Inspectie van het Onderwijs

Transcriptie

1 Rapportage Inspectie van het Onderwijs In samenwerking met: Contactpersoon: Van Twaalf tot Achttien Renske Valk Utrecht, november 2013 DUO Onderwijsonderzoek drs. Liesbeth van de Woud Anja Schaapman MSc dr. Eric Elphick Postbus AR Utrecht telefoon: website:

2 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING ONDERZOEKSDOELSTELLING ONDERZOEKSOPZET RESULTATEN Inleiding Oordeel over de inspectie Bezoekfrequentie van de onderwijsinspectie Effecten van de inspectie Sterke en zwakke punten van de onderwijsinspectie Kanttekeningen ten aanzien van de onderwijsinspectie Verbeterpunten voor de onderwijsinspectie Ervaringen met de onderwijsinspectie Achtergrondvragen Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 2

3 1 INLEIDING Van Twaalf tot Achttien is het vakblad voor het voortgezet onderwijs. Van Twaalf tot Achttien wil graag weten of het systeem van onderwijsinspectie zoals wij dat in Nederland kennen het onderwijs beter maakt. In dit kader heeft DUO Onderwijsonderzoek in samenwerking met Van Twaalf tot Achttien een onderzoek uitgevoerd onder schoolleiders, teamleiders en sectievoorzitters/docenten in het voortgezet onderwijs. In deze rapportage worden de resultaten van het onderzoek beschreven. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 3

4 2 ONDERZOEKSDOELSTELLING De doelstellingen van het onderzoek luiden als volgt: 1. Inzicht krijgen in het oordeel van functionarissen in het voortgezet onderwijs over de onderwijsinspectie. 2. Inzicht krijgen in de effecten van inspectiebezoeken op scholen in het voortgezet onderwijs. 3. Inzicht krijgen in de sterke en zwakke punten van de onderwijsinspectie. 4. Inzicht krijgen in de verbeterpunten voor de onderwijsinspectie. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 4

5 3 ONDERZOEKSOPZET Er is een kwantitatief onderzoek uitgevoerd onder schoolleiders, teamleiders en sectievoorzitters/docenten in het voortgezet onderwijs. Het onderzoek is online verricht. Voor het realiseren van de respons is gebruik gemaakt van de onderwijsdatabase van DUO Onderwijsonderzoek die (onder meer) de namen en adressen bevat van deze functionarissen in het voortgezet onderwijs. Hieruit is een a-selecte steekproef getrokken van n=7.854 schoolleiders, teamleiders en sectievoorzitters/docenten (evenredig verdeeld naar alfa-, beta- en gammavakken) die wij voor het onderzoek benaderd hebben. De netto respons is n=975. De respons is als volgt verdeeld: Benaderd (n=) Respons (n=) Schoolleiders/(adjunct) directeuren/bestuurders Teamleiders Sectievoorzitters/docenten Overig/onbekend Omdat als gevolg van non-respons (wat altijd optreedt) niet de gehele populatie aan het onderzoek heeft deelgenomen, moet bij de interpretatie van de resultaten rekening worden gehouden met nauwkeurigheidsmarges. Hieronder is een tabel opgenomen waarin bij verschillende steekproefgroottes de bijbehorende nauwkeurigheidsmarges zijn vermeld. Hierbij is uitgegaan van een betrouwbaarheid van de resultaten van 9 (betrouwbaarheid = de mate waarin bij herhaalde meting, dezelfde resultaten worden verkregen). Steekproefgrootte Uitkomst 50%-50% Uitkomst 7-2 Uitkomst 90%-10% 700 3,7% 3,2% 2,2% 800 3, 3,0% 2,1% 900 3,3% 2,8% 2,0% ,1% 2,7% 1,9% Toelichting op de tabel Bij een steekproef van 900 functionarissen in het voortgezet onderwijs dient bij een resultaat 7 vindt dat de onderwijsinspectie op een goede manier toeziet op de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving en 2 vindt dat de onderwijsinspectie op een slechte manier toeziet op de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving rekening te worden gehouden met het feit dat de werkelijke percentages zullen liggen tussen respectievelijk: Goed toezicht: 72,2% (7 -/- 2,8%) en 77,8% (7 + 2,8%) en Slecht toezicht: 22,2% (2 -/- 2,8%) en 27,8% (2 + 2,8%). De vragenlijst is in nauw overleg met Van Twaalf tot Achttien opgesteld en bestaat uit circa 25 vragen, waarvan circa zeven open vragen. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 5

