FNV-inzet voor een sociale agenda die werkt!

Transcriptie

1 Datum 4 maart 2013 FNV-inzet voor een sociale agenda die werkt! FNV in Beweging voor gewoon goed werk De FNV is volop in beweging voor gewoon goed werk. En dat is dringend nodig. Werkenden in Nederland hebben door ontwikkelingen op de werkplek, de arbeidsmarkt, in de economie en de politiek steeds meer te maken met onzekerheid over hun werk en/of inkomen. Werkenden in bedrijven en sectoren vragen aandacht voor de urgente vraagstukken op de arbeidsmarkt die NU om een oplossing vragen. Zij voelen zich onzeker over de perspectieven in hun eigen werk, de oplopende werkloosheid en de doorgeschoten flexibilisering. En degenen die bewust kiezen voor flexibiliteit, zoals de zelfstandigen, kampen met tal van barrières bij de opbouw van voorzieningen voor pensioen of arbeidsongeschiktheid. Belangrijke oorzaak is dat werkgevers en overheid steeds vaker hun bedrijfsrisico s afwentelen onder het motto van efficiency. De FNV wil dat vakmanschap weer voorop komt te staan. Werknemers willen zeker flexibel werken maar in arbeidsrelaties met perspectief en keuzemogelijkheden. Waar geïnvesteerd wordt in persoonlijke groei. Met inkomenszekerheid ondersteund door werkzekerheid zullen mensen ook weer bereid te zijn te consumeren en dat is goed voor de economie. Zo willen wij werken aan een toekomst die werkt voor ons en onze kinderen. De FNV vindt, samen met haar leden, dat het dringend noodzakelijk is om mensen meer zekerheid en perspectief te bieden in deze tijden van verandering. Daarom gaan wij de discussie aan op alle niveaus: met de achterban in bedrijven, instellingen en sectoren, met werkgevers aan centrale en decentrale (cao)tafels, met het kabinet en de politiek, met als doel: een duurzame arbeidsmarkt met gewoon goed werk voor iedereen: vast, flex en zelfstandig, jong en ouder, met en zonder arbeidsbeperking. Gewoon goed werk voor iedereen kan niet alleen in Den Haag worden gerealiseerd, maar moet ook gewoon in sectoren en op de werkplek vorm krijgen en worden bevochten. Daarom staat de campagne FNV In Beweging voor Gewoon Goed Werk in de steigers. Een campagne, die we samen met onze leden gaan uitvoeren, op de werkplek, in bedrijven en instellingen, in sectoren, nationaal en internationaal. 1

2 Een sociale agenda voor gewoon goed werk De FNV staat voor een eerlijke verdeling van de lasten, een solidair stelsel, investeren in de toekomst en in een rechtvaardige samenleving. Zekerheid over je werk en je inkomen en voor iedereen die werkt een loon waarvan je kunt leven. Dit is meer dan ooit van belang, nu de Nederlandse economie voor de derde keer in vier jaar tijd aan het krimpen is. En dat als gevolg van een allesoverheersende focus op bezuinigen en het kloppend maken van het huishoudboekje van de overheid. Dat betekent méér onzekerheid, méér werkloosheid en nog meer uitkeringen. Zo komen we dus niet uit de crisis. Vorig jaar april heeft de FNV een herstelplan gepresenteerd en gevraagd om te investeren in plaats van te bezuinigen, onder de titel Niet slopen maar bouwen. Deze boodschap is nog steeds volop geldig. Een doorbraak is nodig om het vertrouwen te herstellen dat Nederland en Europa door de crisis kan loodsen. Hoeksteen in herstel van vertrouwen is behoud en herstel van werkgelegenheid in volwaardige banen met zekerheid van werk en inkomen, en het met alle kracht bestrijden van de doorgeschoten flexibilisering, langdurige werkloosheid en armoede. Hierbij past geen aanslag op de regelingen die werknemers moeten beschermen tegen ontslag en werkloosheid, die juist nu in deze gure tijden meer dan ooit nodig zijn. Wat we wèl nodig hebben is het vlot trekken van de vastgelopen huizenmarkt, en investeringen in een woningmarkt met