werkdocument rijksdienst voor de ijsselrneerpolders J. Nicolai Cdw ministerie van verkeer en waterstaat

Transcriptie

1 ministerie van verkeer en waterstaat rijksdienst voor de ijsselrneerpolders werkdocument I De kosten van verschillende energiebronnen door J. Nicolai me i Cdw postbus AP lelystad Smedinghuis zuiderwagenplein 2 tel. (03200) telex 40115

2 I. INLEIDING 2. TOELICHTING BIJ DE TABELLEN 3. OPMERKINGEN 4. SAMENVATTING 5. TABELLEN

3 1. INLEIDING Enige tijd geleden is gevraagd, de kosten van verschillende energiebronnen eens op een rij. te zetten. Dat gebeurt in deze notitie. Eerst worden de tabellen in deze notitie toegelicht. Vervolgens worden daaraan een aantal opmerkingen ontleend. De bevindingen worden, tenslotte, samengevat.

4 2. TOELICHTING BIJ DE TABELLEN Tabel 1 en 2 melden de gemiddelde inkoopwaardes van verschillende energiedragers voor res~ectievelijk de industrie en voor openbare centrales. De gegevens zijn op verzoek verstrekt door het C.B.S. In de tabellen 3 t/m 6 zijn deze cijfers verwerkt. Tabel 3 meldt voor elk vijfde jaar de gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid van verschillende energiedragers voor de indus trie. Bi j de berekening van deze inkoopwaardes zijn de volgende herleidingsfactoren gebruikt : I ton kolen levert 29,3 GJ I ton cokes levert 28,5 GJ 1 ton zware stookolie levert 41,O GJ 1000 liter gas-, diesel- en lichte stookolie levert 35,868 GJ 1000 kwh eletriciteit levert 3,6 GJ 1000 m3 aardgas levert 31,65 GJ Bron: C.B.S. Tabel 4a meldt op indexbasis (1960 = 1,00) voor elke energiedrager de gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid voor de industrie. Tabel 4b meldt eveneens indexcijfers, maar nu met als index 1970 = 1,OO. Tabel 4c meldt ook indexcijfers voor elk vijfde jaar, nu met als index = 1,OO. Tabel 5 meldt voor elk vijfde jaar de gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid van verschillende energiedragers voor openbare centrales. Bij de berekening van deze inkoopwaardes zijn dezelfde herleidingsfactoren als in tabel 3 gebruikt. Tabel 6a meldt op indexbasis (1960 = 1,OO) voor elke energiedrager de gemiddelde inkoopwaarde per energie-eenheid voor openbare centrales. Tabel 6b meldt deze waarden met als index 1970 = 1,OO. Tabel 6c meldt deze waarden met als index 1980 = 1,OO.

