ONDERZOEK NAAR DE KWALIFICATIEBEHOEFTEN VOOR VRACHTWAGENCHAUFFEUR

Transcriptie

1 SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD VAN VLAANDEREN ONDERZOEK NAAR DE KWALIFICATIEBEHOEFTEN VOOR VRACHTWAGENCHAUFFEUR In samenwerking met : Sociaal Fonds voor het Goederenvervoer Medegefinancierd door ESF-doelstelling 4 en het VIONA-programma van de Vlaamse Minister van Tewerkstelling D/1998/4665/36 Oktober 1998 VDK/vrachtwagenchauffeur_def Jozef II-straat 12-16, 1000 Brussel, tel. : 02/ , fax : 02/ , serv@serv.be

2

3 1. VOORWOORD Dit onderzoeksrapport kadert in een onderzoeksproject van de SERV naar de huidige of verwachte veranderingsprocessen in de onderneming, het bedrijf of de instelling en de inschatting van de impact ervan op het profiel van aangepaste of nieuwe jobs, evenals naar de detectie van kwalificatie-, opleidings- en begeleidingsbehoeften. Dit onderzoek gebeurt zowel op sectorniveau als sectoroverschrijdend niveau, als op het niveau van een groep van ondernemingen of diensten. Reeds in het voorjaar van 1995 had de SERV het idee een project te starten over het onderzoeken van de kwalificatiebehoeften in een beroep of een beroepencluster. Men zou daarbij vertrekken van een beroep of beroepencluster omdat dit nog steeds, en ondanks alle kritiek die men kan hebben op dergelijke aanpak, de beste ankerpunten zijn om gegevens te verkrijgen over kwalificatiebehoeften. De bestudeerde beroepen zouden zowel sectorgebonden als sectoroverschrijdend kunnen zijn. De aanleiding tot het overwegen van dergelijk onderzoeksproject was en is de voortdurende discussie over de discrepantie tussen de arbeidsmarktbehoeften en het kwalificatieniveau van de huidige en toekomstige werknemers. De redenering achter het SERV-project is dat het doen van dergelijk onderzoek, dat moet uitmonden in jobprofielen, een instrument kan zijn voor een betere afstemming van opleidingen op de arbeidsmarktbehoeften. Zo kunnen de kansen op werk van huidige en toekomstige werknemers beter worden gegarandeerd. De concrete doelstelling van het project is te komen tot een gecoördineerde aanpak in dit soort van onderzoek en tot min of meer eenvormige resultaten, die voor meerdere doeleinden en gebruikers bruikbaar zijn. De SERV zal dit proces mee uitwerken, ondersteunen en coördineren. Vooraleer met dit project werd gestart, heeft de SERV eerst een voorbereidend onderzoek laten doen door het HIVA. Het HIVA kreeg de opdracht een kritische doorlichting te maken van bestaande beroepsprofielenmethodieken en handleidingen, en een verkennend gesprek te doen met mogelijke afnemers om te peilen naar de behoefte aan en de haalbaarheid van een uniforme, flexibel toe te passen methode voor het maken van beroepsprofielen. Op basis van die analyse werden een methode en een procedure uitgewerkt voor het maken van beroepsprofielen. Voorwoord

4 2. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende onderzoeksmethodes waaronder de studie van bestaand materiaal, interviews met experts, bedrijfsbezoeken, en conferenties met deskundigen uit sectoren, bedrijfsleven, opleidingsinstanties, enzovoort. Aan de hand van het zo verzamelde materiaal wordt een takenanalyseschema gemaakt dat een gedetailleerd overzicht geeft van alle activiteiten die de beroepsbeoefenaar uitoefent. Daarnaast wordt nog een beknopte analyse gemaakt van, onder meer, de socioeconomische situatie in de sector, de kwalificatie- en opleidingsproblemen, eventuele specifieke arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, de arbeidsorganisatie, enzovoort. Er zit een kort overzicht in de analyse van specifieke, beroepsondersteunende kennis en vaardigheden en er wordt tevens een kort overzicht gemaakt van toekomstige ontwikkelingen die een weerslag kunnen hebben op de kwalificatiebehoeften, de arbeidsomstandigheden, de arbeidsorganisatie, enzovoort. Het zwaartepunt in de methode ligt evenwel op het takenanalyseschema en op de conferenties van deskundigen. De SERV doet nu met deze wetenschappelijke methode in 1999 een onderzoek in de volgende sectoren : Uitbater snelrestauratie in de horecasector - Horeca Vlaanderen Hersteller wit- en bruingoed in de elektriciteitssector - VORMELEK (Stichting Beroepsopleiding en Vorming, sector elektriciens) Bordenbouwer in de elektriciteitssector - VORMELEK Vertegenwoordiger - CEVORA (aanvullend paritair comité bedienden) Balieagent in reisbureaus - CEVORA Beroepencluster verf- en drukafdeling in de textielsector - COBOT (Centrum voor Opleiding, bij- en omscholing voor de textiel- en breigoednijverheid) Meubelmakerij - Opleidingscentrum Hout (OCH) Chauffeur - Sociaal Fonds voor het Goederenvervoer en FVB Goederenbehandelaar - INOM, VORMELEK en EDUCAM en FVB Lifttechnicus - INOM (metaalverwerkende nijverheid) Confectiestikster - IVOC (Instituut voor Vorming en Onderzoek in de Confectie) Dakdekker - FVB Natuursteen- en marmerbewerker FVB. Voorwoord

5 3. Twee onderzoekers van het SERV-secretariaat, met name Veerle De Keersmaecker en Anne Roose, staan in voor de voorbereiding en de uitwerking van de voorbereidende informatiedocumenten en de ontwerpprofielen. De SERV staat voorts nog in voor de coördinatie en ondersteuning bij het doen van het onderzoek, zodat men tot eenvormige en kwalitatief gelijkmatige resultaten komt. Het project beantwoordt aan een reëel bestaande behoefte bij de deelnemende partners om hun kennis te vergroten van de economische, technologische en bedrijfsorganisatorische veranderingen in het bedrijfsleven en de gevolgen daarvan op de jobinhouden en de kwalificatievereisten. De medewerking van de sectoren is dus cruciaal en hun inbreng kan zeer divers zijn. Er wordt personeel van sectorale instanties (b.v. sectorfondsen) ingezet voor het voorbereiden van informatiedocumenten en de takenanalyse, ook andere deskundigen werken mee aan de voorbereiding van het onderzoek en aan de conferenties, enzovoort. De diverse, potentiële opleiders (VDAB, VIZO, OSP, beroeps- en technisch onderwijs, opleidingsfondsen, bedrijfsopleiders, enzovoort) worden ook betrokken bij het opstellen en de verificatie van de opgestelde einddocumenten. Het project moet immers snel en relatief eenvoudig leiden tot resultaten die eenvoudig kunnen worden omgezet in aangepaste opleidingsprogramma s. Voorwoord

