nijsgjirrich en frege de man wêr t de bok bedarre wie. No sei it mantsje, dy ha ik ferkocht, ik koe der goed jild foar barre, datsadwaande. It wie him wol opfallen, dat er in personielslid fan in bekend hotel út de omkriten west wie, mar fjirder koe it him ek neat skille wat se mei dy âld bok dwaan hiene. Of woenen se him ek foar de karre ha, it wie him om t lyk. Mar nei ferrin fan tiid kaam út betroubere boarne nei bûten dat it hotel de grutte fraach nei reerêch net by sloffe koe, wylst der krekt yn dy dagen in foarnaam selskip komme soe te iten. Nei ôfrin moat in hege ome de eigner en spesjaal de kok priizge hawwe om de krûdige en pikante smaak fan it wyld. Sa hienen se it noch nea iten, wol sieten er in pear brune hierren yn, mar ja dat ha jo mei wyld no? Ja, dat wie noch ris wat oars as hynstefleis yn t plak fan kowefleis. Alles te witten makket de minske net lokkiger. 15

17 Kolofon Rjucht en Sljucht kriteblêd fan it Frysk Selskip Rjucht en Sljucht te De Haach en omkriten. Oprjochte 1 oktober Lid fan it Frysk Boun om Utens. Ferskynt 6x jiers Jiergong 63, ISSN Einredaksje: Wieke Luchtenveld E w.luchtenveld@ziggo.nl Besoarger: Tjitze Mast FRYSK SELSKIP RJUCHT EN SLJUCHT Foarsitter: Jouke van der Weide Skriuwer: Japke Stuiver E japkestuiver@ziggo.nl Ponghâlder: Ineke Huitema Versteeg IBAN rekening NL19 INGB o.n.f. Rjucht en Sljucht Den Haag E ineke.huitema@hetnet.nl Lede-adm.: Postadres: Kontribúsje: Sybren van der Meer Rjucht en Sljucht p/a Piet Heinplein BW Den Haag E rjucht_sljucht@hotmail.com 15,- jier 16

18 KONINGSPLEIN JD DEN HAAG TEL INFO@PRINT123.NL OPENINGSTIJDEN: MA. VAN UUR DI. T/M VR. VAN UUR PRINTS ONLINE BESTELLEN EN PER POST ONTVANGEN 1 INLOGGEN 2 UPLOADEN 3 BETALEN ZWART/WIT FULL COLOR FORMAAT A6 - A1 FORMAAT A6 - A1 ENKEL- OF DUBBELZIJDIG ENKEL- OF DUBBELZIJDIG 80 GRS GRS. 80 GRS GRS. BINDMOGELIJKHEDEN BINDMOGELIJKHEDEN KORTINGEN TOT 0,03 KORTINGEN TOT 0,20 GEBOORTEKAARTJES FLYERS DTP-WERK VISITEKAARTJES HUISSTIJL TROUWKAARTEN BRIEFPAPIER DRUKWERK GEKLEURD PAPIER GROOTFORMAAT INBINDEN LOGO S POSTERS FLYERS DTP-WERK GEBOORTEKAARTJES HUISSTIJL TROUWKAARTEN VISITEKAARTJES