Hoofdkantoor. Niet Slopen, Maar Bouwen

Transcriptie

1 Hoofdkantoor Postadres Postbus 8456, 1005 AL Amsterdam Bezoekadres Naritaweg BX Amsterdam Aan de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag cc: de minister-president drs. M. Rutte Postadres Postbus AL Amsterdam T F I Bank Datum Onderwerp commentaar FNV op de Miljoenennota 2014 Uw kenmerk Telefoonnr Jeroen.Visser@vc.fnv.nl Niet Slopen, Maar Bouwen Geachte dames en heren, De Miljoenennota 2014 bevat ingrijpende maatregelen op het terrein van werk en inkomen. De werkloosheid loopt snel op tot een onaanvaardbaar hoog niveau en de koopkracht daalt al jaren achtereen. Toch kiest het kabinet ervoor om opnieuw een zeer omvangrijk bezuinigingspakket te presenteren dat ertoe leidt dat de werkloosheid verder stijgt en de koopkracht daalt. Opvallend is dat de overheid zelf tienduizenden banen in de zorg dreigt te schrappen. Is het kabinet doordrongen van de ernst van de situatie waarin veel mensen verkeren? Niet de overheidsfinanciën, maar het bestrijden van de werkloosheid zou topprioriteit moeten zijn van het kabinet. De FNV pleit voor investeringen in de kwaliteit van de samenleving. Dit vraagt om meer en kwalitatief goede banen, goede voorzieningen en eerlijk delen. Het is van belang dat de koopkracht op peil blijft en de lasten eerlijk verdeeld worden. Mensen die hun baan verliezen hebben te maken met de grootste inkomensachteruitgang. Ook daarom is het van belang nu te investeren in banen en mensen. 1. Investeren in banen en mensen Duurzame economische groei is de beste manier om de problemen op de overheidsbegroting op te lossen. De FNV wil nu eerst het broze herstel een kans geven. Juist de economische krimp leidt ertoe dat jaarlijks nieuwe begrotingstegenvallers ontstaan. De FNV wijst extra bezuinigingen en lastenverzwaringen ter grootte van 6 miljard euro op de korte termijn af. Dit geldt zeker voor bezuinigingen die de werkloosheid verder laten oplopen en armoede doet stijgen. Structurele maatregelen zoals afgesproken in het sociaal akkoord verbeteren de arbeidsmarkt. Voor herstel van de economie en de werkgelegenheid is het noodzakelijk om af te zien van een aantal korte termijn maatregelen en te kiezen voor betere alternatieven die worden gespreid over een langere periode. Investeringen dienen zowel op Europees als nationaal niveau plaats te vinden. Met het voorzichtig aantrekken van de groei in verschillende Europese landen ontstaat perspectief. Daarom is het van groot belang dat Nederland niet op de rem trapt, maar gaat bewegen. Het

2 2 van 5 beperken van de bezuinigingen past in een breder Europees perspectief en bij de noodzaak om structurele maatregelen voor de toekomst te nemen. Investeringen van institutionele beleggers zijn positief voor de economische groei. Wanneer zij tegen aanvaardbare risico s een beperkt deel van het vermogen vrijmaken voor extra investeringen kan dit leiden tot een substantiële impuls voor de werkgelegenheid op korte termijn. Het kabinet moet zich ook in Brussel sterk maken voor een Europese werkgelegenheidsimpuls, voor een minder procyclisch begrotingsbeleid en voor een volwaardige Europese sociale dimensie. 