autocontrole ook in uw bedrijf Federaal Agentschap voor de veiligheid van de Voedselketen

Transcriptie

1 autocontrole ook in uw bedrijf Federaal Agentschap voor de veiligheid van de Voedselketen

2 FAVV April 2005 Verantwoordelijke uitgever : Piet Vanthemsche WTCIII, Simon Bolivarlaan Brussel Teksten mogen worden overgenomen mits bronvermelding. Voor overname van beeldmateriaal : contacteer ons. D/2005/10413/5

3 autocontrole ook in uw bedrijf Autocontrole : evolutie zonder revolutie Een gemeenschappelijke doelstelling de gezondheid en de veiligheid van de consument vrije circulatie van veilig voedsel binnen Europa een kwaliteitsgarantie voor de Belgische export Een gemeenschappelijke methode betrouwbare autocontrolesystemen invoeren ieder zijn verantwoordelijkheid de meldingsplicht traceerbaarheid Gemeenschappelijke middelen gidsen voor goede praktijken HACCP versoepelingen kleine bedrijven

4 4 Is er werkelijk iets veranderd? Vroeger waren de activiteiten van de officiële instanties vooral gericht op gerichte controles bij de bedrijven. Dit blijft voor een deel het geval, maar vanaf 1 januari 2005 gaat het Voedselagentschap meer en meer van klassieke controles naar audits op de autocontrole. Dit betekent concreet dat het gaat toezien of er autocontroles ingevoerd zijn en of deze betrouwbaar en correct werken. Trefwoorden autocontrole aansprakelijkheid traceerbaarheid melding autocontrolegidsen

5 autocontrole ook in uw bedrijf Autocontrole zei u? Autocontrole wil in de eerste plaats zeggen dat bedrijven toezicht op zichzelf uitoefenen. Naargelang hun activiteit, de aard van hun producten, de gebruikte productiemethoden en de eventuele risico s hiermee verbonden, zullen ze procedures moeten invoeren die moeten garanderen dat hun producten niet schadelijk zijn (bijvoorbeeld HACCP, zie verder). Ze moeten ook op elk moment de weg kennen die hun producten binnen de voedselketen volgen (traceerbaarheid). Dit komt ook nog verder in deze brochure aan bod. En voor mijn bedrijf, is er iets nieuws op til? In heel wat bedrijven wordt autocontrole eigenlijk in de praktijk al toegepast, misschien moet er nog wat gesleuteld worden aan de traceerbaarheid. Bedrijven die nog geen autocontrolesysteem hebben of van wie het systeem nog niet werd gevalideerd, worden als minder veilig beschouwd. Het Voedselagentschap zal dan ook voor deze bedrijven de controles moeten opvoeren (en de bijdrage verhogen). Dit komt neer op het bonus-malus-principe.

6 Meldingsplicht of de verplichte melding De moeilijk te bedwingen crisissen in de voedselketen die Europa de laatste jaren gekend heeft, toonden duidelijk aan dat een meer open houding vanwege de bedrijven tegenover de controlerende overheid nodig is. Dit omvat onder andere de verplichting om de overheid onverwijld te informeren over alles wat de veiligheid van de voedselketen dreigt in gevaar te brengen. Wie moet melden? Elk bedrijf dat vaststelt of redenen heeft om aan te nemen dat een van de producten die het vervaardigt, importeert, teelt, verwerkt of verdeeld schadelijk zou kunnen zijn voor de gezondheid van mens, dier of plant. Wanneer melden? De algemene regel is dat van zodra er een gevaar kan bestaan voor de gezondheid van mens, dier of plant, u dit aan het Voedselagentschap moet melden. Hierop bestaat één uitzondering : als het gevaar enkel binnen het bedrijf zelf is opgetreden, én op voorwaarde dat alle nodige maatregelen werden genomen om het gevaar te bedwingen of tot een aanvaardbaar niveau terug te dringen, moet dit niet gemeld worden. Deze maatregelen moeten bovendien naspeurbaar zijn. Uiteraard moet er wel een melding gebeuren als het product het bedrijf intussen verlaten heeft! Ook moeten de vaststellingen gedaan bij de

7 autocontrole ook in uw bedrijf 7 aanvoercontrole worden gemeld, aangezien ook andere bedrijven eventueel een niet-conform product ontvangen kunnen hebben. De limieten waarboven u moet melden zijn aangegeven in het document over de meldingsplicht en de meldingslimieten op de website van het Voedselagentschap Hoe melden? De verantwoordelijke van het bedrijf moet het Voedselagentschap verwittigen door middel van een formulier dat u kan terugvinden op de website (zie verder) of de PCE van zijn provincie contacteren. hij moet onmiddellijk de procedure starten om het product terug te roepen, en indien nodig de consument waarschuwen. Niet vergeten! De meldingsplicht is van toepassing sinds 1 januari 2005 in de hele Europese Unie (EU 25). Informatie vindt u bij uw beroepsvereniging of beroepssectoren autocontrole meldingsplicht

8 8 Traceerbaarheid : we kunnen er niet om heen Waarom? Een efficiënt traceerbaarheidssysteem laat toe de weg te volgen die de producten hebben afgelegd doorheen alle stadia van de productie, de verwerking en de distributie. Zo n systeem maakt het mogelijk de producten indien nodig terug te roepen en de bron van de verontreiniging terug te vinden. Niet vergeten! Traceerbaarheid niet afdoende? garantie onvoldoende!