6 4. Voorwoord

7 5. INHOUDSTAFEL INLEIDING 9 DEEL I SECTORFOTO STRUCTUUR VAN DE SECTOR AARD VAN DE BEDRIJVEN IN DE SECTOR AARD VAN DE BEDRIJVEN OP BASIS VAN HET AANTAL WERKNEMERS IN DIENST AARD VAN DE BEDRIJVEN OP BASIS VAN HET AANTAL VOERTUIGEN AFZETMARKTEVOLUTIES ARBEIDSMARKTEVOLUTIES STRUCTUUR VAN DE TEWERKSTELLING EVOLUTIE WERKGELEGENHEID EVOLUTIE WERKLOOSHEID KWALIFICATIE- EN PERSONEELSVOORZIENINGSPROBLEMEN KWALIFICATIEPROBLEMEN VACATURES OPLEIDINGEN ONDERWIJS ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN EN ARBEIDSVERHOUDINGEN JURIDISCHE VOORWAARDEN 26 Inhoudstafel

8 6. DEEL II AFBAKENING AFBAKENING EN OMSCHRIJVING DOMEIN BEROEPSINHOUD SPECIALISATIES AFBAKENING 33 DEEL III PROFIEL VRACHTWAGENCHAUFFEUR TAKEN EN ACTIVITEITEN VOORBEREIDENDE TAKEN PLANNING VAN DE WERKZAAMHEDEN UITVOERENDE TAKEN CONTROLE VOOR HET VERTREK TOEZICHT OP LADEN EN LOSSEN VAN GOEDEREN* VERVOEREN VAN DE GOEDEREN ONDERHOUDEN VAN HET VOERTUIG EN ZIJN TOEBEHOREN ADMINISTRATIEVE TAKEN OPTREDEN BIJ ONGEVALLEN ATP TRANSPORT ONDER GELEIDE TEMPERATUUR TANKWAGENVERVOER ADR TRANSPORT VAN GEVAARLIJKE STOFFEN UITZONDERLIJK TRANSPORT DISTRIBUTIE BULKTRANSPORT CONTAINERTRANSPORT GLASTRANSPORT AUTOTRANSPORT ONDERSTEUNENDE TAKEN COMMUNICATIE VEILIGHEID EN KWALITEITSZORG 52 2 BEROEPSONDERSTEUNENDE KENNIS EN VAARDIGHEDEN KENNIS VAARDIGHEDEN 55 3 BEROEPSHOUDINGEN 56 Inhoudstafel

9 7. 4 VERANTWOORDELIJKHEIDSDOMEINEN AUTONOMIE IN UITVOERING EN IN HET NEMEN VAN BESLISSINGEN VERANTWOORDELIJKHEID VOOR PRESTATIES 57 5 BIJZONDERE ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN 58 6 ARBEIDSORGANISATIE 59 7 SPECIFIEKE KWALIFICATIEPROBLEMEN 60 8 TOEKOMSTIGE EVOLUTIES 61 LIJST VAN ORGANISATIES EN BEDRIJVEN DIE DEEL UITMAAKTEN VAN DE CONFERENTIES VRACHTWAGENCHAUFFEUR 63 BRONNEN - LITERATUURLIJST 65 Inhoudstafel

10 8. Inhoudstafel

11 9. INLEIDING In dit beroepsprofiel worden de kwalificatiebehoeften voor het beroep vrachtwagenchauffeur uiteengezet. In deel I staan we stil bij een aantal typische kenmerken van de goederenvervoersector. We behandelen achtereenvolgens de structuur van de sector, de aard van de bedrijven, de afzetmarkt- en arbeidsmarktevoluties en we staan even stil bij de kwalificatie- en personeelsvoorzieningproblemen die zich stellen. Verder geven we enkele algemene beschouwingen aangaande de arbeidsomstandigheden en arbeidsverhoudingen in de betreffende sector. We besluiten deze passage met de juridische voorwaarden die gesteld worden m.b.t. de toegang tot het beroep van vervoerder. In deel II wordt het beroep vrachtwagenchauffeur gedefinieerd en wordt gespecificeerd wat we wel en niet onder dit beroep zullen verstaan in het kader van dit beroepsprofiel. Dit gebeurt aan de hand van een omschrijving van het domein, de beroepsinhoud, de specialisaties en de afbakening. In deel III gaan we in op de taken, activiteiten en de vereiste kennis en vaardigheden voor het beroep vrachtwagenchauffeur. We wensen er de aandacht op te vestigen dat dit beroepsprofiel slaat op de modale beroepsuitoefening, abstractie makend van verschillen die kunnen voorkomen tussen de transportbedrijven inzake schaalgrootte, werkverdeling, In hoofdstuk 1 sommen we de activiteiten op die onder de omschreven takendomeinen ressorteren. De weergegeven takenanalyse heeft als doel de kennis en de vaardigheden op te sporen die vereist zijn voor de uitoefening van het beroep. De taken worden opgesplitst in voorbereidende, uitvoerende en ondersteunende taken. Binnen de uitvoerende taken onderscheiden we enkele algemene takenclusters en daarnaast een aantal specifieke takenclusters die verbonden zijn aan een bepaald type van vervoer. Hoofdstuk 2 bevat een beperkt overzicht van de vereiste beroepskennis en de vaardigheden die een minimale basis vormen voor het goed functioneren van de vrachtwagenchauffeur. Daarbij aansluitend worden in een derde hoofdstuk de beroepshoudingen weergegeven die essentieel zijn voor een goede beroepsuitoefening. Inleiding

12 10. In hoofdstuk 4 bespreken we de verantwoordelijkheidsdomeinen van de vrachtwagenchauffeur. We gaan kort in op de autonomie in uitvoering en in het nemen van beslissingen en de verantwoordelijkheid voor prestaties. Het 5de hoofdstuk werpt een licht op de bijzondere arbeidsomstandigheden die typisch zijn voor het vervoeren van goederen over de weg. In een 6 de luik staan we kort stil bij de arbeidsorganisatie in de sector en in het 7 de hoofdstuk wordt nog eens benadrukt wat precies de specifieke kwalificatieproblemen zijn met betrekking tot dit beroep. We sluiten het document af met een korte blik op de toekomstige evoluties die verwacht worden in de sector en die een impact zullen hebben op het beroep van vrachtwagenchauffeur. Inleiding

