Tuberculose bij asielzoekers in Nederland

Transcriptie

1 Tuberculose bij asielzoekers in Nederland Descriptief onderzoek onder de 2 grootste groepen asielzoekers Gerard de Vries, Roald F. Gerritsen, Jan L. van Burg, Connie G.M. Erkens, N.A.H. (Rob) van Hest, Henrieke J. Schimmel en Jaap T. van Dissel Doel Opzet Methode Resultaten Conclusie Onderzoeken wat de prevalentie en incidentie zijn van tuberculose (tbc) bij de 2 grootste groepen asielzoekers in Nederland, namelijk Syriërs en Eritreeërs/Ethiopiërs. Descriptief onderzoek. We verzamelden screeningsgegevens van Syrische en Eritrese/Ethiopische asielzoekers uit de periode januari 2013-september 2015 en koppelden deze aan de meldingsgegevens van tbc in het Nederlands Tuberculose Register. Asielzoekers uit Syrië en Eritrea/Ethiopië vertegenwoordigden in 2014 en de eerste 9 maanden van 2015 respectievelijk 65 en 72% van alle asielaanvragen. Bij 14 Syrische asielzoekers die tijdens de studieperiode asiel aanvroegen werd tbc vastgesteld. De prevalentie van de binnenkomstscreening was 22 per gescreende personen (95%-BI: 10-44), terwijl de incidentie in het eerste jaar na aankomst 19 per personen was (95%-BI: 3-62). Bij 133 Eritrese/Ethiopische asielzoekers die tijdens de studieperiode asiel aanvroegen werd tbc gediagnosticeerd. De prevalentie van de binnenkomstscreening was bij hen 283 per gescreende personen (95%-BI: ) en de incidentie in het eerste jaar na aankomst was 1394 per personen (95%-BI: ). De afgelopen 2 jaar kwamen de meeste asielzoekers uit Syrië en bij hen komt tbc relatief weinig voor. Onder Eritrese/ Ethiopische asielzoekers zijn de prevalentie en incidentie in het eerste jaar in Nederland echter hoog, wat doet vermoeden dat vele recent geïnfecteerd zijn in het land van herkomst of tijdens de reis. Andere interventies, zoals screening op een latente infectie, zijn nodig om tbc bij asielzoekers uit hoog-endemische gebieden te voorkomen en de incidentie van deze ziekte in Nederland verder terug te dringen. KNCV Tuberculosefonds, Team Nederland & Eliminatie, Den Haag. Dr. G. de Vries, arts maatschappij en gezondheid en epidemioloog (tevens: RIVM, Centrum Infectieziektebestrijding, Bilthoven); drs. C.G.M. Erkens, arts maatschappij en gezondheid. GGD Hart voor Brabant, afd. Tuberculosebestrijding, Tilburg. Drs. R.F. Gerritsen, arts maatschappij en gezondheid in opleiding. Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, Den Haag. Drs. J.L. van Burg, arts maatschappij en gezondheid. GGD Rotterdam-Rijnmond, afd. Tuberculosebestrijding, Rotterdam en GGD Groningen, afd. Tuberculosebestrijding, Groningen. Dr. N.A.H. van Hest, arts maatschappij en gezondheid en epidemioloog. RIVM, Centrum Infectieziektebestrijding, Bilthoven. Drs. H.J. Schimmel, cultureel antropoloog; prof.dr. J.T. van Dissel, internist-infectioloog. Contactpersoon: dr. G. de Vries (gerard.devries@kncvtbc.org). Tuberculose (tbc) is na kinkhoest en chronische hepatitis B de meest voorkomende infectieziekte in Nederland die meldingsplichtig is. 1 Het aantal meldingen van tbc neemt echter af en bereikte in 2014 een laagterecord van 823 (figuur 1). 2 De incidentie kwam in dat jaar met 4,9 per inwoners per jaar voor het eerst onder de 5 per inwoners. Nederland behoort daarmee tot de landen met een lage incidentie volgens de definitie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dat wil zeggen: landen met een incidentie van minder dan 10 per inwoners per jaar. 3 De laatste 2 decennia komt tbc in Nederland voornamelijk voor bij mensen die in het buitenland zijn geboren; in 2014 gold dit voor 73% van de patiënten. In feite is er sprake van 2 trends: een gestaag dalend aantal meldingen onder mensen die in Nederland zijn geboren (incidentie: 1,5 per inwoners in 2014) en een variërend aantal meldingen onder degenen die in het buitenland zijn geboren waarop de migratie een directe invloed heeft (zie figuur 1). De incidentie bij deze laatste groep was in 2014 met 33,1 per inwoners meer dan 20 keer hoger dan die van de eerste groep. 