9 autocontrole ook in uw bedrijf Wat moet u doen? U moet de oorsprong van het product kennen en kunnen aangeven waarvoor het bestemd is. Deze informatie moet vlug aan de bevoegde overheid kunnen medegedeeld worden. Concreet betekent dit : Alle bedrijven, vestigingseenheden en exploitanten moeten bij het Voedselagentschap geregistreerd zijn. De identificatie van de producten kan door een unieke code, een artikelnummer gekoppeld aan de verbruiksdatum, een lotnummer, De registratie van de aangevoerde (en indien vereist ook van de afgevoerde) producten omvat, behalve de productidentificatie, ook de aard van het product, de hoeveelheid, de datum van ontvangst of levering, en de gegevens van het bedrijf die het product heeft geleverd. Bewaren van de documenten De documenten moeten gedurende 2 jaar na het verstrijken van de geldigheidsperiode van het product worden bewaard. Voor de primaire productie (landbouw) is de bewaartijd 5 jaar. Voor de zeer kleine bedrijven en winkels die rechtsreeks aan de consument verkopen zijn de regels van de traceerbaarheid vereenvoudigd (zie verder).

10 10 Autocontrolegidsen : nuttige hulpmiddelen Het besluit over autocontrole moedigt de sectoren sterk aan unieke gidsen op te stellen om de bedrijven concreet te helpen bij het invoeren van hun eigen autocontrolesysteem. Het staat de bedrijven echter vrij de gidsen al dan niet te gebruiken. Moeten deze gidsen goedgekeurd worden? Deze gidsen moeten goedgekeurd worden door het Voedselagentschap. In deze gidsen kan u alle vereisten terugvinden die worden gesteld op het vlak van de hygiëne, de traceerbaarheid en de meldingsplicht. U vindt er ook eenvoudige, duidelijke richtlijnen over hoe u een HACCPsysteem (zie verder) in de praktijk kunt invoeren. De lijst met de goedgekeurde gidsen zal u kunnen raadplegen op de website van het Voedselagentschap maar het zijn de beroepsorganisaties die de gidsen in de verschillende sectoren zullen verdelen.

11 autocontrole ook in uw bedrijf 11 Niet vergeten! Een goedgekeurde gids geeft minder zorgen

12 12 HACCP : de motor van de autocontrole haccp is de afkorting van hazard analysis and Critical Control Points. het is een controlesysteem dat belangrijke voordelen biedt : het werkt preventief : het maakt het mogelijk de hygiënekwaliteit van levensmiddelen te garanderen en te verbeteren. het geldt als bewijs: als er dan toch iets misloopt, kan u bewijzen dat alles werd gedaan om de veiligheid van het product te verzekeren en dat u uw verantwoordelijkheid hebt genomen. haccp? Veiligheid verzekeren door het procédé te beheersen

13 autocontrole ook in uw bedrijf 1 Dit systeem steunt op een zeer goede kennis van het product en het fabricageproces en de maatregelen die moeten genomen worden om een optimale veiligheid ervan te garanderen, en ook de remedies voor als er dan toch iets misloopt. Elk bedrijf moet dergelijk systeem invoeren voor zijn eigen productieproces. het Voedselagentschap heeft echter een soepeler systeem uitgewerkt voor de heel kleine bedrijfjes, zodat zij de haccp-principes gemakkelijker zullen kunnen toepassen (zie verder). maar haccp compleet of licht : respect voor de koudeketen bijvoorbeeld, blijft een plicht! geen werkbaar systeem zonder een goede documentatie over alles wat ondernomen is om de veiligheid te verzekeren. hierin komen onder andere te staan : de toegepaste procedures, verslagen, verschillende meetresultaten, bewakingssysteem, acties om fouten te verbeteren, Dergelijk dossier vormt een afdoend bewijs van een correcte bewaking van het fabricageproces. We wensen iedereen veel succes bij het werk en het nastreven van de voedselveiligheid. Voedsel zonder zorgen? Ons vak, iets om voor te gaan!

