Zuid-Hollands Landschap Jaaroverzicht 2014

Transcriptie

1 JAAR OVERZICHT 2014

2 Voorwoord 80 jaar jong, klaar voor de toekomst In 2014 zijn veel puzzelstukjes op de juiste plaats terecht gekomen. Talloze veranderingen waar onze organisatie zich in de voorgaande jaren mee bezig heeft gehouden, werden afgerond. De personele bezetting kreeg, weliswaar afgeslankt, vorm en medewerkers van de Groene Motor gingen onder de vlag van Landschap en Erfgoed Zuid-Holland aan het werk. Complimenten aan alle medewerkers die na de reorganisatie weer vol energie aan de slag zijn gegaan. In financieel opzicht geeft 2014 een tweeledig beeld. Positief zijn de extra inspanningen die we leverden om meer bedrijfsvrienden bij ons werk te betrekken. Ook hebben we enkele grote erfenissen en legaten mogen ontvangen. Mede hierdoor konden we in ons 80 jarig jubileumjaar verschillende nieuwe natuurgebieden verwerven, zoals de uitbreiding van polders Poelgeest in Oegstgeest. Ook hebben we weer op verschillende manieren mensen betrokken bij de natuur in hun buurt. De Leidse Hooidagen, de Dag van de Zandmotor voor ouderen, de fietstocht Tour de ZHL en de Archeondag zijn hiervan geslaagde Er zijn afspraken gemaakt over een intensievere en formelere samenwerking met Erfgoedhuis Zuid-Holland. voorbeelden. De dalende trend wat betreft beschermersaantallen heeft zich helaas voortgezet. Met nieuwe diensten en producten werken we eraan onze inkomsten toch op peil te houden. Dit is extra belangrijk omdat 2014 het laatste jaar was dat we een provinciale boekjaarsubsidie ontvingen. Het beheer van de natuur en waardevolle landschappen in Zuid- Holland blijft natuurlijk onze kerntaak. Verheugend is in dat kader de afgeronde natuurontwikkeling in de Hooge Boezem achter Haastrecht en het in beheer nemen van de heringerichte Vosse- en Weerlanerpolder bij Hillegom. In de laatste dagen van 2014 bereikte ons het goede nieuws dat een provinciale subsidie voor het realiseren van de maalinrichting in de Boezemmolen nr. 6 bij Haastrecht is toegekend. Samen met een wervingsactie hopen we voldoende geld bijeen te krijgen om weer een echt werkende molen te realiseren. U hoort hier in 2015 zeker meer van. Michiel Houtzagers Directeur Stichting Het Zuid-Hollands Landschap 2

3 NATUUR en Landschap Het Zuid-Hollands Landschap beheert hectare natuur en waardevolle landschappen. De werkzaamheden zijn divers en hebben tot doel de leefomstandigheden van planten en dieren te behouden, waar mensen actief van kunnen genieten. Ook in 2014 is er weer een groot aantal projecten uitgevoerd waar natuur en recreant baat bij hebben. HERSTEL VAN DIXHOORNDRIEHOEK De Van Dixhoorndriehoek bij Hoek van Holland ontstond in de jaren 70 door een enorme hoeveelheid zand op te spuiten. De driehoekige kustverbreding ontwikkelde zich in de volgende decennia tot een open duingebied met bijzondere soorten. In de laatste jaren is het gebied door stikstofdepositie snel dichtgegroeid met struweel en is de natuurkwaliteit sterk afgenomen. Om dit proces te keren is het Zuid-Hollands Landschap gestart met werkzaamheden waardoor de natuurkwaliteit en sociale veiligheid worden vergroot en de recreatievoorzieningen verbeteren. 3