2 In 2014 kwamen tbc-patiënten die in het buitenland zijn geboren vooral uit Somalië (17%), Marokko (13%) en Eritrea (9%). 4 Van de patiënten van buitenlandse afkomst woonde 75% langer dan 2 jaar in Nederland en meer dan NED TIJDSCHR GENEESKD. 2016;160: D51 1

2 Nederland ander land totaal 1400 aantal gemelde tbc-patiënten FIGUUR 1 Meldingen van tuberculose (tbc) in Nederland in de periode , onderverdeeld naar geboorteland. 50% langer dan 5 jaar. Verklaringen voor het ontwikkelen van tbc na zo veel jaren zijn late reactivatie van een infectie die vóór de migratie is ontstaan, maar ook besmetting in Nederland of tijdens reizen naar het land van herkomst. Migratie uit landen waar tbc veel voorkomt heeft dus zowel een direct als een langdurig effect op de epidemiologie van deze ziekte in Nederland. 5 Op basis van de Vreemdelingenwet worden immigranten en asielzoekers uit niet-westerse landen al tientallen jaren bij aankomst in Nederland röntgenologisch onderzocht op tbc. Deze verplichting geldt voor bepaalde immigranten die langer dan 3 maanden in Nederland willen verblijven, bijvoorbeeld vanwege studie, werk, of gezinsvorming of -hereniging, en voor mensen die in Nederland asiel aanvragen (asielzoekers). Jaarlijks melden circa immigranten zich via de Immigratie- en Naturalisatiedienst bij de GGD voor onderzoek. Asielzoekers worden direct na aankomst gescreend in de centrale ontvangstlocatie (COL) Ter Apel van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers of op Schiphol. In het eerste decennium van deze eeuw varieerde het aantal asielzoekers van per jaar. Dit aantal steeg in 2014 tot circa en was in de eerste 9 maanden van 2015 circa Vanwege deze toegenomen instroom werd in 2014 een COL geopend in Veenhuizen en in 2015 een in Budel. Naast de binnenkomstscreening worden immigranten en asielzoekers uit landen met een tbc-incidentie groter dan 200 per inwoners per jaar, zoals Somalië en Ethiopië, of uit landen waarvan op grond van de prevalentie bij de binnenkomstscreening wordt vastgesteld dat deze hoog is, zoals Eritrea, gedurende 2 jaar halfjaarlijks uitgenodigd voor röntgenologische vervolgscreening. Wij onderzochten de prevalentie en incidentie van tbc onder de 2 grootste groepen asielzoekers in Nederland, namelijk Syriërs en Eritreeërs. We betrokken Ethiopische asielzoekers in de analyse van die van Eritrese asielzoekers, omdat er soms onduidelijkheid is over hun land van herkomst (zie onder het kopje Methode ). Methode In Nederland worden de gegevens van tbc-patiënten vastgelegd in het Nederlands Tuberculose Register (NTR). Voor dit onderzoek dienden we een aanvraag in bij de Registratiecommissie van het NTR voor het verkrijgen van gegevens over de periode 1 januari september 2015 met als selectiecriterium het geboorte- 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2016;160: D51

