Transitie van de zorg voor jeugd: SAmenwerken aan Veiligheid (SAVE)

Transcriptie

1 Transitie van de zorg voor jeugd: SAmenwerken aan Veiligheid (SAVE) De gemeenten worden per integraal verantwoordelijk voor alle vormen van zorg voor jeugd. Het streven is om middels preventie en vroeginterventie het beroep op zwaardere vormen van zorg terug te dringen. Echter ook o ok na zullen jeugdigen te maken krijgen met situaties van onveiligheid. Een vorm van drang drang-en en-dwang dwang is dan nodig om te zorgen dat de veiligheid én resocialisatie van jeugdigen wel kan worden geborgd. Middels het project Samenwerken aan VEiligheid (SAVE) wil Bureau Jeugdzorg Utrecht (BJU) een invulling geven aan de functie van drang en dwang die aansluit bij de wensen van de gemeenten in de Provincie Utrecht. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de Raad voor v de Kinderbescherming (de Raad) en de William Schikker Groep (WSG). In deze notitie vindt u een korte toelichting op het project SAVE. I. Aanleiding voor Project SAVE De zorg voor jeugd gaat op de schop. Gemeenten worden per integraal verantwoordelijk voor alle vormen van zorg voor jeugd. Aparte hokjes en financieringsstromen zullen verdwijnen. Vooruitlopend op de formele overdracht wordt er in verschillende gemeenten in de Provincie Utrecht al geëxperimenteerd met de nieuwe wereld van de zorg voor jeugd. Voorbeelden daarvan zijn de buurtteams Jeugd en Gezin in de wijken Ondiep en Overvecht te Utrecht en het ontwikkelteam in het Soesterkwartier te Amersfoort. Belangrijke gemene deler in de verschillende experimenten is dat de nieuwe wereld van zorg voor jeugd wordt opgebouwd vanuit wijk en gezin. Belangrijke uitgangspunten hierbij zijn: 1) meer regie bij het gezin en zijn netwerk; 2) van curatie naar vroeginterventie en preventie; 3) oplossings- en gezinsgericht werken in plaats van probleemgericht werken; en 4) minder hulpverleners per gezin. Ook in de nieuwe wereld van de zorg voor jeugd zullen er gezinnen zijn waar de hulpvraag van ouder(s) of kinderen onvoldoende is om de veiligheid van kinderen én resocialisatie van criminele jongeren te borgen. Er zijn immers grenzen aan wat een hulpverlener op vrijwillige basis met een gezin kan bereiken. Een vorm van drang-en-dwang is dan nodig om te zorgen dat de veiligheid én socialisatie van jeugdigen wel kan worden gegarandeerd. Deze drang-en-dwang functie is in het huidige stelsel opgesplitst naar de verschillende werksoorten binnen het huidige BJU (namelijk AMK; Spoed Eisende Zorg; onderzoek van zorgmeldingen; jeugdbescherming; en jeugdreclassering), WSG (namelijk jeugdbescherming en jeugdreclassering) en de Raad en zonder directe verbinding naar gemeenten en wijken georganiseerd. In de praktijk kan dit betekenen dat van melding tot bijvoorbeeld ondertoezichtstelling door de rechter een viertal verschillende drang-en-dwang professionals verschijnen in het gezin, die komen kennismaken, hun advies, onderzoek of maatregel uitvoeren en weer verdwijnen. Als er dan zorgen zijn over een kind uit hetzelfde gezin, of uit dezelfde wijk, worden dezelfde stappen doorlopen, weer met andere professionals. BJU wil in nauwe samenwerking met de WSG en de Raad deze praktijk doorbreken met behulp van het project SAVE.Dit project is de operationalisering van de visie van BJU op zijn toekomstige functie na Deze visie heeft BJU besproken met zijn ketenpartners in het voorjaar van 2012 en gepresenteerd aan de Gemeenten en de Provincie Utrecht op In deze notitie vindt u een verdere toelichting op het project SAVE, de uitgangspunten van SAVE en op welke wijze BJU met de genoemde partijen gezamenlijk wil optrekken in dit project. Toelichting project SAVE van Bureau Jeugdzorg Utrecht voor gemeenten, Provincie en samenwerkingspartners. 1

