BSO Hakuna Matata pedagogisch beleidsplan samenvatting mei 2014

Transcriptie

1 BSO Hakuna Matata pedagogisch beleidsplan samenvatting mei 2014

2 Inhoud BSO Hakuna Matata... 3 Pedagogisch klimaat BSO Hakuna Matata... 3 Uitgangspunten BSO... 4 Visie op de ontwikkeling van kinderen... 5 Lichamelijke ontwikkeling... 5 Sociaal-emotionele ontwikkeling... 6 Cognitieve ontwikkeling... 7 Opvoedingsdoelen in pedagogisch schema... 8 De pedagogisch medewerkers... 9

3 BSO Hakuna Matata BSO Hakuna Matata is een sportieve buitenschoolse opvang. Dit houdt in dat er op de BSO veel activiteiten in het teken staan van sport en bewegen. De activiteiten zullen zoveel mogelijk worden afgestemd op de leeftijd van de kinderen en de betreffende basisgroep. Naast buitenschoolse opvang (BSO), biedt Hakuna Matata ook voorschoolse (VSO) en tussenschoolse opvang (TSO) aan. Ook biedt Hakuna Matata de mogelijkheid voor de peuters om naar de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) of de halve dag opvang (HDV) te komen. Hakuna Matata betekent letterlijk geen zorgen voor de rest van de dag. BSO Hakuna Matata neemt de zorgen van de ouder(s) en/of verzorger(s) weg door voor de kinderen een plek te creëren waar zij zichzelf kunnen zijn en onze vier opvoedingsdoelen eigen kunnen maken. BSO Hakuna Matata ziet de BSO, TSO, VSO en HDV als vrije tijd waar de kinderen door kinderparticipatie mee kunnen praten en mee kunnen doen aan sport-, knutsel-, groeps- en eigen activiteiten om zo zichzelf te kunnen ontplooien in de 5 ontwikkelingsgebieden. De opvoedingsdoelen en ontwikkelingsgebieden zullen in dit pedagogisch beleidsplan nader worden toegelicht. Behalve het nastreven van de opvoedingsdoelen en ontwikkelingsgebieden zorgt BSO Hakuna Matata dat de kinderen gezonde voeding en voldoende beweging krijgen in de vorm van sport en spel. Belangrijke uitgangspunten hierbij zijn de kinderparticipatie, de BSO, VSO, TSO en PSZ zien als vrije tijd en de manier van het oplossen van ruzies en conflicten. Uiteraard bepaalt de leeftijdscategorie de mogelijkheden van het kind. Pedagogisch klimaat BSO Hakuna Matata De gesteldheid waarbinnen de opvoeding op de opvang plaatsvindt, komt in de opvang primair tot stand door de omgang van de pedagogisch medewerkers met de kinderen en de omgang van de kinderen onderling. Naast de persoonlijke relaties is de omgeving (context), waar die relaties plaatsvinden, een factor die mede invloed uitoefent op het pedagogisch klimaat. BSO Hakuna Matata zorgt er voor dat de kinderen opgevangen worden in een veilige omgeving waar de kinderen zichzelf kunnen zijn en zichzelf kunnen ontwikkelen. De pedagogisch medewerkers spelen hierin een belangrijke rol.

4 Uitgangspunten BSO Kinderparticipatie Kinderen mogen meepraten en/of meebeslissen over zaken die hen aangaan. Bijvoorbeeld bij het uitvoeren van de activiteiten, de aanschaf van speelgoed en het opstellen van de huisregels. Vrije tijd De opvang is voor de kinderen vrije tijd. De kinderen zijn niet verplicht om mee te doen met de activiteiten, wel worden zij gemotiveerd en gestimuleerd om mee te doen. Oplossen van ruzies en conflicten De pedagogisch medewerkers laten de kinderen de ruzie en/of het conflict eerst zelf oplossen. Dit aangezien kinderen die in conflict zijn met elkaar, leren voor zichzelf op te komen en te onderhandelen. Discriminatie is iets wat niet geaccepteerd wordt en waarbij de pedagogisch medewerker altijd zal ingrijpen. Het pedagogisch doel is dat de kinderen zich in groepsverband kunnen ontwikkelen tot evenwichtige en sociaal vaardige mensen. BSO Hakuna Matata wil dit realiseren door er zorg voor te dragen dat het kind zich prettig, veilig en vertrouwd voelt. Dit door het pedagogisch klimaat te optimaliseren. "Passie voor buitenschoolse opvang met oog voor de ontwikkeling van het kind".

