Vuurwerkongevallen

Transcriptie

1 Vuurwerkongevallen Susanne Nijman Huib Valkenberg Uitgegeven door VeiligheidNL Postbus AD Amsterdam februari 2015

2 Vuurwerkongevallen Extern rapport: 613 Projectnummer: Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding. Indien tekst gebruikt wordt voor commerciële doelstellingen dient altijd vooraf schriftelijke toestemming verkregen te zijn.

3 Vuurwerkongevallen Inhoudsopgave Voorwoord 5 Samenvatting 7 1 Inleiding 9 2 Methode Bronnen Registratie SEH-behandelingen als gevolg van vuurwerkongevallen tijdens de jaarwisseling Letsel Informatie Systeem Registratie vuurwerkongevallen NOS - VeiligheidNL Krantenknipselregistratie Van steekproef naar nationale schatting naar nationale telling Van steekproef naar nationale schatting tot en met Schatting Totaal aantal slachtoffers en specifiekere informatie Aanvullende registraties vuurwerkongevallen Dataverzameling Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie Dataverzameling Nederlands Oogheelkundig Gezelschap Dataverzameling Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie 13 3 Resultaten analyse SEH-behandelingen Omvang van de problematiek Datum en tijdstip binnenkomst op SEH-afdeling Leeftijd en geslacht van de slachtoffers Toedracht van de ongevallen Eigen vuurwerk versus vuurwerk van omstanders Type vuurwerk Gevonden vuurwerk Opgelopen letsel en getroffen lichaamsdeel (Vervolg)behandeling Dodelijke slachtoffers Kosten vuurwerkongevallen 18 4 Vergelijking andere cijfers Registratie Nederlands Oogheelkundig Gezelschap Registratie Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie Registratie Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie Vergelijking tussen de verschillende bronnen 22 5 Tabellen LIS-registratie vuurwerkongevallen 25

4 Vuurwerkongevallen

5 Vuurwerkongevallen Voorwoord Rondom elke jaarwisseling raken mensen gewond door vuurwerk. De aantallen vuurwerkgewonden die op Spoedeisende Hulpafdelingen van ziekenhuizen worden behandeld houden we al sinds lange tijd bij in ons Letsel Informatie Systeem (LIS). Dat geeft inzicht in de ontwikkeling van de omvang van het probleem en de mogelijkheden om er preventief wat aan te doen. Sinds enkele jaren zijn daar een aantal registraties van medische beroepsverenigingen bijgekomen, waardoor meer inzicht wordt verkregen in specifieke verwondingen door vuurwerk, zoals oogletsel en handletsel. In voorliggend rapport worden de resultaten van registratie van vuurwerkgewonden op Spoedeisende Hulpafdelingen afgelopen jaarwisseling gepresenteerd en vergeleken met die van voorgaande jaarwisselingen. Tevens worden de resultaten van inventarisaties door oogartsen (NOG), plastisch chirurgen (NVPC) en traumachirurgen (NVT) gepresenteerd. Hierbij wil ik graag de NOG, NVT en NVPC bedanken voor beschikbaarstelling van hun gegevens, alsmede de NOS voor de samenwerking bij de gegevensverzameling op SEH-afdelingen rond de jaarwisseling. Wij hopen met dit rapport een volledig overzicht te geven van de landelijk beschikbare gegevens over gewonden door vuurwerk, zodat afgewogen kan worden welke preventieve maatregelen kunnen worden genomen om het aantal ernstig gewonden door vuurwerk verder terug te brengen. Marco Brugmans Directeur VeiligheidNL.