2. Versterken economie en samenleving Het sociaal akkoord: uit de crisis, met goed werk In april van dit jaar heeft het kabinet met werkgevers- en werknemersorganisaties in het Sociaal Akkoord Perspectief voor een sociaal én ondernemend land: uit de crisis, met goed werk, op weg naar 2020 afspraken gemaakt over het verbeteren van de arbeidsmarkt. Het Sociaal Akkoord biedt perspectief omdat het onzeker werk en ontduiking van cao s aanpakt en investeert in werkgelegenheid. Belangrijke punten zijn het bestrijden van doorgeschoten flexwerk en schijnconstructies, betere afspraken over de participatiewet, de regie van sociale partners over de WW en het verbeteren van het wettelijk stelsel van de ontslagbescherming met meer transparantie en een transitievergoeding voor iedereen. Het sociaal akkoord betekent een nieuwe koers om Nederland uit de crisis te halen. Het sociaal akkoord beoogt het vertrouwen van de consument en het bedrijfsleven te herstellen door werknemers en werkzoekenden, zelfstandigen én ondernemers (uit)zicht en helderheid te bieden over veranderingen en verbeteringen met betrekking tot de economie, werk en inkomen. Het akkoord kent een sterke onderlinge samenhang. Het is daarom van groot belang dat het akkoord in zijn geheel wordt overgenomen. Een aanvullend fors bezuinigingspakket doorkruist het beleid dat met het sociaal akkoord is ingezet en ondermijnt het vertrouwen van consumenten en werkenden. Duurzame werkgelegenheid Het energieakkoord versterkt de economie door het inzetten op meer duurzame werkgelegenheid. Een brede maatschappelijke coalitie van vakbeweging, werkgevers, natuur- en milieuorganisaties werkt aan investeringszekerheid. Grootschalige investeringen in energiezuinige woningen leiden op korte termijn tot jaarlijks zo n kwalitatief goede banen in o.a. de bouw- en installatiesector en een lagere energierekening voor bewoners. De FNV maakt zich bijzonder veel zorgen over de toename van de jeugdwerkloosheid. In het sociaal akkoord is afgesproken om te komen tot sectorale banenplannen. Daarin zullen alle betrokkenen stevig moeten inzetten op het creëren van banen voor jongeren. 3. Lasten eerlijk delen Nullijn van tafel De FNV is een verklaard en principieel tegenstander van de nullijn voor overheidspersoneel. Deze maatregel gaat in tegen een fundamenteel arbeidsrecht: de vrijheid van onderhandelingen. Al jaren werd de nullijn als paardenmiddel ingezet waardoor dezelfde groep mensen er bovengemiddeld op achteruit is gegaan. De nullijn ondermijnt daarnaast de kwaliteit van de publieke voorzieningen. Ook heeft het een negatief effect op de consumentenbestedingen, die al onder druk staan. De FNV heeft er daarom sterk op

3 3 van 5 aangedrongen om af te zien van de nullijn. In de cao-onderhandelingen in de collectieve sectoren moet nu blijken of daadwerkelijk sprake is van onderhandelingsvrijheid. Koopkracht overeind houden Niet eerder is de koopkracht zo lang achtereen gedaald als in deze jaren. De dalende bestedingen zijn slecht voor de economie en leiden tot toenemende schulden en armoede onder lagere en middeninkomens. Veel middeninkomens krijgen te maken met een stapeling aan inkomenseffecten. Veel zelfstandigen hebben de grote klappen van de crisis zelf opgevangen en worden nu geraakt door de bezuiniging op de zelfstandigenaftrek en een hogere btw op werkzaamheden in de bouw. Het afschaffen van de MKOB raakt vooral gepensioneerden met een lager inkomen. Grote zorgen zijn er over de koopkrachteffecten voor alleenstaande ouders met alleen minimumloon, zzp ers, gepensioneerden, uitkeringsgerechtigden en chronisch zieken en gehandicapten, die met zeer negatieve inkomenseffecten worden geconfronteerd. Het gaat daarbij om grote bedragen, die niet tot uitdrukking komen in de generieke koopkrachtplaatjes zoals deze door het kabinet worden gepresenteerd. Voor onevenredige nadelige inkomenseffecten zal compensatie nodig zijn. De FNV wil transparantie over het complete koopkrachtbeeld. 