Factsheet Individuele Minima Toeslag/ Bijdrage energiekosten

Transcriptie

1 Factsheet Individuele Minima Toeslag/ Bijdrage energiekosten Armoedebeleid: aandacht voor Individuele Minima Toeslag/ Bijdrage energiekosten De gemeente Nissewaard is bezig haar armoedebeleid door te ontwikkelen. Nissewaard voert ook het armoedebeleid uit voor de gemeente Brielle. In de aanpak van armoede ligt in toenemende mate de focus op preventie en vroegsignalering. Een van de voorzieningen uit het minimabeleid is de Individuele Minima Toeslag (IMT)/ Bijdrage energiekosten. De IMT/Bijdrage energiekosten is een tegemoetkoming voor onverwachte hoge uitgaven voor mensen met een langdurig laag inkomen. De individuele situatie bepaalt de hoogte van de toeslag. Gezinnen met kinderen ontvangen een Kindtoeslag. De IMT/Bijdrage energiekosten en de Kindtoeslag worden uitgekeerd in een vast bedrag te besteden naar eigen inzicht. De gemeente wil het gebruik van de IMT/Bijdrage energiekosten vergroten. De gemeente heeft de mogelijkheden van de IMT/Bijdrage energiekosten onder de aandacht van de doelgroep gebracht, maar hier is weinig op gereageerd. Dit is zorgelijk omdat de minimagroep een kwetsbare doelgroep is met weinig financiële buffer. Een kleine tegenslag kan al snel schulden tot gevolg hebben. Ook in het kader van schuldpreventie is het vergroten van het gebruik van regelingen door deze kwetsbare groep belangrijk. Ook wil de gemeente meer zicht op het gebruik van de Kindtoeslag en het belang ervan voor inwoners. De gemeente Nissewaard heeft het Tympaan Instituut en Stimulansz gevraagd onderzoek te doen naar het niet-gebruik van de IMT/Bijdrage energiekosten en het gebruik van de Kindtoeslag. Met de resultaten wil de gemeente haar dienstverlening aan mensen met lage inkomens verbeteren. Deze factsheet toont de resultaten van het onderzoek. Eerst wordt het onderzoek en de groep die heeft meegedaan kort toegelicht. Meer informatie over de onderzoeksopzet staat in bijlage 1. Vervolgens wordt ingegaan op redenen van niet-gebruik van de IMT/Bijdrage energiekosten, daarna op het gebruik van de Kindtoeslag. Onderzoek in het kort Telefonische interviews met personen die geen gebruikmaken van IMT/Bijdrage energiekosten Doelgroep van het onderzoek zijn inwoners bij wie de IMT/Bijdrage energiekosten gericht onder de aandacht is gebracht, maar die geen gebruikmaken van deze voorziening. Het onderzoek is uitgevoerd via telefonische interviews. In totaal zijn 30 interviews afgenomen, dit zijn de respondenten in dit onderzoek. De 30 interviews geven een representatief beeld van de redenen van het niet-gebruik van de IMT/Bijdrage energiekosten. Postbus Anna van Saksenlaan AA Den Haag 2593 HW Den Haag 070

2 Schriftelijke vragenlijst onder gebruikers Kindtoeslag Doelgroep van het onderzoek zijn huishoudens die de Kindtoeslag gebruiken. In 2015 ging het om 495 huishoudens. Deze hebben een vragenlijst ontvangen over het belang en het gebruik van de voorziening. In totaal zijn 150 vragenlijsten binnen de responsperiode ingevuld en geretourneerd. Redenen niet-gebruik IMT/Bijdrage energiekosten Met 30 personen hebben interviews plaatsgevonden. 3 respondenten gaven aan dat ze recentelijk een nieuwe baan hebben gevonden, hun inkomen is gestegen en ze geen recht meer hebben op minimavoorzieningen van de gemeente. Met 27 mensen is gesproken over de redenen van het niet-gebruik van de IMT/Bijdrage energiekosten. Bij 5 van de respondenten was de aanvraag voor de IMT/Bijdrage energiekosten op het moment van het interview net ingediend. Alvorens in te gaan op de redenen van het niet-gebruik volgt eerst een overzicht van de kenmerken van de respondenten uit het onderzoek. Doelgroep nader bekeken De leeftijd van de respondenten varieert van 25 tot 84 jaar. Van de respondenten is 52% ouder dan 66 jaar. In figuur 1 staat het aantal respondenten, uitgesplitst naar leeftijd. Figuur 1 Aantal respondenten, naar leeftijd (n=30) 21% 52% 27% jaar jaar 66 > In figuur 2 staat het aantal respondenten, uitgesplitst naar leefsituatie (met/zonder kinderen). Het overgrote deel van de respondenten (92%) is alleenstaand. 2

