De paardenkastanje in Nederland is ziek

Transcriptie

1 De paardenkastanje in Nederland is ziek KNBV 23 september 2005 PPO Bomen 2005 Fons van Kuik

2 Onbekende bloedingsziekte Waar hebben we het precies over/ symptomen Aesculaap Plan van aanpak Onderzoeksrichtingen Adviezen

3 Duidelijke verschijnselen op de stam

4 Achtergrond kastanjeziekte Eerste meldingen in 2002 Aantastingsbeeld Verspreidingsgebied Vatbare soorten Oorzaak/ veroorzaker? Conclusie

5 Werkgroep Aesculaap Werkgroep is in 2004 opgericht Werkgroepleden: Praktijkonderzoek PPO Gemeenten: Den Haag, Utrecht, Houten en Haarlemmermeer Plantenziektenkundige Dienst Alterra IBA CBS

6 Doel van Aesculaap Inventarisatie en oplossing(en) Bundeling van kennis en praktijk Voorlichting Website Lezingen Media Vakbladartikelen Coördinatie en woordvoerder

7

8 Programma Aesculaap Communicatie vragen Stuurgroep programmacoördinator Programmateam Hoofdprojectleider Onderzoeksteam projectleider Project Project Project Project Project Project literatuur ziekten mineermot anatomie fysiologie inventarisatie

9 Onderzoeksrichtingen Literatuurstudie naar vergelijkbare aantastingen Parasitair onderzoek Onderzoek naar schimmels, bacteriën, virus, viroiden, fytoplasma Infectieproeven Verspreidingsmechanismen

10 Onderzoeksrichtingen (vervolg) Niet parasitair onderzoek Hout(anatomisch)onderzoek Fysiologische achtergronden Groeiplaatsonderzoek

11 Onderzoeksrichting Schimmels Phytophthora Uitgebreid DNA onderzoek Resultaat: negatief Geen indicaties gevonden dat de bloedingsziekte wordt veroorzaakt door een schimmel

12 Aantastingsbeeld lijkt wel op Phytophthora Deze plekken zijn veroorzaakt door Phytophthora

13 Phytophthora geeft gelijksoortige symptomen Teervlekken op de stam van een Alnus zijn een typisch verschijnsel van een Phytophthora-aantasting. (Phytophthora alni)

14 Onderzoeksrichting bacteriën Niet Bacterial Wetwood Disease Uitgebreid DNA onderzoek

15 DNA onderzoek Levert een belangrijk spoor Blijkt een bacterie uit de Pseudomonas syringae-groep te zijn

16 Inoculatie met een controle Pseudomonas syringae stam

17 Inoculatie met de Pseudomonas syringae PRIisolaat

18

19 Infectieproeven in het veld Infectieproeven met ziek bastmateriaal Overdracht van infectie is mogelijk

20 Onderzoeksrichting verspreidingsmechanismen Paardenkastanjemineermot? Overbrenger van virus?

21 Resultaten virusonderzoek Virus gevonden, nog niet eerder beschreven voor kastanje Alle bomen uit de screening zijn geïnfecteerd met het virus (ziek en gezond ) kastanjemineermot is geen overbrenger van virus

22 Onderzoeksrichting houtanatomie Beschadiging van het cambium Compartimentalisatie Stamcellen en callusvorming Overgroeiing Herstel?

23 Ziek Gezond

24 ziek gezond Belmonte

25

26

27 Celstructuur gezonde kastanjeboom

28 Celstructuur zieke kastanjeboom

29 Resultaten houtanatomie Ziek materiaal Kurklaag onveranderd. Levend bastweefsel vervalt en verkleurt sterk. Korrelig materiaal in holten tussen de cellen. Cambiumweefsel laat vaak makkelijk los in onderzochte monsters. Houtvaten vaker verstopt.

30 periderm dood * bast levend cambium * Laag met donkerbruin gekleurde cellen

31 Fysiologische achtergronden Luchtverontreiniging vb ozon Afbraak door oxidanten Opeenvolging van reacties Ook andere oorzaken mogelijk Zijn antioxidanten een oplossing?