5 Visie op de ontwikkeling van kinderen Creëren van ontwikkelingsmogelijkheden In de eerste vier jaar van het leven ontwikkelt een kind zich van hulpeloze baby tot een peuter en buitenschoolse opvangkind. Dit is een kind dat, als de ontwikkeling voorspoedig verlopen is, met zelfvertrouwen de wereld tegemoet treedt en zich aardig kan redden. De eerste jaren worden algemeen beschouwd als een cruciale periode voor de ontwikkeling van het kind op velerlei gebied. De ontwikkeling van kinderen verloopt niet bij elk kind op dezelfde wijze. Ieder kind heeft een eigen tempo en kent bepaalde gebieden waarop het zich meer of minder ontwikkelt. Ieder kind heeft ook een groot potentieel aan mogelijkheden in zich. De situatie waarin het kind opgroeit en de mensen die het kind omringen spelen een belangrijke rol in de manier waarop die mogelijkheden worden gerealiseerd en in welk tempo dat het gebeurt. De kinderopvang levert hieraan een belangrijke bijdrage. Het signaleren van ontwikkelingsproblemen is een belangrijke functie van de opvang. De situatie in de opvang is er op gericht om kinderen in een veilige en prettige omgeving de dag te laten doorbrengen. Hierbij wordt zowel in groepsverband als individueel bewust aangesloten op de ontwikkelingsfase waarin het kind zich bevindt. In de ontwikkeling van de kinderen vallen de navolgende deelgebieden te onderscheiden: lichamelijke- en motorische ontwikkeling sociaal-emotioneel ontwikkeling cognitieve ontwikkeling creatieve ontwikkeling ontwikkeling identiteit en zelfredzaamheid Bovenstaande deelgebieden zullen hieronder worden toegelicht. Lichamelijke ontwikkeling In de leeftijd van 0 tot 4 jaar maken kinderen een grote ontwikkeling door in de motorische vaardigheden. De coördinatie en samen bewegen van romp, armen en benen heet de grove motoriek. De opvang biedt uitdagende spelmogelijkheden aan om deze vaardigheden verder uit te bouwen. Het kind leert klauteren, glijden en springen waardoor het de eigen mogelijkheden leert kennen. Het kind leert onder meer omgaan met andere kinderen en hoe ze elkaar hierbij kunnen helpen. De fijne motoriek omvat kleine bewegingen die coördinatie tussen ogen en handen vereisen (oogvoet- en oog- handcoördinatie). Ook hier biedt de opvang uitdagende activiteiten aan om deze vaardigheden verder te ontwikkelen. De fijne motoriek ontstaat onder meer door het spelen met kleinere materialen als jongleermiddelen, kleurpotloden, puzzels etc. Deze fijne motoriek bevordert bijvoorbeeld het schrijven.