3 land Eritrea, Ethiopië en Syrië. Daarnaast werden aanvullende gegevens gevraagd voor de periode 1 oktober-31 december 2015 over patiënten uit deze landen die vóór 1 oktober 2015 asiel aanvroegen en bij wie in het vierde kwartaal alsnog de diagnose tbc tijdens binnenkomstscreening was gesteld; dit deden we vanwege de tijdsperiode die de tbc-diagnostiek normaliter in beslag neemt. De beschrijving van de kenmerken van tbc-patiënten uit deze landen beperkte zich tot mensen die in de periode 1 januari september 2015 in Nederland asiel aanvroegen. Uit het landelijke tbc-informatiesysteem Tubis werden screeninggegevens van asielzoekers verkregen en we koppelden deze aan de gegevens uit het NTR. In Tubis wordt het land van herkomst geregistreerd van alle asielzoekers die bij binnenkomst worden gescreend op tbc. Voor ons onderzoek voegden we de groepen Eritrese en Ethiopische asielzoekers samen, omdat Eritrea in 1993 onafhankelijk werd en mensen die hier vóór 1993 waren geboren vaak Ethiopië als geboorteland opgaven of hadden gedocumenteerd. We definieerden de prevalentie bij screening, ook wel screeningsopbrengst genoemd, als het aantal patiënten bij wie tbc werd vastgesteld op basis van een afwijkende thoraxfoto tijdens de binnenkomstscreening en bij wie de diagnose tbc werd gesteld binnen 6 maanden na screening, uitgedrukt als het aantal tbc-patiënten per gescreende personen. We definieerden de incidentie in het eerste jaar na binnenkomst als het aantal nieuwe patiënten bij wie tbc werd gediagnosticeerd in het eerste jaar na binnenkomst in Nederland, uitgedrukt als het aantal tbc-patiënten per personen; hierbij namen we aan dat alle Eritrese/Ethiopische en Syrische asielzoekers gedurende de studieperiode in Nederland bleven. Alleen asielzoekers die tot en met het derde kwartaal van 2014 in Nederland aankwamen werden in de berekening van de incidentie meegenomen, omdat zij op dat moment minimaal 1 jaar in Nederland verbleven. Resultaten Aantal binnenkomstscreeningen van asielzoekers In 2013 werden asielzoekers bij aankomst in Nederland gescreend, van wie de meeste afkomstig waren uit Somalië, gevolgd door Syrië en Eritrea/Ethiopië (figuur 2). In 2014 waren er gescreende asielzoekers, van wie de meerderheid uit Syrië (13.052) en Eritrea/Ethiopië kwam (4216). Van januari-september 2015 werden asielzoekers bij binnenkomst gescreend, van wie de meeste uit Syrië (16.521) en Eri jan-sep 2015 aantal binnenkomstscreeningen Syrië Eritrea Irak Afghanistan Somalië overig FIGUUR 2 Aantal binnenkomstscreeningen van asielzoekers in 2013, 2014 en januari-september 2015, onderverdeeld naar land van herkomst. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2016;160: D51 3

4 TABEL Kenmerken van Syrische en Eritrese/Ethiopische asielzoekers met tbc die in 2013, 2014 en januari-september 2015 asiel aanvroegen in Nederland* variabele Syriërs (n = ) Eritreeërs/Ethiopiërs (n = ) screening klachten screening contactonderzoek klachten diagnose gesteld bij binnenkomst maanden maanden maanden maanden maanden 3 positieve kweek voor M. tuberculosis; 6 (86) 2 (29) 43 (70) 3 (75) 56 (82) n (%) pulmonale tbc; n (%) 7 (100) 5 (71) 44 (72) 4 (100) 39 (57) sputum positief; n (%) 3 (43) 2 (40) 8 (18) 0 (0) 15 (38) tbc = tuberculose. * De getallen zijn n, tenzij anders aangegeven. Microscopisch onderzoek van het sputum met een Ziehl-Neelsen-kleuring of een auraminekleuring. trea/ethiopië kwamen (6325). In 2013, 2014 en de eerste 9 maanden van 2015 vormden de screeningen van asielzoekers uit Syrië en Eritrea/Ethiopië respectievelijk 21, 65 en 72% van alle aanvragen. Tbc bij Syriërs Het aantal tbc-meldingen bij patiënten die afkomstig waren uit Syrië gedurende de studieperiode was 17; 3 van deze patiënten verbleven al vóór 1 januari 2013 in Nederland. Van de 14 patiënten die tijdens de studieperiode in Nederland asiel aanvroegen waren er 13 (93%) man en 1 (7%) vrouw, en was 57% jonger dan 35 jaar. Bij 7 van de 14 Syrische patiënten (50%) werd tbc vastgesteld tijdens de binnenkomstscreening, wat overeenkwam met een prevalentie van 22 per gescreende personen (95%-BI: 10-44) (tabel). Bij de andere 7 (50%) patiënten werd de ziekte later vastgesteld op basis van hun klachten; 5 van hen behoorden tot het cohort dat minimaal 1 jaar in Nederland was (n = ), van wie 2 in het eerste jaar tbc ontwikkelden en 3 na 1 jaar. De incidentie in het eerste jaar was dus 19 per personen (95%-BI: 3-62). Daarnaast werd bij 2 patiënten van het cohort Syrische asielzoekers die korter dan 1 jaar in Nederland verbleven tbc vastgesteld op basis van hun klachten. 