6 Vuurwerkongevallen

7 Vuurwerkongevallen Samenvatting Op 31 december 2014 en 1 januari 2015 zijn er 574 slachtoffers van een vuurwerkongeval behandeld op de Spoedeisende Hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis. Deze informatie is afkomstig uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL, aangevuld met gegevens die de NOS en VeiligheidNL verzameld hebben op SEH s van niet LIS-ziekenhuizen. Alle Nederlandse SEH-afdelingen zijn hierdoor vertegenwoordigd in deze rapportage. Ten opzichte van de jaarwisseling betekent het aantal van 574 SEH-behandelingen een daling van 18 procent. Het aandeel ziekenhuisopnamen is in de afgelopen tien jaar niet eerder zo hoog geweest: 26 procent van de SEH-bezoekers met vuurwerkletsel werd na behandeling opgenomen in het ziekenhuis. Tijdens de jaarwisseling vielen geen dodelijke slachtoffers. Vooral het beperken van de wettelijk toegestane afsteektijden van vuurwerk lijkt verantwoordelijk voor de daling van het aantal vuurwerkslachtoffers. Opvallend is het relatief lage aantal SEH-behandelingen op 31 december vóór 18:00 uur ten opzichte van voorgaande jaren: van SEH-bezoekers met vuurwerkletsel liep 8 procent dit letsel op nog voordat er officieel vuurwerk mocht worden afgeschoten. Vorig jaar bezocht 23 procent van alle slachtoffers de SEH-afdeling vóór 18:00 uur op 31 december. Ruim de helft van de SEH-bezoeken (58) vond plaats op 1 januari tussen 0:00 en 6:00 u. De overgrote meerderheid van de slachtoffers is man (86). Dit is vergelijkbaar met vorige jaren. Bijna de helft van de slachtoffers is jonger dan 20 jaar (45), hetzelfde percentage als tijdens de vorige jaarwisseling. Het aandeel 50-plussers onder de slachtoffers is deze jaarwisseling relatief erg laag, 4 procent. Ruim een derde deel van de vuurwerkslachtoffers had letsel aan de hand en/of vingers (37, vingers 21). Dit is vergelijkbaar met vorig jaar. Eén op de vier slachtoffers (24) had oogletsel (vorig jaar 23). Daarnaast had één op de tien SEH-bezoekers letsel aan het aangezicht. Het aandeel brandwonden is dit jaar met 23 lager dan tijdens voorgaande jaarwisselingen. Verder kwamen oppervlakkige letsels (21) en open wonden (17) veel voor. De helft van de op de SEH-afdeling behandelde slachtoffers heeft het vuurwerk niet zelf afgestoken, maar was een omstander. Dit aandeel is fors hoger dan vorig jaar (31), terwijl het aandeel vuurwerkletsels bij omstanders de laatste jaren juist leek af te nemen. Het aandeel letsels door knalvuurwerk waarvoor het type vuurwerk geregistreerd is (49) was dit jaar vergelijkbaar met het aandeel letsels door siervuurwerk (51). Vorig jaar was er nog licht meer letsel door knalvuurwerk (55). Voor zover bekend is het merendeel van de vuurwerkletsels veroorzaakt door legaal vuurwerk, namelijk 61. Met 39 is aandeel letsels door illegaal vuurwerk, voor de gevallen waarin de wettigheid van het vuurwerk bekend is, sterk toegenomen ten opzichte van vorig jaar (25). Het percentage slachtoffers dat werd opgenomen na een ongeval met illegaal vuurwerk is met 50 procent eveneens een stuk hoger dan vorig jaar (43). Van de slachtoffers van legaal vuurwerk werd 14 procent opgenomen in het ziekenhuis. Letsel door illegaal vuurwerk is daarmee in het algemeen ernstiger dan

8 Vuurwerkongevallen letsel door legaal vuurwerk, waarbij zowel de aantallen als de ernst zijn toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Ruim tien procent van de letsels werd veroorzaakt door gevonden vuurwerk, in vrijwel alle gevallen bij kinderen onder de 15 jaar. Meer dan de helft werd opgenomen in het ziekenhuis. De gemiddelde directe medische kosten vanwege vuurwerkongevallen waarvoor het slachtoffer op een SEH-afdeling is behandeld of in het ziekenhuis is opgenomen bedragen De totale jaarlijkse medische kosten komen op 1,0 miljoen euro.

9 Vuurwerkongevallen Inleiding VeiligheidNL heeft een analyse gemaakt van de vuurwerkongevallen die tijdens de jaarwisseling hebben plaatsgevonden. In dit rapport staan de resultaten van deze analyse beschreven. Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de gebruikte methoden. De resultaten van de analyse van de ongevalsgegevens uit het Letsel Informatie Systeem staan in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 wordt een vergelijking gemaakt met de registraties van vuurwerkslachtoffers die gevoerd zijn door het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG), de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) en de Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie (NVT). Om ontwikkelingen in de tijd weer te geven worden de gegevens uit het Letsel Informatie Systeem vergeleken met de gegevens van voorgaande jaarwisselingen. Tabellen die de jaarwisselingen van eerdere jaren tot en met de laatste jaarwisseling beslaan, staan in hoofdstuk 5.