6 4 RESULTATEN 4.1 Inleiding De grafieken in deze rapportage zijn standaard uitgesplitst naar de variabele functie. Daar waar de resultaten tussen de groepen significant zijn, worden deze in de rapportage beschreven. De verdeling naar functie is als volgt: (n=) Schoolleider/(adjunct) directeur/bestuurder 242 Teamleider 201 Sectievoorzitter/docent 510 Overig/onbekend De resultaten zijn daarnaast uitgesplitst naar de mate van toezicht die een school heeft. Daar waar de verschillen tussen de mate van toezicht significant zijn, worden deze in de rapportage weergegeven aan de hand van grafieken en beschreven. De verdeling naar mate van toezicht is als volgt: (n=) Basistoezicht 752 Toezicht (zeer) zwakke kwaliteit 139 Weet niet Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 6

7 4.2 Oordeel over de inspectie De respondenten hebben de volgende opvatting/interpretatie van kwaliteit door de Inspectie van het Onderwijs voorgelegd gekregen met de vraag wat ze van deze opvatting/interpretatie vinden. De Inspectie van het Onderwijs ziet erop toe dat iedere leerling onderwijs krijgt dat een goede basis vormt om in onze samenleving zelfredzaam te zijn. De inspectie houdt toezicht op de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Kwaliteit wordt daarbij als volgt gedefinieerd: een school moet dat onderwijs aanbieden dat leerlingen nodig hebben, zodat leerlingen zich kunnen ontwikkelen en zoveel mogelijk leren. Wat vindt u van bovengenoemde opvatting/interpretatie van 'kwaliteit'? Bent u het daar... 54% 33% 6% 2% 1% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 57% 30% 3% 4% Teamleider 61% 32% 3% 4% 1% Sectievoorzitter / Docent 48% 3 8% 2% 1% Overig/onbekend 68% 27% Helemaal mee eens Enigszins mee eens Niet mee eens, niet mee oneens Enigszins mee oneens Helemaal mee oneens Weet niet/geen oordeel Een ruime meerderheid van de respondenten (87%) is het enigszins tot helemaal eens met de opvatting/interpretatie van de Inspectie van het Onderwijs dat een school het onderwijs moet aanbieden dat leerlingen nodig hebben, zodat leerlingen zich kunnen ontwikkelen en zoveel mogelijk leren. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 7

8 Vindt u dat de onderwijsinspectie op een goede manier toeziet op de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving? 2% 27% 19% 6% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 3% 36% 40% 16% 3% 1% Teamleider 2% 33% 18% 4% 2% Sectievoorzitter / Docent 1% 20% 20% 9% 8% Overig/onbekend 18% 4 27% 9% Ja, erg goed Ja, goed Niet goed, niet slecht Nee, slecht Nee, erg slecht Weet niet/geen oordeel Bijna een derde van de respondenten (29%) vindt dat de onderwijsinspectie op een (erg) goede manier toeziet op de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Twee vijfde () is van mening dat de onderwijsinspectie niet goed maar ook niet slecht toeziet en een kwart (2) dat de onderwijsinspectie hier op een (erg) slechte manier op toeziet. Schoolleiders/(adjunct) directeuren/ bestuurders geven in sterkere mate aan dat de onderwijsinspectie op een (erg) goede manier toeziet op de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving (39%). Scholen met toezicht (zeer) zwakke kwaliteit geven in sterkere mate aan dat de onderwijsinspectie op een (erg) slechte manier toeziet op de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving (38%). Vindt u dat de onderwijsinspectie op een goede manier toeziet op de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving? 2% 28% 18% 6% 4% Basistoezicht 2% 30% 42% 16% 6% Toezicht (zeer) zwakke kwaliteit 4% 22% 36% 29% 9% 1% Ja, erg goed Ja, goed Niet goed, maar ook niet slecht Nee, slecht Nee, erg slecht Weet niet/geen oordeel Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 8

9 De respondenten is gevraagd om hun antwoord toe te lichten. De gegeven antwoorden zijn als volgt samen te vatten: (Erg) goed - Het is goed dat de inspectie toeziet op de onderwijskwaliteit; - Ze komen regelmatig op bezoek; - De inspecteurs zijn kritisch en kundig, er wordt kritisch gekeken naar het functioneren van de school; - De inspectie houdt het onderwijs scherp. Niet goed, maar ook niet slecht - Het is goed dat de inspectie toeziet op de onderwijskwaliteit, maar: o Er is teveel nadruk op cijfers, resultaten en procedures; o De inspectie is teveel gefocust op de opbrengsten; o Soms is de inspectie te strikt op het naleven van de regel- en wetgeving; o Het bezoek van de inspectie is een momentopname. (Erg) slecht - Er is teveel nadruk op cijfers, resultaten en procedures; - De inspectie is teveel gefocust op de opbrengsten; - De inspectie heeft te weinig oog voor de individuele leerling. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 9