toekomst voor kopers en huurders. Investeren in duurzame groei en behoorlijke banen, voor jong en ouder. Goed en toegankelijk onderwijs. Werken aan een houdbaar en solidair zorgstelsel, met volwaardige banen en een stabiele financiering (in plaats van via aanbestedingen op de laagste prijs) en betrokkenheid van vakbonden bij de uitwerking hiervan. De FNV pleit voor het maken van de juiste keuzes. Het ontzien van lagere en middeninkomens en de koopkracht van ouderen. Het overeind houden van een sterke publieke sector. Een gecoördineerde Europese inzet, ook op sociaal terrein. Door te investeren in mensen, banen en eerlijk delen houden we de bestedingen op peil. Maar ook door perspectief te bieden; aan werknemers, met intensievere van-werk-naar-werk trajecten, aan flexwerkers, door eerder zekerheden in het vooruitzicht te stellen en aan zelfstandigen door randvoorwaarden te scheppen waaronder ze met basale zekerheid kunnen ondernemen. Herstel van vertrouwen in de overlegeconomie, zowel centraal als decentraal, is daarvoor een voorwaarde. Versterking van de positie van de FNV en de vakbeweging in het algemeen, gedragen door een stevig, groeiend en zich verjongend ledenbestand dat representatief is voor alle soorten werkenden, is daarvoor onmisbaar. In de herfst van 2012 heeft de FNV met werkgeversorganisaties een gezamenlijke inzet in de richting van het nieuwe kabinet bepaald: een sociale agenda voor een werkbare toekomst van Nederland. Belangrijke onderwerpen hierin zijn: herstel van de overlegeconomie, het belang van een duurzame en dynamische arbeidsmarkt, behoud van de ondersteuning op de arbeidsmarkt voor wie dat nodig heeft, AOW en pensioen, de woningmarkt en de zorg. 2

3 Deze sociale agenda willen we verbinden met onze arbeidsvoorwaardenagenda en campagne voor gewoon goed werk. Onzeker werk moet teruggedrongen worden, en dat betekent aandacht voor negatieve aanbestedingspraktijken, kruimelcontracten en andere ondeugdelijke contractvormen, schijnconstructies en ondermijning van arbeidsvoorwaarden. Recent is een brandbrief aan Minister Asscher gestuurd vanuit acht sectoren met concrete voorbeelden over de situatie aan de onderkant van de arbeidsmarkt en voorstellen tot verbetering. Werkzekerheid voor werkenden moet hoog op de agenda, en daarmee ook maatregelen om de oplopende werkloosheid in bedrijven en sectoren aan te pakken en mensen van perspectieven op behoud van werk of ander werk (van-werk-naar-werk) te voorzien. Hierover worden al zaken gedaan aan decentrale tafels, maar een steviger inzet is noodzakelijk. Het Regeerakkoord bevat desastreuze plannen op diverse terreinen, met name op het gebied van de arbeidsmarkt. Het geeft echter ook de mogelijkheid aan sociale partners om met alternatieven te komen. Door het kabinet is in het kennismakingsoverleg met sociale partners van 19 december 2012 aangegeven, dat het een open en reëel overleg nastreeft, en dat het zich graag wil laten inspireren door de opvattingen van sociale partners. Het overleg zal in de eerste maanden van 2013 moeten worden gevoerd, om invloed te hebben op de diverse wetgevingstrajecten en de bezuinigingskalender van het kabinet. Intussen werkt het kabinet aan de uitwerking van de eigen plannen, die gedurende de overlegperiode kunnen worden aangepast. Bij een reëel overleg past dat het kabinet gedurende de overlegperiode niet met de uitwerking van de eigen plannen naar buiten treedt. Inmiddels heeft het kabinet vrijdag 1 maart een extra pakket aan bezuinigingsmaatregelen gepresenteerd. Wat de FNV betreft is dit pakket voor 2014 op dit moment, maart 2013, niet nodig en ongewenst. Nog meer bezuinigingen NU hebben grote negatieve effecten op de economie en op de werkgelegenheid. De FNV wijst deze maatregelen dan