6 Ook het leren samenspelen, het omgaan met winnen en verliezen en het introduceren in de verrijkte Nederlandse bewegingscultuur zijn belangrijke speerpunten in het activiteiten aanbod van BSO Hakuna Matata. Sociaal-emotionele ontwikkeling Belangrijk aspect van de sociale ontwikkeling is de ervaring hoe het is om samen te zijn met andere kinderen en volwassenen. Door het omgaan met leeftijdgenootjes en pedagogisch medewerkers, leert het kind de uitwerking van zijn gedrag op anderen dan eigen mensen kennen. Hierdoor leert het kind inzicht te krijgen in zijn eigen gevoelens en leert andere reactie- mogelijkheden. Tevens leert het kind al vroeg de betekenis van delen, troosten, helpen, rekening houden met anderen en omgaan met conflicten kennen. "BSO Hakuna Matata" plaatst de kinderen in principe op de dagen die ouders vragen. Het gevolg hiervan is dat de groep elke dag anders is van samenstelling. Het kind maakt dus deel uit van een wisselende groep. Bij de VVE (voor- en vroegschoolse educatie) zijn de ouders verplicht om alle dagdelen (maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag) af te nemen. Wat betreft continuïteit in relaties van kinderen uit een zelfde gezin gaat de opvang opvang zoveel mogelijk uit van wensen en voorkeuren van ouders. Vanuit pedagogisch oogpunt heeft de opvang wat dit betreft geen speciaal standpunt. Wat betreft het ingaan op wensen van ouders moet worden aangetekend dat het qua planning mogelijk moet zijn om hun wensen te honoreren. Het waarnemen en het serieus nemen van gevoelens van de kinderen is belangrijk. Soms is het nodig dat een pedagogisch medewerker een bepaald gedrag verbiedt, echter de gevoelens van het kind moeten worden geaccepteerd. De pedagogisch medewerker probeert de gevoelens van de kinderen, zoals blijdschap, woede verdriet, angst en onverschilligheid te verwoorden. Zo leert het kind om te gaan met zijn gevoelens, herkent gevoelens van andere kinderen en leert hiermee om te gaan. Kleine kinderen uiten veel van hun gevoelens door spel. De leiding speelt hierop in en stimuleert dit door bijvoorbeeld fantasie- en rollenspelen. Bij "BSO Hakuna Matata" is hiervoor materiaal aanwezig zoals poppen, een boerderij, lego/duplo en verkleedkleren.

7 Cognitieve ontwikkeling Taal De cognitieve ontwikkeling heeft betrekking op de ontwikkeling van taal (begrijpen en spreken) en denken: begrip en inzicht verwerven door de informatie uit de omgeving te ordenen, te onthouden, toe te passen en te combineren met nieuwe situaties. Taal en denken zijn nauw met elkaar verbonden. Taal is een belangrijk middel om inzicht te krijgen in de omringende wereld. Een kind vraagt en krijgt in taal uitleg en hulp. De pedagogisch medewerker speelt hierin een actieve rol door veel tegen het kind te praten. Zoveel mogelijk wordt op elke taaluitdrukking van het kind gereageerd. Er wordt door de pedagogisch medewerker geen brabbeltaal gesproken of nagepraat. Ter stimulering van de taalontwikkeling organiseert de pedagogisch medewerker verschillende activiteiten, zoals zang, taalspelletjes en spelletjes met klanken en geluiden. Denken Spelen en bezig zijn is leren voor kind. Het kind leert onder meer door voorbeeld en imitatie. Door allerlei dagelijkse gebeurtenissen te bespreken, ontstaat ordening om de wereld van het kind. De pedagogisch medewerker legt daarbij uit, benoemt de dingen en nodigt de kinderen uit om zelf te verwoorden. Regelmatig doet de pedagogisch medewerker een beroep op het vermogen van kinderen om zelf oplossingen te zoeken voor problemen. Dit om de verantwoordelijkheid te leren nemen voor het eigen handelen en hiervoor zelf een oplossing te bedenken. In de buitenschoolse opvang wordt veelzijdig materiaal aangeboden voor de jongste kinderen waardoor zij bezig kunnen zijn met kleuren, vormen en seizoenen. Creatieve ontwikkeling De pedagogisch medewerker stimuleert de creatieve ontwikkeling door het aanbieden van allerlei soorten materialen (water, zand, verf, klei, verkleedkleren en schmink) en activiteiten (muziek, dans en drama). Voor het jonge kind is het omgaan met materialen een onderzoekende bezigheid. Het leert er de mogelijkheden en de eigenschappen van kennen waarbij het resultaat nog niet belangrijk is. Creatief zijn kan op vele manieren, bijvoorbeeld door te vertellen en door fantasie- constructiespelen. Het is belangrijk dat kinderen hierbij gewaardeerd worden en zoveel mogelijk de ruimte krijgen voor hun eigen inbreng. Ontwikkeling identiteit Geleidelijk aan wordt het kind zich er van bewust dat het een persoon is, die verschilt van ieder ander. Door het kind positief te benaderen bevordert de pedagogisch medewerker het zelfvertrouwen van het kind. Er wordt aandacht besteed aan de persoonlijke verhalen en het kind wordt gestimuleerd zich te uiten en eigen keuzes te maken. De pedagogisch medewerker waardeert onderlinge verschillen tussen de kinderen in bijvoorbeeld voorkeur voor activiteiten, tempo en spontaniteit. Daarnaast stimuleert de pedagogisch medewerker het identiteitsbesef ook door bijvoorbeeld regelmatig opnoemen van namen en achternamen of door te geven van eigen plekjes of spullen.