12 (86%) patiënten hadden pulmonale tbc; bij 5 (42%) van hen was de uitslag van het microscopisch onderzoek van hun sputum positief, wat wijst op een ernstige vorm van besmettelijke tbc (zie tabel). Alle 8 patiënten met een kweekbevestiging van de diagnose hadden een verschillende DNA- fingerprint van Mycobacterium tuberculosis. Tbc bij Eritrese/Ethiopische asielzoekers In 2013 was 2% (15/848) van alle tbc-patiënten geboren in Eritrea/Ethiopië, in 2014 was dit 7% (56/823) en in de eerste 9 maanden van 2015 betrof het 11% (76/671); de cijfers van 2015 waren voorlopige cijfers. Van de 151 patiënten met als geboorteland Eritrea/Ethiopië woonden 18 al vóór 2013 in Nederland of ze kwamen niet als asielzoeker naar Nederland. Van de 133 patiënten die sinds 1 januari 2013 als asielzoeker naar Nederland kwamen waren 120 (90%) mannen en 13 (10%) vrouwen; 93% was jonger dan 35 jaar. Bij 33 van de 133 Eritrese/Ethiopische patiënten (25%) werd tbc gediagnosticeerd tijdens de binnenkomstscreening, bij 28 (21%) tijdens de vervolgscreening, bij 4 (3%) tijdens contactonderzoek en bij 68 (51%) op basis van hun klachten (zie tabel). Van deze 68 patiënten waren 2 al bij aankomst in het asielzoekerscentrum doorverwezen naar een ziekenhuis, voordat screening kon plaatsvinden. De prevalentie van de binnenkomstscreening was 283 per gescreende personen (95%-BI: ). Na deze binnenkomstscreening werd bij 70 van de 5020 Eritrese/Ethiopische asielzoekers die minimaal 1 jaar in Nederland verbleven in het eerste jaar tbc vastgesteld; dit komt overeen met een incidentie van 1394 per NED TIJDSCHR GENEESKD. 2016;160: D51

5 personen (95%-BI: ). Uit dit cohort ontwikkelden 21 asielzoekers tbc nadat ze langer dan 1 jaar in Nederland waren. Daarnaast ontwikkelden 9 patiënten uit het cohort Eritrese/Ethiopische asielzoekers die korter dan 1 jaar in Nederland verbleven tbc (n = 6635). Van de 3295 Eritrese/Ethiopische asielzoekers die zich in het tweede kwartaal van 2014 meldden hadden 11 (0,3%) tbc tijdens de binnenkomstscreening, ontwikkelden 54 (1,6%) de ziekte in het eerste jaar en 11 (0,3%) in het tweede jaar na aankomst in Nederland. In totaal ontwikkelde 2,3% van de Eritrese/Ethiopische asielzoekers van dit cohort tbc tijdens de studieperiode. Patiënten die via screening werden opgespoord, hadden vaker pulmonale tbc dan patiënten bij wie de diagnose werd vastgesteld op basis van hun klachten (72 vs. 57%; p < 0,05) (zie tabel). Patiënten met pulmonale tbc die via screening waren opgespoord, hadden minder vaak een positieve uitslag van het microscopisch onderzoek van hun sputum dan patiënten met pulmonale tbc die op basis van hun klachten waren gediagnosticeerd (18 vs. 38%; p < 0,05). Van 100 patiënten was een DNA-fingerprintingpatroon van de bacterie bekend; er waren 44 verschillende patronen en 3 grote clusters met respectievelijk 11, 11 en 10 patiënten. Beschouwing Het vóórkomen van tuberculose verschilde aanzienlijk tussen de 2 grootste groepen asielzoekers in Nederland. De afgelopen 2 jaar kwamen de meeste asielzoekers uit Syrië en bij hen kwam tbc relatief weinig voor. In 2013, 2014 en de eerste 9 maanden van 2015 werd tijdens de binnenkomstscreening bij 7 Syrische asielzoekers tbc gediagnosticeerd (prevalentie: 22 per gescreende personen) en ontwikkelden 2 Syriërs tbc in het eerste jaar na binnenkomst (incidentie: 19 per personen). Dit cijfer is vergelijkbaar met de incidentie van tbc die door de WHO in Syrië wordt geschat, namelijk 17 per inwoners. 