ook met kracht van de hand. Eén van de plannen betreft het ook in 2014 handhaven van de bestaande nullijn voor de overheids- en onderwijssectoren en het uitbreiden hiervan naar mensen werkzaam in de zorg. De FNV vindt dit onacceptabel, allereerst omdat een aantal overheidssectoren, zoals het onderwijs, nu al voor het vierde jaar op rij met een nullijn te maken hebben en een steeds grotere inkomensachterstand oplopen, en dat een extra nullijn, nu ook voor de zorg, bijzonder slecht is voor het toch al minimale consumentenvertrouwen in een situatie waarin ook werkenden in andere sectoren dan de overheid al jaren te maken hebben met weinig tot geen reële loonstijging. Wat de uitbreiding naar de zorgsectoren betreft wil de FNV erop wijzen dat loononderhandelingen zijn voorbehouden aan cao-partijen, en dat een nullijn het investeren in de aantrekkelijkheid van deze sector, die als gevolg van de vergrijzing alleen maar meer menskracht en vakmanschap nodig zal hebben, ernstig zal bemoeilijken. In de afgelopen tijd is in Bondsraden en ledenraden gesproken over de problemen op de arbeidsmarkt en over de vraag hoe tot een duurzame arbeidsmarkt te komen op basis van de rapportage van de projectgroep Zekerheid in Verandering (ZIV). 3

4 Dit rapport is als onderdeel van de sociale agenda ook aan het voorlopig Ledenparlement (vlp) van vrijdag 8 februari 2013 voorgelegd. Op die dag zijn ook drie andere notities over andere onderdelen van de sociale agenda aan het vlp voorgelegd 1. Het vlp heeft over de notities over de sociale agenda een positief advies uitgebracht aan de Federatieraad (FR). Daarmee vormen deze notities de uitgangspunten op basis waarvan een onderhandelingsinzet is geformuleerd en op basis waarvan de FNV aan de slag gaat. Met het vlp is afgesproken dat het nog zou worden geraadpleegd over de definitieve inzet, voorafgaand aan de Federatieraad waarin de inzet wordt vastgesteld. Hiertoe is een extra vergadering van het vlp uitgeschreven op vrijdag 1 maart a.s., en een FR op maandag 4 maart a.s. Het voorlopig Ledenparlement heeft op 1 maart 2013 een positief advies uitgebracht aan de Federatieraad, en een aantal voorstellen gedaan tot aanpassing van de tekst. De Federatieraad heeft op 4 maart 2013, met inachtneming van het advies en de voorstellen van het voorlopig Ledenparlement, ermee ingestemd dat de FNV met werkgevers en kabinet gaat onderhandelen over een sociale agenda, met de volgende hoofdpunten als inzet. Sommige punten vragen om urgente actie en overeenstemming, andere hebben een langere adem. Deze inzet hoort deels op centrale en deels op decentrale tafels thuis. Het is van groot belang om de centrale en decentrale inzet op elkaar af te stemmen en te bevorderen dat een en ander elkaar versterkt. Dit zal worden ondersteund door de campagne FNV in beweging voor Gewoon Goed Werk. Dit zijn de hoofdpunten: 1) Doorgeslagen flexibiliteit op de arbeidsmarkt terugdringen en schijnconstructies aanpakken. De FNV wil: a. gelijke behandeling van flex en vast: flexwerkers en mensen met een dienstverband voor onbepaalde tijd op dezelfde werkvloer hebben recht op gelijke behandeling als het gaat om arbeidsvoorwaarden, sociale zekerheid en scholing; er is dan dus sprake van gelijk loon voor gelijk werk; b. structureel werk in structurele banen organiseren: geen versnippering van werk in tijdelijke banen en kruimelcontracten (nul-uren en min-max) en een einde aan de afwenteling van werkgeversrisico s op kwetsbare werknemers; geen omzetten van vast in flexwerk of vervangen van de ene door de andere flexwerker. 1 - Voorstel voor ledenparlement over participatie van mensen met een arbeidsbeperking - FNV inzet sociale agenda ten aanzien van AOW en aanvullend pensioen - FNV-voorstellen voor tweemaal 51 miljoen voor jongeren en ouderen - Gewoon goed werk voor iedereen Bouwstenen voor een duurzame arbeidsmarkt Rapportage vanuit de projectgroep Zekerheid in Verandering 4