4 Staat van baten en lasten 2014 x Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden 938 Subsidies van overheden Baten uit beleggingen 237 Overige baten Totaal baten Lasten Besteed aan de doelstelling Natuurbeheer 1098 Monitoring 74 Kwaliteitsborging 56 Zakelijke lasten 284 Recreatie 607 Bezoekerscentrum 65 Communicatie 369 Ontwikkeling 173 Beheer derden 396 Opstallen 201 Beheeradministratie 58 Projecten Totaal besteed aan doelstelling Werving baten Kosten eigen fondsenwerving 227 Kosten uit acties van derden 18 Kosten verkrijging subsidies van overheden 58 Kosten beleggingen 1 Kosten beheer en administratie 701 Totaal Werving baten Totale lasten Resultaat 876 Leerlingen van het Lekkerkerkse Gemini College hebben aan de Elserkade in Berkenwoude een broeihoop aangelegd voor ringslangen. Door het verwijderen van struweel, door te plaggen en door stuifgaten te creëren, is ruimte ontstaan voor het herstel van grijs duin. Dit is een zeldzaam en zeer vegetatierijk duintype waar Nederland een internationale verantwoordelijkheid voor draagt. WATERBERGINGSLOCATIE GETEST Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft de herinrichting van de polder Hooge Boezem bij Haastrecht als piekwaterbergingsgebied, in combinatie met natuurontwikkeling in april 2014 afgerond. Het heringerichte gebied werd door Commissaris van de Koning Jaap Smit officieel geopend. Om te testen of het waterbergingsgebied, in beheer bij het Zuid-Hollands Landschap, functioneert, is in augustus gecontroleerd ruim kubieke meter water ingelaten. De test is gelukkig geslaagd. VERBETERING WATERKWALITEIT TENELLAPLAS De Tenellaplas in de Duinen van Oostvoorne is gebaggerd. Door 4

5 Op landgoed Ockenburgh in Den Haag is de houtopstand aangepakt en zijn de gazons en de wandelpaden hersteld of opnieuw aangelegd. het verwijderen van een laag slib verbetert de waterkwaliteit. Verschillende libellensoorten, kranswieren en waterdieren, zoals de poelslak profiteren hiervan. Aan de werkzaamheden waren strikte voorwaarden verbonden. De aannemer werkte zorgvuldig ter bescherming van de flora en fauna in en rondom de Tenellaplas. RESULTATEN 2014: In polder Achterbroek bij Bergambacht zijn twee percelen zodanig ingericht dat het waterpeil afgestemd kan worden op de wensen van de weidevogels. In t Vogelhoff aan de rand van Leiden is een nieuwe bijenstal in gebruik genomen. De gemeente Hillegom en het Zuid- Hollands Landschap hebben een overeenkomst gesloten over het beheer van de Vosse- en Weerlanerpolder. De Rotterdamse zorginstelling ASVZ werkte met haar cliënten mee met het beheer van de natuur op het Eiland van Brienenoord. Deze samenwerking is nieuw. In de Zouweboezem bij Ameide is weer de nodige houtopslag uit de rietlanden verwijderd. Dit is nodig om te voorkomen dat het riet verbost en moerasvogels verdwijnen. 5

6 Recreatie en Toezicht Het Zuid-Hollands Landschap vindt het belangrijk dat mensen genieten van de natuur en waardevolle landschappen in Zuid-Holland. Verbinding van mens en natuur is een van de speerpunten van het nieuwe meerjarenbeleidsplan. Enerzijds wordt recreatie gestimuleerd door het aanbieden van fiets- en wandelroutes, anderzijds worden in de terreinen nieuwe wandelpaden aangelegd, vogelkijkschermen gebouwd en banken geplaatst. FIETSEN TUSSEN TWEE WERELDEN Een nieuwe fietsroute van de Duinen van Oostvoorne naar de Maasvlakte verbindt natuur met industrie. Die combinatie van twee werelden maakt de tocht tot een echte belevenis. De Rotterdamse wethouder Alexandra van Huffelen en wethouder Erik Mulder van de gemeente Het inzetten van vrijwillige gastheren en gastdames is een mogelijkheid om het toezicht in de natuurgebieden van het Zuid-Hollands Landschap te vergroten. 6

7 Westvoorne openden de route in maart 2014 in aanwezigheid van diverse industriële buren van het Zuid-Hollands Landschap. Tijdens de 35 kilometer lange tocht is via smartphone of tablet veel achtergrondinformatie te zien en te beluisteren. NIEUWE PLAGROUTE De bestaande Plagroute door de Berkenwoudse Driehoek bij Ouderkerk a/d IJssel is uitgebreid met een nieuw stuk waardoor recreanten nu een avontuurlijke rondwandeling kunnen maken van 3,5 of 8,5 kilometer. Ook is de bereikbaarheid van de route verbeterd door het aanleggen van parkeerplek De Nesse aan de Schaapjeszijde. OPEN MONUMENTENDAG Tijdens Open Monumentendag op 13 september waren verschillende monumenten van het Zuid-Hollands Landschap geopend voor publiek. In het Meisjeshuis in Delft, het voormalige weeshuis en nu kantoor van Erfgoedhuis Zuid-Holland en het Zuid-Hollands Landschap, werden onder andere rondleidingen en korte presentaties over de geschiedenis van het Meisjeshuis verzorgd. Hier kwamen ruim 900 mensen op af. Bezoekerscentrum Tenellaplas is dankzij de vrijwilligers achter de balie weer 210 dagen geopend geweest. RESULTATEN 2014: In de Krimpenerwaard werd Open Monumentendag gecombineerd met de Rabobank fietstocht Krimpenerwaard in Beweging en Kunst langs de Lek. De buitengewoon opsporingsambtenaren van het Zuid-Hollands Landschap hebben 700 officiële waarschuwingen uitgedeeld en er is 230 keer proces-verbaal opgemaakt. Door het wegvallen van de boekjaarsubsidie vanuit de provincie Zuid-Holland was toezicht houden maar beperkt mogelijk. Voor het Zuid-Hollands Landschap is dit een punt van zorg. Een vrijwilligerswervingsactie heeft vier nieuwe vrijwilligers voor het Bezoekercentrum Tenellaplas opgeleverd. 7