5 I. Bij vergelijking van de tabellen 3 en 5 valt het op, dat de gemiddelde inkoopwaardes voor de industrie en voor openbare centrales soms weinig, sons veel verschillen. Zo zijn in 1975 de kolen voor de industrie + 30% duurder dan de kolen voor openbare centrales, is de inkoopwazrde voor mare stookolie tot 1975 voor de industrie + 10% hoger dan die voor openbare centrales, geldt voor gas-, diesei- en lichte stookolie, dat tot 1975 de industrie 10-20% meer betaalt dan openbarecentrales enbetaaldedeindustrie in 1960 bijna 60% meer voor het aardgas dan openbare centrales, in de jaren 1965 t/m 1970 ongeveer evenveel en na 1970 ongeveer 10% minder. 2. Wanneer men de gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid (tabel 3 en 5) rangschikt van laag naar hoog, krijgt men de volgende reeksen: - voor industrie: 1960: zw. stookolie/kolen/cokes/aardgas (291431~4)~ 1965: m. stookolie/aardgas/kolen/ gas- en 1. stookolie ( ) 1970: aardgaslzw. stookolie/kolen/gas- en 1. stookolie ( ) 1975: aardagslzw. stookolie/kolen/cokes ( ) 1980: kolen/aardgas/cokes/zw. stookolie (81/16/2). 1982: kolenlzw. stookolielaardgas (55/5) - voor openbare centrales: 1960: zw. stookolie/kolen/aardgas (44111) 1965: zw. stookolie/aardgas/kolen (3913) 1970: aardgaslzw. stookolielkolen (21121) 1975: aardgas/kolenlzw. stookolie ( ) 1980: kolenlaardgaslzw. stookolie (9718) 1982: kolenlzw. stookolie/aardgas (5515). Naar aanleiding van deze reeksen kunnen de volgende aantekeningen worden gemaakt : - mare stookolie, in 1960 relatief goedkoop, werd tot 1980 relatief steeds duurder, om na 1980 weer relatief goedkoper te worden; - aardgas was in 1960 relatief duur, in 1970 relatief goedkoop en is nu weer relatief duur; - kolen namen in 1960 een middenpositie in, werden later iets duurder en iijn nu relatief goedkoop; - het prijsverschil tussen de nu goedkoopste energiedrager (kolen) en de daarop in prijs volgende drager (aardgas of zware stookolie) is' in'.de afgelopen 2 jaar aanmerkelijk kleiner geworden. 3. Wanneer men de geindexeerde gemiddelde inkoo~waardes uit de tabellen 4a t/m 4c bekijkt, valt het op, dat in 1982 bij de industrie: - vergeleken met de situatie in 1960de ~rijsstijging het grootst is bij de Fare stookolie en aanmerkelijk geringer bij elektriciteit, aardgas en kolen; - vergeleken met de situatie in 1970 de prijsstijging het grootst is bij mare stookolie en aanmerkelijk geringer bij elektriciteit en kolen; gas-, diesel- en lichte stookolie nemen een tussenpositie in, terwijl de aardgasprijs nog daarboven ligt;... - vergeleken met de situatie in 1980 de prijsstijging het gro&st %at wil zeggen de inkoopwaarde van kolen is 29% hoger dan die van zware stookolie, de inkoopwaarde van cokes is 43% hoger dan die van kolen en de inkoopwaarde van aardgas is 24% hoger dan die van cokes.

6 is bij zware stookolie en kolen en aanmerkelijk geringer bij elektriciteit en bij gas-, diesel- en lichte stookolie. De prijsstijging van aardgas neemt een tussenpositie in. 4. Wanneer men de geindexeerde gemiddelde inkoopwaardes uit de tabellen 6a t/m 6c bekijkt, valt het op, dat in I982 bij openbare centrales: - vergeleken met de prijzen in 1960 de prijsstijging het grootst is bij zware stookolie, gas- en lichte stookolie en aanmerkelijk geringer bij kolen. De prijsstijging van aardgas neemt een tussenpositie in; - vergeleken met de prijzen in 1970 de prijsstijging het grootst is bij aardgas en aanmerkelijk geringer bij kolen, De prijsstijgingen van zware stookolie en van gas- en lichte stookolie nemen een tussenpositie 'in; - vergeleken met de prijzen in 1980 de prijsstijging het grootst is bij kolen en duidelijk geringer bij gas- en lichte stookolie en bij mare stookolie. De prijsstijging van aardgas neemt nu een tussenpositie in. 5. In het gedrag van de gemiddelde inkoopwaardes valt achteraf we1 een zekere lijn te onderkennen; het lijkt echter moeilijk, zo niet onmogelijk, dat gedrag te voorspellen. Wanneer men bij voorbeeld de gemiddelde inkoopwaardes voor openbare centrales bekijkt, kan men (mee met behulp van de cijfers in opmerking 2) bij voorbeeld opmerken, dat : - in 1965 het prijsverschil (in %) tussen aardgas en zware stookolie kleiner is dan het prijsverschil tussen kolen en zware stookolie in 1960 (resp. 39% en 44%). In 1970 blijkt dan, dat het aardgas de rol van goedkoopste energiedrager heeft overgenomen van de zware stookolie; - eenzelfde verschijnsel valt waar te nemen in de periode : in 1975 is het prijsverschil tussen kolen en aardgas kleiner dan het prijsverschil tussen zware stookolie en aardgas in 1970 (resp. 13% en 21%). In 1980 blijkt, dat kolen de rol van goedkoopste energiedrager heeft overgenomen van aardgas. Of eenzelfde verschijnsel zich ook in de periode zal afspelen, valt moeilijk te voorspellen. Uit de cijfers blijkt alleen dat in 1982 het prijsverschil tussen zware stookolie en kolen aanmerkelijk kleiner is dan tussen aardgas en kolen in 1980 (respectievelijk 55% en 97%). Bovendien, dat in het begin van de jaren '80 het prijsverschil tussen aardgas en zware stookolie minder bedraagt dan 10%. 6. In deze notitie is voor de verschillende energiedragers alleen aandacht geschonken aan de gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid. Bij het kiezen van een energiedrager voor de industrie of voor een openbare centrale zal men niet alleen naar de inkoopwaarde kijken, mar ook naar de kosten van de installatie die de energiedrager moet omzetten. De indruk bestaat, dat de installatiekosten, gerekend per energie-eenheid, sterk afhangen van de gebruikte energiedrager. Het lijkt aannemelijk, te veronderstellen dat de installatie voor het omzetten van kolen of cokes in energie, duurder is dan een installatie waarin men aardgas omzet.