6 De één na grootste groep asielzoekers kwam uit Eritrea/ Ethiopië en bij hen was de frequentie van tbc anders. Bij de binnenkomstscreening werd bij 33 personen tbc vastgesteld (prevalentie: 283 per gescreende personen) en in het eerste jaar na aankomst ontwikkelden 70 patiënten deze ziekte (incidentie: 1394 per personen). Dat is beduidend hoger dan de door de WHO geschatte incidentie van 78 per inwoners in Eritrea. 6 Deze hoge prevalentie bij binnenkomstscreening en de hoge incidentie in het eerste jaar na aankomst in Nederland doen vermoeden dat veel Eritrese/Ethiopische asielzoekers recent in het land van herkomst of tijdens de reis geïnfecteerd werden. Ook het feit dat bij deze relatief jonge patiënten vaak dezelfde DNA-fingerprints werden gevonden, is een aanwijzing dat zij mogelijk recent geïnfecteerd werden. Slecht geventileerde en overbevolkte condities tijdens het verblijf of het vervoer naar Nederland droegen mogelijk bij aan de verhoogde transmissie. 4 Eritrese/Ethiopische tbc-patiënten hadden een verhoogd risico op ontwikkeling van de ziekte vanwege een hiv-infectie en 1 patiënt had tevens diabetes mellitus. Ook gebrekkige voeding en stressfactoren kunnen hebben bijgedragen aan het verhoogde risico op tbc. 7,8 Geen tbc-screening van Syrische asielzoekers Hoewel migratie een sterke invloed heeft op de tbc-epidemie in West-Europa, is er nog steeds sprake van een neerwaartse trend in het aantal tbc-meldingen in de Europese Unie. 9 In 2014 zagen we in Nederland een sterke toename van het aantal patiënten van Eritrese herkomst met tbc, die gerelateerd was aan een stijging van het aantal asielzoekers uit dat land. De grote toename van het aantal Syrische asielzoekers heeft tot dusver echter geen groot effect gehad op de incidentie van tbc in Nederland. In september 2015 besloot de minister van VWS de tbcscreening van Syrische asielzoekers vanwege de lage prevalentie op te schorten. Op deze manier kon de capaciteit worden gebruikt voor de tijdige screening van asielzoekers uit landen met een hoge prevalentie, zoals Eritrea en Somalië. Recent bleek uit een evaluatie van de binnenkomstscreening van asielzoekers uit alle landen met een tbc-incidentie van minder dan 50 per inwoners dat de prevalentie bij binnenkomstscreening laag was en adviseerden we het ministerie van VWS de verplichte screening voor asielzoekers uit deze landen te stoppen. 10 Asielzoekers uit hoog-endemische landen hebben een groter risico op het ontwikkelen van tbc, soms zelfs veel groter dan op grond van de incidentiecijfers van de WHO verwacht kan worden, zoals hierboven beschreven. Röntgenologische screening op actieve ziekte is al een halve eeuw een beproefde methode om tbc vroeg op te sporen, vaak voordat een ernstig besmettelijke vorm is ontstaan. Toch werd de helft van de Eritrese/Ethiopische asielzoekers met tbc niet actief opgespoord. De verklaringen hiervoor zijn dat ze tbc ontwikkelden tussen 2 screeningen in, niet aan de vervolgscreening deelnamen of een vorm van extrapulmonale tbc hadden die niet op een thoraxfoto zichtbaar was. Eerdere Nederlandse studies toonden dat de dekkingsgraad van vrijwillige vervolgscreeningen onder immigranten vaak laag is. 11,12 Eliminatiestrategie In 2014 heeft de WHO de End TB -strategie ontwikkeld om de tbc-incidentie terug te brengen van meer dan 100 per inwoners in de wereld nu naar minder dan 10 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2016;160: D51 5

