agendanummer afdeling Simpelveld VII- 60 IBR 7 oktober 2014 Verordeningen i.r.t. de Participatiewet 37510

Transcriptie

1 Aan de raad agendanummer afdeling Simpelveld VII- 60 IBR 7 oktober 2014 onderwerp Verordeningen i.r.t. de Participatiewet zaakkenmerk Inleiding Per 1 januari 2015 treedt de Participatiewet in werking. Om tijdig uitvoering hieraan te kunnen geven, dienen onder meer de verordeningen gereed te zijn. Hoofddoel van verordeningen is altijd duidelijkheid scheppen over wat de burger mag verwachten van de gemeente en wat niet. Tevens scheppen de verordeningen duidelijkheid voor de uitvoering dan wel in het kader van de rechtsbescherming. Bijgaand ontvangt u ter vaststelling de volgende (concept)verordeningen: 1. Verordening individuele Inkomenstoeslag Afstemmingsverordening Handhavingsverordening Verordening individuele Studietoeslag Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Participatieverordening Verordening tegenprestatie Participatiewet Verordening loonkostensubsidie Participatiewet Verordening cliëntparticipatie 2015 Voorts komen de volgende verordeningen te vervallen (intrekking door uw raad): a. Verordening maatschappelijke participatie (MPSK) te vervallen per b. Verordening langdurigheidstoeslag te vervallen per c. Bijstandverordening toeslagen en verlagingen te vervallen per Tenslotte komt per de volgende beleidsregel te vervallen (intrekking door DB- Kompas): d. Categoriale regeling voor chronisch Zieken, Gehandicapten en Ouderen CZGO Vier verordeningen zijn geheel nieuw. Ze hebben te maken met de uitvoering van de tegenprestatie, loonkostensubsidie, individuele studietoeslag en de individuele inkomenstoeslag. Vijf verordeningen zijn aangepast aan de wijzigingen die met de Participatiewet worden ingevoerd en/of zijn aangepast vanwege de gewijzigde naam van de wet, namelijk van Wet werk en bijstand (Wwb) naar Participatiewet en verwijzingen naar artikelnummers. Het Pagina 1/ 9

2 betreft dan de Afstemmingsverordening, de Handhavingsverordening, de Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive, de Participatieverordening en de Verordening cliëntenparticipatie. Deze verordeningen worden vastgesteld onder gelijktijdige intrekking van de voorgaande versie. Dat is per verordening in één van de slotartikelen opgenomen, waardoor met de vaststelling van de verordening tevens is bepaald dat de voorgaande verordening is ingetrokken. Afzonderlijke intrekkingsbesluiten zijn dan ook niet noodzakelijk. De hierboven onder 1 a t/m c genoemde verordeningen komen volledig te vervallen. Met de komst van de Participatiewet gebeurt dat van rechtswege en is expliciete intrekking eigenlijk niet nodig. Maar voor de duidelijkheid naar de burger wordt geadviseerd om deze verordeningen toch bij besluit in te trekken. Dat geldt ook voor de onder d. genoemde beleidsregel, welke door het DB-Kompas wordt ingetrokken. Wet- en regelgeving Wet werk en bijstand (Wwb) Participatiewet (per ) Strategische visie / beleidsprogramma Dit voorstel valt onder het Begrotingsprogramma Werk, Inkomen en Sociale Zorg en heeft een directe relatie met het speerpunt Participatie, en in mindere mate met Blijven Wonen, uit onze Strategische Visie. Relatie met bestaand beleid / eerdere voorstellen Dit voorstel heeft een relatie met het Beleidskader Werk, Inkomen en Sociale Zorg (begin dit jaar door uw raad vastgesteld) en met het regionale beleidskader Arbeidsmarktbeleid Parkstad- Limburg, welke ook in deze vergadering aan u ter vaststelling wordt aangeboden. Overwegingen Alvorens in te gaan op de hoofdlijnen van de diverse verordeningen, staan we stil bij het proces dat aan de oplevering van de verordeningen is voorafgegaan. Het proces In de beleidsnotitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg, beleidskaders (welke ook ter vaststelling voorligt in deze vergadering) is als uitgangspunt opgenomen dat verordeningen en beleidsregels gewestelijk (Parkstad) worden afgestemd. Om binnen de regio gezamenlijk aan de slag te gaan met de verordeningen en beleidsregels, is aansluiting gezocht bij een bestaande structuur. Want al meerdere jaren werken wij regionaal samen op het gebied van sociale zaken, arbeidsmarktbeleid en WSW. Pagina 2/ 9

