Actualisatie LBI en LTI. Kostenaandelen op basis van 2012

Transcriptie

1 Actualisatie LBI en LTI Kostenaandelen op basis van 2012 Zoetermeer,

2 Actualisatie LBI en LTI Kostenaandelen op basis van 2012 ir. M.W.J. Bus J.H.M. van Beijeren Dit rapport is uitgebracht aan IPO, SKVV, FMN, GVB, HTM, RET Kenmerk R /C10339/MABUS/MADUI Versie: definitief Zoetermeer, Het gebruik van cijfers en/of tekst uit dit rapport is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van NEA.

3 Inhoudsopgave 1 INLEIDING 4 2 KOSTENAANDELEN BASISJAAR Algemeen LBI LTI Rode diesel voor trein 7 3 METHODIEK VAN INDEXATIE Algemeen Afspraken LBI Indexatie methode 10 R doc 3

4 1 Inleiding Opdrachtgever (overheid) en opdrachtnemer (vervoerbedrijf) in het openbaar vervoer spreken met elkaar af hoe ze gedurende een concessie omgaan met prijsontwikkeling in de sector. Hierbij wordt in de meeste gevallen gebruik gemaakt van de onafhankelijke Landelijke Bijdrage Index (LBI). Deze index is gebaseerd op de kostenstructuur van de vervoerbedrijven en maakt onderscheid naar drie type kosten loonkosten, energiekosten en overige kosten. Bij het opzetten van de LBI is afgesproken om de kostenaandelen om de drie jaar te actualiseren. De laatste keer is dit gedaan in 2010 met als meetjaar In het voorjaar van 2013 heeft Panteia in opdracht van de vervoersector de kostenaandelen in het openbaar vervoer opnieuw vastgesteld voor de technieken bus, trein, metro en tram voor het jaar Voor de techniek bus wordt onderscheid gemaakt naar de energiebronnen diesel en aardgas en voor trein wordt onderscheid gemaakt naar diesel en elektrisch. Naast de LBI is er ook de Landelijke Tarief Index (LTI). Sinds 1 januari 2012 wordt gebruik gemaakt van de LTI om tarieven in het OV aan te passen. In beginsel is de LTI alleen van toepassing op reisproducten en tarieven die zijn opgenomen in het Landelijk Tarievenkader OV-chipkaart (LTK). Decentrale overheden kunnen hun regionale tarieven baseren op deze LTI. De berekeningsmethode van de LTI staat beschreven in het LTK. In dit rapport worden voor de LTI uitsluitend de kostenaandelen berekend. R doc 4

5 2 Kostenaandelen basisjaar Algemeen Om de kostenaandelen te bepalen heeft Panteia bij de vervoerbedrijven uitsluitend absolute jaarbedragen voor loon, energie en overige kosten per concessie opgenomen. Op basis van deze gegevens worden de kostenaandelen per techniek (modaliteit) en per energiesoort bepaald. De wegingsfactoren zijn berekend door alle absolute kosten (per modaliteit en soort kosten) bij elkaar op te tellen en om te zetten in een verhoudingsgetal. De deelnemende vervoerbedrijven zijn Arriva, Connexxion, EBS, GVB, Qbuzz, RET (exclusief bus), Syntus en Veolia. De kosten worden per bedrijf verschillend gerapporteerd in de jaarcijfers. Om de kosten uniform te kunnen wegen heeft Panteia een aantal correcties uitgevoerd, zoals dit ook voor 2009 is gedaan. De belangrijkste uitgevoerde correcties waren: De inhuur of verhuur van personeel zijn gecorrigeerd op de loonkosten; Bij concessies waarbij reparaties en onderhoud extern worden uitbesteed is 40% van deze kosten toegerekend aan de loonkosten en 60% aan overig; Bij concessies waarbij overheadkosten vanuit de holding zijn doorberekend is rekening gehouden met het aandeel loonkosten in de holding. Dit aandeel is bij de berekening bij de loonkosten gevoegd; In de kosten is geen rekening gehouden met onderaanneming. Hierbij is aangenomen dat de kostenstructuur van onderaanneming gelijk is aan deze van de concessiehouder. 2.2 LBI Dit levert voor Nederland de volgende verdeling op per modaliteit. Tabel 2.1: kostenaandelen LBI-Bus, Trein, Metro en Tram. Modaliteit Bus Trein Metro Tram Brandstof Diesel Aardgas Diesel 1 Elektrisch Elektrisch Elektrisch Kostensoort Loon 62,75 63,81 31,10 38,17 52,77 67,65 Energie 11,30 7,32 12,00 4,00 8,33 3,45 Overig 25,95 28,87 56,90 57,83 38,90 28,90 1 Tussen 2012 en 2013 is de rode diesel voor treinen afgeschaft. In paragraaf 2.4 is beschreven hoe hiermee is omgegaan bij het toepassen van de index. R doc 5