5 c. de doorstroom van flex naar vast verbeteren: door de positie van tijdelijke werknemers te verbeteren, door te regelen dat na maximaal een jaar tijdelijk werk een vaste baan moet volgen, er geen proeftijd mogelijk is na een tijdelijk contract korter dan een jaar, een aanzegtermijn verplicht is zodat werknemers tijdig voor het einde van hun contract weten waar ze aan toe zijn, en geen concurrentiebeding mogelijk is in een tijdelijk contract; ook hiervoor geldt dat structureel werk in structurele banen hoort plaats te vinden en de regels beter moeten worden gehandhaafd; hier ligt ook een taak in bedrijven en sectoren bijvoorbeeld voor klachtencommissies en ondernemingsraden; d. flexibel werken duurder maken in plaats van goedkoper: e. bijvoorbeeld door een flexheffing voor werkgevers cq het inlenende bedrijf in de WW in te voeren (op basis van het principe 'meer risico, meer premie'), en een flextoeslag bij onvoorspelbare arbeidstijden. f. draaideurconstructies onmogelijk maken: bijvoorbeeld de praktijk dat na drie tijdelijke contracten men er drie maanden uit moet om vervolgens weer drie tijdelijke contracten te krijgen; g. drie (of vier-)hoeksrelaties aan banden leggen: payrollen, contracting en andere creatieve constructies die werkgevers gebruiken om verplichtingen uit wet of cao te ontlopen moeten worden tegengegaan; h. Creatieve constructies waardoor werkgevers zich via postbusfirma s en dergelijke in het buitenland vestigen en van daaruit met ontduiking van regels in Nederland ondernemen (zogenaamde buitenlandroutes ) aanpakken: voorbeeld: de Polenconstructie, de Cyprusroute, etcetera; i. schijnzelfstandigheid tegengaan en duurzame zelfstandigheid bevorderen, bijvoorbeeld door een verscherping van de VAR, inschrijving bij het Handelsregister en controle door de belastingdienst en versterking van de verantwoordelijkheid van inleners. 2) Werk maken van werk! De FNV wil: a. extra inspanningen voor jong en oud (werkenden en werkzoekenden): Overheidsmiddelen eerlijk verdelen, effectief inzetten en zoveel mogelijk aan doelgroepen ten goede laten komen met zo weinig mogelijk bureaucratie. b. een taskforce werkgelegenheid; er moet een werkgelegenheidsplan komen, aansluitend bij de behoeften in bedrijven, instellingen en sectoren, met investeringen in energiebesparing en zuinig bouwen, scholing in groene vaardigheden en duurzame energietechnologie, in kenniseconomie en beroepsonderwijs, en inspeelt op bestaande en toekomstige tekorten in techniek, zorg en sectoren die met grote uitstroom door vergrijzing te maken krijgen en behoefte hebben aan instroom van jongere vakkrachten; c. crisismaatregelen nemen, zoals: - gericht inzetten deeltijd-ww, voor bedrijven die gedurende een overzienbare periode minder werk hebben maar perspectiefvol en solvabel zijn; - effectieve inzet WW-middelen voor behoud van werk en van-werk-naar-werk; - versterking van arbeidsmarktinitiatieven in de regio; - tijdelijke vormen van arbeidsduurverkorting en herverdeling van werk, met name voor oudere werknemers (zoals beperken overwerk, deeltijdpensioen, 5

