MEMO. Datum : 14 november Aan. Van. Onderwerp : Toelichting op verordeningen Participatiewet. : De leden van de raad.

Transcriptie

1 MEMO Datum : 14 november 2014 Aan Van : De leden van de raad : College van B&W Onderwerp : Toelichting op verordeningen Participatiewet Inleiding In dit memo wordt de kern van de verordeningen beschreven waarbij aangegeven is waar de beleidsruimte zit en welke keuzes daarin zijn gemaakt en met welke argumentatie. De verordeningen kennen een reguliere opbouw van de artikelen (juridisch gedeelte) en aansluitend een algemene toelichting. Verder wordt in de verordeningen een specifieke toelichting gegeven op artikelen die een nadere uitleg behoeven. Hiervoor wordt u verwezen naar de verordeningen. De invoering van de Participatiewet kan situaties opleveren die op dit moment nog niet goed kunnen worden voorzien. Daarom hebben wij, afgezien van de verordening cliëntenparticipatie, in iedere verordening een hardheidsclausule opgenomen waardoor het College in bijzondere gevallen beargumenteerd af kan wijken van de bepalingen in de verordening. Daar waar we als gemeente beleidsruimte hebben kan altijd worden afgeweken van de artikelen in de verordeningen. Voor de wettelijke bepalingen geldt geen beleidsruimte. Die moeten wij strikt uitvoeren en handhaven. In de uitvoeringspraktijk wordt bij het toepassen van de regels, ook rekening gehouden met de mate van verwijtbaarheid van het gedrag en de omstandigheden van de werkzoekende. Wij gaan uit van de professionaliteit van de consulent om daarbij een zorgvuldige afweging te maken. Indien na evaluatie blijkt dat de verordeningen ongewenste maatschappelijk effecten hebben, zullen wij u informeren en waar mogelijk met voorstellen komen om de verordeningen aan te passen. Toelichting per verordening 1. Maatregelverordening Participatiewet 2015 De Participatiewet en de IOAW/IOAZ zijn vangnetregelingen. Werk gaat vóór uitkering. Iedereen is op de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor de voorziening in zijn bestaan door het verrichten van arbeid. Pas als dat niet mogelijk is, kan een beroep op uitkering worden gedaan. Zodra iemand zich meldt voor het aanvragen van een uitkering worden er aan de belanghebbende verplichtingen opgelegd om alles in het werk te stellen om alsnog werk te krijgen. Als wordt geconstateerd dat de uitkeringsgerechtigde zich niet of in onvoldoende mate houdt aan de geldende verplichtingen of indien er sprake is van verwijtbare gedragingen moet de bijstand tijdelijk worden verlaagd. Bij het vaststellen van de maatregelen die in deze verordening zijn geregeld is rekening gehouden met de strengere wettelijke maatregelen voor