2 II. Het Project SAVE In SAVE gaat BJU met een vijftal teams op beperkte schaal experimenteren met een nieuwe interdisciplinaire en gebiedsgerichte werkwijze. Binnen SAVE wordt aangesloten op (bestaande) experimenten in verschillende gemeenten. We willen de nieuwe werkwijze graag gezamenlijk met gemeentelijke proeftuinen, buurtteams, onze partnerorganisaties in drang-en-dwang en de specialistische jeugdzorg ontwikkelen. Zo willen we bijdragen aan een samenwerkingspraktijk waarin sneller en beter gereageerd wordt wanneer de veiligheid van een kind wordt bedreigd of wanneer een kind het criminele pad op gaat. Een praktijk ook waarin het hulpverleningsproces niet de optelsom van de processen van de organisaties is, maar waarbij de organisaties het proces van het gezin als uitgangspunt nemen en volgen. Het project start begin maart en de looptijd van het project is het jaar BJU werkt bij deze ontwikkeling samen met Bureaus Jeugdzorg van Overijssel, Gelderland en Flevoland. Het project wordt begeleid door het Adviesbureau Van Montfoort. Dit bureau heeft een brede ervaring op het gebied van drang-en-dwang binnen de zorg voor jeugd en is de medeverantwoordelijk voor de huidige methodieken die worden gebruikt binnen de Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. III. Uitgangspunten Project SAVE SAVE is doorgaan tot het veilig genoeg is of tot een criminele carrière is gekeerd Wij zien het managen van veiligheid en resocialisatie als onze kernfunctie Gemeentelijke buurtteams, proeftuinen en lokale partners pakken alle vragen met betrekking tot gezinnen zo breed mogelijk op. De SAVE-teams kunnen ingeschakeld worden, indien de hulpvraag van ouder(s) of kinderen onvoldoende is om de veiligheid, ontwikkeling en (re)socialisatie van kinderen te garanderen; in situaties waarin drang-en-dwang noodzakelijk is. We willen daarbij zo min mogelijk overleggen over gezinnen en zoveel mogelijk rechtstreeks samenwerken met de professionals die al betrokken zijn en met het gezin en hun sociale netwerk. Het SAVE-team werkt activerend, outreachend en oplossingsgericht. Het doet onderzoek op basis van (zorg)meldingen, treedt op bij onveiligheid en crises. Het team stelt concrete voorwaarden aan het gezin, aan het gezinsplan en de uitvoering van de zorg en monitort of aan die voorwaarden wordt voldaan. Het onderzoek richt zich niet alleen op het kind dat aanleiding was tot de melding, maar op het gezin als geheel. Tegelijkertijd vinden we het ook van belang dat de bemoeienis met de gezinsleden proportioneel blijft. De regie moet zo snel mogelijk weer geheel bij hen terug. Het SAVE-team kan coördinatie van zorg uitvoeren, maar uitsluitend zolang er nog geen partners zijn die deze rol over kunnen nemen. De teams zijn ook in staat om hun veiligheidsmanagement uit te voeren als één van de partners van het gezinsplan, terwijl iemand anders de coördinatie van zorg heeft. SAVE is werken vanuit drie kernwaarden De SAVE-teams gaan werken op basis van een drietal kernwaarden: veiligheid, met de cliënt en één gezicht. Het kind staat centraal. Hoe de waarden ingevuld worden is uitgewerkt in de driehoek SAVE, zie figuur aan het eind van dit document. SAVE is één gezicht door interdisciplinair werken Op elk van onze regiokantoren start een team dat interdisciplinair is samengesteld. De teamleden werken nauw samen en wisselen kennis uit. Daarbij zal al doende van elkaars expertise worden geleerd. Interdisciplinair werken impliceert dat gezinnen zoveel mogelijk dezelfde medewerker kunnen houden, ongeacht de werksoort die nodig is. Er wordt in de praktijk onderzocht in hoeverre dat mogelijk en wenselijk is. Concreet kan het betekenen, dat een medewerker van de Toegang Geïndiceerde Jeugdzorg reclasseringswerk gaat doen als in een gezin voor één van de kinderen een reclasserings- Toelichting project SAVE van Bureau Jeugdzorg Utrecht voor gemeenten, Provincie en samenwerkingspartners. 2