10 Vuurwerkongevallen

11 Vuurwerkongevallen Methode 2.1 Bronnen Voor het analyseren van SEH-behandelingen als gevolg van vuurwerkongevallen rond de jaarwisseling is gebruik gemaakt van het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL, van gegevens die VeiligheidNL en de NOS samen verzamelden op Spoedeisende Hulp (SEH) afdelingen van niet LIS-ziekenhuizen en van de Krantenknipselregistratie van VeiligheidNL. Naast de LIS-registratie zijn aparte registraties gevoerd door het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG), de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) en de Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie (NVT). 2.2 Registratie SEH-behandelingen als gevolg van vuurwerkongevallen tijdens de jaarwisseling Letsel Informatie Systeem In LIS staan slachtoffers geregistreerd die na een ongeval zijn behandeld op een Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een selectie van ziekenhuizen in Nederland. Deze ziekenhuizen vormen een representatieve steekproef van ziekenhuizen in Nederland met een continu bezette SEH-afdeling. Aan de LIS-ziekenhuizen is gevraagd om extra informatie te leveren over de toedracht van de ongevallen met vuurwerk die hebben plaatsgevonden op 31 december 2014 en 1 januari Naast de gegevens die in LIS worden geregistreerd, zoals (anonieme) persoonsgegevens en gegevens over het opgelopen letsel en de behandeling, zijn de volgende kenmerken van de ongevallen gevraagd: Werd het letsel veroorzaakt door illegaal vuurwerk? Werd het letsel veroorzaakt door zelf gemaakt vuurwerk? Werd het letsel veroorzaakt door vuurwerk van een ander? Wat was de naam van het vuurwerk of welk soort vuurwerk (knalvuurwerk/ siervuurwerk, legaal/illegaal) was betrokken bij het ongeval? Registratie vuurwerkongevallen NOS - VeiligheidNL De NOS en VeiligheidNL hebben navraag gedaan bij alle SEH-afdelingen die niet deelnemen aan LIS. Aan deze SEH s is gevraagd om het totaal aantal vuurwerkslachtoffers te rapporteren dat bij hen is binnengekomen op 31 december (vanaf 00.00) en 1 januari (tot 23.59) Krantenknipselregistratie Ter aanvulling op de gegevens uit LIS is in de Krantenknipselregistratie van VeiligheidNL informatie gezocht naar dodelijke slachtoffers na een ongeval met vuurwerk. De krantenberichten zijn afkomstig uit de landelijke en regionale dagbladen en hebben betrekking op vuurwerkongevallen die op 31 december of 1 januari hebben plaatsgevonden.

12 Vuurwerkongevallen Van steekproef naar nationale schatting naar nationale telling Het aantal vuurwerkslachtoffers dat tijdens de jaarwisseling op de SEH-afdeling belandde is dit jaar voor het eerst volledig gebaseerd op de gegevens die door VeiligheidNL en de NOS verzameld zijn bij alle SEH-afdelingen van Nederlandse ziekenhuizen. Tot en met de jaarwisseling werd de nationale schatting gebaseerd op de gegevens uit de LIS-ziekenhuizen, op dezelfde wijze als de gangbare nationale schattingen van SEHbehandelingen in het Letsel Informatie Systeem van VeiligheidNL (par ). Het landelijk aantal SEH-behandelingen voor vuurwerkletsels tijdens de jaarwisseling werd al grotendeels vastgesteld op basis van de gegevens die de NOS en VeiligheidNL opvroegen bij alle SEH-afdelingen, minus één (par ) Van steekproef naar nationale schatting tot en met De extrapolatie van de steekproef naar landelijke aantallen gebeurde met behulp van een schatter. Om deze schatter te bepalen werd gebruik gemaakt van gegevens met betrekking tot ziekenhuisopnamen die afkomstig zijn uit de Landelijke Medische Registratie (LMR) van Dutch Hospital Data. De schatter werd bepaald door het aantal ziekenhuisopnamen ten gevolge van letsel in Nederland uit de LMR te delen door het aantal ziekenhuisopnamen ten gevolge van letsel in LIS-ziekenhuizen. De vermenigvuldiging van het aantal geregistreerde vuurwerkslachtoffers in LIS-ziekenhuizen met deze schatter gaf een schatting van het aantal vuurwerkslachtoffers op de SEH-afdeling in heel Nederland. Door de samenwerking van VeiligheidNL en de NOS worden de aantallen vuurwerkgewonden rondom de jaarwisseling verkregen van vrijwel alle SEH-afdelingen, waardoor de hierboven beschreven opschaling niet meer nodig is. Voor de jaarwisseling 2013/2014 ontbraken de gegevens van slechts één ziekenhuis. Van de andere 89 SEH-afdelingen was bekend hoeveel slachtoffers van vuurwerkongevallen zij behandeld hebben van 31 december tot 1 januari Om tot het totaal aantal SEH-behandelingen als gevolg van vuurwerkongevallen van de jaarwisseling te komen is het aantal slachtoffers op de SEH-afdeling van het ontbrekende ziekenhuis geschat op basis van het aantal vuurwerkslachtoffers in dat ziekenhuis tijdens de jaarwisseling van een jaar eerder. Het schatten van het landelijk aantal vuurwerkongevallen tijdens de vorige jaarwisseling op basis van de LIS-schatter kwam ook vrijwel overeen met de telling van de NOS. Er was daarbij in de LIS-schatting sprake van een onderschatting van het getelde aantal met drie procent Schatting Een vergelijking van de geschatte aantallen vuurwerkslachtoffers via de gangbare LIS schattingsmethode met de telling van vuurwerkslachtoffers door de NOS en VeiligheidNL laat zien dat de LIS-schatting een accurate methode is om het landelijk aantal slachtoffers op de SEH-afdeling te bepalen. In LIS leverden de 78 geregistreerde cases, vermenigvuldigd met de LIS-schatter (7,50) een totaalschatting van 585 SEH-behandelingen op. Dit komt vrij nauwkeurig overeen met de 574 getelde SEH-behandelingen op 31 december 2014 en 1 januari Totaal aantal slachtoffers en specifiekere informatie Het totaal aantal SEH-behandelingen naar aanleiding van vuurwerk is gebaseerd op informatie over het aantal vuurwerkongevallen uit alle ziekenhuizen met een SEH-afdeling. De overige, meer specifieke, informatie over de SEH-behandelingen is gebaseerd op de uitgebreide ongevalsgegevens die zijn vastgelegd in de dertien LIS-ziekenhuizen.