10 Sinds augustus 2007 is het toezicht van de inspectie risicogericht. Dit betekent dat de inspectie jaarlijks bij iedere school onderzoekt of er risico's zijn voor de kwaliteit van het onderwijs. Voor deze zogenoemde risicoanalyse kijkt de inspectie naar: - Opbrengsten: zoals de examenresultaten, de in-, door-, en uitstroomgegevens; - Signalen: onder meer klachten en (negatieve) berichtgevingen in de media; - Jaarstukken: onder meer de schoolgids en financiële stukken; - Nalevingaspecten (naleving van de wet). De respondenten is gevraagd wat ze van deze aanpak vinden om eventueel zwak presterende scholen op te sporen. Wat vindt u van deze aanpak om eventueel zwak presterende scholen op te sporen? 6% 49% 29% 11% 4% 1% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 6% 58% 26% 7% 2% Teamleider 60% 24% 6% 3% 1% Sectievoorzitter / Docent 6% 32% 1 2% Overig/onbekend 14% 4 36% Erg goed Goed Niet goed, niet slecht Slecht Erg slecht Weet niet Ruim de helft van de respondenten (5) vindt bovengenoemde aanpak om eventueel zwak presterende scholen op te sporen (erg) goed. Bijna een derde (29%) vindt deze aanpak niet goed maar ook niet slecht en 1 vindt deze aanpak (erg) slecht. Schoolleiders/(adjunct) directeuren/ bestuurders en teamleiders geven vaker aan dat ze de aanpak van de inspectie om eventueel zwak presterende scholen op te sporen (erg) goed vinden (respectievelijk 64% en 6). Sectievoorzitters/docenten geven dat juist minder vaak aan (47%). Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 10

11 De respondenten is gevraagd om hun antwoord toe te lichten. De gegeven antwoorden zijn als volgt samen te vatten: (Erg) goed - Het zijn duidelijke indicatoren, je krijgt zwakke scholen snel in beeld; - Het zijn meetbare objectieve punten; - Scholen waarvan de kwaliteit op orde is, worden niet onnodig belast; - Je moet ergens een definitie plakken om 'zwakke' scholen op te sporen. Niet goed, maar ook niet slecht - Een goede methode om slecht presterende scholen op te sporen, maar: o Te veel gericht op controle en te weinig gericht op de ontwikkeling van leerlingen; o Er is te veel nadruk op cijfers, resultaten en procedures; o Er zou ook meer gekeken moeten worden naar de dagelijkse gang van zaken binnen de school. (Erg) slecht - Er is te veel nadruk op cijfers, resultaten en procedures, je kunt de school niet alleen maar beoordelen aan de hand van cijfers; - Er is te weinig oog voor de individuele leerling; - Er wordt te weinig rekening gehouden met externe factoren. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 11

12 Op basis van de risicoanalyse en eventueel nader onderzoek (zoals een kwaliteitsonderzoek bij mogelijke tekortkomingen) bepaalt de inspectie hoeveel toezicht een school nodig heeft. Respondenten is gevraagd wat ze van deze aanpak vinden om te bepalen hoeveel toezicht een school nodig heeft. Wat vindt u van deze aanpak om te bepalen hoeveel toezicht een school nodig heeft? 51% 31% 9% 1% 3% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder Teamleider 7% 3% 53% 62% 29% 27% 8% 1% 4% 2% 1% Sectievoorzitter / Docent 4% 46% 32% 12% 1% Overig/onbekend 14% 32% 9% Erg goed Goed Niet goed, niet slecht Slecht Erg slecht Weet niet Ruim de helft van de respondenten (56%) geeft aan de aanpak om te bepalen hoeveel toezicht een school nodig heeft, (erg) goed te vinden. Een derde (31%) vindt deze aanpak niet goed maar ook niet slecht en een tiende (10%) (erg) slecht. Teamleiders geven in sterkere mate aan dat ze de aanpak om te bepalen hoeveel toezicht een school nodig heeft, (erg) goed vinden (6). Sectievoorzitters/docenten juist minder vaak (50%). Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 12

13 De respondenten is gevraagd om hun antwoord toe te lichten. De gegeven antwoorden zijn als volgt samen te vatten: (Erg) goed - Het is goed dat er maatwerk wordt geleverd; - Het is een correcte manier om de kwaliteit te verbeteren; - Als er verbeteringen moeten komen, dan moet dit gecontroleerd / gestimuleerd worden. Niet goed, maar ook niet slecht - Er wordt teveel naar papieren plannen gekeken en te weinig echt naar de leerlingen (een toevallig minder presterende groep leerlingen is niet altijd verwijtbaar aan de school); - Cijfers alleen zeggen niet altijd voldoende. (Erg) slecht - Er is teveel nadruk op cijfers en resultaten en te weinig aandacht voor de achtergronden van de school; - Verscherpt toezicht geeft op school veel onrust; - Er zijn meer factoren die invloed hebben op de kwaliteit, er wordt te eenzijdig naar resultaten gekeken. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 13