3 maatregel wordt uitgesproken of dat een AMK er zelf doorgaat na afronding van een onderzoek en niet overdraagt naar één van onze andere afdelingen. We gaan onderzoeken of we de overeenkomstige methodische elementen van de huidige werksoorten (AMK; Spoed Eisende Zorg; onderzoek van zorgmeldingen; jeugdbescherming; en jeugdreclassering), gecombineerd met oplossingsgericht werken, Signs of Safety en Eén gezin Eén Plan kunnen integreren tot één basiswerkwijze. Dan wordt ook duidelijk welke werkzaamheden aan specialisten binnen en buiten BJU voorbehouden blijven. SAVE is gebiedsgericht werken Gebiedsgericht werken betekent dat de teams aansluiten op het lokaal veld in een bepaald gebied; ze werken daar samen op basis van kennen en gekend worden en sluiten aan op wat de wensen en mogelijkheden lokaal zijn. Hoe de samenwerking met de partners van het lokaal veld eruit zal zien, hangt mede af van lokale keuzes. SAVE is efficiënt samenwerken Uitgangspunten zijn: doen wat nodig is; niet overdoen wat al gedaan is; niet overnemen wat anderen kunnen uitvoeren. We concentreren ons op onze kernfunctie: managen van veiligheid en resocialisatie. Als onze meerwaarde verdwenen is, doordat anderen de veiligheid en socialisatie van de kinderen voldoende kunnen borgen en monitoren, treden we terug. Voor gedwongen hulp geldt dat we, in die situatie, om opheffing van een maatregel voor kinderbescherming vragen. SAVE is leren en ontwikkelen via methodische casuïstiekbespreking met samenwerkingspartners Het SAVE-team krijgt de ruimte om met zoveel mogelijk professionele vrijheid, al doende, uit te zoeken wat nodig is om in samenwerking de eigen kracht van cliënt, gezin, netwerk en professionals te versterken en daarbij veiligheid te managen. Om collectief te kunnen leren van deze ervaringen worden tweewekelijkse oplossingsgerichte methodische casuïstiekbijeenkomsten gehouden. Daarin reflecteren de SAVE-team werkers met de samenwerkingspartners intensief en gestructureerd op de nieuwe praktijk en de voorwaarden die daar (in de toekomst) binnen BJU of in de samenwerking voor nodig zijn. De besprekingen worden geleid door het Adviesbureau Van Montfoort,onze gedragswetenschappers en een expert op het gebied van oplossingsgerichte intervisie vanuit Signs of Safety. Deze besprekingen zullen ook na het project gehandhaafd blijven; professionele teamreflectie is immers een onontbeerlijk onderdeel van een praktijk waarin de professional ruimte krijgt om maatwerk te leveren. In maart en april 2013 wordt de werkwijze van de methodische casuïstiekbijeenkomsten uitgeprobeerd in de teams. Daarna verwachten we dat het concept staat ; samenwerkingspartners kunnen vanaf mei gaan deelnemen. Toelichting project SAVE van Bureau Jeugdzorg Utrecht voor gemeenten, Provincie en samenwerkingspartners. 3