8 Kwaliteitsborging Natuurbeheer In 2014 is gewerkt aan het opstellen van verschillende nieuwe beheerplannen en deelregiovisies. Welke effecten het beheer heeft op de flora en fauna in de natuurgebieden wordt door monitoring vastgelegd. START OPSTELLEN DEELREGIOVISIES Het Zuid-Hollands Landschap heeft een start gemaakt met het concretiseren van haar ambities uit het meerjarenbeleidsplan in operationele plannen per deelregio. Door over de grenzen van de terreinen heen te kijken, zal naar verwachting de keuze voor de ontwikkelingsrichting van een terrein worden vereenvoudigd. Ook het ontwikkelen van verdienmodellen, benutten van kansen op het gebied 8

9 2014 was een erg goed uilenjaar vanwege de grote hoeveelheid muizen. Exemplarisch is het kerkuilenpaar aan de Diefdijk dat in drie legsels maar liefst elf jongen grootbracht. van cultuurhistorie en erfgoed en het vergroten van de belevingsmogelijkheden van de terreinen gaat beter per deelregio. VOGELRIJKDOM IN DE HOOGE BOEZEM De ontwikkelingen in de Hooge Boezem bij Haastrecht worden goed gevolgd door vrijwilligers van de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard. Er zijn mooie resultaten te melden. Werden in 2013 nog 100 verschillende soorten geteld, in 2014 waren dat 140 soorten. Verheugend was verder de aanwezigheid van zeldzame soorten als witvleugelstern, Temmincks strandloper en steltkluut. RESULTATEN 2014: Nieuwe beheerplannen zijn opgesteld voor vijf natuurterreinclusters. Er zijn 21 terreinen volgens een nieuwe systematiek gemonitord op flora en insecten en nog eens vier terreinen op broedvogels. De kustbroedvogels, zoals visdief, kokmeeuw, kleine plevier en bontbekplevier, op het Groene Strand blijven redelijk stabiel. Er is onderzoek gedaan naar de optredende verruiging van de Slikken van Voorne. Een schaapskudde gaat helpen de begroeiing terug te dringen. Met behulp van DNA-onderzoek uit watermonsters is de verspreiding van de kamsalamander en grote modderkruiper in de Zouweboezem en polder Achthoven vastgesteld. In het reservaat Bilwijk bij Stolwijk is de veldleeuwerik toegenomen van één naar drie broedparen en de graspieper van twee naar zes. NIEUWE ORCHIDEEËNSOORT Nederland heeft er een nieuwe orchidee bij: Spiranthes lucida, een schroeforchis. De ontdekking van 27 exemplaren werd gedaan tijdens een monitoring in de Achthovense Uiterwaarden bij Lexmond. Spiranthes lucida is inheems in het oosten van Canada en de Verenigde Staten. Hoe de soort in Nederland terecht is gekomen, blijft een raadsel. 9

10 Communicatie, Voorlichting en Educatie Het Zuid-Hollands Landschap heeft het geven van voorlichting opgenomen als kerntaak in haar missie. De stichting wil mensen immers actief verbinden aan natuur en landschap. Een aantal activiteiten stond in het teken van het 80-jarig jubileum van het Zuid- Hollands Landschap. TOUR DE ZHL Op 24 mei vond de Tour de ZHL plaats. Bijna duizend mensen deden mee aan een unieke fietstocht door de provincie om het 80-jarig bestaan van het Zuid- Hollands Landschap te vieren. De Tour de ZHL was verdeeld over 28 etappes en verbond ruim 65 natuurgebieden van de stichting met elkaar. Tientallen vrijwilligers en medewerkers hielpen mee om de jubileumtour van 464 kilometer in goede banen te leiden en deelnemers van informatie te voorzien. In de laatste etappe fietsten zo n 40 prominenten mee, waaronder 10