2 arbeidsverplichtingen die vanaf 1 januari 2015 gelden zonder daarbij de proportionaliteit en zorgvuldigheid uit het oog te verliezen. Overeenkomstig het raadsvoorstel Aanvullende maatregelen MAU (corsanr ) zijn de maatregelen verhoogd. De ruimte zit in de spreiding en het percentage van de verlaging voor de niet geüniformeerde maatregelen (niet in de Wet bepaald). Er is voor gekozen om de lijn van de geüniformeerde maatregelen (bij wet bepaald), waarbij de sancties drie keer zo hoog zijn geworden, aan te houden. Dit uitgangspunt is gecontinueerd in de niet geüniformeerde maatregelen die zijn opgenomen in deze verordening. Tevens is voor deze lijn gekozen omdat deze aansluit bij de maatregelen die wij treffen in het kader van de MAU. 2. Verordening Individuele inkomenstoeslag 2015 De huidige langdurigheidstoeslag vervalt met ingang van Hiervoor komt de Individuele inkomenstoeslag in de plaats. Naast het bepalen van de hoogte van de toeslag, de periode dat men een laag inkomen heeft, is het criterium 'geen uitzicht op inkomensverbetering' door het Rijk aan de regeling toegevoegd. Bij de beoordeling van het criterium 'geen uitzicht op inkomensverbetering' moet het college rekening houden met de omstandigheden van de persoon. In artikel 36, tweede lid, van de Participatiewet is bepaald dat tot die omstandigheden in ieder geval worden gerekend: de krachten en bekwaamheden van de persoon, en; de inspanningen die de persoon heeft verricht om tot inkomensverbetering te komen. Uitgangspunten nieuwe verordening individuele inkomenstoeslag: Financieel solide: handhaven van de periode langer dan 5 jaar een inkomen tot maximaal 100% van de bijstandsnorm voor levensonderhoud; Financieel solide: de hoogte van de toeslag handhaven, te weten: o Gehuwden en/of samenwonenden 162 euro, o Alleenstaande ouder (kind jonger dan 18 jaar) 145 euro en o alleenstaande van 21 jaar en ouder 114 euro. Nieuw: geen recht op toeslag bij onvoldoende inspanning om de eigen inkomenssituatie te verbeteren en in een periode van 5 jaar een maatregel heeft gekregen wegens schending van de arbeidsverplichtingen; Nieuw: vanwege het versterken van de eigen verantwoordelijkheid en het individuele karakter van de regeling wordt de individuele Inkomenstoeslag uitsluitend op aanvraag verstrekt. Bepalen referteperiode Bepalen bijstandsnorm Bepalen hoogte toeslag De referteperiode blijft gehandhaafd vanuit het oogpunt van financieel duurzaam solide beleid uitgaande van budgettaire neutraliteit. Bijstandsnorm blijft gehandhaafd vanuit het oogpunt van financieel duurzaam solide beleid uitgaande van budgettaire neutraliteit. De hoogte toeslag blijft gehandhaafd vanuit het oogpunt van financieel duurzaam solide beleid uitgaande van budgettaire neutraliteit.

3 Extra opgenomen: artikel 4 uitsluitingsgronden. Als de werkzoekende een maatregel opgelegd heeft gekregen in het kader van de arbeids- en of reintegratieverplichtingen wordt de werkzoekende uitgesloten van individuele inkomenstoeslag. Uitsluitend op aanvraag verstrekken Dit past in de lijn van het coalitieakkoord waarbij het verhogen van de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid speerpunten zijn en de maatregelen die getroffen worden in het kader van de MAU. Dit past in de lijn van het coalitieakkoord waarbij het vergroten van de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid speerpunten zijn. 3. Verordening individuele studietoeslag gemeente Enschede 2015 De Participatiewet introduceert een studieregeling in de Participatiewet: de individuele studietoeslag. Deze toeslag moet worden aangemerkt als een vorm van bijzondere bijstand (artikel 5 onderdeel d Participatiewet). Met de studieregeling krijgen gemeenten de mogelijkheid om aan mensen van wie is vastgesteld dat ze niet in staat zijn 100 procent van het minimumloon te verdienen, een individuele studietoeslag te verstrekken als ze studeren. De gedachte achter de individuele studietoeslag is dat het voor deze groep werkzoekenden vaak moeilijk is om de studie te combineren met een bijbaan. Bepalen van de hoogte van de toeslag De wens om de toeslag budgettair neutraal te houden in combinatie met de hoogte van de rijksbijdrage het aantal ingeschatte aanvragen voor deze toeslag heeft als resultaat een jaarlijks bedrag van 850 euro. Bepalen van de frequentie van de aanvraag Bepalen van de frequentie van de uitbetaling Extra opgenomen in de verordening: beëindigen toeslag zodra studie beëindigt' bij artikel 3 en verplicht wijzigingen doorgeven' bij artikel 4. In de verordening is bepaald dat de studietoeslag jaarlijks kan worden aangevraagd. In de keuze is het advies van het UWV meegenomen: het UWV geeft aan dat gezien de beperkingen in de persoon gelegen een frequentere aanvraag wordt afgeraden. Om recht te doen aan de functie van inkomensondersteuning, wordt deze toeslag in gelijke maandelijkse delen uitbetaald. Hier had ook gekozen kunnen worden voor een jaarlijkse uitbetaling. Om recht te doen aan de functie van inkomensondersteuning, wordt deze toeslag in gelijke maandelijkse delen uitbetaald. De kanttekening vanuit fiscaal oogpunt is dat een maandelijkse uitbetaling wordt gezien als een periodieke verstrekking van bijzondere bijstand die niet bestedingsgebonden is maar inkomensaanvullend en daarmee een belaste verstrekking. Echter, de kans dat het cumulatief van inkomen en toeslag boven de belastbare inkomensgrens zal uitkomen is verwaarloosbaar. Deze artikelen zijn opgenomen om te voorkomen dat de toeslag blijft doorlopen na het beëindigen van de studie en om te voorkomen dat wij onterechte onverschuldigde betalingen moeten terugvorderen waardoor schulden ontstaan.