13 DEEL I SECTORFOTO

14 12. Sectorfoto

15 STRUCTUUR VAN DE SECTOR Het Nationaal Paritair Comité voor het vervoer is onderverdeeld in verschillende subcomités m.n. : subsector openbare autobusdiensten subsector bijzonder geregeld vervoer subsector autocardiensten subsector goederenvervoer te lande voor rekening van derden subsector verhuis subsector taxi s subsector afhandeling op luchthavens subsector goederenbehandeling voor rekening van derden. Van deze subsectoren gaat onze aandacht uit naar de subsector voor goederenvervoer te lande voor rekening van derden. Het Paritair Comité voor het vervoer stelt dat onder deze subsector het volgende wordt verstaan : Het goederenvervoer voor rekening van derden door middel van een voertuig met of zonder motor voor hetwelk een vervoervergunning vereist is welke door de bevoegde overheid afgeleverd werd Het goederenvervoer voor rekening van derden door middel van een voertuig met of zonder motor voor hetwelk geen vervoervergunning vereist is Het verhuur met chauffeur van voertuigen met of zonder motor bestemd voor het goederenvervoer te lande, voertuigen voor dewelke een vervoervergunning vereist is welke door de bevoegde overheid afgeleverd werd Het verhuur met chauffeur van voertuigen met of zonder motor bestemd voor het goederenvervoer te lande, voertuigen voor dewelke geen vervoervergunning vereist is. De goederenvervoersector omvat die ondernemingen waarvan het vervoer van goederen over de weg voor rekening van derden de hoofdactiviteit is. Daarnaast zijn er ook heel wat bedrijven die vervoer voor eigen rekening uitvoeren. Het betreft hier ongeveer een derde van de totale vervoersprestaties in België, maar dit aandeel daalt. Het vervoer voor eigen rekening valt niet onder de wegvervoersector. Het betreft vervoersactiviteiten verricht door ondernemingen met een ander maatschappelijk doel dan vervoer. Sectorfoto

16 14. Deze ondernemingen zijn geen vervoerbedrijven, maar ze verrichten vervoersactiviteiten om in de eigen transportbehoeften te voorzien. Vervoer voor eigen rekening is niet aan een vergunningsplicht onderworpen, in tegenstelling tot het beroepsgoederenvervoer AARD VAN DE BEDRIJVEN IN DE SECTOR Het goederenvervoer over de weg is de belangrijkste transportvorm in Vlaanderen. 70% van de transportbedrijven bevinden zich in Vlaanderen. 2 De volgende grafiek geeft de evolutie weer van het aantal transportondernemingen en het totaal aantal voertuigen sinds Aantal ondernemingen Aantal voertuigen Bron : Instituut voor Wegtransport. Vaststellingen : Tijdens de jaren 70 en 80 kende de goederenvervoersector een grote daling van het aantal bedrijven (van in 1970 tot in 1990). Dit aantal stabiliseerde min of meer begin van de jaren 90, maar het absolute dieptepunt kende de sector in 1995 met een totaal van 7863 bedrijven. Sindsdien is het aantal bedrijven terug toegenomen (8.303 bedrijven in 1997) Het aantal voertuigen daarentegen is meer dan verdubbeld (een toename van 138%) sinds Vooral op het einde van de jaren 80 was deze toename sterk. 1 2 Peeters, C. & Debisschop, K., (1995) : De Belgische wegvervoersector in gevaar. Garant, Leuven. Paribas Bank België, (1992) : De wegtransportsector : overleven in een zeer konkurrentiële markt. Ekonomische berichten (nr. 60, 1992, 4). Brussel. Sectorfoto

17 Aard van de bedrijven op basis van het aantal werknemers in dienst Van de transportbedrijven die België in 1996 telt zijn er 4504 bedrijven waar men personeel in dienst heeft. De overige 3596 zijn transporteurs die zelfstandig zijn en die geen personeel hebben. Van de 4504 werkgevers zijn er 74% (3.311) gevestigd in Vlaanderen. In de volgende tabel geven we het aantal Vlaamse werkgevers weer volgens de grootte van het bedrijf en per provincie, en dit op vijf verschillende tijdstippen. Tabel 1 : Aard van de bedrijven volgens aantal werknemers. Grootte van het bedrijf (aantal werknemers) Jaar Totaal Antwerpen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Totaal Aantal werkgevers volgens de grootte van het bedrijf, per provincie op 30/06/81, op 30/06/85, op 01/01/89 en op 25/01/96 en op 24/04/98. Vlaams Brabant : de arrondissementen Brussel-stad, Leuven en Halle-Vilvoorde. Bron : RSZ-gegevens. Sectorfoto

18 16. Vaststellingen : Van de Vlaamse vervoersbedrijven die personeel in dienst hebben zijn meer dan de helft kleine bedrijven met minder dan 5 werknemers in dienst Werkgevers met meer dan 50 werknemers vertegenwoordigen nog geen 5% van het totaal aantal werkgevers in het goederenvervoer in Vlaanderen Gemiddeld over de weergegeven jaren bevinden de meeste werkgevers zich in Antwerpen (gemiddeld 738) en Vlaams-Brabant (gemiddeld 649), gevolgd door West-Vlaanderen (gemiddeld 597) en Oost-Vlaanderen (gemiddeld 521), Limburg telt het laagste aantal (gemiddeld 295) De grootste toename van het aantal werkgevers stellen we vast in West- Vlaanderen en in Oost-Vlaanderen (beiden 82% in 1998 ten opzichte van 1981), gevolgd door Limburg en Antwerpen (beiden ongeveer 73% toegenomen). De toename was het kleinst in Vlaams-Brabant (ongeveer 69%). 2.2 Aard van de bedrijven op basis van het aantal voertuigen De evolutie van de ondernemingen op basis van het aantal voertuigen waarover zij beschikken ziet er als volgt uit : voertuig 2 tot 5 6 tot 20 > 20 Bron : Ministerie van Verkeer en Infrastructuur verwerkt door het IWT. Vaststellingen : Vooral het aantal bedrijven met maar 1 voertuig daalde sterk. Deze daling bedraagt tussen 1965 en 1997 maar liefst 74% (van bedrijven in 1965 naar bedrijven in 1995) De ondernemingen met meer dan 20 voertuigen kenden een omgekeerde evolutie. Hun aantal is bijna vertienvoudigd (van 109 in 1965 naar 911 bedrijven in 1995). Sectorfoto

