Mariëngaare. Hallum - 850jaar

Transcriptie

1

2 nu Hallum - 850jaar Mariëngaare Wat is een dorp zonder zijn verleden? Voor Hallum is dit wel heel bijzonder en daar willen wij graag, samen met u en vele anderen, bij stil staan op 14 december In precies 850 jaar geleden - werd de eerste steen van het klooster Mariëngaarde bij Hallum gelegd. Er is veel te vertellen over het klooster dat door Frederik van Hallum werd gesticht. Nu herinneren slechts een gedenksteen aan de Mariëngaardeweg en een buste van Frederik in het centrum van Hal lum ons aan de bewogen historie met een grote invloed op heel Fryslân. Om stil te staan bij dit heugelijke feit is het Comité 850 jaar Mariëngaarde in het leven geroepen om op zaterdag 14 december 2013 een dag te organi seren voor jong en oud, zodat iedereen kan weten wat Mariëngaarde voor het dorp en omgeving heeft betekend. In de aanloop naar de herdenkings dag schenken beide basisscholen in Hallum met in totaal 300 leerlingen in projectvorm aandacht aan 850 jaar Mariëngaarde. De resultaten hiervan kunnen ouders, inwoners van Hallum en verdere belangstellenden tijdens de fakkeltocht bewonderen. Comité 850 jaar Mariëngaarde

3 Programma zaterdag 14 december 2013 Lezing 850 jaar Mariëngaarde uur Welkom in de Sint Maartenkerk in HailLim met koffie/thee uur Lezing over 850 jaar Mariëngaarde door Sieds Rienks, omlijst met drama-voorstellingen van Gooitsen Eenling en leerlingen van de ROC Friese Poort uur Na de lezing is er tot uur gelegenheid de kerk te bezichtigen en bijzondere archeologische vondsten te bewonderen. Fakkelwandeltocht uur Vanuit het MFC It Trefpunt zullen o.a. verlichte paardentrams de wandelaars naar de Mariëngaardeweg brengen. Vanuit dit punt zal er een fakkelwandeltocht gehouden worden langs historische plekken in en rond Hallum. Onderweg is er voldoende tijd om te genieten van o.a. zang, muziek, snert en versnaperingen uit Hallum. De Fakkelwandeltocht eindigt weer in MFC It Trefpunt. Muzikale afsluiting uur Optreden Byzantijns mannenkoor Friesland in de Sint Maartenkerk uur Sluiting herdenkingsdag 850 jaar Mariëngaarde.

4 Route Fakkelwandeltocht (6 km.) 14 december 2013 Kaart van Schotanus 1 682/1 71 8: 1. Mariëngaarde 2. Don ja State 3. Offingaburg 4. Sythiema State 5. Gerbada State 6. Lunja State 7. Schierstins 8. Ondersma State 9. Frederik van Hallum 10. Goslingha State LrI II

5 ii. t II cl II Start bij MFC It Trefpunt met vervoer naar voormalig klooster Mariëngaarde Wandeling vervolgens: - Mariëngaarderweg-Doniaweg: koor Sjaloom en glühwein bi] Theo de Haan - Griene Dyk: in CBS It Fundamint: presentatie project - Spokepad - Offingaburg: koor Minge/ing - Grote Streek - Rondweg - CBS Op e Dobbe: presentatie project en warme chocolademelk - Sythiemastrjitte - It Pypke- Stjûrmansttn - De Pream: snert - De Botter - De Boech - over brug naar Memerdastate - Ondersmastate - Luniastate - Mounebuorren: dramavoorstelling met Gooitsen Eenling - Goslinghastraat - De Singel: muziek Hallumer Fanfare - MFC It Trefpunt

6 t. - - Offinga burg Gerbada State L In 11 63, dit jaar 850 jaar geleden, stichtte Frederik van Hallum het klooster Mariën gaarde. Dit was een van de meest invloed rijke kloosters in het Middeleeuwse Friese gebied. Toen Frederik met de bouw van een be scheiden kapel begon, zal hij niet voorzien hebben dat dit initiatief voor de regio in geestelijk, cultureel en economisch opzicht zo n impact zou krijgen. Meer nog dan daarvoor kon in zielzorg de nodige tijd en energie worden gestoken. Daarnaast werd er gestudeerd, handschriften overgeschre ven en geschreven, er vond uitwisseling plaats met andere kloosters en er kwam een beroemde kloosterschool. Als enige klooster van de Premonstraten zer of Norbertijner orde in deze kontreien werd Mariëngaarde moederklooster van vele andere. Ondersma State Sythiema State ri L; Internationaal vermaard Vrouwenklooster Betlehem bij Oudkerk kwam in 1170 tot stand door het af te splitsen van Mariëngaarde. Gertruid van Driesum, van adelijke afkomst, werd hoofd van het klooster, de priorin. Zij was eerder op bedevaart geweest naar Santiago de Compostella en de eerste die het kon navertellen. In Bakkeveen werd Mariënhof gesticht, bij De Harkema Buweklooster, bij Oosterbierum Lidlum en tussen Baaium en Winsum kwam Monnikebaaium. Dat Mariëngaarde internationaal vermaard was, blijkt wel uit het verzoek van de Pools-Pommerse hertogin Anastasia. Zij vroeg aan de derde opvolger van Frederik, abt Siard, om te adviseren bij het verwezenlijken van een mannen- en vrouwenklooster in Polen. Ook economisch ging het Mariëngaarders voor de wind.