3 Twee bestaande regionale werkgroepen bestaande uit medewerkers van de (intergemeentelijke) sociale diensten Kompas, BOL, Heerlen en Kerkrade stemmen beleid op elkaar af, waaronder verordeningen. Dit zijn de werkgroepen Re-integratie en Inkomen & zorg. Bijgaande verordeningen zijn dan ook door deze werkgroepen opgesteld en afgestemd. Daarnaast is er een juridische werkgroep geformeerd, bestaande uit een vijftal juristen van de gemeenten Heerlen, Brunssum, Landgraaf, Kerkrade en van ISD Kompas. Deze werkgroep heeft de verordeningen zoals opgeleverd door de twee andere werkgroepen juridisch getoetst. Tenslotte was een Werkgroep Verordeningen en Doelgroepen verantwoordelijk voor de voortgang/het proces. Deze laatste bestaat uit een manager van de gemeente Landgraaf, gemeentelijk beleidsadviseurs, beleidsadviseurs van de (I)SD-en, en één vertegenwoordiger per werkgroep Re-integratie, Werk & Inkomen, en Juristen. Werkgroep Verordeningen en Doelgroepen Procesverantwoordelijk Werkgroep Re-integratie Participatieverordening Verordening tegenprestatie Verordening loonkostensubsidie Verordening cliëntparticipatie Werkgroep Inkomen & Zorg Verordening individuele Inkomenstoeslag Afstemmingsverordening Verordening handhaving Verordening individuele Studietoeslag Verordening verrekening bestuurlijke boete Verordening cliëntparticipatie Werkgroep Juristen Juridische toets alle verordeningen In eerdergenoemde beleidsnotitie Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg, beleidskaders is eveneens bepaald dat de verordeningen beleidsarm zijn: zij beperken zich tot de hoofdlijnen. Nadere uitwerking van de verordeningen vindt veelal plaats in beleidsregels die door Dagelijks Bestuur (DB) c.q. het college van B&W worden vastgesteld. Hiermee wordt beoogd: 1. dat we binnen de regio uniforme verordeningen hebben (ze zijn beleidsarm, dus weinig stof tot discussie), 2. dat we mede daardoor aan onze verplichtingen voldoen om tijdig verordeningen vast te stellen, 3. dat het DB/het college van B&W beleidsregels kan vaststellen en wijzigen. Daardoor is maatwerk per gemeente mogelijk. Bovendien is de procedure voor eventuele toekomstige bijstellingen korter dan wanneer de beleidsregels vastgesteld/gewijzigd worden door de raad. Naast bijgevoegde verordeningen zijn ook de beleidsregels door de regionale werkgroepen in concept opgesteld, met daarbij de mogelijkheid voor lokale inkleuring. Pagina 3/ 9

4 Nieuwe/gewijzigde vast te stellen verordeningen. Hieronder geven wij een toelichting per verordening. Deze bestaat uit een algemene toelichting (doel van de verordening) en specifieke informatie zoals aandachtspunten/highlights. Wij beperken ons hierbij tot de hoofdlijnen. Het voert te ver om hier artikelsgewijs alle wijzigingen te noemen. Overigens is al iedere verordening voorzien van een algemene toelichting en een artikelsgewijze toelichting. Verordening Individuele Inkomenstoeslag 2015 Algemeen: deze verordening bepaalt dat er recht bestaat op een individuele toeslag als iemand langdurig een laag inkomen heeft, geen in aanmerking te nemen vermogen heeft en geen zicht heeft op inkomensverbetering. De hoogte van de toeslag wordt eveneens in deze verordening genoemd. Binnen Parkstad zijn de bedragen regionaal afgestemd. Specifiek: deze regeling vervangt de bestaande langdurigheidstoeslag (de Verordening langdurigheidstoeslag