11 Om de zichtbaarheid van de stichting te vergroten ontving iedere regio een set met spandoeken, banners, beachvlaggen en tafelkleden. de gedeputeerde Han Weber van de provincie Zuid-Holland, diverse burgemeesters en relaties. ONLINE COMMUNICATIE In 2014 bekeken unieke bezoekers de website, 70 procent meer dan in De website is een belangrijk middel in de communicatie. Het laat zien waar de stichting mee bezig is en geeft veel informatie over terreinen, evenementen en recreatiemogelijkheden. Online communicatie biedt daarnaast de mogelijkheid om voeling te houden met wat er speelt in de samenleving en feedback te verzamelen op het werk van de stichting. DAG VAN DE ZANDMOTOR Het Zuid-Hollands Landschap organiseerde op 20 september samen met de Haagse zorginstellingen Florence en Parnassia de Dag van de Zandmotor. Ruim 200 ouderen genoten van een dag op het strand. Drie huifkarren en een zogenaamde strandrups voor rolstoelen stonden gereed voor mooie tochten. Eind augustus bezochten zo n mensen de Leidse Hooidagen in de Oostvlietpolder. RESULTATEN 2014: mensen ontvingen de digitale nieuwsbrief, meer dan in Tijdens de Duinendag in de Duinen van Oostvoorne konden bezoekers het landschap vanuit een hoogwerker bewonderen. De Facebookpagina van de Duinen van Oostvoorne overschreed de grens van likes. Ruim 400 beschermers, medewerkers en vrijwilligers vierden het 80-jarig jubileum op 27 september in het themapark Archeon. Het Zuid-Hollands Landschap organiseerde zo n 200 activiteiten om mensen natuur landschap en erfgoed te laten beleven. 11

12 Fondsenwerving en Beschermerswerving Door de provinciale bezuinigingen op natuur is het voor het Zuid- Hollands Landschap noodzakelijk om op andere manieren inkomsten te werven. Fondsenwerving en Beschermerswerving zijn van groot belang. Het werven en binden van beschermers blijft voor de komende jaren een grote uitdaging. BESCHERMERSWERVING De achterban van het Zuid-Hollands Landschap bestond eind 2014 uit beschermers. Een afname van ruim ten opzichte van De afname is het gevolg van opzeggingen en het opschonen van het beschermersbestand. Groot draagvlak is essentieel om de natuur effectief te beschermen. Dankzij financiële steun van beschermers kunnen projecten worden verwezenlijkt. NATIONALE POSTCODE LOTERIJ Met de jaarlijkse bijdrage van de Nationale Postcode Loterij zorgt het Zuid- Hollands Landschap ervoor dat iedereen van natuur, cultuur en landschap kan genieten. Zo is in het getijdennatuurgebied Klein Profijt bij Rhoon een kijkplateau bekostigd. Ook is de realisatie van een nieuwe schakel in het Nationaal Natuur Netwerk Er is een mailing verzonden aan beschermers en nietbeschermers om hen attent te maken op de mogelijkheid de stichting in hun testament op te nemen. 12

13 Medewerkers van ING Private Banking uit Rotterdam hebben geholpen met het onderhoud op landgoed Mildenburg te Oostvoorne in de Nespolder bij Bergambacht gefinancierd. Verder werden verschillende publieksevenementen zoals de Leidse Hooidagen, Tour de ZHL, Natuur & Gezondheid en de Dag van de Zandmotor mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij. BEDRIJVEN VRIENDENNETWERK EN PARTNERS Diverse bedrijven en instellingen steunen het Zuid-Hollands Landschap en dragen daarmee bij aan het behoud van de natuur en waardevolle landschappen in Zuid-Holland. Het Vriendennetwerk bestond uit: AKZO Nobel, Archeon, BP Raffinaderij Rotterdam, Collectieve Zonnepanelen, De Friesland Zorgverzekeraar, ds+v Gemeente Rotterdam, Europe Container Terminals (ECT), Gemeente Noordwijk, Gemeente Westland, HD Projectrealisatie, Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F., Shell en thuiszorgorganisatie Florein. RESULTATEN 2014: Door middel van crowdfunding kon een nieuwe bijenstal in t Vogelhoff aan de rand van Leiden worden gefinancierd. Het streefbedrag van 4.555,= werd in 45 dagen bij elkaar gebracht. Rabobank Westland sponsorde de jubileumfietstocht Tour de ZHL. Per deelnemend lid van Rabobank ontving het Zuid-Hollands Landschap een vergoeding. Een nieuwe marketingstrategie gaat bijdragen aan het uitvoeren van de ambities zoals verwoord in het meerjarenbeleidsplan Natuur dichtbij Er zijn beschermers gebeld met het verzoek om hun machtiging te verhogen. De beschermers reageerden enthousiast. 13