14 4.3 Bezoekfrequentie van de onderwijsinspectie Alle scholen in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs (dus ook scholen met basistoezicht) worden ten minste eens per vier jaar bezocht door de inspectie. Wat vindt u van deze bezoekfrequentie? 64% 22% 9% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 70% 12% 8% 10% Teamleider 6 21% 8% Sectievoorzitter / Docent 61% 26% 4% 8% Overig/onbekend 5 27% 14% Goed Te laag Te hoog Anders Circa tweederde van de respondenten (64%) vindt deze bezoekfrequentie goed. Ruim een vijfde (22%) vindt de bezoekfrequentie te laag en te hoog. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 14

15 4.4 Effecten van de inspectie De respondenten hebben in de vorm van stellingen een aantal mogelijke effecten van het toezicht door de Inspectie van het Onderwijs op scholen voorgelegd gekregen met de vraag of ze kunnen aangeven wat volgens hen de effecten van het toezicht (door de Inspectie van het Onderwijs) op hun school zijn. Wat zijn volgens u de effecten van het toezicht (door de inspectie van het Onderwijs) op uw school? Het toezicht door de inspectie... - Totale groep - Leidt op onze school tot het doorvoeren van meer verbeteractiviteiten 31% 39% 14% 9% 1% Leidt op onze school tot meer opbrengstgericht werken 30% 36% 18% 10% 2% Leidt op onze school tot een betere kwaliteitszorg 19% 32% 23% 9% 14% 2% Leidt op onze school tot het organiseren van meer zelfevaluatie-activiteiten in de school 16% 34% 24% 10% 13% 3% Leidt op onze school tot daadwerkelijke verbeteringen van de onderwijskwaliteit 14% 27% 26% 11% 20% 2% Draagt er op onze school daadwerkelijk aan bij dat iedere leerling het onderwijs krijgt dat voor hem of haar een goede basis vormt om in onze samenleving zelfredzaam te zijn/worden 6% 20% 27% 1 29% 2% Mee eens Enigszins mee eens Mee eens noch mee oneens Enigszins mee oneens Oneens Weet niet Circa tweederde van de respondenten is van mening dat het toezicht door de inspectie op school leidt tot het doorvoeren van meer verbeteractiviteiten (70%) en tot meer opbrengstgericht werken (66%). De helft vindt dat het toezicht door de inspectie leidt tot een betere kwaliteitszorg (51%) en tot het organiseren van meer zelfevaluatie-activiteiten in de school (50%). Ruim tweevijfde (44%) vindt niet dat het toezicht door de inspectie op school er aan bijdraagt dat op school iedere leerling het onderwijs krijgt dat voor hem of haar een goede basis vormt om in onze samenleving zelfredzaam te zijn/worden. Een kwart (26%) vindt dit wel. Circa tweevijfde () vindt dat het toezicht door de inspectie op hun school leidt tot daadwerkelijke verbeteringen van de onderwijskwaliteit. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 15

16 In onderstaande grafiek zijn de stellingen met een aantal mogelijke effecten van het toezicht door de Inspectie van het Onderwijs uitgesplitst naar functie. Hierin is alleen het percentage (enigszins) mee eens opgenomen. Schoolleiders/(adjunct) directeuren/bestuurders geven vaker aan dat het toezicht door de inspectie tot een betere kwaliteitszorg leidt (62%). Teamleiders geven vaker aan dat het toezicht door de inspectie tot een betere kwaliteitszorg (61%), tot het organiseren van meer zelfevaluatie-activiteiten in de school (59%) en tot daadwerkelijke verbeteringen van de onderwijskwaliteit (51%) leidt. Sectievoorzitters/docenten geven minder vaak aan dat het toezicht door de inspectie tot een betere kwaliteitszorg leidt (). Wat zijn volgens u de effecten van het toezicht (door de inspectie van het Onderwijs) op uw school? Het toezicht door de inspectie... - % (enigszins) mee eens - leidt op onze school tot het doorvoeren van meer verbeteractiviteiten 71% 74% 79% 66% 68% leidt op onze school tot meer opbrengstgericht werken leidt op onze school tot een betere kwaliteitszorg leidt op onze school tot het organiseren van meer zelfevaluatie-activiteiten in de school leidt op onze school tot daadwerkelijke verbeteringen van de onderwijskwaliteit draagt er op onze school aan bij dat iedere leerling het onderwijs krijgt dat voor hem of haar een goede basis vormt om in onze samenleving zelfredzaam te zijn 6 66% 71% 63% 68% 51% 62% 61% 50% 5 59% 44% 43% 47% 51% 3 36% 27% 2 34% 2 18% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder Teamleider Sectievoorzitter / Docent Overig/onbekend Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 16