3 Figuur 2 Aantal respondenten, naar leefsituatie (n=26) 1 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% alleenstaand zonder kinderen alleenstaand met kinderen samenwonend met kinderen 1 4 respondenten hebben de vraag over huishoudsamenstelling niet beantwoord. Groot deel denkt niet in aanmerking te komen voor de IMT/Bijdrage energiekosten Er zijn verschillende redenen om geen gebruik van de voorziening te maken. Uit figuur 3 is op te maken dat bijna een kwart van de respondenten de voorziening niet kent, terwijl ruim 40% de voorziening wel kent, maar denkt ervoor niet in aanmerking te komen. Figuur 3 Redenen geen gebruik van IMT (n=22) 14% 9% 23% 14% 41% ken de voorziening van de gemeente niet gezondheidsproblemen, stress denk niet in aanmerking te komen vergeten te veel gedoe om aan te vragen Ook gezondheidsproblemen en stress, te veel gedoe rond de aanvraag en de aanvraag simpelweg vergeten, zijn redenen voor niet-gebruik van de IMT/Bijdrage energiekosten. Ik had een te hectisch jaar met twee zware operaties. Ik ben er nu weer bovenop. Volgend jaar vraag ik het weer aan. 1 respondent is ontmoedigd door een voorval in het verleden waarbij de aanvraag bij de sociale dienst zoek was geraakt en het proces erg lang duurde. 3

4 Driekwart behoefte aan informatie over inhoud en aanvraag IMT/Bijdrage energiekosten Met de respondenten is besproken wat hen zou helpen om wel van de IMT/Bijdrage energiekosten gebruik te maken. Van hen heeft 41% behoefte aan informatie over wat de voorziening inhoudt, terwijl 36% informatie wil over hoe men de voorziening moet aanvragen. In totaal heeft driekwart van de respondenten behoefte aan informatie. Tabel 1 Wat zou u helpen om wel van de IMT/Bijdrage energiekosten \Eigen bijdrage energiekosten gebruik te maken? (n=22) nodig aantal respondenten meer informatie over wat de voorziening inhoudt 9 41 meer informatie over hoe ik de voorziening moet aanvragen 8 36 informatie of ik wel in aanmerking kom gezien mijn schuldsituatie 1 5 als anderen het voor mij kunnen aanvragen 2 9 als ikzelf in een betere gezondheid ben, minder stress heb 2 9 percentage 2 respondenten geven aan dat zij hulp willen van anderen bij het aanvragen. Hierbij wordt de bewindvoerder en de dochter genoemd. 2 respondenten wijzen op de eigen persoonlijke gezondheidssituatie die hen op dit moment belemmert om de IMT/Bijdrage energiekosten aan te vragen. 1 respondent geeft als tip aan de gemeente mee om op het aanvraagformulier duidelijk te vermelden vóór wanneer bepaalde documenten moeten worden aangeleverd. Dat is een stok achter de deur om echt tot actie over te gaan, aldus de respondent. Gebruik Kindtoeslag De gemeente biedt minimahuishoudens met kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 17 jaar de Kindtoeslag. Een steuntje in de rug voor minimagezinnen. Het is een vast bedrag dat men naar eigen inzicht kan besteden. De Kindtoeslag wordt in vier termijnen uitbetaald en bedraagt 300,00 per kind per jaar. Van de 495 huishoudens die in 2015 de Kindtoeslag ontvingen, hebben er 150 geantwoord op vragen naar het belang en de besteding van de Kindtoeslag. Voor bijna driekwart belangrijk om iets extra s te doen met gezin Bijna driekwart van de gezinnen (71%) geeft aan door de Kindtoeslag iets extra s te kunnen doen met de kinderen in het gezin. Daarnaast geeft ook een aanzienlijk deel van de gebruikers (57%) aan dat het gezin door de Kindtoeslag rond kan komen. Het is voor een grote groep gebruikers een zeer welkome aanvulling op het krappe huishoudbudget. Bedrag wordt besteed aan noodzakelijke uitgaven en voor sport Figuur 4 laat het gebruik van de Kindtoeslag zien. Het bedrag wordt gebruikt voor noodzakelijke uitgaven zoals kleding en eten en aan kosten voor sport, uitjes en activiteiten. 13% geeft het bedrag anders uit. Hier wordt schoolgeld, schoolboeken, een computer voor school vaak genoemd. Net als kosten voor vervoer naar school. Enkele voorbeelden: Een tweedehands fiets, zodat er weer buitenschoolse activiteiten kunnen worden gedaan. Een computer, nodig voor school om huiswerk te kunnen maken. 4