8 Zelfredzaamheid De pedagogisch medewerker moedigt het kind aan tot zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Dat wat het kind kan proberen mag het in principe ook zelf uitvoeren. De pedagogisch medewerker zorgt er wel voor dat het kind een succesbeleving ervaart, al dan niet door de reflectie en feedback op zijn of haar handelen van de pedagogisch medewerker om het de volgende keer wel te laten slagen. De pedagogisch medewerker geeft de kinderen af en toe opdrachten en taken, bijvoorbeeld het opruimen van speelgoed. De opdrachten worden voor het kind duidelijk en overzichtelijk medegedeeld. Opvoedingsdoelen in pedagogisch schema In de onderstaande pedagogische schema s staan de 4 opvoedingsdoelen die we de kinderen leren en eigen maken. Normen en waarden Belonen en corrigeren, grenzen aanreiken, goed voorbeeld van volwassenen, respect voor elkaar tonen en kennismaken met rituelen. Normen en waarden zijn belangrijk omdat ze richting geven aan ons bestaan. Ze beïnvloeden ons doen en laten, ons zelfbeeld, ons zelfvertrouwen en onze relaties met anderen. Vaak zijn we ons nauwelijks bewust, dat we waarden en normen hanteren. Laat staan dat we ons realiseren welke waarden en normen we hanteren. Om meer greep te krijgen op ons eigen gedrag en dat van anderen, is het belangrijk dat we ons realiseren welke waarden en normen erachter steken. Door kinderen te helpen waarden en normen te verhelderen, helpen we hen bewust te worden van hun eigen denken en handelen, met als achterliggend doel een groeiende zelfstandigheid, toenemend zelfvertrouwen en een zelfbewuste levenshouding. Welbevinden (emotionele veiligheid) Duidelijke structuur, persoonlijke aandacht en begeleiding, liefde en prettige sfeer goede verzorging, schone en veilige omgeving en volwassenen werken samen. Het pedagogisch klimaat is een omstandigheid waarin kinderen en jongeren zich kunnen ontwikkelen. Ontwikkelen kan als er sprake is van welbevinden. Welbevinden komt voornamelijk naar voren binnen drie relaties: relaties tussen kinderen onderling relaties tussen kinderen en pedagogisch medewerkers relaties tussen kinderen en de context. Persoonlijke vaardigheden Stimuleren in de ontwikkeling, zelf ontdekken, zichzelf zijn, vertrouwen in zichzelf, ruimte om te ontwikkelen en voldoende en gevarieerd aanbod. Sociale vaardigheden Samen leren spelen, communiceren, relaties aangaan en vriendschappen aangaan.

9 De pedagogisch medewerkers Wat is de bijdrage van de pedagogisch medewerker aan een goed pedagogisch klimaat? Een pedagogisch medewerker die ook pedagoog wil (en in deze tijd moet) zijn, kan zich niet beperken tot het alleen maar overdragen van kennis en vaardigheden. Hij/zij moet zijn/haar taken zien in het perspectief van de vorming van jonge mensen die op weg zijn naar hun volwassenheid. Deze volwassenheid wordt gekenmerkt door een aantal aspecten, namelijk individualiteit, socialiteit, en zedelijke gelijkwaardigheid in combinatie met een constructief deelgenootschap aan de samenleving. Aan deze ontwikkeling gaat de pedagogisch medewerker een bijdrage leveren. Die bijdrage van de pedagogisch medewerker aan de vorming naar volwassenheid kunnen we analyseren op een drietal dimensies. We kunnen met die drie dimensies het handelen van de pedagogisch medewerker duiden in een personale dimensie die de gewetensvorming en individualiteit omvat, een sociale dimensie die betrekking heeft op de sociale aspecten van de persoon en een didactische dimensie die zich vooral richt op wat kennis van de wereld en vaardigheden aan het individu moet overdragen.