4 IV. Een nieuwe werkwijze samen met onze partners vorm geven Verbetering van de zorg voor jeugd kunnen we alleen samen bewerkstelligen. Wij willen dan ook graag de nieuwe werkwijze gezamenlijk met gemeentelijk `proeftuinen, `buurteams, onze partnerorganisaties in drang-en-dwang én de specialistische jeugdzorg ontwikkelen. Hun deelname daagt ons uit om van buiten naar binnen te blijven denken en handelen. Om deze samenwerking verder te operationaliseren organiseert BJU gezamenlijk met de WSG en de Raad begin mei een bijeenkomst voor vertegenwoordigers van Gemeenten, de Provincie en specialistische jeugdzorg. Gemeenten Met het project SAVE wil BJU graag aansluiten op gemeentelijke experimenten gericht op de transitie van het jeugdzorgstelsel. Hoe de samenwerking van het SAVE-team en het lokaal veld eruit ziet, hangt mede af van keuzes die gemeenten maken met betrekking tot inrichting van de lokale jeugdzorg. Bij de samenwerking in het SAVE-project kan uitgezocht worden wat de lokale zorg voor jeugd (meer) kan oppakken, hoe het SAVE-team de lokale zorg het best kan versterken en hoe samengewerkt kan worden bij zorgmeldingen, crises en de uitvoering van maatregelen jeugdbescherming en -reclassering. Ook kunnen we experimenteren met eigen kracht conferenties en de rol die we daar elk bij kunnen spelen. In het partnerproject in Overijssel zijn goede ervaringen met (overdracht van expertise door) de Eigen Kracht Centrale. Samenwerkingspartners in drang-en-dwang Bureau Jeugdzorg, de Raad en de WSG hebben reeds afgesproken om samen in dit traject op te trekken. Over de exacte invulling daarvan vindt nog nader overleg plaats. Ook betrekken we de Steunpunten Huiselijk Geweld, het Openbaar Ministerie, Leger des Heils en SGJ, de Rechtbank bij het project. Deelname van de Raad stelt ons beiden in staat te experimenteren met een gezamenlijke aansluiting op het lokaal veld. We kunnen samen met het lokaal veld onderzoeken hoe we voorkomen dat onderzoek door de Raad onnodig of te laat wordt ingezet. We willen uitzoeken of de Raad meer betrokken kan worden bij het onderzoek door het SAVE-team en bij het bepalen van voorwaarden ( bodemeisen ), gericht op veiligheid en resocialisatie van kinderen. We kunnen samen verkennen hoe er in de onderzoeksfase meer hulp en toezicht beschikbaar kan komen, ook al is er sprake van een onvoldoende probleembesef bij jeugdige of ouder(s); o.a. door het sociale netwerk van een gezin daar een rol in te geven etc. Specialistische zorg Ook de specialistische jeugdzorg, instellingen voor Jeugd&Opvoedhulp (zorgaanbieders), GGZ, LVG en De Waag zien wij graag deelnemen aan SAVE. Omdat het indicatiebesluit vervalt, is Bureau Jeugdzorg in de toekomst geen verplichte tussenschakel meer voor de inzet van zorg van deze instellingen door het lokaal veld. Toelichting project SAVE van Bureau Jeugdzorg Utrecht voor gemeenten, Provincie en samenwerkingspartners. 4

5 Met SAVE zou nu al geëxperimenteerd kunnen worden met een praktijk waarbij lokaal veld, specialistische zorg en, in geval van drang-en-dwang het SAVE-team rechtstreeks samenwerken met gezin en netwerk bij het stellen van bodemeisen en het maken en uitvoeren van het gezinsplan. Ook het effect van het eerder stoppen van de drang&dwang professional kan worden onderzocht. Het SAVEteam zal immers slechts bij het gezinsplan betrokken zijn zolang er nog sprake is van onveiligheid en/of criminaliteit. De hulp van lokaal veld en specialistische jeugdzorg kan dan nog doorlopen. SAVE Interdisciplinair werken Gebiedsgerichte teams Gezins-breed werken Balans tussen kwaliteit en efficiency Eigen kracht Regie bij gezin en sociaal netwerk Vraaggericht en bescheiden t.o.v. gezin Het gezinsplan is het plan van jeugdige/gezin Primaire proces is het proces van het gezin Aansluiten en begrenzen Praktisch, flexibel, geen dogma s, flexibel Kind centraal Gegarandeerde snelheid Doorgaan tot het veilig genoeg is Doorgaan tot criminele carrière is gekeerd Robuust in de bescherming Concentratie op kernfunctie Doen wat nodig is Niet overnemen wat anderen kunnen uitvoeren Niet overdoen wat al gedaan is Toelichting project SAVE van Bureau Jeugdzorg Utrecht voor gemeenten, Provincie en samenwerkingspartners. 5