13 Vuurwerkongevallen Op 31 december 2014 en 1 januari 2015 zijn er in de LIS-ziekenhuizen 78 vuurwerkslachtoffers behandeld waarvan uitgebreide ongevalsgegevens zijn vastgelegd. 2.3 Aanvullende registraties vuurwerkongevallen Dataverzameling Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie De Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie (NVT) heeft in december 2014 VeiligheidNL benaderd om samen te werken in de registratie van vuurwerkletsel. VeiligheidNL heeft voor de NVT een online vragenlijst ontwikkeld die aansloot op de vragenlijst zoals die gemaakt was voor patiënten van oogartsen en SEH-artsen. De traumachirurgen hebben zelf per patiënt een vragenlijst ingevuld voor de patiënten die zij gezien hebben op 31 december 2014 en 1 januari In deze vragenlijst zijn ook de leeftijd en het geslacht van de patiënt vastgelegd en zijn de zelfde vijf vragen gesteld over de toedracht van het ongeval en het letsel dat daardoor ontstaan is Dataverzameling Nederlands Oogheelkundig Gezelschap Het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) voert jaarlijks een eigen online registratie omtrent slachtoffers van vuurwerkongevallen. Oogartsen vullen per patiënt een online vragenlijst in. Deze registratie heeft gelopen van 29 december 2014 tot en met 9 januari In de registratie zijn gegevens opgenomen over leeftijd en geslacht van de patiënt, de ernst van oogletsel, de aard van het vuurwerk en of de patiënt het vuurwerk al dan niet zelf had afgestoken Dataverzameling Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie Ook de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) heeft rond de jaarwisseling een registratie gevoerd omtrent vuurwerkslachtoffers. Plastisch chirurgen hebben van elke patiënt met vuurwerkletsel die zij rond de jaarwisseling gezien hebben leeftijd en geslacht vastgelegd, alsmede het soort vuurwerk (legaal, illegaal of onbekend) en de aard van het letsel.

14 Vuurwerkongevallen

15 Vuurwerkongevallen Resultaten analyse SEH-behandelingen 3.1 Omvang van de problematiek Op 31 december 2014 en 1 januari 2015 zijn er 574 slachtoffers van een vuurwerkongeval behandeld op de Spoedeisende Hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis. Voorgaande jaarwisseling kwamen er op deze twee dagen 700 slachtoffers van een vuurwerkongeval op de SEH-afdeling. Dit betekent een daling van 18 procent (figuur 3.1 en tabel 5.1). Figuur 3.1 Aantal SEH-behandelingen op 31 december en 1 januari ten gevolge van ongevallen met vuurwerk, naar jaarwisseling en tijdstip binnenkomst na 18:00 31 dec vóór 18:00 31 dec 0 Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL; Registratie vuurwerkongevallen , NOS 3.2 Datum en tijdstip binnenkomst op SEH-afdeling Opvallend is het relatief lage aantal SEH-behandelingen op 31 december vóór 18:00 uur: van SEH-bezoekers met vuurwerkletsel liep 8 procent dit letsel op nog voordat er officieel vuurwerk mocht worden afgeschoten. Vorig jaar bezocht 23 procent van alle slachtoffers de SEH-afdeling vóór 18:00 uur op 31 december. Ruim de helft van de SEH-bezoeken (58) vond plaats op 1 januari tussen 0:00 en 6:00 u. (tabel 5.3). 3.3 Leeftijd en geslacht van de slachtoffers Bijna de helft van de slachtoffers is jonger dan 20 jaar (45, figuur 3.2 en tabel 5.4) en de meeste slachtoffers zijn mannen (86, tabel 5.5). Dit is vergelijkbaar met vorige jaren.