6 2.3 LTI Voor het bepalen van de LTI zijn de absolute kosten per kostensoort gebruikt voor bus, tram en metro. Voor de ontbrekende concessies (HTM bus, HTM tram en RET bus) is een bijschatting gemaakt. De absolute kosten voor bus HTM, tram HTM, bus RET zijn op de volgende wijze geschat: (1) aantal buslijnen HTM, RET en GVB geteld en deze aantallen als factoren gebruikt voor het bepalen van de absolute kosten voor RET en HTM bus. (2) aantal trams HTM, RET en GVB geteld en deze aantallen als factoren gebruikt voor het bepalen van de absolute kosten voor HTM tram. Hierbij is aangenomen dat de HTM en de RET dezelfde kostenstructuur hebben per bus-, tramlijn als het GVB. Dit is een ruwe schatting van de werkelijke absolute kosten voor de ontbrekende concessies. Daarom is vervolgens gekeken wat de gevoeligheid is van de aanname. De geschatte kosten zijn aangepast met +25% en -25% en daarbij is gekeken wat de invloed is op de index. Dit is maximaal 0,06 verandering in het aandeel van kostensoort loon. Tabel 2.2: kostenaandelen LTI-BTM vanaf LTI BTM Kostensoort Loon 62,80 Energie 9,69 Overig 27,51 Het aandeel energie is opgebouwd uit diesel, elektriciteit en aardgas. De verhouding is 78% diesel, 14% elektriciteit en 8% aardgas. R doc 6

7 2.4 Rode diesel voor trein Vanaf 1 januari 2013 verdwijnt rode diesel voor de dieseltreinen. Dit betekent dat de dieselprijs voor vervoerders zal toenemen uitsluitend door het afschaffen van rode diesel. Op basis van de website van Transport Logistiek Nederland (TLN) 1 is de gemiddelde prijs in 2012 van rode diesel bepaald op 116,39 eurocent per liter en van gewone diesel op 125,61 eurocent per liter. Dit geeft een prijsverandering +7,92% tussen 2012 en Overgang 2012 naar 2013 Als overheden en vervoerders de prijsverandering in de diesel - die direct het gevolg is van het afschaffen van rode diesel in lopende concessies willen compenseren dan stelt Panteia voor om bij de indexatie van 2013 uit te gaan van een eenmalige correctie van +7,92% naast de index-waarde die bepaald wordt op basis van de dieselontwikkeling tussen 2012 en Effect op de kostenaandelen Daarnaast veranderen door de afschaffing van de rode diesel de kostenaandelen voor dieseltreinen. Hieronder staan de kostenaandelen voor dieseltreinen waarbij rekening is gehouden met de afschaffing van de rode diesel. Modaliteit Trein Trein Brandstof Diesel Diesel Kostensoort Loon 31,10 30,80 Energie 12,00 12,83 Overig (CPI) 56,90 56, R doc 7

8 Voorbeeld voor 2013 hoe er op regionaal niveau omgegaan kan worden met de eenmalige prijsstijging door afschaffing van de rode diesel. De onderstaande cijfers zijn fictief. Loonontwikkeling Loonvoet marktsector volgens MEV Dieselontwikkeling volgens - CBS code % Overige kosten - Ontwikkeling van de consumentenprijsindex (CPI) % Dan is de dieseltrein index voor 2013: Modaliteit Dieseltrein Brandstof Kostenaandeel Ontwikkeling Loon 30,80 103,00 Energie 12,83 113,59 Overig (CPI) 56,37 102,20 Index 103,91 Waarbij Energie ontwikkeling als volgt is bepaald: (1,0525*1,0792)*100 = 113,59 En de index: (30,80*103,00+12,83*113,59+56,37*102,20)/100=103,91 R doc 8