komt dan ook van rechtswege te vervallen). Het verschil zit in het feit dat de langdurigheidstoeslag categoraal (iedereen die voldoet aan de voorwaarden) werd verstrekt, hetgeen nu niet meer kan/mag. De individuele toeslag wordt dan ook individueel beoordeelt. Zo worden o.a. de krachten en bekwaamheden van de klant beoordeelt alsmede diens inspanningen om tot inkomensverbetering te komen. Afstemmingsverordening 2015 Algemeen: hierin worden o.a. regels opgenomen over het opleggen van een maatregel (verlaging van de uitkering), omschrijving van gedragingen die daartoe zouden kunnen leiden, samenloop van gedragingen en recidive. Specifiek: in de Participatiewet zijn gedragingen (arbeidsverplichtingen waar men zich aan moet houden) beschreven en ook de maatregelen die kunnen volgen als men zich niet daaraan houdt. Voorheen moest dat in de verordening geregeld worden. Omdat dit nu wettelijk geregeld is, is dit geschrapt uit de verordening. De maatregel betreft een verlaging van 100% van de uitkering gedurende ten minste 1 tot maximaal 3 maanden. Dus volledig uitsluiten van een uitkering, en dat is een behoorlijke sanctie. Wij hebben er daarom voor gekozen om de minst zware sanctie in de verordening op te nemen: bij een eerste keer niet naleven van de arbeidsverplichting: verlaging van de uitkering met 100% gedurende 1 maand. Bij wederom niet naleven: 100% verlaging gedurende 2 maanden. Handhavingsverordening 2015 Algemeen: hierin is bepaald dat de gemeenteraad een (meerjarig) handhavingsbeleidsplan vaststelt, met daarin opgenomen de te voeren aanpak op het gebied van handhaving, bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet. In de verordening is opgenomen wat zo n plan in elk geval omvat. Specifiek: Er is weinig verandering t.o.v. voorgaande verordening. Alleen is de term Wwb vervangen door Participatiewet. Verordening Individuele Studietoeslag 2015 Algemeen: dit is een studieregeling voor arbeidsbeperkte studerenden. De individuele studietoeslag is een vorm van bijzondere bijstand. Het is een inkomensondersteunende maatregel voor mensen van wie is vastgesteld dat ze niet in staat zijn om tijdens het studeren het minimumloon te verdienen met een bijbaan. Mensen met een arbeidshandicap hebben volgens de regering een extra steuntje in de rug nodig als het gaat om studeren. Voor hen is de drempel om te lenen namelijk een stuk hoger, omdat de kans op een baan later lager is. Ook biedt het een financiële compensatie voor het feit dat het voor deze groep vaak moeilijk is om de studie te combineren met een bijbaan. Pagina 4/ 9

5 Specifiek: het verstrekken van de studietoeslag is op grond van de Participatiewet een bevoegdheid van de gemeente (een zogenoemde kan-bepaling ). De gemeente kan er derhalve voor kiezen om de studietoeslag wel of niet te verstrekken. Wij kiezen ervoor om een studietoeslag wél op te nemen en qua hoogte daarvan hebben wij aansluiting gezocht aan de hoogte van de toeslagen die gelden voor de Individuele Inkomenstoeslag. Dit omdat de aard van deze regeling gelijkenissen vertoond met de studietoeslag. Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2015 Algemeen: deze verordening bepaalt dat het college een recidiveboete verrekent met de algemene bijstand. De maandelijkse verrekening bedraagt ten hoogste 100 procent van de toepasselijke bijstandsnorm. Specifiek: In de oude verordening verrekenden wij maximaal 50% van de norm gedurende maximaal 3 maanden. Men hield dus nog een inkomen van 50% over. We hadden toen ook al de bevoegdheid om 100% te verrekenen, maar daarvan maakten wij geen gebruik (i.v.m. mogelijk negatieve consequenties zoals oplopen van schulden, uithuiszettingen e.d.). Met ingang van 1 januari 2015 zijn in artikel 18, vierde lid, van de Participatiewet geüniformeerde