16 Vuurwerkongevallen Figuur 3.2 Percentage SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk, naar leeftijdscategorie 3.4 Toedracht van de ongevallen Uit aanvullende gegevens van de LIS-ziekenhuizen is extra informatie gehaald over de toedracht van de vuurwerkongevallen. Er is onder andere gekeken of het vuurwerk van het slachtoffer zelf, dan wel van een ander afkomstig was. Ook is waar mogelijk vastgesteld welk type vuurwerk het letsel veroorzaakte, en of dit legaal of illegaal vuurwerk betrof Eigen vuurwerk versus vuurwerk van omstanders De helft van de op de SEH-afdeling behandelde slachtoffers heeft het vuurwerk niet zelf afgestoken, maar was een omstander. Dit aandeel is fors hoger dan vorig jaar (31), terwijl het aandeel vuurwerkletsels bij omstanders de laatste jaren juist leek af te nemen (tabel 5.6) Type vuurwerk Van 28 van de ongevallen weten we dat het letsel is veroorzaakt door illegaal vuurwerk (figuur 3.3 en tabel 5.7). Van alle gevallen waarvan bekend was of het legaal of illegaal vuurwerk betrof, was er in 39 procent sprake van illegaal vuurwerk. Vorig jaar was dit 25 procent. Het percentage slachtoffers dat werd opgenomen na een ongeval met illegaal vuurwerk is met 50 procent een stuk hoger dan vorig jaar (43). Van de slachtoffers van legaal vuurwerk werd 14 procent opgenomen in het ziekenhuis. Letsel door illegaal vuurwerk is daarmee in het algemeen ernstiger dan letsel door legaal vuurwerk. Het aandeel letsels door knalvuurwerk waarvoor het type vuurwerk geregistreerd is (49) was dit jaar vergelijkbaar met het aandeel letsels door siervuurwerk (51). Vorig jaar was er nog licht meer letsel door knalvuurwerk (55). In veel gevallen is het specifieke soort vuurwerk niet bekend. Het aantal gegevens over het soort vuurwerk dat wel bekend is, is te klein om betrouwbare percentages te berekenen. Voorbeelden van vuurwerksoorten die wel genoemd zijn, zijn sierpotten, grondbloemen, vuurpijlen, strijkers, rotjes en cobra s.

17 Vuurwerkongevallen Figuur 3.3 SEH-behandelingen t.g.v. ongevallen met vuurwerk, naar type vuurwerk Legaal 45 Onbekend 27 Illegaal 28 Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Gevonden vuurwerk Ruim tien procent van de letsels werd veroorzaakt door gevonden vuurwerk, in vrijwel alle gevallen bij kinderen onder de 15 jaar. Meer dan de helft van hen werd opgenomen in het ziekenhuis. Het betrof illegaal vuurwerk in alle gevallen waarvan dit bekend was. Tijdens de vijf voorgaande jaarwisselingen kwam dit in veel mindere mate voor (3 of minder). Mogelijk is hierop van invloed dat het tijdens de jaarwisseling niet geregend heeft, terwijl de drie jaarwisselingen daarvoor gedeeltelijk nat waren. Daar staat tegenover dat het tijdens de jaarwisselingen en ook vrijwel droog was en er toen nauwelijks letsels door gevonden vuurwerk zijn geregistreerd. 3.5 Opgelopen letsel en getroffen lichaamsdeel Wanneer gekeken wordt naar het zwaarste letsel dat slachtoffers hebben opgelopen, blijkt dat bijna één op de vier slachtoffers (23) een brandwond heeft door het vuurwerkongeval. Vorig jaar was dit 36 procent. De brandwonden vormen nog steeds het meest voorkomende type letsel, maar oppervlakkig letsel komt ook veel voor (21). Oppervlakkige letsels zijn bijvoorbeeld kneuzingen of schaafwonden aan ledematen. Ook kan dit oppervlakkig letsel aan het oog zijn, bijvoorbeeld geïrriteerde ogen of bloederige ogen nadat er iets in het oog terecht is gekomen. Fracturen door vuurwerk (5) kwamen deze jaarwisselingen minder voor dan een jaar geleden (14). In figuur 3.4 en in tabel 5.9 is de verdeling van de vuurwerkletsels over de lichaamsdelen weergegeven. Vier op de tien slachtoffers die op een SEH-afdeling van een ziekenhuis zijn binnengekomen heeft letsel aan het hoofd (41). Vooral ogen (24) en het aangezicht (9) worden vaak getroffen bij de vuurwerkongevallen. Het percentage slachtoffers dat letsel heeft aan de ogen is vergelijkbaar met de voorgaande jaarwisseling (23), letsel aan het aangezicht kwam dit jaar minder voor. Vier op de tien slachtoffers (38) hadden letsel aan hand/vinger(s). Ruim één op de vijf vuurwerkslachtoffers had letsel aan de vingers (21). Dit is minder dan vorig jaar (28), maar nog steeds fors meer dan in de jaren daarvoor, toen het aandeel vingerletsels varieerde tussen de 8 en 16 procent. Uit de diagnosen blijkt dat in sommige gevallen ernstig letsel is opgelopen, bijvoorbeeld traumatische amputatie van vingers of een