5 Van de gebruikers geeft 2% aan het bedrag niet direct voor het kind te gebruiken, maar voor het betalen van rekeningen of voor medicatie. Figuur 4 Gebruik kindtoeslag (n=150) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 60% 47% 39% 32% 29% 27% 25% 18% 13% 10% 0% De meningen over de hoogte van de Kindtoeslag zijn verdeeld Figuur 5 laat zien hoe respondenten denken over de hoogte van de Kindtoeslag. Is het bedrag van 300,00 per kind per jaar voldoende? De meningen zijn verdeeld: 47% van de gebruikers vindt het bedrag hoog genoeg, 53% vindt het bedrag te laag. Figuur 5 Mening over hoogte Kindtoeslag (n=145) 1 53% 47% hoog genoeg te laag 1 5 respondenten hebben deze vraag niet beantwoord. Figuur 6 laat de verschillen in de besteding van de Kindtoeslag zien tussen gezinnen die het bedrag te laag en die het bedrag voldoende vinden. De verschillen zijn niet groot. 5

6 Figuur 6 Gebruik Kindtoeslag door gezinnen die Kindtoeslag hoog genoeg vinden (n=68) en te laag vinden (n=77) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% te laag hoog genoeg De verschillen zijn niet groot. Gezinnen die het bedrag te laag vinden gebruiken de toeslag iets vaker voor eten, sportclub, speelgoed en buitenschoolse activiteiten. Gezinnen die het bedrag voldoende vinden gebruiken de toeslag iets vaker voor kleding, zwemles, binnenschoolse activiteiten en uitjes. Opstapeling van kosten voor sportdeelname en middelbare scholieren Veel respondenten die het bedrag te laag vinden hebben een toelichting gegeven. Hieruit blijkt dat de stapeling van kosten vaak een probleem is. Sporten betekent én kosten voor contribute, kleding en vervoer. Het contributiegeld voor mijn dochter al 276,00 bedraagt en er zijn ook nog kleding en schoenen nodig. Je kunt er niet alles van betalen, zoals reisjes van de voetbal, speciale uitshirts, voetbalschoenen, benzine om naar uitwedstrijden te rijden. Ook blijkt voor middelbare scholieren de Kindtoeslag niet toereikend. Men heeft met een opstapeling van kosten te maken die zwaar drukken op het huishoudbudget: kosten voor schoolboeken, excursies, inschrijfgeld, vervoer naar school (busreis, onderhoud van fiets). Schoenen, kleren, schoolgeld, reiskosten et cetera; het is niet bepaald goedkoop. Voor scholieren op de middelbare school loopt het behoorlijk in de papieren: schoolspullen, excursies, fiets en fietsonderhoud. Conclusies en aanbevelingen Wat zijn voor inwoners redenen om geen gebruik te maken van de IMT/Bijdrage energiekosten? De belangrijkste redenen om geen gebruik te maken van de IMT/Bijdrage energiekosten: mensen denken voor deze voorziening niet in aanmerking te komen; mensen kennen de voorziening niet. 6