4. Niet slopen, maar bouwen Door nu te kiezen voor een geleidelijke hersteltermijn in plaats van korte termijn bezuinigingen kan het vertrouwen in de economie op korte termijn terugkeren. Dat willen we doen door in te zetten op zo stabiel mogelijke groei van de werkgelegenheid. Hieronder biedt de FNV u aan een aantal alternatieven die het vertrouwen herstellen en de werkgelegenheid stimuleren. Prioriteit voor werkgelegenheid Lagere lasten op arbeid stimuleren de werkgelegenheid. In de crisisjaren heeft het kabinet de lasten verhoogd, zoals door het verhogen van de eerste schijf. De lasten op arbeid kunnen worden beperkt door subsidies op koopwoningen wat sneller en beter gespreid over alle groepen terug te brengen en door vermogensbelasting meer naar draagkracht te heffen. Het aanpakken van belastingontwijking en -ontduiking is nodig om het draagvlak voor het belastingstelsel te behouden. Jarenlang is onevenredig zwaar bezuinigd op de kinderopvang. Dit treft werkende ouders, jonge kinderen en de werknemers in deze sector. Inmiddels is helder dat dit gevolgen heeft voor de arbeidsdeelname van vooral vrouwen en daarmee leidt tot lagere belastingopbrengsten. De FNV pleit ervoor om binnen het domein van de kindregelingen vooral te investeren in de kinderopvang. Kwalitatief goede kinderopvang is bovendien in het belang van de ontwikkeling van kinderen. Met goede kinderopvang worden taalachterstanden en sociale achterstanden voorkomen en worden de kansen op een goede toekomst vergroot. Kwaliteit in onderwijs, zorg en veiligheid Een sterke publieke sector vraagt om goede kwaliteit dienstverlening aan scholieren en studenten, burgers en patiënten. De nullijn past ook hierin niet. De overheid zet zichzelf als werkgever op een achterstandspositie. De FNV vraagt het kabinet om in de rol van werkgever op het terrein van arbeidsvoorwaarden haar verantwoordelijkheid te nemen.

4 4 van 5 Investeringen in onderwijs en innovatie zijn nodig voor het kennisniveau, de productiviteit en de innovatiekracht van jongere generaties. Nederland loopt achter bij concurrerende OESOlanden. De FNV roept op om vooral de bureaucratie te verminderen om zo de ruimte te creëren om de kwaliteit in het primaire onderwijsproces te verbeteren. Veel bezuinigingen in de zorg betekenen feitelijk een lastenverschuiving naar mensen. In het recente verleden zijn de gevolgen deels ondervangen door ophoging van de zorgtoeslag voor lage inkomens en regelingen als de compensatie van meerkosten voor mensen met een chronische aandoeningen. Op de zorgtoeslag wordt bezuinigd en de meerkostenregelingen worden nu afgebouwd met grote inkomensgevolgen. De FNV kan zich vinden in de kritiek en de voorstelen die de gezamenlijke cliëntenorganisaties in hun brief van 9 september naar voren brachten. De FNV constateert verder dat het inkomensafhankelijk maken van het eigen risico niet zal worden doorgevoerd. Het kabinet beschouwd het eigen risico en de nominale premie kennelijk alleen als een probleem van de lastenverdeling dat met belastingmaatregelen kan worden opgelost. In werkelijkheid veroorzaakt het eigen risico van 350 een toegankelijkheidsprobleem voor mensen met een laag inkomen. Dat probleem moet nog worden opgelost. Verder maakt de FNV zich grote zorgen over de gevolgen van de bezuinigingen op de langdurige zorg en over de overheveling van de thuiszorg naar gemeenten met betrekking tot de kwaliteit van zorg en de werkgelegenheid. Met duizenden ontslagen bij defensie bovenop eerdere grote reorganisaties, het sluiten van gevangenissen en tegelijkertijd de aankoop van duur materieel lijkt het erop dat het kabinet de verkeerde prioriteiten stelt als het gaat om veiligheid en de toekomst van het personeel. De decentralisatie van overheidstaken naar gemeentes is omvangrijk en verloopt in een hoog tempo. Volgens de FNV is de kans op ongelukken groot. Er is niet alleen sprake van omvangrijke bezuinigingen die gepaard gaan met deze decentralisatie, maar