arbeidsverplichtingen opgenomen. Voor het schenden van deze verplichtingen geldt dat de bijstand in beginsel moet worden verlaagd met 100% gedurende 1 tot 3 maanden. Bij een eerste gedraging is dit 100% gedurende 1 maand, bij recidive 2 maanden en bij herhaalde recidive 3 maanden. Bij het schenden van de inlichtingenplicht wordt bij een eerste gedraging de bestuurlijke boete verrekend tot de beslag vrije voet (10% van de bijstandsnorm). Bij recidive staat het gemeenten vrij om de hoogte van de verrekening te bepalen tot een maximaal van 100% van de bijstand gedurende 3 maanden. Om het schenden van de verplichtingen in het kader van arbeidsinschakeling niet zwaarder te laten bestraffen dan fraude wordt de hoogte van de maatregel voor zowel recidive bij het schenden van de inlichtingenplicht en het zeer ernstig misdragen jegens ambtenaren 100% van de toepasselijke bijstandsnorm. Participatieverordening 2015 Algemeen: Indien noodzakelijk, kan de klant rekenen op onze ondersteuning bij (zijn weg naar) arbeidsparticipatie. Doelstelling van de Participatiewet is immers om zoveel als mogelijk mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen. Deze ondersteuning kan bestaan uit werkstage, sociale activering, detacheringsbaan, scholing, participatieplaats, beschut werk; ondersteuning bij leerwerktraject, persoonlijke ondersteuning, no-risk polis, loonkostensubsidie en uitstroompremie. Specifiek: de Participatieverordening komt in de plaats van de huidige Re-integratieverordening die van rechtswege komt te vervallen. De Participatieverordening c.q. diens beleidsregels kent een aantal instrumenten ter ondersteuning die we ook al kenden in de Re-integratieverordening. Alle bestaande instrumenten uit de voormalige Re-integratieverordening blijven dus bestaan. Daarnaast zijn nieuw: beschut werk (was voorheen geregeld in de Wsw), loonkostensubsidie, ondersteuning bij leer-werktrajecten en persoonlijke ondersteuning. Verordening Tegenprestatie Participatiewet 2015 Algemeen: op basis van deze verordening kan het college onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden, die additioneel van aard zijn, inzetten als tegenprestatie. Voor de klant is dat dan een opgelegde verplichting. Die werkzaamheden mogen niet zijn gericht op toeleiding tot de arbeidsmarkt, niet zijn bedoeld als re-integratie instrument, niet worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid in de organisatie waarin ze worden verricht, en niet leiden tot verdringing. Pagina 5/ 9

6 Specifiek: de nadere uitvoering wordt geregeld in de beleidsregels. Daarin worden o.a. duur, omvang en inhoud van een tegenprestatie geregeld. Mantelzorgers (mits noodzakelijk) hoeven geen tegenprestatie te leveren. Verordening Loonkostensubsidie Participatiewet 2015 Algemeen: een werkgever betaalt een werknemer ten minste het wettelijk minimum loon, maar het kan zijn dat de loonwaarde van de werknemer lager is. Via deze verordening kan de gemeente dat verschil via een loonkostensubsidie aan de werkgever compenseren. Is het cao-loon hoger dan het wettelijk minimum loon, dan betaalt de werkgever dat verschil. Specifiek: in deze verordening is enkel aangegeven dat het de gemeente is die bepaalt wie tot de doelgroep behoort en dat zij daarvoor advies kan inwinnen bij een externe organisatie. Ook bepaalt de gemeente de loonwaardemethodiek. Wie nu feitelijk tot de doelgroep behoort, en voor welke methodiek wordt gekozen wordt in beleidsregels vastgesteld. Verordening Cliëntenparticipatie 2015 Algemeen: In de Participatiewet worden gemeenten opgedragen bij verordening regels vast te stellen over de wijze waarop de doelgroep of hun vertegenwoordigers betrokken worden bij de ontwikkeling van het gemeentelijk beleid. De leden van de cliëntenraad worden ondersteund en gefaciliteerd door