7 Daarnaast blijkt dat het aanvragen van de voorziening soms vergeten wordt of dat men er om andere redenen - gezondheid, stress - niet aan toekomt de voorziening aan te vragen. Wat is het belang van Kindtoeslag en waaraan wordt het besteed? Voor de meerderheid van de huishoudens is het Kindtoeslag belangrijk om: iets extra s te kunnen doen (voor gezin of kind), zoals een uitje of activiteit (71%); rond te kunnen komen (57%). De Kindtoeslag wordt wordt vooral besteed aan: basisvoorzieningen, zoals kleding en eten; sportactiviteiten en - benodigdheden; schoolgerelateerde kosten. Veel respondenten geven aan de hoogte van de Kindtoeslag te laag te vinden vanwege de hoge sport- en schoolgerelateerde kosten. Die kosten zijn noodzakelijk om mee te kunnen doen. Aanknopingspunten voor beleid om niet-gebruik tegen te gaan Informeer mensen via casusvoorbeelden. Elke casus beschrijft een situatie van een huishouden die de IMT/Bijdrage energiekosten gebruikt. Het zijn aansprekende voorbeelden waarin verschillende type huishoudens (alleenstaande, alleenstaande met kinderen, samenwonend met kinderen, inkomen uit werk, inkomen uitkering, et cetera) aan bod komen. Ook is duidelijk beschreven wat de voorwaarden zijn en hoe het inkomen berekend wordt. Zorg voor meerdere communicatiemomenten. Laat op de brief een vervolgbrief komen of een andere manier van communiceren (telefoon, ). Zorg voor een mogelijkheid dat mensen op eenvoudige wijze kunnen testen of zij voor de IMT/Bijdrage energiekosten in aanmerking komen. Dit kan bijvoorbeeld via een online programma, zoals Berekenuwrecht 1. Werk samen met mensen die met de doelgroep werken, zoals welzijnswerkers, maatschappelijk werk, Wmo-consulenten, wijkteams, ouderenadviseurs en vrijwilligers. Breng de mogelijkheid van de IMT/Bijdrage energiekosten bij hen onder de aandacht en train ook deze mensen in het gebruik van een online programma om zo direct samen met iemand uit de doelgroep een aanvraag te kunnen doen. Bied ondersteuning aan het bij het invullen van de aanvraag voor de IMT/Bijdrage energiekosten, bijvoorbeeld via vrijwilligersorganisaties/formulierenbrigades en communiceer hier duidelijk over bijvoorbeeld in wijkkrantjes. Aanknopingspunten voor beleid rond gebruik Kindtoeslag Bied gezinnen de keuze in hoe het bedrag wordt uitbetaald. Niet voor elk gezin is een uitbetaling in kwartalen gewenst. Zo geeft een respondent aan vaak het sportgeld te moeten voorschieten uit het boodschappengeld. Bied meer maatwerk in de bepaling van de hoogte van de toeslag. Veel respondenten noemen de hoge kosten voor kinderen als ze naar de middelbare school gaan. Ouders krijgen met een stapeling te maken van kosten voor schoolboeken, vervoer, reisjes en computer. Voor kinderen is het belangrijk om mee te kunnen doen. Het bedrag van de Kindtoeslag voor kinderen vanaf 12 jaar zou opgehoogd kunnen worden. 1 Dit is een website van Nibud en Stimulansz waarin inwoners per gemeente kunnen testen of zij in aanmerking komen voor de minimavoorzieningen van de gemeente waarin zij wonen berekenuwrecht.nl. 7