7 In Hallum wordt Frederik in ere gehouden met een borstbeeld. Het Monnikenbildt is ontstaan door be dijking van kwelders, onder leiding van monniken en door lekebroeders van het klooster. Door schenkingen en aankoop nam het bezit enorm toe. De opbrengst was meer dan toereikend voor eigen gebruik. Er ontstonden binnen en buiten de provincie grote agrarische bedrijven, uithoven genoemd, die door lekebroeders werden geëxploiteerd. De eilanden Griend en Marken zijn daar voorbeelden van. Men bezat ook uithoven in Bakkeveen en in Oosternijkerk. Rondom Hallum bij Stiens en Jelsum was het kloos ter eigenaar van grote stukken land. Ook het vrouwen klooster Betlehem was grootgrondbezitter. In de stad Groningen had men een stadshuis, dat diende als stapelplaats voor goederen. Er werd handel gedreven met Hamburg. Voor de kust van Vlaanderen zijn schepen waargenomen die bij Marëngaarde hoorden. Op een platte grond van het klooster staat een haven. Reputatie als heilige Frederik stierf op 3 maart Hij bouw de een reputatie op als heilige. Zijn graf werd een bedevaartplaats voor gelovigen in Oostergo. Zijn levensbeschrijving van 1230 vermeldt 14 wonderen aan zijn graf, met name genezingen. Na de Reformatie werd zijn gebeente in het geheim overgebracht naar België, ver spreid over vier plaatsen. In de abdij van Heeswijk-Dinther bij s Hertogenbosch be vindt zich eveneens een reliek. Hij is door de Roomskatholieke Kerk zalig verklaard. Belangrijkste opvolger van Frederik was de derde abt Siard (Sjoerd), die dat ambt van tot 1230 bekleedde. Zijn levensbe schrijving eindigt met een opsomming van 49 wonderen, die aan hem worden toege schreven. Siard is heilig verklaard. Reformatie De orde van de Premonstratenzers of Nor bertijnen, gold in de 1 3e eeuw als streng. Deze status veranderde door gebrek aan hervorming. In de jaren 60 en 70 van de 1 5e eeuw stonden de kloosters in Fryslân slecht bekend wat de handhaving van de kloostergeloften betreft. Dat veroorzaakte moreel verval en leidde tot ontevreden heid. De reformatie maakte een einde aan de heerschappij van de R.K. kerk. In werd de Hervormde Kerk staats kerk. Door wanbeleid was Mariëngaarde tien jaar eerder door het bisdom Leeu warden al onder bewind gesteld. Van het klooster rest nu alleen de gracht en een aantal stenen, die geplaatst zijn in een monument dat in 1963 is opgericht. Op de plaats waar Mariëngaarde was, staat nu een boerderij die It Kleaster wordt genoemd.

8 - Ouders/verzorgers Muzikale afsluiting Om uur is er in de Sint Maartenkerk een concert van het Byzantijns Mannenkoor Friesland, in samenwerking met Nino Natroshvili, viool, met begeleiding op piano van Nana Tchikhinashvili. Het koor brengt Russisch-Orthodoxe kerkmuziek en vertolkt daarnaast volksliederen uit Oost-Europese landen. - Meedoen aan de Fakkelwandeltocht kost 5 euro p.p. (mcl. fakkel, versnaperingen en snert). Basisschoolleerlingen mogen gratis meedoen. - Deelname is op eigen risico. zijn verantwoordelijk voor eigen kind(eren). - Consumpties in It Trefpunt zijn voor eigen rekening. - Organisatie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor schade die deelnemers v66r, tijdens of na 850 jaar Mariëngaarde lijden of veroorzaken. Organisatie: Comité 850 jaar Mariëngaarde. Dit is een samenwerking tussen Doarpsbelang Hallum e.o., Feestcommissie Hallum, Activiteitencommissie Hallum, Protestantse gemeente Mariëngaarde en plaatselijke enthousiaste historici.