Huishoudchemicaliën. Ongevalscijfers. Samenvatting. Veruit grootste risico bij jonge kinderen

Transcriptie

1 Huishoudchemicaliën Ongevalscijfers Samenvatting In 2013 vonden Spoedeisende Hulp (SEH) behandelingen plaats in verband met letsel door een privé-ongeval waar huishoudchemicaliën bij betrokken waren. Eén op de vijf slachtoffers was jonger dan 5 jaar wat voor deze leeftijdsgroep overeenkomt met 35 SEH-behandelingen per inwoners. Hiermee liepen de jonge kinderen een groter risico dan personen in andere leeftijdsgroepen. De producten waarmee de meeste ongevallen gebeurden waren benzine, bleekmiddel en alcohol/ethanol. Een derde van de SEH-behandelingen vond plaats in verband met een vergiftiging, in één op de vier gevallen was er sprake van letsel door chemische inwerking van het product in het oog of op de huid en een vijfde van de slachtoffers had letsel door een verbranding. Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, VeiligheidNL; Letsellastmodel 2013, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum; Bevolkingsstatistiek , Centraal Bureau voor de Statistiek; Acute Vergiftigingen bij mens en dier: NVIC-Jaaroverzicht 2013, Velzen, A.G. van, H.N. Mulder-Spijkerboer, A.J.H.P. van Riel et al. Utrecht: Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum -Universitair Medisch Centrum, 2014 Veruit grootste risico bij jonge kinderen In 2013 vonden Spoedeisende Hulp (SEH) behandelingen plaats in verband met letsel door een privé-ongeval waarbij huishoudchemicaliën betrokken waren (n=173) (voor definitie zie Toelichting bronnen letselgegevens ). In 310 gevallen was het slachtoffer een kind onder de 5 jaar (21%) (bijlage). Hiermee liepen jonge kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar veruit het grootste risico met 35 SEH-behandelingen per inwoners van 0 tot en met 4 jaar (figuur 1). Binnen de groep jonge kinderen waren het vooral jongetjes en één- en tweejarigen die letsel opliepen door een ongeval met huishoudchemicaliën. Het aantal SEH-behandelingen bij mannen (65%, 950) was overall groter dan bij vrouwen (35%, 520) en mannen liepen een groter risico slachtoffer te worden van een ongeval met huishoudchemicaliën met letsel dat behandeld moest worden op een SEH-afdeling dan vrouwen (11 versus 6,2 SEH-behandelingen per inwoners). Figuur 1 Ongevallen met huishoudchemicaliën in 2013; Aantal SEH-behandelingen per inwoners, naar leeftijd en jaar Bron: jaar 6, jaar 7, jaar 5,5 65 jaar en ouder 11 Man 6,2 Vrouw Letsel Informatie Systeem 2013, VeiligheidNL Bevolkingsstatistiek , Centraal Bureau voor de Statistiek

2 Benzine, bleekmiddel en alcohol/ethanol Huishoudchemicaliën uit de productgroepen petroleumproducten en oplosmiddelen (30%) en schoonmaakmiddel, (af)wasmiddel, poetsmiddel, luchtverfrisser (verder genoemd schoonmaakmiddelen ) (26%) waren het vaakst betrokken bij een ongeval met huishoudchemicaliën in 2013 (tabel 1). Uit de eerste groep komen met name benzine en alcohol/ethanol naar voren, uit de tweede groep met name bleekmiddel/chloor. De verdeling over de productengroepen is afhankelijk van de leeftijd van de slachtoffers. Bij de groep 0-4 jaar is het aandeel ongevallen met schoonmaakmiddelen relatief groot met 43%, bij de leeftijdsgroepen 5-14 jaar (45%) en 65 jaar en ouder (42%) het aandeel ongevallen met petroleumproducten en oplosmiddelen. In 2013 zijn 270 mensen in het ziekenhuis opgenomen na een SEH-behandeling vanwege een ongeval met huishoudchemicaliën (18%). In twee op de vijf gevallen was er sprake van een ongeval met een product uit de productgroep petroleumproducten en oplosmiddelen. Veel vergiftigingen bij jonge kinderen In één op de drie gevallen was er sprake van een vergiftiging (35%, 510) en in één op de vier gevallen was er sprake van letsel door chemische inwerking van het product (28%, 420) in het oog of op de huid (tabel 2). Een vijfde van de slachtoffers had letsel door een verbranding (21%, 320). Bij jonge kinderen van 0-4 jaar is het beeld sterk afwijkend. Bij de jongste slachtoffers is er bij 80 procent van de slachtoffers sprake van een vergiftiging, Naast vergiftigingen leidden de ongevallen met huishoudchemicaliën vooral tot brandwonden (25% ) en oogletsels (22%). Maatschappelijke kosten De totale directe medische kosten van een ongeval met huishoudchemicaliën waarna een SEHbehandeling of ziekenhuisopname is gevolgd, bedroegen in 2013 naar schatting tenminste 3,2 miljoen. Dit komt neer op gemiddeld per ongeval wat minder is dan de gemiddelde kosten van een privé-ongeval in het algemeen ( 3.000). Tabel 1 Ongevallen met huishoudchemicaliën in 2013; SEH-behandelingen, naar product groep* Aantal % Petroleumproducten en oplosmiddelen Schoonmaakmiddelen** Verven en lakken Lijmen en kitten Autoproducten Stoffen voor kamerplanten en tuinverzorging Overig Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, VeiligheidNL *Lege cel = aantal te klein voor betrouwbare schatting **Schoonmaakmiddel, (af)wasmiddel, poetsmiddel, luchtverfrisser Tabel 2 Ongevallen met huishoudchemicaliën in 2013; SEH-behandelingen, naar letselmechanisme Aantal % Vergiftiging Chemische inwerking in oog in huid Verbranding door vuur, vlammen door hete vloeistof, damp Vreemd lichaam Overige scenario's Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, VeiligheidNL Gunstige ontwikkeling Figuur 2 laat zien dat er vanaf eind jaren negentig sprake is van een gestage daling van het aantal SEHbehandelingen in verband met letsel door een ongeval met huishoudchemicaliën (figuur 2). Deze daling komt in absolute zin vooral voor rekening van de leeftijdsgroep jaar met een daling van circa naar minder dan SEH-behandelingen in Echter binnen de groep 0-4 jaar is de daling in relatieve zin groter. In deze leeftijdsgroep is sprake van een daling van SEH-behandelingen begin jaren negentig naar 310 in De daling lijkt nu echter wel te stagneren. In alle productgroepen is een daling te zien.