8

9 Bijlage 1 Onderzoeksopzet Telefonische interviews niet-gebruik IMT/Bijdrage energiekosten De gemeente Nissewaard heeft 203 inwoners geselecteerd uit het IMT/Bijdrage energiekosten bestand van inwoners die de IMT/Bijdrage energiekosten niet hebben aangevraagd. De 203 adressen zijn verdeeld over de verschillende wijken van de gemeente. Deze personen zijn geïnformeerd over het onderzoek via een brief van de gemeente. Tabel 1 laat de verdeling van de respondenten uit de steekproef zien ten opzichte van de populatie. Tabel 1 Verdeling naar wijk populatie en steekproef wijken populatie steekproef centrum 6,4% 9,9% schiekamp 3,7% 4,9% hoogwerf 4,6% 9,4% vierambachten 1,1% 1,5% de Hoek 3,3% 6,9% gildenwijk 1,9% 3,4% groenewoud 3,5% 6,4% sterrenkwartier 5,3% 7,4% schenkel 4,6% 2,5% de elementen 2% 1,0% vogelenzang 7% 10,3% de akkers 13% 25,1% vriesland 3,6% 3,0% waterland 10% 4,9% maaswijk 14,4% 1,5% buitengebied 0,1% 0% heenvliet 2,7% 0% geervliet 1,9% 0,5% abbenbroek 1,4% 0% zuidland 5,7% 0,5% simonshaven 0,6% 0% oudenhoorn 1,3% 1,0% hekelingen 1,7% 0% totaal Aan de hand van het bestand met de geselecteerde 203 mensen zijn deze mensen telefonisch benaderd. Hiervoor is een vragenlijst en belscript opgesteld. Er is gekozen voor telefonische interviews, omdat deze methode het beste bij de doelgroep en het onderzoeksdoel past. De verwachting was dat de doelgroep zo beter bereikt zou worden wordt dan met een schriftelijke enquête. Bovendien kan het een gevoelig onderwerp zijn en bestaat bij telefonische interviews de mogelijkheid vragen toe te lichten en door te vragen.

10 Figuur 1 laat zien welke contacten er met de 203 mensen zijn geweest. Figuur 1 Overzicht contacten (n=203) 2% 15% 50% 33% niet gebeld wel gesprek, geen interview geen gesprek tot stand gekomen gebeld en geïnterviewd Met 66 mensen is geen gesprek tot stand gekomen omdat we geen gehoor kregen of het telefoonnummer niet klopte. 5 mensen hebben we wel gesproken, maar wilden niet meedoen aan een interview. Men had geen tijd of er waren taalproblemen. Met 30 mensen is een interview afgenomen. 3 personen gaven zelf aan niet meer tot de doelgroep te behoren, omdat ze een hoger inkomen hadden. Met hen heeft wel een interview plaatsgevonden over financiën en voorzieningen van de gemeente. Schriftelijke vragenlijst gebruik Kindtoeslag In totaal hebben 495 huishoudens in Nissewaard een Kindtoeslag ontvangen. Deze huishoudens hebben via de post een schriftelijke vragenlijst met antwoordenvelop ontvangen met het verzoek de vragenlijst in te vullen en retour te zenden. De vragenlijst kon ook op internet worden ingevuld. In totaal zijn 150 vragenlijsten binnen de responsperiode ingevuld en geretourneerd. 4 respondenten maakten van de online mogelijkheid gebruik. De respons bedraagt 30%. Dit is hoger dan verwacht bij schriftelijk onderzoek. Mogelijk is dit te verklaren door de beperkte omvang van de vragenlijst. 2

11 Bijlage 2 Vragenlijsten Telefonische interviews niet-gebruik IMT/Bijdrage energiekosten In de telefonische interviews zijn de volgende vragen gesteld: Hoe is uw huishouden samengesteld? Heeft u op dit moment een betaalde baan? Wat is uw leeftijd? De gemeente helpt inwoners met een minimuminkomen door een toeslag te verstrekken, de IMT/Bijdrage energiekosten. Deze toeslag is bedoeld ter compensatie van onverwachte uitgaven, zoals een wasmachine, en - als u kinderen heeft - voor kosten aan kinderen, zoals contributie van sportclubs, schoolgeld, et cetera. Volgens onze gegevens maakt u geen gebruik van de voorziening maar komt u hier wel voor in aanmerking. Waarom maakt u geen gebruik van de voorziening? Wat zou u helpen om wel van de IMT/Bijdrage energiekosten gebruik te maken? Heeft u nu behoefte aan ondersteuning van de gemeente? Waarbij heeft u ondersteuning nodig? Schriftelijke vragenlijst gebruik Kindtoeslag In de schriftelijke vragenlijst zijn de volgende vragen gesteld: Vindt u de Kindtoeslag belangrijk? Wat vindt u van de hoogte ( 300,00) van de Kindtoeslag? Waaraan heeft u de Kindtoeslag in 2015 besteed? Colofon december T. Nienhuis (Tympaan Instituut), A. Kerckhaert (Stimulansz) Tympaan Instituut Dit is een gratis uitgave van het Tympaan Instituut en is onder vermelding van 0757 te bestellen bij het Tympaan Instituut.