er wordt ook onvoldoende geïnvesteerd in het vergroten van de kennis en deskundigheid die nodig is om deze taken fatsoenlijk uit te voeren. Door de toenemende verschillen in de prioriteiten tussen gemeenten dreigen kwetsbare mensen tussen wal en schip te vallen. Dit vraagt om heroverweging van deze ingrijpende operatie. Nederlandse economie in stabieler vaarwater Onze economie is procyclisch geworden: hard omhoog als het goed gaat, maar ook hard geraakt tijdens een recessie. Dit vraagt om structurele oplossingen voor de banken, pensioenen en de woningmarkt. Voorkomen moet worden dat de kredietschaarste een rem zet op het herstel door beperkte financiering van het MKB en daarmee de werkgelegenheid in kleinere bedrijven. Dit kan door hypotheken niet alleen bij banken onder te brengen. De FNV roept het kabinet op om de investeringen zo krachtig mogelijk te stimuleren. En als overheid daarbij ook het goede voorbeeld te geven. Daarnaast kan een gerichte en tijdelijke investeringsfaciliteit om investeringen in de private sector te stimuleren, worden gefinancierd door een verhoging van het tarief in de vennootschapsbelasting. Naar een stabiel pensioen Al enige jaren is er discussie over de toekomst van het pensioenstelsel. Dit leidt tot onnodig veel onzekerheid onder deelnemers en gepensioneerden. Ook is sprake van onnodige kortingen op pensioenuitkeringen. De pensioenplannen van het kabinet zijn na ruim drie jaar nog altijd niet uitgewerkt. De FNV stelt voor om snel helderheid te bieden en te kiezen voor een integraal toetsingskader voor nieuwe stabielere pensioencontracten waarin wordt gestreefd naar indexatie. Ook de Stichting van de Arbeid pleit hiervoor. Verder moeten onnodige kortingen in 2014 worden vermeden door vooruitlopend op het nieuwe stabiele

5 5 van 5 pensioencontract voor te sorteren op het nieuwe stelsel waarin mee- en tegenvallers kunnen worden verrekend. Perspectief op de woningmarkt In het woonakkoord zijn maatregelen getroffen die vooral nieuwe hypotheeknemers en huurders raken. Hierdoor ontstaat een scherp onderscheid tussen oude en nieuwe gevallen. De FNV pleit verder voor een evenwichtige benadering voor eigenaren en huurders. Hoge huurstijgingen leiden niet tot een betere positie op de woningmarkt en zetten de overige bestedingen onder druk. Bovenmatige huurstijgingen moeten worden beperkt. Bezien moet worden in hoeverre deze ongelijke behandeling teruggebracht kan worden. Dit kan door het beperken van bovenmatige elementen in de renteaftrek, zoals het niet laten meetellen van de renteaftrek bij het vaststellen van de toeslagen en/of het afschaffen van aftrek wegens geen of geringe eigen woningschuld. Voor mensen die te maken hebben met een restschuld zijn goede oplossingen nodig die de mobiliteit op de woningmarkt en de arbeidsmarkt verbeteren. Tot slot Nederland kan uit de crisis komen door het vertrouwen van mensen in hun werk en inkomen, de zorg, hun woning en hun pensioen te vergroten. Bij het afsluiten van het sociaal akkoord heeft de FNV al gewaarschuwd voor de schadelijke gevolgen van een nieuw bezuinigingspakket voor het vertrouwen van mensen. Dit pakket doorkruist de lijn die met het sociaal akkoord is ingezet om het vertrouwen te herstellen. De FNV pleit er nu nogmaals voor om dit extra bezuinigingspakket te heroverwegen en te kiezen voor structurele maatregelen die het vertrouwen herstellen en de werkgelegenheid stimuleren. Om dit pleidooi kracht bij te zetten komt de FNV vanaf dit najaar met een campagne die oproept om niet te slopen, maar te bouwen. Uiteraard kunt u van de FNV een nadere reactie op de voor ons relevante begrotingen verwachten. Met vriendelijke groet, Ton Heerts Voorzitter FNV