14 14 Versoepelingen voor kleine bedrijven Voor kleine bedrijven in de voedingssector is de invoering van een compleet autocontrolesysteem (zoals bijvoorbeeld in de industrie) moeilijk haalbaar. Daarom worden een aantal versoepelingen voorzien voor autocontrole, traceerbaarheid en meldingsplicht. Het spreekt echter voor zich dat deze versoepelingen geen negatieve invloed op de voedselveiligheid mogen hebben. 1. Voor wie? Verkoop uitsluitend aan eindgebruikers Maximum 5 personen voltijds of Maximum oppervlakte: 400 m² Ook verkoop aan andere bedrijven Maximum 2 personen voltijds

15 autocontrole ook in uw bedrijf Mijn activiteit? Ik verwerk geen voedingswaren Kruidenier, marktkramer Ik verwerk voedingswaren: Slager, bakker, restaurant, Vereenvoudigde autocontrole Goede hygiëne- praktijken Goede hygiënepraktijken + 5 HACCP punten Minder papierwerk! Identificatie Aangevoerde producten Afgevoerde producten (indien verdere verkoop) Enkel tekortkomingen moeten geregistreerd worden Klassement van documenten Geen speciale registers nodig: de leveringsbons volstaan Registratie van de gegevens Binnen de 7 dagen (naargelang het geval) Bewaren van documenten Algemene regel: 6 maanden na de vervaldatum Zonder vervaldatum: 6 aanden

16 16 Terminologie ACS : autocontrolesysteem Autocontrole : geheel van maatregelen die door de bedrijven worden genomen om ervoor te zorgen dat de producten in alle stadia van de productie, verwerking en distributie die onder hun beheer vallen : voldoen aan de wettelijke voorschriften inzake voedselveiligheid ; voldoen aan de wettelijke voorschriften inzake kwaliteit van de producten waarvoor het Voedselagentschap bevoegd is ; voldoen aan de voorschriften over de traceerbaarheid (zie verder) en het toezicht op de effectieve naleving van die voorschriften ; FAVV : Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen, of kortweg het Voedselagentschap HACCP : Het systeem van kritische controlepunten voor risicoanalyse (HACCP) is een programma dat in brede kringen wordt aanvaard voor het beheer van de sanitaire veiligheid van voedsel. KB autocontrole : koninklijk besluit van 14 november 2003 betreffende autocontrole, meldingsplicht en traceerbaarheid in de voedselketen PCE : provinciale controle-eenheid van het Voedselagentschap Traceerbaarheid : mogelijkheid om een product door alle stadia van de productie, verwerking en distributie op te sporen en te volgen

17 autocontrole ook in uw bedrijf 17 Meer info? Deze brochure is slechts een beknopt overzicht van wat autocontrole inhoudt. Op die enkele bladzijden kunnen we immers onmogelijk volledigheid nastreven of in detail gaan. U wil er meer over weten? De website van het Voedselagentschap (rubriek beroepssectoren > Autocontrole) bevat heel wat nuttige informatie. De beroepsvereniging van uw sector kan er u meer over vertellen. Die is immers betrokken bij de opstelling van de autocontrolegidsen. Voor inlichtingen over de erkenning van uw bedrijf kan is de Provinciale controle-eenheid van uw provincie uw eerste aanspreekpunt. U vindt de lijst van de PCE s op de volgende bladzijde. In de gespecialiseerde boekhandel is heel wat bruikbaars te vinden.

18 18 Nuttige adressen FEVIA Federatie Voedingsindustrie vzw Kunstlaan Brussel tel. 02/ fax. 02/ Fedis Belgische federatie van de distributieondernemingen Sint-Bernardusstraat Brussel tel. : fax : UNIZO Unie van Zelfstandige Ondernemers Spastraat Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ Federatie HORECA Vlaanderen Anspachlaan 111, B4, 1000 Bussel fed.vlaanderen@horeca.be Federatie HORECA Brussel Anspachlaan 111, B4, 1000 Bussel fed.brussel@horeca.be

19 De Provinciale Controle-eenheden van het Voedselagentschap (PCE) Antwerpen Italiëlei 124 bus 92, 2000 Antwerpen Tel. 03/ Fax 03/ Brussel WTC III 2 de verdieping Simon Bolivarlaan 30 bus 3, 1000 Brussel Tel. 02/ Fax 02/ Henegouwen Chemin de l Inquiétude bloc 9, 7000 Mons Tel. 065/ Fax 065/ Limburg Kempische Steenweg 297 bus 4, 3500 Hasselt Tel. 011/ Fax 011/ Luik Boulevard Frère-Orban 25, 4000 Liege Tel. 04/ Fax 04/ Luxemburg Rue du Vicinal 1 2 ième étage, 6800 Libramont Tel. 061/ Fax 061/ Namen Chaussée de Hannut 40, 5004 Bouge Tel. 081/ Fax 081/ Oost-Vlaanderen Zuiderpoort - Blok B 10 de verdieping, Gaston Crommenlaan 6 / 1000, 9050 Gent Tzl. 09/ Fax 09/ Vlaams-Brabant Greenhill Campus, Interleuvenlaan 15 blok e, 3001 Leuven Tel. 016/ Fax 016/ Waals-Brabant Espace Coeur de Ville 1, 2 ième étage, 1340 Ottignies Tel. 010/ Fax 010/ West-Vlaanderen Koning Albert I-laan 122, 8200 Brugge Tel. 050/ Fax 050/

20 FAVV WTC III Simon Bolivarlaan, Brussel Tel. : Fax : info@favv.be