de gemeente. Specifiek: op grond van de huidige Wwb hebben wij al een verordening cliëntenparticipatie en hebben wij ook een Cliëntenraad Kompas. De nieuwe verordening is echter tekstueel aangepast op de Participatiewet (zie derde bullit onder 2 doelstelling / beoogd effect ). Hiermee voldoen wij aan de wettelijke verplichting. Naast de Cliëntenraad Kompas, kennen we ook de Wsw-raad. De Kompasgemeenten hebben geen eigen Wsw-raad, maar de in onze drie gemeenten wonende Wswwerknemers zijn vertegenwoordigd in de Wsw-raad Heerlen. In 2015 zullen wij met hen en de Cliëntenraad Kompas aan tafel gaan om te bezien of en hoe zij zouden kunnen gaan samenwerken. Omvorming tot één cliëntenraad voor Participatiewet én Wsw is een optie waarvoor beide partijen open lijken te staan. Te vervallen verordeningen Verordening Langdurigheidstoeslag De nieuwe Individuele Inkomenstoeslag vervangt de bestaande Verordening Langdurigheidstoeslag. Deze verordening komt dan ook van rechtswege te vervallen. Zie eerder hierboven onder Verordening Individuele Inkomenstoeslag. Re-integratieverordening In de Re-integratieverordening vonden we de instrumenten terug die wij de klant bieden ter ondersteuning. Nu vermelden we die in de Participatieverordening, waarbij de bestaande instrumenten zijn aangevuld met de nieuwe. De oude Re-integratieverordening komt dan ook van rechtswege te vervallen. Zie eerder hierboven onder Participatieverordening. Bijstandsverordening toeslagen en verlagingen Per wordt de Wwb vervangen door de Participatiewet. Door de rijksoverheid worden een aantal wijzigingen doorgevoerd. O.a. wordt een kostendelersnorm ingevoerd. De kostendelersnorm is van toepassing op personen van 21 jaar en ouder die een woning delen met één of meer meerderjarige personen. Het aantal kostendelers bepaalt de hoogte van de uitkering. De ingangsdatum is 1 januari Voor cliënten met een bestaande bijstandsuitkering geldt een overgangsperiode van een half jaar, derhalve ingang 1 juli Pagina 6/ 9

7 De verplichting van de gemeenteraad om een toeslagen-/verlagingenverordening vast te stellen, vervalt met ingang van 1 januari De Bijstandsverordening toeslagen en verlagingen blijft gelden tot 6 maanden na de dag van inwerkingtreding (1 juli 2015) op grond van artikel 8a Participatiewet (artikel 78z lid 6 Participatiewet). Wel zullen er beleidsregels worden geformuleerd ter invulling van artikel 27 (verlaging wegens lagere woonkosten) en 28 (schoolverlatersverlaging) van de Participatiewet. Regeling Categoriale regeling voor chronisch Zieken, Gehandicapten en Ouderen (CZGO) Per wordt de Wwb vervangen door de Participatiewet. Door de rijksoverheid wordt een aantal wijzigingen doorgevoerd. Categoriale bijzondere bijstand is alleen nog mogelijk voor een collectieve aanvullende zorgverzekering of een tegemoetkoming in de premie van zo n verzekering. De categoriale bijzondere bijstand in de vorm van de CZGO wordt dus per afgeschaft. Deze was bedoeld als tegemoetkoming in de verborgen kosten die te maken hebben met een chronische ziekte, handicap of het ouder worden. Regeling maatschappelijke participatie Wwb schoolgaande kinderen (MPSK) Voor deze regeling geldt hetzelfde als voornoemde CZGO: deze vorm van categorale bijzondere bijstand is per niet meer mogelijk. Op basis van deze regeling krijgt/kreeg een gezin een vergoeding per kind (tot 18 jaar), om te bereiken dat (schoolgaande) kinderen zo goed mogelijk kunnen/konden blijven participeren. Het vervallen van een aantal verordeningen kunnen de klanten in de beurs voelen. Zo krijgt men geen langdurigheidstoeslag meer, maar daar komt een individuele toeslag voor in de plaats (mits men daar naar oordeel van het DB recht op heeft). Ook het vervallen van de CZGO en MPSK zal de klanten financieel treffen. In