De desktop in een smartcard

Transcriptie

1 De desktop in een smartcard Meindert Vroegindeweij Business Development Manager Comparex Nederland B.V.

2 Unix of Windows op de desktop Unix en de desktop als thema voor de najaarsconferentie van de NLUUG, roept in eerste instantie misschien vragen op als is Unix geschikt als operating system voor desktops, is Unix beter als OS op de desktop dan Windows en hoe beheer ik mijn Unix desktops het beste. In mijn bijdrage zal ik aangeven dat er ook een mogelijkheid bestaat om geen enkel operating system op de desktop te hebben. De hiervoor benodigde technologie wordt geleverd door Sun Microsystems en wordt Sun Ray genoemd. De Sun Ray oplossing valt onder thin client computing oplossingen, zoals ook bijvoorbeeld Citrix die levert. Fig.1 Bij de Sun Ray is alles behalve de directe Human Interface Devices van de desktop naar de server verschoven Toch is deze oplossing ook ten opzichte van de thin client oplossingen enigszins apart. In dit artikel zal ik aangeven wat Sun Ray precies is, uit welke onderdelen het bestaat, wanneer het succesvol ingezet kan worden en wanneer het niet de beste oplossing is. Wat is Sun Ray Sun Ray bestaat uit drie onderdelen. De appliances, de serversoftware en de netwerk verbinding hiertussen. Fig. 2 De onderdelen van de Sun Ray oplossing, Appliances, Interconnect en Servers

3 De Sun Ray appliance Het meest tot de verbeelding sprekend is de Sun Ray appliance. Deze heeft uiterlijk veel weg van de inmiddels bekende Windows Based Terminals. Een kleine slanke behuizing met alleen een aan/uit knop en aan de achterzijde enkele aansluitingen, zoals netwerk, USB, connectie voor monitor en geluid. Een duidelijk verschil met deze WBT s is het feit dat de Sun Ray een zogenaamd stateless device is. Er is wordt geen data of instellingen vastgehouden op de client. Dit geeft interessante toepassingsmogelijkheden. Er wordt bewust gesproken over een appliance en niet over bijvoorbeeld een thin clientdevice. Dit om aan te geven dat het een apparaat is dat volstrekt zorgeloos werkt, geen upgrades of uitbreidingen behoeft, simpel aan te sluiten is en gewoon doet waar het voor bedoeld is. Communicatie met de server vindt vanzelfsprekend plaats via het netwerk. Hiervoor is een netwerkkaart aanwezig. Andere connecties met I/O devices omvatten, afhankelijk van het type, een aansluiting voor een monitor en video, audio en uit en een tweetal of viertal USB poorten. Hiermee is het mogelijk tegemoet te komen aan de wensen die de hedendaagse eindgebruiker stelt op het gebied van multimedia. Het illustreert de eenvoud van de appliances dat er verder niet erg veel te vertellen valt, behalve nog dat alle appliances beschikken over een smartcard reader en dat zij zeer weinig stroom gebruiken en geluid produceren ten opzichte van PC s of workstations. De smartcard reader voldoet aan de ISO 7816 standaard en kan worden gebruikt voor de authenticatie van users, al werken de appliances ook zonder smartcard. De network interconnect Het tweede onderdeel is de network interconnect. De oplossing onderscheidt zich van enkele anderen door het gebruik van een dedicated netwerk verbinding tussen appliance en server. Een fysiek dedicated netwerk, of een VLAN implementatie met een 10 Mbps Ethernet connectie is hiervoor nodig. In de meeste gevallen betekent dit dat volstaan kan worden met het anders patchen van de bestaande netwerkverbindingen en kan gebruik gemaakt worden van de Cat 5 bekabeling die al aanwezig is. De verbindingen vanaf de desktop worden via een Switch (Level 2) naar de server geleid. De Sun Ray appliances moeten niet direct op een shared LAN aangesloten worden. Deze aansluiting wordt tot stand gebracht via de Server, die hiervoor dan 2 netwerk interface cards nodig heeft, een voor de connectie met de desktops en een voor de connectie met het shared LAN. Sun Ray server software Het laatste onderdeel van de Sun Ray oplossing is de server software. Deze software zorgt voor het management van de sessies, de authenticatie, security en zorgt voor dat het beheer van de omgeving. De server software draait op de Solaris systemen van Sun, maar in principe zijn alle omgevingen te integreren in de Sun Ray oplossing. Daarbij valt te denken aan Windows applicaties, andere Unix platformen en 3270/5250 omgevingen. Hiervoor zijn in sommige gevallen wel extra producten nodig, zoals bijvoorbeeld Citrix Metaframe in het geval van Windows applicaties.