9 3 METHODIEK VAN INDEXATIE 3.1 Algemeen De onderzoekmethode van Panteia bij het volgen van de kostenontwikkelingen in het openbaar vervoer is als volgt: Vooraf is de kostenstructuur per techniek (bus, trein, tram of metro) en energieverbruik (diesel, aardgas of elektriciteit) van de bedrijfstak gewogen vastgesteld. Deze kostenstructuur wordt bij normale kostenontwikkelingen één keer per drie jaar opnieuw geijkt. Indien zich bijzondere omstandigheden voordoen, waarbij grote verschuivingen in de kostenaandelen aannemelijk zijn, zal tussentijds een herijking plaatsvinden. Er is voor een periode van drie jaar gekozen om alleen de structurele effecten mee te nemen en geen jojo-effect te verkrijgen. Schematische weergave in de tijd: prognose'14 en definitief'12 prognose'15 en definitief'13 prognose'16 en definitief'14 nieuwe meting LBI 2013 sept 2014 sept 2015 sept 2016 sept juni 2013 juni 2014 juni 2015 juni 2016 LTI LTI'14 LTI'15 LTI'16 nieuwe meting 3.2 Afspraken LBI De berekeningen van de ontwikkelingen zullen worden gedaan voor de technieken bus, trein, metro en tram. Voor bus wordt een apart indexcijfer berekend voor materieel voortbewogen door diesel of door aardgas. Voor trein wordt een apart indexcijfer berekend voor materieel voortbewogen door diesel of door elektriciteit. Afhankelijk van het soort vervoer binnen een gemengde concessie kan dan een mix van de percentages worden genomen. Deze mix dient vooraf in het bestek te worden vastgelegd; Het kostenniveau per kostensoort wordt in 2013 op 100 vastgesteld; In worden, na het bekend worden van de MEV, de kostenontwikkelingen voor het komende jaar (2014) per kostensoort vastgesteld. De kostensoorten die voor het volgen van de MEV in aanmerking komen zullen verderop nader worden genoemd; op basis van gewogen gemiddelden wordt een kostenontwikkelingspercentage voor het komende jaar (2014) berekend (indexatie vooraf voor 2014); in september van het jaar volgend op het geraamde jaar (september 2015) worden de werkelijke kostenontwikkelingen verrekend ten opzichte van de in voor het jaar 2014 geraamde kostenontwikkelingen. Dit betreft dan een afrekening van het jaar Deze werkelijke kostenontwikkelingen kunnen leiden tot een aanpassing van de indexatie voor het volgende jaar (in dit geval 2015). Bij grote afwijkingen tussen de R doc 9

10 voorcalculatie en de werkelijke vaststelling in september kan worden afgesproken dat voor het lopende jaar de bijdragen worden aangepast; Deze cyclus herhaalt zich elk jaar waarbij de raming in september als een voorschot moet worden beschouwd. De berekeningen zoals hierboven vermeld worden uitgevoerd door het Tarievenbureau OV dat de uitkomsten er van ter controle aanbiedt aan de vervoerders, waarna de indexaties worden vastgesteld. Bij de prognose en nacalculatie van de LBI wordt uitgegaan van de meest recente beschikbare wegingsfactoren. 3.3 Indexatie methode De kostenaandelen van de Openbaar vervoerbedrijven worden gesplitst in drie kostencategorieën namelijk: Loonkosten Onder deze post worden alle kosten verzameld die een relatie hebben met het personeel (loon, sociale lasten, pensioen en overige personeelskosten). Bij deze kostenpost zal de verwachte ontwikkeling Loonsom per arbeidsjaar marktsector worden gevolgd (inclusief toename sociale lasten). Energiekosten Voor de ontwikkeling van de energiekosten wordt gekeken naar de ontwikkeling van het prijsniveau van diesel en elektriciteit. Diesel Voor de werkelijke ontwikkelingen van de diesel worden de betreffende CBS cijfers gebruikt (CBS code 07222). CBS publiceert deze cijfers elke maand en baseert zich op het gemiddelde van de dagprijzen van de diesel. De berekening is gebaseerd op de stijging of de daling van de gemiddelde prijs van de afgelopen 12 maanden. Aangezien een prognose van de toekomstige ontwikkeling van de brandstofprijzen erg lastig en arbitrair is, wordt bij de voorcalculatie deze prognose gebaseerd op het gewogen gemiddelde van de loonvoet marktsector en CPI (zie loonkosten en overige kosten). Aardgas Voor de werkelijke ontwikkelingen van deze post wordt de CBS index van gas (code 4520) gevolgd. De prognose van deze post geschiedt op dezelfde wijze als beschreven onder de post diesel. Elektriciteit Voor de werkelijke ontwikkelingen van deze post wordt de CBS index van elektriciteit (code 4510) gevolgd. De prognose van deze post geschiedt op dezelfde wijze als beschreven onder de post diesel. R doc 10

11 Overige kosten Voor alle niet eerder genoemde kosten wordt de ontwikkeling van de consumentenprijsindex (CPI) gevolgd. Een uitzondering hierop vormen de reparatie- en onderhoudskosten 1 en de doorberekende overheadkosten Bij concessies waarbij reparaties en onderhoud extern worden uitbesteed is 40% van deze kosten toegerekend aan de loonkosten en 60% aan de overige kosten. Bij concessies waarbij overheadkosten vanuit de holding zijn doorberekend is rekening gehouden met het aandeel loonkosten in de holding. Dit aandeel is bij de berekening bij de loonkosten gevoegd R doc 11