3 Figuur 2 Ongevallen met huishoudchemicaliën; Aantal SEH-behandelingen, naar leeftijd en jaar Totaal 0-4 jaar 5-14 jaar jaar 65 jaar en ouder Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Figuur 3 Ongevallen met huishoudchemicaliën; Aantal SEH-behandelingen, naar grootste productgroepen en jaar Petroleumproducten en oplosmiddelen Schoonmaakmiddel, (af)wasmiddel, poetsmiddel, luchtverfrisser Verven en lakken Lijmen en kitten Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL

4 Toelichting bronnen letselgegevens In LIS is geselecteerd op privé-ongevallen waarbij een product betrokken was dat behoort tot de huishoudchemicaliën (verder genoemd: ongevallen met huishoudchemicaliën'). Binnen deze analyse worden huishoudchemicaliën gedefinieerd als alle producten binnen de LIS productgroepen petroleumen alcoholproducten en smeer- en oplosmiddelen, zuren/logen en andere bijtende stoffen, land- en tuinbouwchemicaliën, chemische producten anders/overig/ongespecificeerd en schoonmaak- en poetsmiddelen. Dit wijkt iets af van eerdere analyses waarin enkele vaste stoffen werden uitgesloten. De producten waaruit de bovenstaande productgroepen bestaan vervolgens zo goed mogelijk ingedeeld naar de productengroepen die gehanteerd worden bij het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC, 2006), zie bijlage 2. De gegevens betreffen 2013 tenzij anders aangegeven. In verband met afronding kan het voorkomen dat de som van afzonderlijke aantallen niet overkomt met het totaal. Meer cijfers VeiligheidNL beschikt over veel meer cijfers over letsels en ongevallen. Per onderwerp of doelgroep staan de belangrijkste ongevalscijfers beschreven in factsheets zoals deze. U kunt de factsheets gratis downloaden op Heeft u interesse in bepaalde cijfers of een specifieke analyse? VeiligheidNL levert u deze graag. Ga hiervoor naar Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding. Indien tekst gebruikt wordt voor commerciële doelstellingen dient altijd vooraf schriftelijke toestemming verkregen te zijn.

5 Bijlage 1 Tabellen Ongevallen met huishoudchemicaliën; SEH-behandelingen, naar leeftijd en geslacht* Man Vrouw Totaal Aantal % Aantal per * Aantal % Aantal per * Aantal % Aantal per * 0-4 jaar jaar , jaar , , ,9 65 jaar en ouder , ,5 Totaal , , Bron: Letsel Informatie Systeem 2013, VeiligheidNL; Bevolkingsstatistiek , Centraal Bureau voor de Statistiek *Lege cel = aantal te klein voor betrouwbare schatting

6 Tabel 2 Indeling LIS-producten naar productgroepen NVIC Petroleumproducten en oplosmiddelen Stoffen voorkamerplanten en tuinverzorging Aanstekervloeistof Fungicide Aceton Insectenverdelgingsmiddel Alcohol/ethanol, niet voor consumptie Kunstmest Benzine Onkruidbestrijdingsmiddel Houtskool Plantenvoeding/-verzorging Kerosine Ratten-/muizengif, -korrels Kolen Land- en tuinbouwchemicaliën, niet gespec. Lampenolie Verven en lakken Olie, niet voor huishoudelijk gebruik Afbijtmiddel Oplosmiddel, voor lijm Beits Petroleum Carboleum Spiritus Lak/vernis Terpentine Stopverf Verfverdunner/-reiniger Verf Wasbenzine Autoproducten Petroleum/alcoholproduct of smeer/oplosmiddel, niet gespec. Antivries Schoonmaak-, (af)was- en poetsmiddelen Koelvloeistof,voor auto Afwasmiddel Radiatorvloeistof Allesreiniger Remvloeistof Ammonia(k) Ruitenwisservloeistof Bladglans Lijmen en kitten Bleekmiddel/chloor Kit,siliconen-/afdichtingskit Gootsteenontstopper, chemisch middel Lijm Loog/hydroxide Huishoudchemicaliën, overig Machineafwasmiddel Bijtende/chemische stoffen, niet gespec. Meubel-/boenwas Kwik Ontkalker Soldeervloeistof Ontsmettingsmiddel, schoonmaakmiddel Zuur Ovenreiniger Chemisch product, overig gespec. Poetsmiddel Chemisch product, niet gespec. Schoonmaakmiddelen, niet gespec. Schuurpoeder Soda Tapijtreinigingsmiddel Toiletreinigingsmiddel Toiletverfrisser Trichloor/vlekkenwater Vloeibaar schuurmiddel Wasmiddel Wasverzachter Schoonmaak- en poetsmiddelen, overig gespec.