18 Vuurwerkongevallen hand, en meestal door illegaal vuurwerk vuurwerk. De aantallen in LIS zijn te klein om iets over de omvang van d ditit soort ernstige ernstige letsels te kunnen zeggen. Figuur SEH SEH-behand behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk, naar behandelingen getroffen lichaamsdeel (Vervolg)behandeling De meeste slachtoffers kunnen na behandeling op de de SEHSEH-afdeling afdeling weer naar huis (68 (68; ; zie tabel ). ). Bijna de helft (46 (46) ) moet later wel voor controle terugko terugkomen, men, op de SEH of Zesentwintig polikliniek (29 (29) ) of bij de huisarts (1 (17). ). Zes entwintig procent van de slachtoffers is opgenomen in het ziekenhuis, dit aandeel opnamen is fors hoger dan tijdens de vorige (16),, en waarschijnlijk een gevolg van het grotere aandeel van letsel door jaarwisseling (16) illegaal vuurwerk dat in de helft van de gevallen tot een ziekenhuisopname leidt. De stijging van het relatieve aandeel opnames is niet slechts te wijten aan de daling van het totaal aantal letsels: ook in absolute zin is er deze jaarwisseling een stijging van opnames. 3.6 Dodelijke slachtoffers Tijdens de jaarwisseling vielen geen dodelijke slachtoffers. 3.7 Kosten vuurwerkongevallen In de laatste 5 jaarwisselingen zijn op 31 december en 1 januari jaarlijks gemiddeld 680 SEH-afdeling slachtoffers lachtoffers op de SEH afdeling behandeld vanwege een ongeval waarbij vuurwerk betrokken is geweest. De gemiddelde directe medische kosten vanwege vuurwerkongevallen waarna het slachtoffer op een SEH SEH-afdeling afdeling is behandeld of in het ziekenhuis is opgenomen zijn De totale euro jaarlijkse medische kosten komen op 1, jaarlijkse 1,0 miljoen euro. SEH-behandelingen Van de 680 SEH behandelingen vonden er 510 plaats bij personen van 15 tot en met 64 jaar. Naar schatting verzuimden hierdoor 230 mensen. De gemiddelde verzuimkosten vanwege vuurwerkongevallen waarna het slachtoffer op een SEH-afdeling vuurwerkongevallen SEH afdeling is behandeld of in het ziekenhuis is opgenomen zijn De totale jaarlijkse verzuimkosten van de slachtoffers ). komen neer op 1,8 miljoen euro (tabel ). 18

19 Vuurwerkongevallen De totale kosten (medisch + verzuim) van slachtoffers van een vuurwerkongeval tijdens de jaarwisseling waarvoor het slachtoffer een SEH-behandeling heeft gehad of in het ziekenhuis is opgenomen zijn jaarlijks 2,8 miljoen euro (tabel 3.1). Tabel 3.1 Medische kosten en verzuimkosten door SEH-behandelingen als gevolg van vuurwerk op 31 december 2014 en 1 januari 2015 Aantal SEH- Medische kosten Verzuimkosten Totaal behandelingen gemiddeld totaal gemiddeld totaal Medisch + verzuim ,0 miljoen ,8 miljoen 2,8 miljoen Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL, Letsellastmodel 2013, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum Rotterdam