19 17. Het aantal ondernemingen met 2 tot 5 voertuigen is stabiel gebleven. Deze groep is momenteel de belangrijkste vertegenwoordiger van het beroepsgoederenvervoer (35% van het totaal aantal ondernemingen). Er kan een verschuiving naar schaalvergroting (meer voertuigen per bedrijf) vastgesteld worden. Het aantal ondernemingen met weinig voertuigen neemt af terwijl het aantal ondernemingen met meer dan twintig voertuigen toeneemt. Toch is het aantal ondernemingen met maar één voertuig nog steeds veel groter dan het aantal ondernemingen met meer dan twintig voertuigen. Algemeen stellen we vast dat het aantal voertuigen sinds de jaren 80 nog steeds toeneemt, evenals het aantal vervoersbedrijven. 3 In de toekomst verwacht men dat de middelgrote bedrijven zullen verdwijnen door fusies. Er zullen enkel nog grote en kleine bedrijven over blijven waarbij de kleine bedrijven zich kunnen specialiseren en flexibel ingezet kunnen worden. 3. AFZETMARKTEVOLUTIES Het goederenvervoer over de weg (voor rekening van derden en voor eigen rekening) is zowel naar vervoerde tonnage als naar tonkilometer de belangrijkste vervoerswijze. Vooral het aandeel van het vervoer voor rekening van derden is toegenomen, het vervoer voor eigen rekening daarentegen is gedaald. De toenemende professionalisering in het vervoer voor rekening van derden is enerzijds toe te schrijven aan een verhoging van het aandeel van het beroepsgoederenvervoer in het nationaal vervoer en anderzijds aan de toename van het belang van het internationaal vervoer in het totaal vervoer door Belgische voertuigen. 4 Het aandeel van het wegvervoer is vooral overheersend op korte en middellange afstand. Een aantal factoren hebben de toetreding tot deze markt aanzienlijk vergemakkelijkt, met name : 5 De kwantitatieve en kwalitatieve vooruitgang van de infrastructuur De soepele exploitatiemogelijkheden Het aanpassingsvermogen De gepaste beantwoording van de eisen van de opdrachtgevers En het onderschatten van de reële kostprijs van het vervoer Het belang van de weg zal in de komende jaren zonder twijfel nog toenemen IWT, (1996) : Situatie van de sector van het goederenvervoer over de weg voor rekening van derden. Rapport van het Overlegcomité Wegvervoer. Peeters, C. & Debisschop, K., (1995) : De Belgische wegvervoersector in gevaar. Garant, Leuven. IWT, (1996) : Situatie van de sector van het goederenvervoer over de weg voor rekening van derden. Rapport van het Overlegcomité Wegvervoer. Sectorfoto

20 18. Tussen 1980 en 1993 had er een forse expansie plaats in de wegvervoersector. Dit ging gepaard met de vestiging van nieuwe ondernemingen. In 1992 vertraagde de groei en in 1993 werd de sector zelfs met en daling van de omzet geconfronteerd. De sterke groei in de jaren 80 komt vooral tot uiting in de evolutie van de vervoerde hoeveelheid die verdubbelde tussen 1980 en Deze groei werd overwegend gerealiseerd in het internationaal vervoer. De vervoerde hoeveelheid daalde terug in 1993 en herstelde in 1994 en De gemiddelde afstandscoëfficiënt (het percentage beladen kilometers van het totaal aantal afgelegde kilometers) vertoont echter een status quo of zelfs een sterke daling bij de kleine ondernemingen met minder dan 5 voertuigen. Het gevolg hiervan is dat er zich een verdergaande daling in de benuttinggraad van de voertuigen voordoet ARBEIDSMARKTEVOLUTIES 4.1 Structuur van de tewerkstelling Men kan een onderscheid maken tussen directe en indirecte werkgelegenheid. De directe werkgelegenheid blijft beperkt tot de werkgelegenheid in de goederenvervoersector zelf. Onder indirecte werkgelegenheid wordt ook die werkgelegenheid verstaan die door de impact van de productie gecreëerd wordt in de andere sectoren van de economie. Wij beperken ons hier tot de directe werkgelegenheid. De directe werkgelegenheid heeft twee componenten, enerzijds de werknemers en anderzijds de zelfstandigen die werkzaam zijn in de sector. Over het aantal zelfstandigen dat in de sector werkzaam is, is onvoldoende gedetailleerde informatie beschikbaar. Men schat hun aantal op één zelfstandige per onderneming met minder dan 4 voertuigen. In 1995 werd de totale directe werkgelegenheid (werknemers = en zelfstandigen) op ongeveer geschat IWT, (1996) : Situatie van de sector van het goederenvervoer over de weg voor rekening van derden. Rapport van het Overlegcomité Wegvervoer. Peeters, C. & Debisschop, K., (1995) : De Belgische wegvervoersector in gevaar. Garant, Leuven. Sectorfoto

21 19. Tabel 2 : Tewerkstelling in de goederenvervoersector voor het 1 e trimester 1997 (werknemers) Arbeiders Bedienden Man Vrouw Totaal % Man Vrouw Tot % Antwerpen % % West-Vlaand % % Oost-Vlaand % % Limburg % % Vlaams-Brab % % Vlaanderen % % Bron : Gegevens RSZ, categorie 083. Vlaams Brabant : de arrondissementen Brussel-stad, Leuven en Halle-Vilvoorde. Vaststellingen : Tijdens de eerste trimester van 1997 telt de goederenvervoersector in Vlaanderen personeelsleden. Dit is 80% van de totale tewerkstelling in België voor de sector 85% van het Vlaamse personeel in de vervoersector zijn arbeiders en slechts 15% zijn bedienden Onder de arbeiders zijn slechts 4% vrouwen werkzaam, bij de bedienden is dat 45% De werkgelegenheid is het hoogst in Antwerpen (respectievelijk 27% en 39% voor arbeiders en bedienden) gevolgd door Vlaams-Brabant (respectievelijk 23% en 27% voor arbeiders en bedienden). De grote ondernemingen zijn verantwoordelijk voor bijna de helft van de werkgelegenheid in de goederenvervoersector. 4.2 Evolutie werkgelegenheid Tabel 3 : Tewerkstelling in de goederenvervoersector voor het 1 e trimester 1996 Arbeiders Bedienden Man Vrouw Totaal % Man Vrouw Totaal % Antwerpen % % West-Vlaand % % Oost-Vlaand % % Limburg % % Vlaams-Brab % % Vlaanderen % % Bron : Gegevens RSZ, categorie 083. Vlaams Brabant : de arrondissementen Brussel-stad, Leuven en Halle-Vilvoorde. Sectorfoto

22 20. Vaststellingen : Tijdens de eerste trimester van 1996 telde de goederenvervoersector in Vlaanderen personeelsleden. Dat was iets minder dan in Ten opzichte van de totale werkgelegenheid in België is dit ongeveer gelijk gebleven (79% in 1996 ten opzichte van 80% in 1997) 88% van het Vlaamse personeel in de goederenvervoersector zijn arbeiders en slechts 12% zijn bedienden. Het aantal arbeiders is in 1997 lichtjes afgenomen in het voordeel van het aantal bedienden De verhouding vrouwen-mannen is zo goed als ongewijzigd gebleven in de periode 1996 en 1997 Ook qua regionale spreiding zijn er weinig verschillen vast te stellen in deze periode. Tussen 1996 en 1997 was er een toename met ongeveer 7%. Algemeen stelt men een blijvende aangroei van het personeelsbestand vast. Deze stijging kan gedeeltelijk verklaard worden door de toename van de transportbedrijvigheid. Zowel het aantal grote ondernemingen als het aantal motorvoertuigen en de nevenprestaties nemen toe. De meeste aanwervingen worden gesignaleerd in de grote ondernemingen (> dan 20 voertuigen). Alarmerend bij deze ontwikkeling is dat zij gepaard gaat met een stijgend tekort aan vakbekwame chauffeurs Evolutie werkloosheid Het beroep vrachtwagenchauffeur is een knelpuntberoep. Men vindt onvoldoende geschikte werkkrachten. De ingeschreven werklozen halen geen normaal rendement omdat er specifieke eisen gesteld worden qua persoonlijkheidsstructuur en omwille van het zware werk. Daarnaast vormt zich een probleem op het vlak van de vereiste attesten voor tankwagenbestuurders. 5. KWALIFICATIE- EN PERSONEELSVOORZIENINGSPROBLEMEN 5.1 Kwalificatieproblemen Er is nog steeds veel vraag naar vakbekwame vrachtwagenchauffeurs. Uit een screening die in het kader van het Arbeidsmarktobservatorium voor Transport en Logistiek is verricht bij werkzoekende chauffeurs kon men vaststellen dat bedrijven zeer veel problemen ondervinden bij het zoeken naar geschikte chauffeurs. 8 Paribas Bank België, (1992) : De wegtransportsector : overleven in een zeer concurrentiële markt. Ekonomische berichten (nr. 60, 1992, 4). Brussel. Sectorfoto