17 In onderstaande grafiek zijn de stellingen met een aantal mogelijke effecten van het toezicht door de Inspectie van het Onderwijs uitgesplitst naar mate van toezicht. Hierin is alleen het percentage (enigszins) mee eens opgenomen. Scholen met toezicht (zeer) zwakke kwaliteit geven vaker aan dat het toezicht door de inspectie tot het doorvoeren van meer verbeteractiviteiten (88%), tot meer opbrengstgericht werken (78%), tot een betere kwaliteitszorg (63%) en tot het organiseren van meer zelfevaluatie-activiteiten in de school (6) leidt. Wat zijn volgens u de effecten van het toezicht (door de inspectie van het Onderwijs) op uw school? Het toezicht door de inspectie... - % (enigszins) mee eens - leidt op onze school tot het doorvoeren van meer verbeteractiviteiten 72% 69% 88% leidt op onze school tot meer opbrengstgericht werken leidt op onze school tot een betere kwaliteitszorg leidt op onze school tot het organiseren van meer zelfevaluatie-activiteiten in de school leidt op onze school tot daadwerkelijke verbeteringen van de onderwijskwaliteit draagt er op onze school aan bij dat iedere leerling het onderwijs krijgt dat voor hem of haar een goede basis vormt om in onze samenleving zelfredzaam te zijn 66% 64% 78% 52% 50% 63% 51% 49% 6 43% 50% 27% 26% 33% Basistoezicht Toezicht (zeer) zwakke kwaliteit De respondenten is gevraagd of er op school nog andere effecten merkbaar zijn van het toezicht door de onderwijsinspectie en zo ja, welke effecten dit zijn. Ruim een kwart (27%) geeft aan dat er geen andere effecten op school merkbaar zijn. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 17

18 Een derde (32%) geeft aan dat er op school andere positieve effecten merkbaar zijn. De meest genoemde positieve effecten zijn: - Zelfevaluatie en onderlinge evaluatie bij docenten; - Er wordt binnen de school een discussie gecreëerd over kwaliteit; - Bewustwording van de kwaliteit en de processen op school; - Het houdt de organisatie scherp. Tweevijfde van de respondenten (42%) vindt dat er op school andere negatieve effecten merkbaar zijn. De meest genoemde negatieve effecten zijn: - De verhoging van de werkdruk (meer papierwerk); - Onrust en stress wanneer de inspectie langskomt; - Meer bureaucratie; - Te veel nadruk op cijfers. Zijn er op uw school nog andere effecten merkbaar van het toezicht door de onderwijsinspectie en zo ja, welke dan? Meerdere antwoorden mogelijk Ja, de volgende negatieve effecten 42% 3 40% 46% 4 Ja, de volgende positieve effecten Nee 32% 39% 2 36% 27% 36% 29% 23% 27% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder Teamleider Sectievoorzitter / Docent Overig/onbekend Weet niet 17% 9% 13% 22% 18% Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 18

19 Scholen met toezicht (zeer) zwakke kwaliteit geven vaker aan dat er op school andere negatieve effecten merkbaar zijn van het toezicht door de onderwijsinspectie (66%). Zij noemen voornamelijk de onrust en stress, de werkdruk (het papierwerk) en de nadruk op cijfers als negatieve effecten. Zijn er op uw school nog andere effecten merkbaar van het toezicht door de onderwijsinspectie en zo ja, welke dan? Meerdere antwoorden mogelijk Ja, de volgende negatieve effecten 43% 38% 66% Ja, de volgende positieve effecten Nee 33% 32% 40% 27% 29% 1 Basistoezicht Toezicht (zeer) zwakke kwaliteit Weet niet 8% 16% 17% Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 19

20 4.5 Sterke en zwakke punten van de onderwijsinspectie De respondenten is gevraagd wat ze de sterke en zwakke punten van de Inspectie van het Onderwijs vinden. De meest genoemde sterke punten van de Inspectie van het Onderwijs zijn: - Ze houden een vinger aan de pols; - Er wordt toezicht gehouden op de kwaliteit van het onderwijs, kwaliteitsbewaking; - Controle; - Ze zijn onafhankelijk en objectief; - Ze zijn deskundig; - Handhaving van wet- en regelgeving. De meest genoemde zwakke punten van de Inspectie van het Onderwijs zijn: - Ze zijn teveel gericht op de cijfers en resultaten; - Het is een momentopname; - De frequentie van de bezoeken (ze komen te weinig langs); - Er zou meer gekeken moeten worden naar de leerlingen op school en hun achtergrond; - Sommige inspecteurs hebben weinig ervaring in het onderwijs. Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 20