4 4. Re-integratieverordening Participatiewet gemeente Enschede 2015 De Participatiewet draagt het college op de werkloze inwoners te ondersteunen bij hun arbeidsinschakeling en deelname aan het economisch en maatschappelijk leven (artikel 7, onder a.). De re-integratie maakt integraal onderdeel uit van deze wet. In de wet staat dat de raad hiervoor bij verordening regels stelt (artikel 8a, lid 1). De verordening regelt de voorzieningen die het college de werkloze inwoner voor zijn arbeidsinschakeling kan aanbieden. Dit betekent niet dat een individuele klant recht heeft op zo'n voorziening. m.b.t. de in te zetten instrumenten en middelen Invulling beleid no risk -polis Extra opgenomen: budgetplafonds De Participatiewet schrijft niet uitputtend voor welke voorzieningen het college aan moet bieden. Er is voor gekozen in de verordening alleen de voorzieningen die wettelijk moet worden opgenomen te beschrijven, en die tevens binnen de arbeidsmarktregio Twente worden aangeboden aan werkgevers. Voor het complete overzicht van in te zetten voorzieningen wordt in de verordening verwezen naar het uitvoeringsprogramma Enschedese Arbeidsmarkt Aanpak De invulling van artikel 8 over de no risk -polis is onder meer afhankelijk van besluitvorming van het Rijk over de in te zetten voorziening (aanbieder). In de verordening is daarom opgenomen dat "de nadere voorwaarden en de looptijd van de no-risk polis niet zijn opgenomen in deze verordening. Wwanneer bekend is welke no-risk polis wordt ingezet, zullen de voorwaarden van de desbetreffende polis gaan gelden. In verband met beperkte budgettaire ruimte is er voor gekozen om de mogelijkheid tot instellen van budgetplafonds op te nemen (artikel 9). Dit geeft het college ruimte om één of meerdere budgetplafonds vast te stellen voor de verschillende reintegratievoorzieningen. Dit neemt niet weg dat de Participatiewet stelt dat het ontbreken van financiële middelen alleen, geen reden kan zijn voor de afwijzing van een aanvraag. De gemeente dient dan na te gaan welke andere, goedkopere alternatieven beschikbaar zijn en kunnen worden aangeboden. 5. Verordening loonkostensubsidie 2015 Loonkostensubsidie is bedoeld om de participatie te bevorderen van mensen die als gevolg van een arbeidsbeperking niet in staat zijn het minimumloon te verdienen. Per 1 januari vervangt de loonkostensubsidie de loondispensatie. Nieuw is dat de werkgever verplicht is het wettelijk minimumloon of het cao-loon te betalen. De loonkostensubsidie ontvangt de werkgever als compensatie. De hoogte wordt bepaald door het verschil tussen de loonwaarde en het minimumloon, vermeerderd met de werkgeverslasten.