23 21. Bedrijven krijgen onvoldoende kandidaten over de vloer, en degenen die zich aanbieden komen vaak niet in aanmerking voor de vacature. Het aantal kandidaten dat jaarlijks het CE-rijbewijs haalt via VDAB en het onderwijs is onvoldoende om de vraag te dekken. De mensen die het rijbewijs via de rijschool behalen beschikken niet over de nodige vereisten. 9 Van de chauffeurs die een opleiding volgden heeft ongeveer 70% na 6 maand een voltijdse job. Een aantal scholen die de chauffeursopleiding organiseren krijgen op het einde van het schooljaar meer plaatsaanbiedingen dan ze leerlingen hebben die afstuderen. Door wijzigende omstandigheden op de vervoersmarkt zijn nieuwe opleidingen noodzakelijk (logistiek en telematica). De vakbekwaamheid van de chauffeurs kan tevens verbeterd worden door de opleidingscapaciteit uit te breiden en door het organiseren van een modulaire opleiding Vacatures In 1996 stelde men binnen de beroepsgroep verkeer een toename van 69% van het aantal ontvangen vacatures vast ten opzichte van het jaar ervoor. De VDAB ontving datzelfde jaar vacatures binnen de tak goederenvervoer. Dit is 3,9% van het totaal aantal binnengekomen vacatures. Daarvan waren vacatures bestemd voor chauffeurs. Dit is 3,4% van het totaal aantal ontvangen jobs in het Vlaams Gewest. Onderstaande tabel geeft een overzicht van welke types chauffeurs overwegend gevraagd worden Sociaal Fonds voor het Goederenvervoer : Modulaire opleiding vrachtwagenbestuurder. Nota. (zonder datum). Milo, N., (1996) : Inventaris van de opleidingsinitiatieven in de sector van het goederenvervoer. Nota. SERV, Brussel. Sectorfoto

24 22. Tabel 4 : Gevraagde beroepen Gevraagde beroepen Aantal jobs % Trambestuurder 12 0,32 Taxichauffeur 94 2,52 Bedrijfschauffeur (personenwagens + minibusjes) 80 2,14 Privé-chauffeur 18 0,48 Bestuurder van ziekenwagen 10 0,27 Autobusbestuurder (lijndienst openbaar vervoer) 128 3,43 Autocarbestuurder 144 3,86 Bestuurder kleine bus (max. 9 meter) 27 0,72 Autobusbestuurder (lijndienst - privé-vervoer) 217 5,82 Vrachtwagenbestuurder (nijverheids-, bouwwerven) 149 3,99 Bestelwagenbestuurder 265 7,10 Bestuurder lichte vrachtwagen (max. 7,5 ton) 283 7,59 Bestuurder zware vrachtwagen (+ 7,5 ton) ,03 Vrachtwagenbestuurder (internat. Wegvervoer) 322 8,63 Tankwagenbestuurder 90 2,41 Bestuurder van trekker met oplegger ,75 Bestuurder van vrachtwagen met aanhangwagen 188 5,04 Chauffeur koerierdienst 107 2,87 Chauffeur distributie 352 9,43 Chauffeur van motorvoertuigen 22 0,59 Bron : VDAB, Vacatures 1996 Vlaanderen. Marktsegmentarische kenmerken. Vaststellingen : 20% van de werkaanbiedingen voor chauffeurs zijn specifiek bedoeld voor bestuurders van een trekker met oplegger Ongeveer 60% van alle werkaanbiedingen voor chauffeurs richten zich naar vrachtwagenchauffeurs In totaal situeren van deze jobs zich binnen de sector goederenvervoer. Voor 85% ervan is geen diploma vereist 8% van de werkaanbiedingen vereist een diploma lager secundair, algemeen of technisch 23% van de werkaanbiedingen komen uit bedrijven met minder dan 5 werknemers, 44% uit bedrijven met 5 tot 49 werknemers. 5.3 Opleidingen De communicatie tussen de opleidingsverstrekkers en de industrie krijgt meer en meer aandacht. Binnen het beroepsvervoer bestaat een optimaal samenwerkingsmodel tussen het onderwijs en de sectoren door het feit dat de beroepsopleiding gecentraliseerd wordt binnen de Sociaal Fondsen. Het Sociaal Fonds voor Goederenvervoer en aanverwante activiteiten voor rekening van derden werkt sinds 1971 actief samen met de VDAB om aangepaste opleidingen voor het rijdend personeel binnen de sector te organiseren. Sectorfoto

25 23. VDAB-opleidingen : ADR Bestuurder zware vrachtwagen Distributiechauffeur. Deze opleidingen richten zich voornamelijk tot de werkzoekenden maar ze kunnen eveneens gevolgd of ingericht worden voor werknemers die een bijscholing nodig hebben. De duur van de vervolmakingcursussen wordt bepaald op basis van de vakkennis en vaardigheden waarover de kandidaat reeds beschikt bij de aanvang van de opleiding. 11 Tabel 5 : Aantal cursisten die een VDAB-opleiding beëindigden WERKNEMERS Chauffeursopleiding ADR-opleiding Distributiechauffeur 20 0 Totaal WERKZOEKENDEN Chauffeursopleiding ADR-opleiding ADR-leerl. Onderw. 44 Distributiechauffeur Totaal Bron : VDAB Vaststellingen : Er is een toename van het aantal cursisten dat een VDAB-opleiding beëindigde tussen 1991 en Daarna is het aantal weer gedaald Er zijn meer werknemers die een cursus volgden tussen 1991 en 1996 (6.166) dan werkzoekenden (4.034) Zowel bij de werknemers als bij de werkzoekenden is de ADR-opleiding de meest gevolgde. 11 Milo, N., (1996) : Inventaris van de opleidingsinitiatieven in de sector van het goederenvervoer. Nota. SERV, Brussel. en CVD, (1997) : Baanbrekend werk in de beroepsopleiding. CVD Wegtransport (nr. 35) Antwerpen. Sectorfoto