32 WAT GEBEURT ER IN DE ZIEKE KASTANJE? Oorzaak: ziekteverwekker of stress Gevolg: zichzelf versterkend afbraakproces START : Cel-afsterving VERVOLG: Vrijkomen van afbraakenzym vorming van afbraakstoffen radicaalvorming radicalen tasten intacte cellen aan verdere celafbraak sneeuwbaleffect

33 Sneeuwbaleffect: opeenvolging van chemische reacties

34 Mogelijke oplossingen Wegnemen primaire oorzaak (bijv. infectie etc.), indien bekend! ALTERNATIEF? Ingrijpen in afbraakproces Door: Aansmeren van middelen/ zalfjes Wegvangen radicalen o.a. ascorbinezuur (vit. C)

35 Proefveld Houten

36 Effect van aansmeermiddel In het lab ontwikkeling van optimale remmings-mix praktijk ontwikkeling van toedieningstechniek voor toepassen van remmingsmix aan bomen daarna: evaluatie van effecten

37 Aansmeermiddelen in detail

38 Inventarisatie Standaardformulier Ondersteuning beleidsplannen

39 Deelnemende gemeenten juni 2005 Legenda: groen = deelnemende gemeenten nog geen gegevens ontvangen geel = 0-10 % aangetast roze = % aangetast paars = % aangetast rood = > 50 % aangetast

40 Overzicht per soort hippocastanum cv. Pyramidalis hippocastanum cv. Baumannii hippocastanum (soort) Onbekend carnea + hippocastanum (mengsel) carnea cv Briotii carnea (soort) carnea cv Plantierensis pavia (soort) flava (soort) ziektepercentage

41 Zuid-Holland Utrecht Gelderland Noord-Holland Groningen Flevoland Friesland Noord-Brabant Overijssel Zeeland Limburg Drenthe Percentage Ziek Zuid-Holland Noord-Holland Noord-Brabant Utrecht Friesland Zeeland Limburg Gelderland Drenthe Groningen Flevoland Overijssel Ziek N-bomen

42 ziektepercentage per grondsoort zand klei veen vergraven

43 N-bomen Ziek <= 20 > 20 <= 35 > 35 <= 50 > 50

44 % ziek <= 20 > 20 <= 35 > 35 <= 50 > 50 % ziek

45 Aantastingsgraad per diameterklasse Percentage % zwaar % matig % licht 0 <= 20 > 20 <= 35 > 35 <= 50 > 50 Diameter (cm)

46 Andere bekende veroorzakers

47 Advies Wat moet ik doen met zieke paardenkastanjes? In het algemeen geldt de regel: zieke en gezonde paardenkastanjes zoveel mogelijk met rust laten! Beheer van aangetaste bomen: Verricht geen werkzaamheden aan aangetaste kastanjes; dit kan eventuele verspreiding helpen voorkomen! Als bomen toch gesnoeid moeten worden, ontsmet dan het gereedschap na elke boom. Dit kan met 9 delen spiritus en 1 deel groene zeep. Begin met de werkzaamheden in de meest gezonde bomen.

48 Advies Wat moet ik doen met zieke paardenkastanjes? Omgaan met aangetast materiaal Aangetaste bomen kunt u het beste laten staan. Zieke bomen hoeven niet direct te worden gerooid. Dode of ernstig zieke kastanjebomen die een gevaar opleveren voor de omgeving, moeten worden verwijderd. Dit kan door het materiaal te verbranden of te verwijderen. Particulieren dienen hiervoor hun gemeente te raadplegen. Aanplanten en verplanten Nieuwe aanplant kan heel snel ziek worden. Daarom is het raadzaam om voorlopig geen paardenkastanjes aan te planten. Verplanten van paardenkastanjes - ziek of gezond - wordt ontraden. Gebruik van het hout Het hout van de paardenkastanje is niet geschikt als openhaardhout.

49 Dank voor uw aandacht