5 m.b.t. de te kiezen loonwaardesystematiek. Vanuit de arbeidsmarktregio volgt een advies. De voorwaarden voor het vaststellen van de loonwaarde en beschrijving van de methodiek zijn nog niet in deze verordening opgenomen, omdat ten tijde van het schrijven van deze verordening de gewenste regionale afstemming in de arbeidsmarktregio nog niet is afgerond. Wanneer bekend is welke loonwaardemethode wordt ingezet, gelden vanaf dat moment de voorwaarden van de desbetreffende methode. Bij de keuze van loonwaardsystematiek gebruiken wij de door het ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid goedgekeurde uitgangspunten en sluiten wij aan bij de regeling van de arbeidsmarktregio Twente. 6. Verordening Tegenprestatie Participatiewet gemeente Enschede 2015 Deze verordening regelt de verplichting om naar vermogen een tegenprestatie te verrichten. Het opdragen van een tegenprestatie heeft niet tot doel de re-integratie van een belanghebbende te bevorderen, maar moet worden gezien als een nuttige bijdrage aan de samenleving. Bij het opleggen van een tegenprestatie wordt rekening gehouden met de persoonlijke omstandigheden en mogelijkheden. Hierbij worden de in deze verordeningen neergelegde criteria in acht genomen. Wanneer een tegenprestatie wordt gevraagd moet het een duidelijke omschrijving geven van de te verrichten werkzaamheden. De tegenprestatie wordt niet gevraagd wanneer de belanghebbende aantoonbaar vrijwilligerswerk verricht dat naar aard en omvang minimaal vergelijkbaar is met een tegenprestatie als bedoeld in deze verordeningen. Hetzelfde geldt voor de belanghebbende die aantoonbaar mantelzorg verricht. Duur en omvang van de tegenprestatie De persoonlijke omstandigheden worden meegenomen in de bepaling van de omvang en duur van de tegenprestatie die maximaal 6 maanden en 24 uur per week is. Bij inzet van de tegenprestatie wordt rekening gehouden met: - de keuze en affiniteit van de werkzoekende ten aanzien van de betreffende activiteit, l - opende re-integratietrajecten, - mantelzorgtaken en - vrijwilligerswerk. De omvang van de werkzaamheden en de looptijd van de tegenprestatie moeten van beperkte omvang zijn. Uit het onderzoeksrapport "Voor wat hoort wat" blijkt dat bij ongeveer de helft van de gemeenten die de tegenprestatie uitvoeren de gemiddelde duur korter is dan een half jaar en bij iets minder dan de helft is de gemiddelde duur meer dan een half jaar. Enschede zit hier tussenin met een te hanteren termijn van 6 maanden. De keuze voor de mogelijkheid om de tegenprestatie een substantieel aantal uren per week uit te voeren (maximaal 24 uur), gaat uit van het idee dat de tegenprestatie een stap in de richting kan zijn van permanente participatie. Hierbij wordt opgemerkt, dat reintegratie geen doel op zich is van de tegenprestatie,

6 Extra opgenomen: mogelijkheid tot een Een verlenging van een half jaar is mogelijk als de verlenging van een half jaar aanbieder van de activiteit en de werkzoekende beide tevreden zijn. De tegenprestatie is bedoeld om personen te activeren. Een verlenging kan ervoor zorgen dat iemand langer actief blijft of een volgende stap maakt naar bijv. vrijwilligerswerk. 7. Verordening Cliëntenparticipatie 2015 Artikel 47 van de Participatiewet draagt de gemeenteraad bij verordening op regels vast te stellen over de wijze waarop cliënten betrokken worden bij de ontwikkeling van gemeentelijk beleid. De verordening waarborgt ondersteuning en facilitering van de cliëntenraad door de gemeente. De huidige verordening voldeed hier al aan. De regels van de oude verordening zijn daarom overgenomen in de nieuwe verordening cliëntenparticipatie die wordt vastgesteld op grond van de Participatiewet. Voor eenduidigheid binnen het sociale domein is de verordening Cliëntenparticipatie in overeenstemming gebracht met de verordening cliëntenparticipatie van de Wmo. Verder kent de verordening enkele technisch-juridische wijzigingen.