21 4.6 Kanttekeningen ten aanzien van de onderwijsinspectie De respondenten hebben in de vorm van stellingen een aantal mogelijke kanttekeningen op de onderwijsinspectie voorgelegd gekregen met de vraag met welke kanttekeningen zij het eens of oneens zijn. Met welke kanttekeninigen t.a.v. de onderwijsinspectie bent u het eens of oneens? - Totale groep - Onze school wordt door de onderwijsinspectie teveel afgerekend op de toetsresultaten 29% 30% 1 6% 1 Het toezicht op onderwijskwaliteit moet op een andere manier georganiseerd worden dan nu gebeurt 29% 26% 21% 9% 10% Publiek geld moet ook publieke controle kennen en niet alleen controle achteraf (zoals de onderwijsinspectie doet) 23% 2 18% 7% 18% 8% De onderwijsinspectie heeft een andere opvatting van onderwijskwaliteit dan onze school heeft 1 33% 21% 8% 16% 7% De kwaliteit van de individuele onderwijsinspecteurs is erg wisselend. 23% 19% 1 3% 4% 37% De onderwijsinspectie heeft te weinig vakspecifieke kennis om het onderwijs echt goed te kunnen beoordelen 18% 22% 19% 12% 21% 8% De onderwijsinspectie controleert nauwelijks of ons schoolbestuur netjes met het overheidsgeld omgaat 18% 17% 16% 10% 34% Na de examens blijft onze school verplicht lesgeven aan eindexamenklassen 3% 3% 3% 82% Mee eens Enigszins mee eens Mee eens noch mee oneens Enigszins mee oneens Mee oneens Weet niet Een meerderheid van de respondenten vindt dat de school door de onderwijsinspectie te veel wordt afgerekend op toetsresultaten (59%) en dat het toezicht op onderwijskwaliteit op een andere manier georganiseerd moet worden dan nu gebeurt (5). Bijna de helft is van mening dat publiek geld ook publieke controle moet kennen en niet alleen controle achteraf (zoals de onderwijsinspectie doet) (48%) en dat de onderwijsinspectie een andere opvatting van onderwijskwaliteit heeft dan de school (48%). Een ruime meerderheid geeft aan dat de school niet verplicht les blijft geven aan eindexamenklassen na de examens (8). Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 21

22 In onderstaande grafiek zijn de stellingen met een aantal mogelijke kanttekeningen op de onderwijsinspectie uitgesplitst naar functie. Hierin is alleen het percentage (enigszins) mee eens opgenomen. Schoolleiders/(adjunct) directeuren/bestuurders geven relatief minder vaak aan dat de school door de onderwijsinspectie teveel afgerekend wordt op de toetsresultaten (50%) en dat de onderwijsinspectie te weinig vakspecifieke kennis heeft om het onderwijs echt goed te kunnen beoordelen (2). Sectievoorzitters/docenten geven relatief vaker aan dat de onderwijsinspectie te weinig vakspecifieke kennis heeft om het onderwijs echt goed te kunnen beoordelen (49%). Met welke kanttekeninigen t.a.v. de onderwijsinspectie bent u het eens of oneens? - % (enigszins) mee eens - Onze school wordt door de onderwijsinspectie teveel afgerekend op de toetsresultaten Het toezicht op onderwijskwaliteit moet op een andere manier georganiseerd worden dan nu gebeurt 59% 50% 66% 61% 59% 5 47% 5 58% 68% Publiek geld moet ook publieke controle kennen en niet alleen controle achteraf 48% 42% 44% 52% 68% De onderwijsinspectie heeft een andere opvatting van onderwijskwaliteit dan onze school heeft De kwaliteit van de individuele onderwijsinspecteurs is erg wisselend 48% 49% 49% 48% 42% 50% 48% 3 50% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder Teamleider Sectievoorzitter / Docent De onderwijsinspectie heeft te weinig vakspecifieke kennis om het onderwijs echt goed te kunnen beoordelen 40% 2 38% 49% 32% Overig/onbekend De onderwijsinspectie controleert nauwelijks of ons schoolbestuur netjes 3 38% 31% 34% Na de examens blijft onze school verplicht lesgeven aan eindexamenklassen 2% 7% 0% Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 22

23 Scholen met toezicht (zeer) zwakke kwaliteit geven vaker aan dat de school door de onderwijsinspectie teveel afgerekend wordt op de toetsresultaten (81%), dat het toezicht op onderwijskwaliteit op een andere manier georganiseerd moet worden dan nu gebeurt (68%) en dat de onderwijsinspectie een andere opvatting van onderwijskwaliteit heeft dan de school (63%). Met welke kanttekeninigen t.a.v. de onderwijsinspectie bent u het eens of oneens? - % (enigszins) mee eens - Onze school wordt door de onderwijsinspectie teveel afgerekend op de toetsresultaten 59% 56% 81% Het toezicht op onderwijskwaliteit moet op een andere manier georganiseerd worden dan nu gebeurt 5 52% 68% De onderwijsinspectie heeft een andere opvatting van onderwijskwaliteit dan onze school heeft Publiek geld moet ook publieke controle kennen en niet alleen controle achteraf (zoals de onderwijsinspectie doet) 48% 46% 48% 49% 42% 63% Basistoezicht De kwaliteit van de individuele onderwijsinspecteurs is erg wisselend De onderwijsinspectie heeft te weinig vakspecifieke kennis om het onderwijs echt goed te kunnen beoordelen 42% 42% 42% 40% 40% 4 Toezicht (zeer) zwakke kwaliteit De onderwijsinspectie controleert nauwelijks of ons schoolbestuur netjes met het overheidsgeld omgaat % Na de examens blijft onze school verplicht lesgeven aan eindexamenklassen 6% 4% Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 23