6 Leerpunten Tuberculose (tbc) komt in Nederland voornamelijk voor bij mensen die in het buitenland zijn geboren en kan ook pas vele jaren na de besmetting tot uiting komen. Migratie uit landen waar tbc veel voorkomt heeft zowel een direct als een langdurig effect op de epidemiologie van deze infectieziekte in Nederland. Onder Syrische asielzoekers heeft tbc een prevalentie van 22 per gescreende personen bij aankomst in Nederland en een incidentie van 19 per in het eerste jaar na aankomst. De prevalentie van tbc bij Eritrese/Ethiopische asielzoekers is 283 per gescreende personen bij aankomst in Nederland en de incidentie is 1394 per personen in het eerste jaar. Om de incidentie van tbc in Nederland te verminderen zijn voor Eritrese/Ethiopische asielzoekers andere interventies nodig dan de huidige röntgenologische screening. op infectie met M. tuberculosis en preventieve behandeling een betere methode om de ziekte te voorkomen en de doelstellingen van de eliminatiestrategie te bereiken. Ook in het onlangs vastgestelde Nationaal plan tuberculosebestrijding wordt deze werkwijze aanbevolen, 14 en recent is een onderzoek begonnen naar een optimale programmatische uitvoering hiervan. Conclusie De afgelopen 2 jaar kwamen de meeste asielzoekers uit Syrië en bij hen komt tuberculose relatief weinig voor. Onder Eritrese/Ethiopische asielzoekers zijn de prevalentie en incidentie van tbc in het eerste jaar na aankomst in Nederland echter hoog. Naast röntgenologische screening bij binnenkomst zijn andere interventies, zoals screening op een latente infectie, nodig om tbc bij asielzoekers uit hoog-endemische gebieden te voorkomen en de incidentie van deze ziekte in Nederland verder terug te dringen. per inwoners in Naast een betere inzet van de huidige middelen zijn investeringen nodig in de diagnostiek en behandeling van patiënten met tbc en in vaccinontwikkeling. In landen met een lage incidentie als Nederland vormen immigranten en asielzoekers uit hoog-endemische landen de belangrijkste risicogroepen. 3 Voor hen is screening Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 24 februari 2016 Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:D51 > Kijk ook op tbc blijft een serieuze bedreiging Door dr. Sjaak de Gouw, directeur Publieke Gezondheid Hollands Midden Dit artikel stelt terecht dat migratie een sterke invloed heeft op de bestrijding van tbc in West-Europa. Daarbij is sprake van verschillende relevante factoren, zoals het land van herkomst, het aantal mensen dat in korte tijd gescreend moet worden en de besmettingsroute. Maar ook de snelheid waarmee verblijfsvergunningen worden afgegeven en statushouders worden uitgeplaatst uit het asielzoekerscentrum is van belang. Snelle uitplaatsing betekent dat deze mensen in de reguliere publieke gezondheidszorg en curatieve zorg gevonden, gescreend, gevolgd en behandeld moeten worden. De incubatietijd van tbc bedraagt meerdere maanden, wat betekent dat besmetting tijdens de reis of direct na aankomst niet altijd kan worden vastgesteld bij de binnenkomstscreening. Vervolgonderzoek is daarom noodzakelijk. Momenteel vindt dat vervolgonderzoek meestal plaats binnen de infrastructuur van de asielzoekerscentra, maar de snelle uitplaatsing van statushouders stelt ons voor nieuwe uitdagingen. Na uitplaatsing zijn voor vervolgscreening namelijk individuele uitnodigingen nodig die gericht zijn aan statushouders die geïsoleerd wonen, nog niet goed bekend zijn met de Nederlandse gezondheidszorg en de Nederlandse en vaak ook Engelse taal minder goed