6 triobanen etc.); hiermee kan plaats gemaakt worden voor jongeren, die eventueel door ouderen kunnen worden begeleid en geschoold, waarbij extra aandacht moet worden besteed aan allochtone jongeren (Generatiepact!); d. (inter)sectorale aanpak ontwikkelen voor transitie en van-werk-naar-werk: van overschot- naar tekort sectoren, van functies en/of sectoren met weinig perspectief naar functies en/of sectoren met meer perspectief. Deze aanpak moet toegankelijk zijn voor en gericht zijn zowel op degenen die nog werkzaam zijn in de betrokken sectoren als op voormalige werknemers c.q. uitkeringsgerechtigden in die sectoren. Goede voorbeelden zijn de aanpak in de Grafische sector en de succesvolle Zweedse collectieve intersectorale transitiefondsen waaraan werkgevers tijdens het dienstverband voor iedere werknemer bijdragen met een percentage van de loonsom ten behoeve van innovatieve voorzieningen die bij dreigend verlies van de arbeidsplaats om-, her- en bijscholing regelen maar ook tijdelijke inkomensondersteuning kunnen bieden. Deze aanpak moet aansluiten bij de goede ervaringen en plannen die in diverse sectoren al worden ontwikkeld en gebruik maken van de financiële middelen die minister Asscher hiervoor ter beschikking wil stellen. e. Herstel van de WW als een werknemersverzekering tegen het risico van werkloosheid, en daarmee behoud van de functie als ingebouwde stabilisator van de economie in perioden van crisis; de premie is bestemd voor de verzekering tegen werkloosheid, en geen onderdeel van fiscaal beleid. Hiertoe dient de vakbeweging (al dan niet samen met werkgevers) de regie van de WW weer in handen te krijgen. 3) Naleving en handhaving versterken. De FNV wil: a. extra preventieve maatregelen nemen: wettelijke regels over nul-urencontracten, de rechtsvermoedens van arbeidsovereenkomst en gemiddelde arbeidsduur, en cao-afspraken (inclusief de Waga/Waadi) moeten veel beter worden gehandhaafd; b. een grotere rol voor de Inspectie SZW: controles moeten scherper, zodat de pakkans groter is; c. één verantwoordelijke instantie, die alle bestaande gegevens met elkaar verknoopt en de handhaving ook over de grenzen heen vormgeeft (en eventueel bestaande belemmeringen daartoe opheft); d. wettelijke bevoegdheden voor vakbonden: in het kader van de cao-naleving, om informatie op te eisen bij bedrijven en toegang te krijgen tot de werkterreinen/bedrijven; e. een meldings- en registratieplicht voor werkgevers die werknemers uit derde landen (arbeidsmigranten) tewerkstellen waardoor handhaving makkelijker wordt, en het beter mogelijk wordt de gelijke beloning en andere rechten van de betrokken werknemers op grond van wet en cao te realiseren. f. Daadwerkelijk handhaven van de Balkenende norm voor topsalarissen in de publieke sector met ingang van heden, en dit ook van toepassing maken op de private sector voor zover daar uitbestede activiteiten met publieke middelen betaald plaatsvinden; g. Ook topsalarissen in de private sector onder de cao brengen h. Wettelijke beperking van extreme bonussen. 6

7 4) Voorkómen van een race to the bottom bij aanbesteding. De FNV wil: a. de verantwoordelijkheden bij aanbesteding beter regelen: zowel opdrachtgever als inlener zijn aansprakelijk en verantwoordelijk; b. mensen volgen werk bij aanbesteding, uitbesteding of faillissement: als werk wordt aanbesteed, uitbesteed of overgaat naar een ander bedrijf, volgen de mensen die dat werk doen het werk met behoud van arbeidsvoorwaarden; c. aanbesteden op kwaliteit: geen beoordeling alleen op prijs, maar moet ook op kwaliteit. Essentieel is dat de werkdruk niet verhoogd wordt als gevolg van de aanbesteding; d. bescherming toepasselijke cao s: toepassing van ILO verdrag 94; dit betekent dat arbeidsvoorwaarden bij publieke aanbesteding het niveau van de gebruikelijke cao moeten respecteren. 