24 De respondenten die op de stelling Het toezicht op onderwijskwaliteit moet op een andere manier georganiseerd worden dan nu gebeurt het antwoord (enigszins) mee eens hebben gegeven (5), is gevraagd op welke manier het toezicht op onderwijskwaliteit volgens hen dan georganiseerd zou moeten worden. Zij noemen voornamelijk de volgende manieren: - Een vaste inspecteur die regelmatig in gesprek is met de school; - Frequentere bezoeken; - Minder gericht zijn op de cijfers, meer op de leerlingen en hun achtergrond (meer kijken naar wat er op school gebeurt); - De inspecteurs moeten dichter bij het onderwijs staan; - Scholen zouden bij elkaar moeten kijken en elkaar onderling moeten beoordelen. Circa driekwart van de respondenten (73%) geeft aan, naast bovengenoemde kanttekeningen, (nog meer) kanttekeningen ten aanzien van de onderwijsinspectie te hebben. De meest genoemde andere kanttekeningen zijn: - Ze moeten minder naar de cijfers kijken; - Ze moeten meer ervaring hebben in het onderwijs; - Er moet minder verschil in kwaliteit zitten tussen inspecteurs. Heeft u (nog meer) kanttekeningen t.a.v. de onderwijsinspectie en zo ja, welke dan? 73% 1 12% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 80% 1 Teamleider 77% 11% 13% Sectievoorzitter / Docent 68% 17% 1 Overig/onbekend 81% 6% 13% Nee Ja, de volgende kanttekeningen Weet niet Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 24

25 4.7 Verbeterpunten voor de onderwijsinspectie De respondenten is gevraagd of er volgens hen nog verbeterpunten (in Nederland) zijn voor het houden van toezicht op de onderwijskwaliteit van scholen in het voortgezet onderwijs. Circa tweevijfde van de respondenten (38%) geeft aan verbeterpunten in de werkwijze van de onderwijsinspectie te hebben. De meest genoemde verbeterpunten in de werkwijze zijn: - Frequentere bezoeken; - Niet alleen naar de cijfers kijken; - Meer adviserend te werk gaan. Een vijfde (20%) heeft verbeterpunten in de organisatie van de onderwijsinspectie. De meest genoemde verbeterpunten in de organisatie zijn: - Het hebben van een vaste inspecteur voor langere tijd; - Meer inspecteurs die ervaring hebben in het onderwijs; - Frequentere bezoeken. Zijn er volgens u verbeterpunten (in Nederland) voor het houden van toezicht op de onderwijskwaliteit van scholen in het voortgezet onderwijs en zo ja, welke dan? Meerdere antwoorden mogelijk Ja, verbeterpunten in de werkwijze van de onderwijsinspectie 38% 36% 42% 37% 33% Ja, verbeterpunten in de organisatie van de onderwijsinspectie 20% 19% 24% 19% 11% Ja, andere verbeterpunten 0% 1 23% 14% 13% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder Teamleider Sectievoorzitter / Docent Nee, ik zie geen verbeterpunten 0% 13% 1 17% 11% Overig/onbekend Weet niet 3 26% 28% 56% Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 25

26 Scholen met toezicht (zeer) zwakke kwaliteit hebben vaker verbeterpunten in de werkwijze van de onderwijsinspectie (48%). Zij noemen voornamelijk het niet alleen naar de cijfers kijken en meer oog hebben voor de situatie op school. Zijn er volgens u verbeterpunten (in Nederland) voor het houden van toezicht op de onderwijskwaliteit van scholen in het voortgezet onderwijs en zo ja, welke dan? Meerdere antwoorden mogelijk Ja, verbeterpunten in de werkwijze van de onderwijsinspectie 38% 36% 48% Ja, verbeterpunten in de organisatie van de onderwijsinspectie 21% 22% 18% Ja, andere verbeterpunten 1 16% 12% Basistoezicht Nee, ik zie geen verbeterpunten 13% 13% 1 Toezicht (zeer) zwakke kwaliteit Weet niet 27% 34% 3 Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 26