4 Fig. 3 Integratie van NT applicaties binnen een Sun Ray omgeving met Citrix Metaframe De server software heeft een paar belangrijke taken: - Authenticatie manager - Session Manager - System administration tools Fig.4 De werking van de Server Software De Authenticatie manager zorgt ervoor dat de gekozen policies voor authenticatie worden afgehandeld. Zodra een user succesvol inlogt geeft de authenticatie software de Session manager door dat er een nieuwe connectie is. Ook in het geval van een user disconnect, wordt dit doorgegeven aan de Session Manager. In omgevingen waar hoge eisen gesteld worden aan de performance, kan desgewenst deze software gerepliceerd worden over meerdere servers. De Session Manager zorgt voor de administratie van alle user sessies. Deze sessies kunnen bestaan uit een of meerdere subsessies. Zo kan een subsessie bestaan uit een wordprocessing applicatie of een spreadsheet, die draait op een Windows server, een andere sessie kan een software ontwikkelomgeving zijn draaiend op een Unix server en weer een andere subsessie

5 kan een mainframe applicatie zijn. Een user kan nieuwe subsessies opstarten, beëindigen en wisselen tussen deze subsessies. Ook zaken als knippen en plakken tussen de verschillende sessie wordt ondersteund, ook als verschillende applicaties draaien op verschillende platformen. De System Administration tools zorgen ervoor dat bij eerste installatie het systeem werkt zonder extra configuratie. Wil men de omgeving echter verder naar de eigen hand zetten, dan is dat mogelijk. Authenticatie policies kunnen worden gecreëerd of aangepast, user privileges kunnen worden ingesteld, de desktop settings voor de users kunnen worden aangepast en natuurlijk kan de status van de server systemen in de gaten worden gehouden. Alle configuratietools zijn beschikbaar via een GUI en via de CLI. Qua licentie structuur zit de omgeving eenvoudig in elkaar. De licentie voor de server software geeft het recht de software te implementeren op een server systeem. Voor client connecties zijn geen aanvullende licenties nodig. Uiteraard zal de configuratie van het server systeem uiteindelijk het aantal users beperken Bijzondere features Aangezien in het Sun Ray concept alles zich afspeelt op de server, is het mogelijk voor een user om zijn sessie te benaderen vanaf elke appliance die gekoppeld is aan de Sun Ray server. Door het omleiden van input en output kan een user gebruik maken van een andere appliance in het netwerk. Dit kan door gebruik te maken van de smartcard, zoals de standaard authenticatie policy verwacht, in dat geval is het mogelijk tijdens een actieve sessie de smartcard te verwijderen uit de appliance en deze in een andere appliance aan te brengen. De authenticatie vindt dan weer plaats op de nieuwe locatie en alle input en output wordt vervolgens van en naar deze nieuwe locatie geleid. De actieve sessie is uiteraard ongewijzigd aanwezig. Dit concept noemt men bij Sun de Hot Desk architectuur. Dit is ook mogelijk zonder gebruik te maken van een smartcard. In dat geval moet de user zich op de nieuwe locatie aanloggen met een Solaris UserID en password, maar ook in dat geval krijgt deze zijn actieve sessie direct te zien op de nieuwe locatie. Dit is technisch gezien een interessante feature, maar wat zijn hier nu de concrete toepassingsmogelijkheden van? Vaak is Sun Ray niet de juiste oplossing, maar wanneer wel? Het mee kunnen nemen van een actieve sessie naar een locatie die men zelf kiest, is niet voor iedereen van toepassing. In organisaties waar iedereen zijn eigen werkplek heeft en zijn eigen PC of workstation is hiervoor niet direct een noodzaak. Voor anderen is dit echter een grote uitkomst. Hiervan geef ik een drietal voorbeelden Opleiden In scholen en opleidingsinstituten heeft men vaak te maken met het feit dat de apparatuur gebruikt moet worden door heel veel verschillende personen. Dit gekoppeld aan het feit dat in dergelijke omgevingen vaak te weinig systeembeheerders aanwezig zijn om de omgeving