beheersen. Dit kan leiden tot een verminderde opkomst bij het vervolgonderzoek, een verminderde respons bij bron- en contactonderzoek en een verminderde therapietrouw bij behandeling, zeker als deze behandeling meer dan een jaar duurt zoals nodig is bij antibioticaresistentie. Voor een effectieve screening op en bestrijding van tbc zijn veelvuldig persoonlijk contact, de inzet van tolken en verpleegkundige begeleiding bij medicatiegebruik noodzakelijk. Natuurlijk moeten huisartsen en clinici uitermate alert zijn op tbc als een patiënt zich meldt met klachten, maar in de spreekkamer kunnen zij een statushouder ook vragen of hij of zij aan een vervolgonderzoek heeft meegedaan. Nieuwe diagnostische methoden, zoals de interferon-gamma release assay, zijn een noodzakelijke aanvulling op de huidige screeningsprocedure, ook en vooral voor de extrapulmonale vormen van tbc en voor latente tbc, die vaak pas na jaren manifest wordt. Als latente tbc vaker voorkomt, is individuele behandeling bij het manifest worden van de ziekte niet langer de meest adequate strategie en zijn opsporing en behandeling in het latente stadium te prevaleren. Dit is een extra argument om het Nationaal plan tuberculosebestrijding onverkort uit te voeren en tbc te blijven beschouwen als een serieuze bedreiging. De komende jaren kan een gemiddelde huisarts of clinicus vaker dan in het verleden geconfronteerd worden met deze infectieziekte. 6 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2016;160: D51

7 Literatuur 1 Bijkerk P, Suijkerbuijk AWM, Lugner AK, Nijsten DRE, Hahne SJM. State of Infectious Diseases in the Netherlands, RIVM Rapport Bilthoven: RIVM; Slump E, Erkens CGM, van Hunen R, van Soolingen D, Teirlinck AC, de Vries G. Tuberculose in Nederland Surveillance rapport inclusief rapportage monitoring van interventies. RIVM Rapport Bilthoven: RIVM; Lönnroth K, Migliori GB, Abubakar I, et al. Towards tuberculosis elimination: an action framework for low-incidence countries. Eur Respir J. 2015;45: De Vries G, Slump E, Schimmel H, Erkens C. Know your epidemic : de tbc-situatie in Nederland. Tegen Tuberc. 2014;110: Vos AM, Meima A, Verver S, et al. High incidence of pulmonary tuberculosis persists a decade after immigration, The Netherlands. Emerg Infect Dis. 2004;10: Global tuberculosis report WHO/HTM/TB/ Genève: World Health Organization; Lönnroth K, Williams BG, Cegielski P, Dye C. A consistent log-linear relationship between tuberculosis incidence and body mass index. Int J Epidemiol. 2010;39: MacIntyre CR, Plant AJ. Longitudinal incidence of tuberculosis in South- East Asian refugees after re-settlement. Int J Tuberc Lung Dis. 1999;3: European Centre for Disease Prevention and Control/WHO Regional Office for Europe. Tuberculosis surveillance and monitoring in Europe Stockholm: ECDC; De Vries G, van Rest J, Meijer-Veldman W, Wolters B, van Hest R. Low yield of screening asylum seekers from countries with a tuberculosis incidence of less than 50 per population. Eur Respir J. [ter perse]. 11 Bwire R, Verver S, Année-van Bavel JA, Kouw P, Keizer ST, Borgdorff MW. Dekkingsgraad van tuberculosescreening bij immigranten: sterke afname bij vervolgscreening. Ned Tijdschr Geneeskd. 2001;145: Van Rest JF, Erkens CGM, de Vries G. Evaluatie tuberculosescreening immigranten. Resultaten binnenkomst- en vervolgscreening op tuberculose van immigranten in de jaren 2005 t/m Den Haag: KNCV Tuberculosefonds; Uplekar M, Weil D, Lonnroth K, et al; WHO s Global TB Programme. WHO s new end TB strategy. Lancet. 2015;385: Nationaal plan tuberculosebestrijding Op weg naar eliminatie. Bilthoven: RIVM; NED TIJDSCHR GENEESKD. 2016;160: D51 7