tegenstelling tot de langdurigheidstoeslag biedt de rijksoverheid hiervoor echter geen alternatief. Op dit moment leggen wij de laatste hand aan de nota Armoedebeleid 2015, deze zal nog voor het eind van het jaar aan u ter vaststelling worden voorgelegd. Hierin stellen wij dat dit keuzes zijn van de rijksoverheid. Het is niet aan de gemeenten als lokale overheid om rijksbeleid te doorkruisen en/of de negatieve gevolgen voor de burger daarvan (financieel) te compenseren, hetgeen daarom ook niet ons beleid is. Daarentegen delen wij de zorgen van de Kinderombudsman dat kinderen niet de dupe zouden moeten worden van een armoede- en/of schuldensituatie binnen het gezin. In het belang van de kinderen willen wij er voor waken dat zij toch zo optimaal als mogelijk kunnen blijven participeren in de maatschappij, dus op school, bij de sport, op kamp gaan, enzovoorts. Om de armoedeval zoveel als mogelijk tegen te gaan en om het gat dat vooral voor kinderen ontstaat als gevolg van het vervallen van de MPSK en CZGO, willen wij gaan samenwerken met bepaalde private initiatieven die zich direct inzetten voor kinderen in armoede, of indirect door zich te richten op armoede binnen het gezin. In de aankomende nota Armoedebeleid zal dit verder zijn uitgewerkt. Opties De verordeningen zijn regionaal afgestemd en dus in de Parkstad-gemeenten identiek. In theorie bestaat het risico dat in enige gemeente een raad anders besluit. Dat betekent niet dat wij als gemeente Simpelveld dan niet verder kunnen, dit zou echter wel een probleem zijn voor de afstemming / integraliteit van het arbeidsmarktbeleid binnen de regio. In de eerder genoemde regionale beleidskaders voor het arbeidsmarktbeleid is dit onderwerp ook al nadrukkelijk beschreven. Aangezien de verordeningen beleidsarm zijn, verwachten wij dat dit echter een minimaal risico is. Pagina 7/ 9

8 Personele aspecten - Financiële aspecten - Aanbesteding - Communicatie Via Kompas is de cliëntenraad betrokken. De verordeningen zullen op de gebruikelijke wijze worden gepubliceerd. Evaluatie - Vervolg / planning Hoewel formeel gesproken de verordeningen voortvloeiende uit de Participatiewet uiterlijk gereed dienen te zijn, is het voor de burgers en de uitvoering van groot belang dat de verordeningen op voor iedereen kenbaar zijn. De VNG adviseert dan ook om alle verordeningen vóór vast te stellen. Voorstel 1. Het college van B&W stelt u voor om de volgende verordeningen vast te stellen: a. Verordening individuele Inkomenstoeslag 2015 b. Afstemmingsverordening 2015 c. Handhavingsverordening 2015 d. Verordening individuele studietoeslag 2015 e. Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2015, f. Participatieverordening 2015 g. Verordening tegenprestatie Participatiewet 2015 h. Verordening loonkostensubsidie Participatiewet 2015 i. Verordening Cliëntparticipatie Het college stelt u voor om de volgende verordeningen per in te trekken: a. Verordening maatschappelijke participatie schoolgaande kinderen (MPSK) b. Verordening Langdurigheidstoeslag 3. Het college stelt voor om de volgende verordeningen per in te trekken a. Bijstandverordening toeslagen en verlagingen Pagina 8/ 9

9 Het college van burgemeester en wethouders in Simpelveld, De secretaris, De burgemeester, P.J.J.M. Schillings mr. R. de Boer Commissieadvies In de raadscommissie vergadering van 28 oktober 2014 hebben de fracties als volgt geadviseerd: De fractie Burgerbelangen: voor / tegen Leefbaar Simpelveld: voor / tegen Simpelveld Lokaal: voor / tegen CDA: voor / tegen onthouding PvdA: voor / tegen De commissiegriffier Aanbieding aan de Raad Aan de raad wordt voorgesteld om conform het voorstel te besluiten Simpelveld, 13 november 2014 Het presidium van Simpelveld, De griffier, De voorzitter, L.M.G. Wassenberg mr. R. de Boer Pagina 9/ 9