20 Vuurwerkongevallen

21 Vuurwerkongevallen Vergelijking andere cijfers 4.1 Registratie Nederlands Oogheelkundig Gezelschap De oogartsen hebben van 27 december 2014 tot en met 4 januari patiënten behandeld met letsel als gevolg van vuurwerk. Het merendeel (89, 185) werd behandeld op 31 december en 1 januari. De verdere gegevens in deze paragraaf gaan over deze 185 patiënten. Ruim een derde van de patiënten bezocht de oogarts op 31 december (36), bijna twee derde op 1 januari (64). Bijna de helft van de slachtoffers was jonger dan 20 jaar (46) en de meeste slachtoffers waren mannen (82). Meer dan de helft van de slachtoffers had het vuurwerk niet zelf afgestoken. Voor zover bekend was 54 procent omstander, 46 procent had het vuurwerk zelf afgestoken. Een kwart (24) wist niet wat voor soort vuurwerk het oogletsel veroorzaakte. Bij de slachtoffers waarbij wel iets bekend was van het soort vuurwerk, werd bijna de helft veroorzaakt door knallers (47), één op de vijf door pijlen (19) en een derde door ander siervuurwerk (34). Op één uitzondering na hadden alle slachtoffers letsel door legaal vuurwerk. Bijna drie kwart had letsel aan één oog (73), ruim een kwart had door het vuurwerkongeval letsel aan twee ogen (27). Zes op de tien slachtoffers hebben geen blijvend letsel (59). Een kwart heeft waarschijnlijk functieverlies (26), 15 procent zeker functieverlies. 4.2 Registratie Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie De plastisch chirurgen hebben van 9 november 2014 tot en met 3 januari patiënten behandeld met letsel als gevolg van vuurwerk. Het merendeel (81, 71) werd behandeld op 31 december en 1 januari. De verdere gegevens in deze paragraaf gaan over deze 71 patiënten. Ruim een derde van de patiënten behandelden de plastisch chirurgen op 31 december (35), twee derde op 1 januari (65). De helft van de patiënten is jonger dan 20 jaar (51) en bijna alle slachtoffers zijn mannen (94). De helft van de slachtoffers heeft letsel door illegaal vuurwerk (52). Van alle gevallen waarvan bekend was of het legaal of illegaal vuurwerk betrof, was er in 62 procent sprake van illegaal vuurwerk. Bij een kwart van de slachtoffers had het vuurwerkongeval een amputatie van hand en/of vinger(s) tot gevolg (25), vijftien procent had een brandwond en dertien procent een fractuur. Het illegale vuurwerk heeft relatief veel slachtoffers gemaakt in de leeftijdsgroep 10 tot en met 19 jaar. Bij slachtoffers van illegaal vuurwerk was de helft (51) 10 tot en met 19 jaar, bij het legale vuurwerk was dit 39 procent. Voor zover bekend is drie kwart van de amputaties (76) het gevolg van illegaal vuurwerk.

22 Vuurwerkongevallen Registratie Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie De traumachirurgen hebben op 31 december 2014 en 1 januari patiënten behandeld met letsel als gevolg van vuurwerk. Zij behandelden 43 procent van de slachtoffers op 31 december, 57 procent op 1 januari. Ruim de helft van de slachtoffers (54) was jonger dan 20 jaar en de meeste slachtoffers waren mannen (80). Twee derde had letsel door zelf afgestoken vuurwerk (66). Voor de gevallen waarbij het type vuurwerk bekend was, was 63 procent knalvuurwerk, 37 procent siervuurwerk. Voor zover bekend had bijna de helft van de slachtoffers (46) letsel door illegaal vuurwerk. 4.4 Vergelijking tussen de verschillende bronnen Op basis van LIS komt de schatting van het aantal oogletsels door vuurwerk op 31 december 2014 en 1 januari 2015 op 138. Dit is minder dan het aantal slachtoffers (185) dat de oogartsen op deze dagen geteld hebben. Verschillen tussen LIS en cijfers van het NOG ontstaan doordat niet elk slachtoffer met oogletsel eerst naar een SEH- afdeling gaat. Patiënten die rechtstreeks of via tussenkomst van de huisarts worden behandeld bij een gespecialiseerd oogziekenhuis worden niet geregistreerd op de SEH. Onderstaande tabel presenteert de procentuele verdelingen voor diverse variabelen voor de vier databronnen: SEH-afdeling, oogartsen, plastisch chirurgen en traumachirurgen. Enkele opvallende verschillen: - De plastisch chirurgen hebben in vergelijking tot de andere beroepsgroepen weinig vrouwen gezien; - Plastisch chirurgen en traumachirurgen zagen relatief veel tieners; - SEH-artsen hebben relatief veel slachtoffers van jaar en van 0-9 jaar gezien, ze zagen relatief weinig jarigen; - SEH-artsen zagen relatief weinig slachtoffers op 31 december; - Traumachirurgen zagen relatief veel slachtoffers van zelf afgestoken vuurwerk; - Slachtoffers die gezien zijn door oogartsen hadden nagenoeg allemaal letsel door legaal vuurwerk. Voor zover bekend had 39 procent van de slachtoffers op de SEHafdeling letsel door illegaal vuurwerk, bij de traumachirurgen was dit 46 procent bij de plastisch chirurgen was dit maar liefst 62 procent. De verschillen in percentages tussen de drie databronnen worden vooral veroorzaakt door het verschil in populaties die door de verschillende beroepsgroepen gezien worden.