26 Onderwijs In september 1990 werd voor de eerste keer in een aantal Belgische scholen een optie vrachtwagenbestuurder ingericht in de derde graad van het secundair beroepsonderwijs (5 e en 6 e jaar). Deze opleiding levert een Europees vakbekwaamheidgetuigschrift op, een rijbewijs C-E en een ADR-certificaat D (colligetuigschrift), A (gevaarlijke gassen in tankwagens) en B (gevaarlijke vaste of vloeistoffen in tankwagens). In een aantal instituten kan ook een zevende jaar gevolgd worden, waardoor de betrokken jongeren eveneens in het bezit komen van een gehomologeerd diploma voor hoger secundair onderwijs en zij opgeleid worden in verschillende modules gespecialiseerd transport. Bij het opstellen van de leerprogramma s speelt het Sociaal Fonds een coördinerende rol, zodanig dat de opleiding uniform is en de leerlingen een gelijkwaardige opvoeding tot verantwoordelijke en vakbekwame chauffeurs garandeert. 12 Tabel 6 : Aantal inschrijvingen en geslaagden optie vrachtwagenchauffeur in het BSO in Vlaanderen Schooljaar 5 de 6 de 7 de Inschr. Geslaagd Inschr. Geslaagd Inschr. Geslaagd Bron : Gegevens van het Sociaal Fonds voor het Goederenvervoer. Vaststellingen : Er was een toename van het aantal ingeschreven en geslaagde leerlingen tussen 1990 en 1997 Het laatste schooljaar is het aantal inschrijvingen licht gedaald Gemiddeld over de jaren heen begint slechts een derde van het aantal geslaagde leerlingen in het 6 de jaar aan het 7 de jaar. 12 Milo, N., (1996) : Inventaris van de opleidingsinitiatieven in de sector van het goederenvervoer. Nota. SERV, Brussel. Sectorfoto

27 ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN EN ARBEIDSVERHOUDINGEN Elk bedrijf is genoodzaakt om mee te evolueren met de economie. De druk die hiermee gepaard gaat geeft aanleiding tot steeds nieuwe problemen op het vlak van vervoersinfrastructuur. De informatietechnologie is een welkome hulp bij deze problemen en we vinden ze reeds in heel wat toepassingen terug. Vooral de telematicatoepassingen zijn van groot belang. De meest voorkomende toepassingen zijn de mobiele communicatie, de plaatsbepalingsystemen en de Electronic Data Interchange (EDI). EDI EDI is de uitwisseling van handeldocumenten in een standaardformaat tussen de computersystemen van twee of meer handelspartners. De uitwisseling van traditionele papieren documenten zoals offertes, bestelformulieren en facturen wordt hierdoor overbodig. De voorwaarde om dergelijke uitwisseling mogelijk te maken is dat de verzenders en de ontvangers van elektronische documenten de EDI software gebruiken om de elektronische informatie te verwerken en door te geven aan de bestaande computertoepassingen. Standaard EDI softwareprogramma s zijn beschikbaar voor gebruik op alle computersystemen. De voordelen van het gebruik van EDI zijn de volgende : 13?? Er kunnen kosten bespaard worden op administratief vlak doordat de hoeveelheid manueel werk om documenten op te stellen en te verzenden afneemt?? De informatie wordt automatisch ingevoerd in de eigen computertoepassing. Daardoor wordt het opnieuw inbrengen van gegevens vermeden en het risico op fouten verlaagd?? Doordat de administratie beperkt wordt kunnen vragen sneller beantwoord worden?? Een betere en vluggere communicatie versterkt de relatie tussen de handelspartners. SMART Service System Steeds meer functies worden geïntegreerd in één systeem (GSM, radio, computer, digitale wegenmap, ). Met het SMART Service System wordt een waaier aan informatie verzameld betreffende de toestand van en de activiteiten rond het voertuig. Dit gebeurt zowel onderweg als bij het laden, het lossen of bij stilstand. Gegevens in verband met dagprestaties van de chauffeurs, de temperatuur van de lading, de gereden route, de plaats waar men zich bevindt worden continu geregistreerd en door middel van GSM communicatie overgebracht naar de dispatching centrale waar zij door het SMARTinfo systeem verwerkt worden. 13 SAV, (1997) : Voor Electronic Dat Interchange : Veiligheid en controle noodzakelijk. SAVnews (01/97). Sectorfoto

28 26. De voordelen van het SMART Service Systeem zijn de volgende :?? Van zodra de vrachtwagens de opslagplaats (centrale dispatching) verlaten kan er continu gevolgd worden waar ze rijden of halt houden?? Men kan de kortste en/of snelste weg gemakkelijk volgen?? De te volgen weg kan continu gecorrigeerd worden of afgeleid rond verkeersopstoppingen?? Het assisteren en bieden van een optimale service bij het laden en lossen ten voordele van de kant. Met dit systeem kan veel tijd en geld bespaard worden omdat het de hele vloot constant kan opvolgen. Bovendien krijgt de chauffeur volledige ondersteuning vanuit de centrale dispatching JURIDISCHE VOORWAARDEN De toegang tot het beroep van vervoerder wordt als volgt geregeld : 15 KB tot vaststelling van de voorwaarden inzake de toegang tot het beroep van ondernemer van nationaal en internationaal goederenvervoer over de weg (BS ) Richtlijn (EEG) nr. 74/561 van de Raad van inzake de toegang tot het beroep van ondernemer van nationaal en internationaal goederenvervoer over de weg, gewijzigd bij Richtlijn (EEG) nr. 80/1178 van , richtlijn (EEG) nr. 85/578 van en richtlijn (EEG) nr. 89/438 van Richtlijn (EEG) nr. 77/796 van de Raad van inzake onderlinge erkenning van diploma s, certificaten en andere titels van ondernemer van goederenvervoer over de weg en ondernemer van personenvervoer over de weg en houdende maatregelen tot bevordering van de daadwerkelijke uitoefening van het recht van vrije vestiging, gewijzigd bij Richtlijn (EEG) nr. 80/1180 van en Richtlijn (EEG) nr. 89/438 van MB houdende lijst van de onderwerpen van de cursussen en examens m.b.t. de vakbekwaamheid voor beroep van ondernemer van nationaal en internationaal goederenvervoer over de weg. Bijkomende berichten in uitvoering worden o.a. vermeld in BS Bij wet d.d werd het Akkoord betreffende de Europese Economische Ruimte, de protocollen, de slotakte en bijlage goedgekeurd (BS en BS inzake goedkeuring addendum). Tevens werd bij Wet d.d een aanpassing van de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte goedgekeurd (BS ) SAV, (1996) : Wisent SMART Service System (3S). SAVnews (11/96). Ponet, F., (1995) : Transportzakboekje. Kluwer. Sectorfoto