7 Wanneer men de gemiddelde inkoopwaardes van verschillende energiedragers voor de industrie en voor openbare centrales, zoals die over de afgelopen 20 jaar zijn verzameld, op enkele manieren op een rij zet, kunnen daaruit de volgende feiten worden afgeleid: I. De gemiddelde inkoopwaardes van energiedragers zijn, gerekend per energie-eenheid, voor de industrie en voor openbare centrales soms gelijk, soms verschillend. Het verschil was in 66n jaar bij aardgas zelfs 60%. 2. De energiedragers schijnen wat hun prijs betreft een stoelendans uit te voeren. In de jaren '60 was stookolie de goedkoopste energiedrager, in de jaren '70 had aardgas die rol en nu zijn kolen het goedkoopst. 3. De laatste paar jaar is de glans van kolen als goedkope energiedrager snel verminderd. 4. Het prijsverschil tussen aardgas en zware stookolie is thans gering.

8 Tabel 1. Gemiddelde inkoopwaardes 1) industrie 2) Kolen Cokes Zw. stook- Gas-, diesel Elektrici- Aardgas olie en lichte 3) teit stookolie 3 gld/lo ltr I) = exclusief B.T.W. en accijns, inclusief heffingen en kortingen 2) = industriele 0ndernemi.nce.n met over het aloemeen 5n of veer werknemers 3) = vanaf 1977 exclusief dieselolie 4) = gemiddeld voor industrie en openbare centrales Bron: C.B.S.

9 Tabel 2. Gemiddelde inkoopwaardesl) openbare centrales 2) Kolen Zware stook- Gas- en lichee Aardgas olie stookolie3) 1) = exclusief B.T.W. en accijns, inclusief heffingen en kortingen 2) = exclusief kerncentrales 3) = vanaf 1977 exclusief dieselolie 4) = gemiddeld voor industrie en openbare centrales

10 Tabel 3. Gemiddelde inkoopwaardes*) per energie-eenheid voor de industrie van verschillende energiedragers Jaar Kolen Cokes Zw. stook- Gas-, diesel- Elektrici- Aardgas olie en lichte teit stookolie *) Zie de noten die zijn vermeld bij tabel 1. Tabel 4a. Gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid voor de industrie, geindexeerd (1960 = 1,OO) Jaar Kolen Cokes Zw. stook- Gas-, diesel- Elektrici- Aardgas olie en lichte teit stookolie Tabel 4b. Gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid voor de industrie, geindexeerd (1970 = 1,OO) Jaar Kolen Cokes Zw. stook- Gas-, diesel- Elektrici- Aardgas olie en lichte teit s tookolie

11 Tabel 4c'. Gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid voor de industrie, geindexeerd (1980 = 1,OO) Jaar Kolen Cokes ZW. stook- Gas-, diesel- Elektrici- Aardgas olie en lichte teit s tookolie Tabel 5. Gemiddelde inkoopwaardes*) per energie-eenheid voor openbare centrales van verschillende energiedragers Jaar Kolen Zw'. stook- Gas- en lichte Aardgas olie stookolie *) Zie de noten die zijn vermeld in tabel 2. Tabel 6a. Gemiddelde inkoopwaardes per energie--eenheid voor de openbare centrales, geindexeerd ( 1960 = 1,OO) Jaar Kolen. Zw. stook- Gas- en lichte Aardgas olie stookolie

12 Tabel 6b. Gemiddelde inkoo~waardes per energie-eenheid voor openbare centrales, gebdexeerd (1970 = 1,00) Jaar Kolen Zw. stook- Gas- en lichte Aardgas olie stookolie Tabel 6c. Gemiddelde inkoopwaardes per energie-eenheid voor openbare centrales, geindexeerd (1980 = 1,OO) Jaar Kolen Zw. stook- Gas- en lichte Aardgas olie stookolie