23 Vuurwerkongevallen Tabel 4.1 Vergelijking percentages vuurwerkongevallen voor vier registraties LIS NOG NVPC NVT SEH-artsen oogartsen Plastisch chirurgen Traumachirurgen (n=78) (n=185) (n=71) (n=35) Geslacht Man Vrouw Onbekend Leeftijd Datum 0-9 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar en ouder december januari Zelf afgestoken/omstander* Zelf afgestoken ** 66 Omstander ** 34 Type vuurwerk* Knalvuurwerk 49 Knallers 47 ** 63 Siervuurwerk 51 Sier 34 ** 37 Pijlen 19 Herkomst vuurwerk* Illegaal Legaal Bron: Letsel Informatie Systeem ,VeiligheidNL; bestand vuurwerk , NVPC; bestand vuurwerk NOG, Registratie Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie , NVT * Van de cases waarvoor dit bekend is ** Onbekend

24 Vuurwerkongevallen

25 Vuurwerkongevallen Tabellen LIS-registratie vuurwerkongevallen Tabel 5.1 Aantal SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk op 31 december en 1 januari, naar jaarwisseling Jaarwisseling Aantal SEH-behandelingen Aantal SEH-behandelingen LIS-registratie Registratie LIS-NOS t/m t/m Percentage ziekenhuisopnamen LIS-registratie t/m Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL; Registratie vuurwerkongevallen , NOS

26 Vuurwerkongevallen Tabel 5.2 Datum binnenkomst Percentage SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk op 31 december en 1 januari, naar datum binnenkomst en jaarwisseling / / * Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL * Wettelijke afsteektijden vuurwerk op opgeschoven van 10:00 u. naar 18:00 u. Tabel 5.3 In LIS geregistreerde SEH-behandelingen naar aanleiding van ongevallen met vuurwerk, naar tijdstip binnenkomst en datum binnenkomst Tijdstip binnenkomst 31 dec 1 jan 00:00-05: :00-11: :00-17: :00-23: Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Tabel 5.4 SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk op 31 december en 1 januari, naar leeftijdscategorie en jaarwisseling Leeftijdscategorie jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar en ouder Onbekend 1 Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL

27 Vuurwerkongevallen Tabel 5.5 Geslacht SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk op 31 december en 1 januari, naar geslacht en jaarwisseling Man Vrouw Onbekend Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Tabel 5.6 SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk op 31 december en 1 januari, naar zelf afgestoken of omstander en jaarwisseling Zelf afgestoken Omstander Onbekend Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Tabel 5.7 SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk op 31 december en 1 januari, naar legaal/illegaal vuurwerk en jaarwisseling Illegaal vuurwerk Zelfgemaakt vuurwerk * (waarschijnlijk) legaal vuurwerk Herkomst vuurwerk onbekend Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL * niet bekend 1 Van de gevallen waarin dit bekend was 39 illegaal vuurwerk Tabel 5.8 SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk op 31 december en 1 januari, naar knalvuurwerk of siervuurwerk en jaarwisseling Knalvuurwerk Siervuurwerk Onbekend Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL

28 Vuurwerkongevallen Tabel 5.9 Getroffen lichaamsdeel SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk, naar getroffen lichaamsdeel en jaarwisseling Hoofd Oog Aangezicht Oor Hoofd overig Arm Hand Vingers Arm overig Been Overig Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL Tabel 5.10 SEH-behandelingen ten gevolge van ongevallen met vuurwerk op 31 december en 1 januari, naar (vervolg)behandeling en jaarwisseling (Vervolg)behandeling Behandeld en ontslagen Behandeld en controle huisarts Behandeld en controle SEH/polikliniek Ziekenhuisopname Overig Onbekend Totaal Bron: Letsel Informatie Systeem , VeiligheidNL