29 27. Dit alles heeft belangrijke gevolgen voor diverse aspecten van het transportrecht. Met vervoerder wordt de ondernemer van een vervoersbedrijf bedoeld, niet de chauffeur die in loondienst bij een dergelijk ondernemer werkt. Sectorfoto

30 28. Sectorfoto

31 DEEL II AFBAKENING

32 30. Afbakening

33 AFBAKENING EN OMSCHRIJVING 1.1 Domein De wegvervoersector wordt omschreven als de verzameling van alle in België gevestigde ondernemingen waarvan het vervoer van goederen over de weg voor rekening van derden de hoofdactiviteit is. 16 In principe hoort daar ook het vervoer met voertuigen met een laadvermogen kleiner dan 500 kg bij. Het betreft hier de koerier- en expressdiensten. Doch gezien het hier specifiek zal gaan om het beroep van vrachtwagenchauffeur worden de koeriers niet behandeld in dit profiel. De verhuizingen komen evenmin in dit profiel aan bod omdat zij tot een ander Paritair Subcomité (140.05) behoren. Daarnaast wordt er ook vervoer voor eigen rekening verricht. Dit zijn de vervoeractiviteiten die verricht worden door ondernemingen met een ander maatschappelijk doel dan vervoer. Deze ondernemingen zijn geen vervoerbedrijven, maar ze verrichten vervoeractiviteiten om in de eigen transportbehoeften te voorzien. Vervoer voor eigen rekening is niet aan een vergunningsplicht onderworpen, in tegenstelling tot het beroepsgoederenvervoer. 1.2 Beroepsinhoud We kunnen een onderscheid maken tussen de vervoerder en de vrachtwagenchauffeur. De vervoerder is de ondernemer van een transportbedrijf, de chauffeur is diegene die het transport uitvoert. In een aantal gevallen (vooral in kleinere bedrijven) zal de vervoerder ook zelf als chauffeur werken. Het begrip vervoerder wordt gedefinieerd als volgt : een ondernemer van goederenvervoer over de weg is elke natuurlijke persoon, elke rechtspersoon met of zonder winstoogmerk, elke vereniging van personen zonder rechtspersoonlijkheid en met of zonder winstoogmerk, alsmede elk onder de overheid ressorterend lichaam, ongeacht of het een eigen rechtspersoonlijkheid bezit of afhankelijk is van een autoriteit met rechtspersoonlijkheid, die tegen vergoeding met een afzonderlijk voertuig of een sleep goederen over de weg vervoert Peeters, C. & Debisschop, K., (1995) : De Belgische wegvervoersector in gevaar. Garant, Leuven- Apeldoorn. Ponet, F., (1995) : Transportzakboekje. Kluwer, België. Afbakening

34 32. Een vrachtwagenchauffeur bestuurt, volledig autonoom, op eigen verantwoordelijkheid, een zwaar en omvangrijk wegvoertuig (een vrachtwagen met of zonder aanhanger of een trekker met oplegger), geschikt voor goederenvervoer, op de openbare weg. Zijn taak bestaat erin het hem toevertrouwde product in alle veiligheid en op tijd bij de bestemmeling af te leveren. Hij verzekert het basisonderhoud van het voertuig en hij kan bij het laden en lossen der goederen betrokken worden. 18 Dit houdt in algemene termen het volgende in : Voor het vertrek de nodige controles uitvoeren op de technische geschiktheid van de vrachtwagen Voor het vertrek controleren of alle documenten in orde zijn en invullen en bijhouden ervan Controleren van de lading en controle tijdens het laden en lossen, in sommige gevallen zelf laden en lossen of hierbij helpen Behendig en in overeenstemming met de geldende wetgeving rijden, rekening houdend met de technische vereisten van zijn voertuig Beslissingen nemen in onverwachte situaties zoals files, ongevallen en wegomleggingen Pannes lokaliseren en in sommige gevallen kleine storingen verhelpen Bij de transportonderneming verslag uitbrengen over de activiteiten. 1.3 Specialisaties Er kunnen verschillende types van goederenvervoer onderscheiden worden op basis van : het type van voertuig dat wordt gebruikt het type van goederen dat vervoerd wordt het type van traject dat afgelegd wordt. Elk van deze aspecten vereisen verschillende kwalificaties, kennis en vaardigheden. Ook het takenpakket van de chauffeur kan hierdoor beïnvloed worden. Voorbeelden van de verschillende types van vervoer op basis van deze kenmerken zijn : tankwagenvervoer containervervoer kipwagenvervoer bulkwagenvervoer transportvoertuigen met kraanwagen grootvolume vervoer 18 Sociaal Fonds Voor Het Goederenvervoer, (1996) : Beschrijvend profiel vrachtwagenchauffeur. Afbakening

35 33. vervoer van zware massa s vervoer onder geleide temperatuur uitzonderlijk vervoer vervoer van dieren autotransport glastransport vervoer van stortklaar beton distributie internationaal vervoer Het vervoermiddel zal steeds aangepast zijn aan de goederen die vervoerd moeten worden. Specifiek vervoer vergt als dusdanig specifieke vereisten op het vlak van taken en kennis. Enkele voorbeelden hiervan zijn het invullen van specifieke documenten in verband met de lading, het afhandelen van bepaalde douaneformaliteiten, speciale laad- en lostechnieken die eigen zijn aan het te vervoeren product, kennis van de reglementering voor het vervoeren van gevaarlijke stoffen, kennis van het product zelf, technische kennis van koelsystemen en dergelijke, Anderzijds kunnen taken en kennis vermeld worden die aan de basis liggen van alle goederentransport zoals het besturen van een vrachtwagen, klein onderhoud van de vrachtwagen, praktische talenkennis en communicatieve vaardigheid, geografisch inzicht, opmaken van een dag/route-indeling, opmaken en bijhouden van administratieve formulieren, 1.4 Afbakening In dit beroepsprofiel zullen we het takenpakket weergeven van een chauffeur in de ruime zin van het woord, namelijk iemand die alle aspecten van het beroep beheerst. De zaakvoering wordt in het takenpakket niet beschreven. Het profiel heeft verder betrekking op een modale beroepsuitoefening, er wordt tevens abstractie gemaakt van de verschillen tussen ondernemingen inzake schaalgrootte. De taken zullen weergegeven worden in clusters van taken die vaak samen voorkomen of samen horen en die betrekking hebben op elkaar. In eerste instantie worden die takenclusters weergegeven die algemeen zijn voor het vervoeren van goederen over de weg. De bijhorende kennis en vaardigheden gelden voor alle deelsectoren in het goederenvervoer. Daarnaast zullen dan takenclusters aan bod komen die taken bevatten die specifiek zijn voor bepaalde types van vervoer. Deze taken vereisen specifieke kennis en vaardigheden die eigen zijn aan het vervoerde materiaal en die doorslaggevend zijn voor het goed uitvoeren van de taken. Afbakening