14 Beleid en Samenwerking Het actief verwerven van natuur is beperkt gedaan. In totaal is ruim 32 hectare nieuw in eigendom of (tijdelijk) beheer gekomen. Verder is er op verschillende fronten onderzocht hoe de inkomsten van de stichting verhoogd kunnen worden. AANKOOP POLDERS POELGEEST Het Zuid-Hollands Landschap heeft een groot stuk van de meest noordelijke polder van Polders Poelgeest in Oegstgeest aangekocht. De verwerving sluit aan op het bestaande natuurgebied en kan nu als één geheel worden beheerd. Bezoekers van het gebied genieten binnenkort ook van de aankoop. De huidige wandelroute wordt uitgebreid in het nieuw verworven deel. De aankoop was mede mogelijk dankzij donaties van beschermers en vele buurtbewoners. 14

15 DE GROENE MOTOR DRAAIT Onder de vlag van Landschap en Erfgoed Zuid-Holland is gestart met de uitvoering van het tweejarig provinciaal programma De Groene Motor. De Groene Motor ondersteunt vrijwilligers in het groen met onder meer faciliteiten, loketfunctie, werkdagen, cursussen en studiedagen. In Oostvoorne wordt als pilot een duinhuisje verhuurd als vakantiewoning. RESULTATEN 2014: De Bergvlietse Kade is door de gemeente Vlist ingericht als wandelpad en ecologische verbindingszone en overgedragen aan het Zuid-Hollands Landschap. Het Zuid-Hollands Landschap ontving bijna ,= uit erfenissen en legaten. Er is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden voor natuurbegraven in drie gebieden van het Zuid-Hollands Landschap. Het nieuwe meerjarenbeleidsplan Natuur dichtbij is vastgesteld waarmee de nieuwe koers ZHL 2.0 verder wordt geïmplementeerd en met name regionaal wordt ingezoomd. SAMENWERKEN AAN EEN GROENERE PROVINCIE In aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2015 werkte het Zuid-Hollands Landschap samen met Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten bij het opstellen van onder meer een 10-puntenplan met de belangrijkste speerpunten voor een mooier en groener Zuid-Holland. Het nieuwe samenwerkingsverband Natuur & Gezondheid is erop gericht om mensen actief in de natuur te krijgen zodat ze gezond blijven of worden. 15

16 PERSONEEL EN ORGANISATIE Na de voor het personeel ingrijpende reorganisatie en verhuizing van Rotterdam naar Delft in 2013 was 2014 een relatief rustig jaar. De in 2012 gestarte cultuuromslag naar ZHL 2.0 is inmiddels goed verankerd in de organisatie. Het aantal vrijwilligers is met tien procent gegroeid. CULTUUROMSLAG VERANKERD In 2012 is gestart met de cultuuromslag. Aanleiding hiervoor was de notitie ZHL 2.0. Doel was om onze cultuur te veranderen en ons te ontwikkelen van een organisatie die naar binnen gericht was naar een organisatie die zich naar buiten richt onder het motto: Van binnen sterk naar buiten. Inmiddels is deze omslag grondig geankerd in de organisatie en de manier van werken vooral uit doordeweeks werkenden. Dit is een andere doelgroep dan de bestaande groepen (veelal vutters en gepensioneerden). Dit geeft een verjonging van het bestaande vrijwilligersbestand. Het totale aantal vrijwilligers dat actief is voor het Zuid-Hollands Landschap bedraagt 260, een groei van tien procent ten opzichte van De foto s in dit jaaroverzicht zijn gemaakt door: Marcel Belt, Marie-Louise Govers, Idde Lammers, Rogier Mos en H.C. van der Valk. JAAP SMIT OP BEZOEK Tijdens een werkbezoek gaf Jaap Smit, Commissaris van de Koning in Zuid- Holland, aan de samenwerking tussen het Zuid-Hollands Landschap en het Erfgoedhuis Zuid-Holland een logische keuze te vinden en veel mogelijkheden te zien om elkaar te versterken en inspireren. NIEUWE VRIJWILLIGERSGROEP In de gebieden rond Leiden is een nieuwe vrijwilligersgroep gestart die onder begeleiding van de boswachter werkzaamheden verricht. De groep bestaat Het volledige Jaarverslag en Jaarrekening 2014 is te downloaden via: Oude Delft CG Delft (010) info@zhl.nl 16