27 Aan alle respondenten is gevraagd of er volgens hen nog landen zijn waar het houden van toezicht op de onderwijskwaliteit beter geregeld is dan in Nederland. Ruim driekwart (78%) geeft aan dit niet te weten. Circa een vijfde (18%) geeft aan dat er andere landen zijn waar het houden van toezicht op de onderwijskwaliteit beter geregeld is dan in Nederland. Het meest genoemde land is Finland. De meest genoemde redenen om te vinden dat de onderwijskwaliteit in Finland beter geregeld is, zijn: - Finland kent geen inspectie kent; - De docenten zijn daar hoger opgeleid; - Scholen controleren elkaar onderling op onderwijskwaliteit. Zijn er volgens u landen waar het houden van toezicht op de onderwijskwaliteit beter is geregeld dan in Nederland? 3% 18% 78% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 23% 72% Teamleider 4% 18% 79% Sectievoorzitter / Docent 3% 16% 81% Overig/onbekend 11% 89% Nee Ja, in het volgende land/de volgende landen: Weet niet Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 27

28 4.8 Ervaringen met de onderwijsinspectie Circa viervijfde van de respondenten (79%) werkt op een school met basistoezicht, 1 op een school met toezicht (zeer) zwakke kwaliteit. Bent u werkzaam op een school met basistoezicht? 79% 13% 2% 6% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 89% 9% 1% 1% Teamleider 8 12% 3% Sectievoorzitter / Docent 73% 1 2% 10% Overig/onbekend 83% 17% Ja, met basistoezicht Nee, met toezicht zwakke kwaliteit Nee, met toezicht zeer zwakke kwaliteit Weet niet Ruim een derde van de respondenten (36%) geeft aan dat hun school(locatie) voor het laatst in 2013 bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs, een kwart (2) in Wanneer is uw school(locatie) voor het laatst bezocht door de Inspectie van het Onderwijs? 36% 2 11% 6% 17% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 38% 27% 10% 10% 12% 3% Teamleider 3 28% 10% 8% 13% Sectievoorzitter / Docent 3 23% 11% 3% 2% 26% Overig/onbekend 33% 17% 17% 33% In 2013 In 2012 In 2011 In 2010 Langer geleden Weet niet Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 28

29 Bij ruim twee vijfde van de respondenten (44%) was het laatste schoolbezoek door de Inspectie van het Onderwijs in het kader van een kwaliteitsonderzoek op school, bij eveneens twee vijfde () niet. Was dat laatste schoolbezoek door de Inspectie van het Onderwijs in het kader van een kwaliteitsonderzoek op school? 44% 1 Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder 5 4% Teamleider 44% 1 Sectievoorzitter / Docent 47% 32% 21% Overig/onbekend 7 2 Ja Nee Weet niet Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 29

30 Aan de respondenten is gevraagd hoe ze de opstelling van hun school typeren ten aanzien van inspectiebezoeken. De meest genoemde typeringen zijn open (57%) en eerlijk (56%). Schoolleiders/(adjunct) directeuren/bestuurders geven vaker aan dat ze de opstelling van de school ten aanzien van inspectiebezoeken typeren als open (67%) en eerlijk (73%). Sectievoorzitters/docenten typeren de opstelling van de school ten aanzien van inspectiebezoeken juist minder vaak als open (50%) en eerlijk (44%). Hoe typeert u de opstelling van uw school ten aanzien van inspectiebezoeken? Meerdere antwoorden mogelijk open eerlijk 57% 67% 64% 50% 60% 56% 73% 6 44% 60% zelfverzekerd over het eigen presteren stroef omdat het als bedreigend wordt ervaren manipulatief stroef omdat het als verstorend wordt ervaren anders 23% 27% 30% 18% 20% 14% 10% 11% 17% 20% 2% 2% 8% 0% 3% 7% 6% 0% 10% 8% 9% 10% 0% Schoolleider / (adjunct)directeur / bestuurder Teamleider Sectievoorzitter / Docent Overig/onbekend Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 30

31 4.9 Achtergrondvragen De helft van de respondenten (52%) is sectievoorzitter/docent, een kwart (2) schoolleider/(adjunct) directeur/bestuurder en een vijfde (21%) teamleider. Wat is uw functie? Sectievoorzitter/Docent 52% Schoolleider/(adjunct)directeur/bestuurder 2 Teamleider 21% Overig/onbekend 2% Een derde van de respondenten (33%) geeft aan dat hun school openbaar is, een kwart (26%) protestants-christelijk en een vijfde (20%) rooms-katholiek. Wat is de denominatie van uw school? Openbaar 33% Protestants-christelijk 26% Rooms-katholiek 20% Overig bijzonder 1 Anders 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 31

32 Ruim een derde van de respondenten (37%) werkt op een school met leerlingen, een derde (30%) op een school met leerlingen en een kwart op een school met 500 of minder leerlingen. Hoeveel leerlingen zitten er op uw school? 500 of minder leerlingen leerlingen 30% leerlingen 37% 2001 of meer leerlingen 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Rapportage Inspectie van het Onderwijs Van Twaalf tot Achttien - DUO Onderwijsonderzoek 32