36 34. Dit geldt bijvoorbeeld voor ADR- en ATP-transport waarvoor kennis van specifieke reglementeringen noodzakelijk is. Die types van vervoer werden gekozen omdat zij opvallende specifieke kenmerken hebben die de andere types van vervoer niet hebben. Tevens werd ervoor geopteerd productspecifieke activiteiten in de mate van het mogelijke op te vangen in algemene categorieën met dien verstande dat de betreffende taken en de vereiste vaardigheden gelijkaardig zijn. De bedoeling is op die wijze een profiel op te stellen waarin alle aspecten van het beroep aan bod komen en waarin de aandacht gevestigd wordt op alle facetten van het vervoeren van goederen zonder daarbij te veel in herhaling te vallen. Afbakening

37 DEEL III PROFIEL VRACHTWAGEN- CHAUFFEUR

38 36. Profiel Vrachtwagenchauffeur

39 TAKEN EN ACTIVITEITEN Het takenpakket zal ingedeeld worden in uitvoerende, voorbereidende en ondersteunende taken. De uitvoerende taken maken de kern van de functie uit. De voorbereidende taken zijn die taken die voorafgaand aan de uitvoerende taken verricht moeten worden. Het kan onder meer gaan om het plannen van de uit te voeren activiteiten, het verzamelen van de nodige documenten,. Het gaat dus heel specifiek om taken die verricht worden ter voorbereiding van het eigen werk en niet ter voorbereiding van het werk van anderen. De ondersteunende taken maken dat de uitvoering van het werk ongestoord en vlot kan plaatsvinden. Het kan gaan om het treffen van veiligheidsmaatregelen, communicatie,. Ook hier wordt de ondersteuning van het eigen werk bedoeld, niet de taken die ter ondersteuning van het werk van anderen worden uitgevoerd. Naast de opsomming van taken, kennis en vaardigheden wordt aandacht geschonken aan het feit of het belang van de taken zal toenemen of afnemen in de toekomst (trend). Ook de moeilijkheidsgraad van de taken wordt weergegeven. Een taak kan eenvoudig of moeilijk zijn. Ze is eenvoudig als ze vanuit routine wordt gedaan of als men beslissingen moet nemen die keuzes uit bekende opties inhouden. Een eenvoudige taak kan gemakkelijk aangeleerd worden. Een taak is moeilijk als er steeds nieuwe oplossingen gezocht moeten worden voor nieuwe problemen. Het vergt meer inspanningen om een moeilijke taak aan te leren. De volgende taken kunnen onderscheiden worden : Voorbereidende taken Planning van de werkzaamheden (tabel 1.1.1) Uitvoerende taken Algemene takenclusters Controle voor het vertrek (tabel 1.2.1) Toezicht op laden en lossen van goederen (tabel 1.2.2) Vervoeren van de goederen (tabel 1.2.3) Onderhouden van het voertuig en zijn toebehoren (tabel 1.2.4) Administratieve taken (tabel 1.2.5) Optreden bij ongevallen (tabel 1.2.6) Profiel Vrachtwagenchauffeur

40 38. Specifieke takenclusters : ATP Transport onder geleide temperatuur (tabel 1.2.7) Tankwagenvervoer (tabel 1.2.8) ADR Transport van gevaarlijke stoffen (tabel 1.2.9) Uitzonderlijk transport (tabel ) Distributie (tabel ) Bulktransport (tabel ) Containertransport (tabel ) Glastransport (tabel ) Autotransport (tabel ) Ondersteunende taken Communicatie (tabel 1.3.1) Veiligheid en kwaliteitszorg (tabel 1.3.2) 1.1 Voorbereidende taken Planning van de werkzaamheden Activiteiten Vrachtwagenchauffeur Bijzondere kennis en/of vaardigheden M T Kennis van de vereiste documenten Kunnen begrijpen van de E = documenten en weten waarvoor ze dienen Kunnen invullen en in orde brengen van de documenten Weten welke documenten E = aanwezig moeten zijn in de vrachtwagen Kunnen controleren van de documenten op hun M? geldigheid De nodige documenten verzamelen voor de volgende vervoersopdracht?? Persoonlijke documenten (identiteitskaart, paspoort, rijbewijs, vervoersbewijzen)?? Boorddocumenten (identificatiekaart, verzekering, vergunningen)?? Vrachtdocumenten (vrachtbrief/cmrformulier, facturen) De te volgen route plannen E M*? Kennis van toegepaste aardrijkskunde en geografisch inzicht hebben Kunnen kaartlezen Kunnen uitstippelen van de route Kunnen specificeren en schatten van afstanden Kennis van de toestand van het wegennet Moeilijkheidsgraad : E= eenvoudig; M= moeilijk Trend :?= toenemend belang ;?= afnemend belang ; = = status-quo * Afhankelijk van het type transport, de concrete opdracht en de routine en ervaring van de chauffeur kan deze taak eenvoudig of moeilijk zijn Profiel Vrachtwagenchauffeur

41 Uitvoerende taken ALGEMENE TAKENCLUSTERS Controle voor het vertrek Activiteiten Vrachtwagenchauffeur Bijzondere kennis en/of vaardigheden M T E = Kennis van het belang van de verschillende controle- en meettoestellen Kunnen controleren van de aanduidingen van deze toestellen en kunnen interpreteren ervan Kunnen interpreteren van de verschillende lampjes op het dashboard en van geluidssignalen Visuele controle kunnen uitvoeren van banden en wielen (uitwendige staat, bandenspanning en wielbevestiging) Kunnen controleren van verschillende vloeistofpeilen en kunnen bijvullen ervan Kunnen controleren van verlichting en kunnen vervangen van defecte lampen en/of zekeringen Controle van het voertuig voor het in gebruik te nemen (eventueel met behulp van een typecontroleblad) :?? Controleren van de algemene staat van het voertuig?? Controleren van signalisaties?? Controleren van wielen en vering?? Controleren van de olie- en luchtdrukmeter?? Controleren van het brandstofpeil?? Controleren van de koelvloeistoftemperatuur?? Controleren van de verschillende accessoires bij de verschillende types vervoer (vb. de koelgroep bij ATPvervoer) De tachograafschijf in de tachograaf plaatsen :?? Invullen van de schijf?? Instellen van de tijdgroepen (rijden werken wachten rusten)?? Instellen van het uurwerk Koppelen van de trekker aan het getrokken voertuig Controle van de netheid van de laadruimte en van het voertuig Moeilijkheidsgraad : E? Correct kunnen lezen, invullen en plaatsen van een tachograafschijf Inzicht in het nut van het gebruik van deze schijf Kennis van wettelijke voorschriften inzake rij- en rusttijden M? Aan elkaar kunnen koppelen van het trekkend en het getrokken voertuig Kunnen controleren van de koppeling op volledigheid en betrouwbaarheid E = Kunnen controleren van de netheid van de laadruimte en het voertuig E= eenvoudig; M= moeilijk Trend :?= toenemend belang ;?= afnemend belang ; = = status-quo Profiel Vrachtwagenchauffeur