5) Goed en toegankelijk onderwijs dat aansluit op de arbeidsmarkt! De FNV wil: a. Versterken van de aansluiting arbeidsmarkt beroepsonderwijs, waarbij vakmanschap voorop staat. Hierbij intensivering van werkend leren, waarbij sectorale sociale partners hun rol samen met het onderwijs blijven vervullen, via sectorale samenwerking van bedrijfsleven en beroepsonderwijs; b. Vergroten van het aantal stage plekken en leer-werkplekken; c. Voorkomen jeugdwerkloosheid en versterken van de arbeidsmarktpositie van jongeren door uitvoering van het school-ex programma en het mogelijk maken van het volgen van een tweede opleiding of specialisatie, tegen het reguliere tarief; d. Bestrijden jeugdwerkloosheid door alle jonge werkzoekenden tot 25 jaar die vier maanden van school zijn en geen werk of opleiding hebben een baan of werkervaringsplaats te geven (Europese Jongeren Garantie). Gemeenten kunnen dit bevorderen via een startersbeurs voor deze jongeren, waarbij werken moet lonen. 6) Gewoon goed werk, ook voor mensen met een arbeidsbeperking! De FNV wil: a. meer werk voor mensen met een arbeidsbeperking: afdwingbare, kwantitatieve afspraken met werkgevers, met begeleiding, ondersteuning, voorzieningen en scholing zijn daarbij onmisbaar. Het kabinet stelt in dit verband een quotum voor; b. behoud Sociale Werkvoorziening als basisvoorziening met een goede CAO: SW-bedrijven met hun netwerken en infrastructuur zijn en blijven onmisbaar voor het aan het werk helpen van mensen met een arbeidsbeperking nu en in de toekomst - bij reguliere werkgevers. c. behoud van een specifieke regeling voor jonggehandicapten (de Wajong): met scherpere toetredingscriteria en afdwingbare kwantitatieve afspraken over arbeidsplaatsen voor jongeren met een arbeidshandicap. 7

8 d. loonkostensubsidie en geen loondispensatie: werk moet tenminste tegen het Wettelijk Minimumloon (WML) gebeuren en in beginsel tegen het toepasselijke CAO-loon. De FNV is principieel tegen werken onder het minimumloon. Werkgevers kunnen gecompenseerd worden via loonkostensubsidie. Loondispensatie wijst de FNV af. Op deze wijze moet verdringing van reguliere werknemers worden voorkomen; e. een effectieve boeteregeling: bij invoering van een quotum moeten de boetes voor werkgevers zo hoog zijn, dat het quotum ook echt gaat leiden tot banen en niet uitloopt op een afkoopregeling. Bovendien moet de opbrengst van de boetes worden ingezet voor het creëren van banen voor mensen met een arbeidsbeperking; f. heldere kaders in de Participatiewet: voor een landelijke onafhankelijke indicatiestelling en zorgplicht van SW bedrijven voor werknemers die na uitplaatsing naar een reguliere arbeidsplek terugkomen in de SW. 7) Gewoon goede kinderopvang, voor nu en straks; de FNV wil: a. Voor de korte termijn: Terugdraaien bezuinigingen Geen nieuwe bezuinigingen. Geld uit onderbesteding door de oplopende vraaguitval moet geoormerkt blijven voor de kinderopvang. Samenvoegen van geldstromen en slimmer inzetten van financiële middelen; b. Voor de langere termijn: investeren in kwaliteit en werkgelegenheid binnen de sector, in het belang van kinderen, ouders, werknemers en werkgevers, de arbeidsparticipatie en de economie. 8) Een goed pensioen voor iedereen. De FNV wil: a. Compensatie van de negatieve koopkrachteffecten als gevolg van stapeling van overheidsmaatregelen, met name voor ouderen en mensen met lage inkomens; b. een fatsoenlijke AOW-overbruggingsregeling; c. een volwaardige opbouw van pensioen voor jongeren; daarom is beperking van het Witteveenkader onacceptabel; d. op zo kort mogelijke termijn een beter toetsingskader voor pensioenfondsen dat niet zo gemakkelijk door marktontwikkelingen kan worden verstoord, en in afwachting daarvan een aanvullende correctie op de rekenrente zoals die nu geldt. 9) Een duidelijke rol voor de vakbeweging in het topsectorenbeleid. De FNV wil: Meepraten in het topsectorenbeleid: het topsectorenbeleid is bedoeld om 9 kansrijke sectoren in Nederland ruimte te geven om te innoveren, investeren en exporteren. Deelname van de vakbeweging hierin is noodzakelijk. Met deze inzet gaat de FNV aan de slag: In Beweging voor Gewoon Goed Werk! 8