6 steeds weer in goede staat te brengen nadat er door een groep leerlingen/cursisten op is gewerkt geeft aanleiding om te kijken naar de mogelijkheden van de Sun Ray. Als elke leerling of cursist zijn eigen smartcard heeft kan daaraan precies de applicaties en rechten gekoppeld worden die nodig zijn om de taken op de appliance uit te voeren die voor de betreffende leerling nodig zijn. De kans op storingen door foutief gebruik wordt hiermee minimaal en de security is beter gewaarborgd. Ook is beter te volgen wie wanneer en hoe lang gebruik heeft gemaakt van de systemen. Scholen en opleidingsinstituten hebben als bijkomend probleem vaak dat de apparatuur eenvoudig toegankelijk is, waardoor er nogal eens iets verdwijnt door diefstal. De Sun Ray appliances zijn veel minder diefstal gevoelig omdat men hier niets mee kan uitrichten. Callcenters Ook bij callcenters komt het vaak voor dat verschillende mensen van dezelfde werkplek gebruik maken. Hierbij geldt ook weer dat door inzet van Sun Ray elke user zijn eigen applicaties en rechten krijgt op het systeem die hij of zij nodig heeft. Het inbrengen van de smartcard in de reader is weer genoeg om verder te kunnen gaan waar men gebleven was. Ook hoeft men dan niet meer steeds op dezelfde werkplek plaats te nemen, maar kan elke beschikbare plek gebruikt worden. Voor grotere callcenters zal ook het feit dat de Sun Rays nauwelijks geluid produceren als belangrijk voordeel gelden. Vaak heeft men de neiging om te denken dat PC s niet zoveel geluid maken, totdat het geluid wegvalt door bijvoorbeeld een stroomstoring. Zeker in omgevingen waar geconcentreerd gewerkt moet kunnen worden is het wegvallen van het geluid van draaiende fans een bonus. Ziekenhuizen Momenteel is het vaak zo dat artsen en specialisten tijdens hun rondes over afdelingen gebruik maken van papieren statusrapporten en röntgenfoto s. Na de ronde worden de nieuwe gegevens door verpleegkundigen of medisch secretaresses verwerkt in het systeem. Dit zorgt voor een grote administratieve last. Een Sun Ray oplossing met een of meerdere appliances per kamer kan ervoor zorgen dat de artsen en specialisten op elke kamer hun eigen data ter beschikking hebben en deze online kunnen bewerken. De security is hierbij compleet gewaarborgd omdat alles zich op de server afspeelt, als de arts zijn smartcard verwijdert blijft er op de appliance niets over. Dit zou de administratie sterk kunnen verlichten en kan als bijeffect nog een uitbreiding van de dienstverlening van ziekenhuizen betekenen. Waarom zou men de patiënten geen smartcard geven met enkel toegang tot een browser en eventuele andere applicaties of informatie die men de patiënt ter beschikking wil stellen. Veel voordelen, maar niet enkel voordelen De Sun Ray oplossing kan in veel gevallen een goede oplossing zijn voor problemen als beheersbaarheid, performance, TCO verlaging en dergelijke. Toch moet men zich niet alleen blind staren op de voordelen. Er zijn ook situaties denkbaar waarin de Sun Ray geen goed alternatief is. Remote Users Aangezien er (voorlopig nog) een dedicated LAN verbinding moet zijn tussen server en appliance, kunnen remote users geen gebruik maken van deze oplossing. Dit heeft dus consequenties voor bijvoorbeeld thuiswerken en inbellende laptopgebruikers.

7 Microsoft-only omgevingen Natuurlijk is het mogelijk om de NT applicaties via Citrix en de Sun Ray server op de Sun Ray appliance te krijgen, maar als een organisatie uitsluitend gebruik maakt van Windows NT of 2000 en niet van Unix, is Sun Ray geen voor de hand liggende oplossing. Verouderd netwerk Een langzamere verbinding tussen server en appliance dan 10 Mbps. In dit geval zal naast het invoeren van de appliances en de server ook het netwerk geüpgrade moeten worden. Een financiële justificatie zal dan moeilijker zijn. Als een upgrade van het netwerk toch al voorzien was, vervalt dat argument wellicht. Wanneer kan de Sun Ray wel een goed alternatief zijn? De organisatie wil het management van de desktops centraliseren en zoekt een zero client administration oplossing. Desktops worden gedeeld met verschillende personen, zoals in bibliotheken, scholen en fabrieken. Men wil de Total Cost of Ownership van desktopomgevingen terugbrengen. Sun Ray doet dit door lagere investeringen in de client hardware, maar vooral door lagere administratiekosten, lager stroomverbruik en het uitblijven van upgrades Soms is er behoefte aan enorme rekenkracht op de desktop (bijvoorbeeld bij compileren of simulaties), maar meestal is 1 processor al ruim voldoende. Sun Ray maakt gebruik van de rekenkracht van de server. Als momenteel 32 users een werkstation hebben met 1 processor, betekent dit niet dat er een server nodig is met 32 processoren. Aangezien in dit model veel efficienter omgegaan wordt met resources zijn hierop al aanzienlijke besparingen mogelijk. We willen dus helemaal niets op de desktop als het mogelijk is! Binnen het thema Unix en de desktop is de Sun Ray een buitenbeentje, eigenlijk is er helemaal geen sprake van een operating system op de desktop. Unix is echter wel de enabling technology op de achtergrond, aangezien de Sun Ray server software hierop draait. Deze oplossing is niet voor iedereen geschikt, men zal dan ook op basis van requirements van de organisatie moeten bekijken of Sun Ray toegepast kan worden. Áls de Sun Ray past binnen de requirements, dan is het een heel interessante oplossing. De moeilijkheid zit hem niet in het implementeren van de appliances of de server software, maar het correct sizen van de omgeving en het volledig naar de hand zetten van de omgeving conform de eisen en wensen van de organisatie, vereist natuurlijk wel de nodige expertise.